آزادی در فقه و حدود آن (کتاب)
| آزادی در فقه و حدود آن | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | محمد حسن قدردان قراملکی |
| موضوع | آزادی در فقه |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات بوستان کتاب |
| محل نشر | تهران، ایران |
| سال نشر | ۱۳۸۲ ش |
| تعداد صفحه | ۳۳۶ |
| شابک | ۹۶۴-۳۷۱-۳۶۱ |
| شماره ملی | م۸۲-۱۰۵۲۱ |
آزادی در فقه و حدود آن، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون آزادی در فقه می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر محمد حسن قدردان قراملکی است و انتشارات بوستان کتاب انتشار آن را به عهده داشته است.
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «نگارنده در این کتاب مقوله آزادی را در عرصه‌های فردی، اجتماعی و سیاسی با اتکا به مبانی فقهی و مقایسه آن با فلسفه سیاسی و حقوق بررسی و تشریح می‌کند. به‌زعم نگارنده "این پژوهش در صدد است نشان دهد که اسلام و مبانی فقهی آن (کتاب، سنت و عقل)، نه تنها تعارضی با آزادی‌های فردی، مدنی و سیاسی ندارد، بلکه قرن‌ها پیش از غربیان خود منادی و نظریه‌پرداز آزادی انسان بوده است. در این تحقیق، با استخراج مبانی فقهی آزادی، سستی ادعای ناسازگاری دین با آزادی روشن می‌شود." عناوین فصل‌های کتاب عبارت‌اند از: «کلیات"، "آزادی‌های فردی"، "آزادی‌های مدنی"، "آزادی‌های سیاسی "و "آزادی اقلیت‌ها"».
فهرست کتاب
- سخنی با خواننده
- مقدمه
- ۱. روش تحقیق
- ۲. ویژگی‌های تحقیق
- ٣. محدودیت‌های تحقیق
* فصل اول: کلیات
- ۱. تعریف آزادی
- آزادی تکوینی و تشریعی
- ٢. اقسام آزادی
- الف) آزادی‌های فردی
- ب) آزادی‌های مدنی
- ج) آزادی‌های سیاسی
- آزادی مثبت و آزادی منفی
- ٣. تعریف فقه و فقه سیاسی
- ۴. آزادی و عدالت
- ۵. دین و آزادی
- ۶. جایگاه آزادی در فقه
- ۷. هدف آزادی
* فصل دوم: آزادی‌های فردی
- مقدمه
- ۱. آزادی حق حیات
- مبانی فقهی آزادی حیات
- الف) حرمت قتل
- ب) حرمت خودکشی
- ج) حرمت سقط جنین
- د) حرمت ترور
- محدودیت‌های آزادی حق حیات
- ۲. آزادی اقامت و رفت و آمد
- مبانی فقهی
- ۱. اصل اباحه
- ۲. قرآن کریم
- ٣. روایات
- محدودیت آزادی اقامت و رفت و آمد
- حکم حبس، توقیف و تبعید
- ٣. آزادی مسکن
- مبانی فقهی
- الف) قرآن کریم
- ب) روایات
- ۴. آزادی حق مالکیت
- مبانی فقهی
- الف) روایات
- ب) قرآن
- محدودیت‌های آزادی مالکیت
- مالکیت معنوی
- مخالفان مالکیت معنوی
- موافقان مالکیت معنوی
- ۵. آزادی کسب و پیشه
- مبانی فقهی
- محدودیت آزادی کسب و درآمد
* فصل سوم: آزادی‌های مدنی
- مقدمه
- ۱. تفاوت آزادی‌های مدنی و فردی
- الف) آزادی‌های مدنی فراتر از آزادی‌های فردی
- ب) گروه یا اجتماع، موضوع آزادی‌های مدنی
- ج) آزادی‌های مدنی، ضرورت جامعه مدنی
- ٢. اقسام آزادی‌های مدنی
- الف) آزادی تشکیل انجمن‌ها و اجتماعات
- مبانی فقهی آزادی انجمن‌ها
- ۱. دفاع از حقوق فردی و جمعی
- ٢. ادله امر به معروف و نهی از منکر
- ٣. ادله تعاون بر نیکی
- ۴. اصل مسؤولیت‌پذیری
- ب) آزادی عقیده
- ۱. تفاوت آزادی عقیده و آزادی اندیشه
- ۲. ترجیح آزادی اندیشه بر عقیده
- ۳. عدم تحمیل اندیشه بر عقیده
- مبانی فقهی آزادی انتخاب دین و عقیده
- ١. قرآن مجید
- ۲. سیره عملی معصومان (ع)
- ۳. عقل
- ناهمخوانی جهاد با آزادی انتخاب دین؟!
- ۱. تردید در مشروعیت جهاد ابتدایی در عصر غیبت
- ٢. نگرش نوین به مسأله جهاد و انتخاب دین
- ناهمخوانی حکم ارتداد با آزادی انتخاب دین؟!
- نکته اول: حقیقت ارتداد و شرایط آن
- تعریف مرتد فطری
- شرایط تحقق ارتداد
- نکته دوم: دیدگاه‌های مختلف از ارتداد و حکم آن
- ۱. سقوط حکم با توبه
- ۲. سقوط حکم در صورت جهل و شبهه
- ٣. سقوط حکم در صورت عدم ابراز و اعلان
- ۴. اختصاص حکم به معاند
- ۵. اختصاص حکم به محارب
- ۶. اختصاص اجرای حکم به حکومت دینی
- نکته سوم: فلسفه حکم ارتداد
- ۱. اصل پیشگیری از ضلالت و گمراهی
- ۲. مقابله با توطئه (حکم سیاسی و حکومتی)
- ۳. تقدیم حق الهی بر حق انسانی
- ۴. عقل ناتوان از شناخت علت حکم
- ۵. تشخیص توقیتی بودن احکام در شأن فقها
- آزادی مذهب
- آزادی قرائت‌های مختلف
- ج) آزادی بیان
- عرصه‌های آزادی بیان
- ۱. اظهار موضع و عقیده خود
- ۲. پیشنهاد و انتقاد
- ٣. آزادی مطبوعات و دیگر رسانه‌های جمعی
- آرای فقهای معاصر
- مبانی فقهی آزادی بیان
- ۱. قرآن کریم
- ۲. سیره معصومان
- سیره عملی معصومان
- سیره نظری معصومان
- ٣. دلیل عقلی
- محدودیت آزادی بیان در فقه و مبانی آن
- ۱. محدودیت‌های اخلاقی
- ۲. محدودیت‌های اجتماعی و سیاسی
- ۳. محدودیت‌های دینی
- ۱. ۳. تحریف و بدعت
- ۲. ۳. اخلال و تضعیف مبانی دین
- ۳. ۳. اهانت و توهین به مقدسات
- ناهمخوانی آزادی بیان با ممنوعیت کتب ضلال
- اختصاص حرمت به مورد ضلالت
* فصل چهارم: آزادی‌های سیاسی
- مقدمه
- ۱. آزادی انتخاب حکومت و رهبر
- مبانی فقهی نظریه
- الف) قرآن و روایات
- ۱. انسان، خلیفه الهی
- ۲. عدالت
- ٣. نهی از استکبار
- ۴. اصل عدم سلطه (عدم ولایت)
- تقریر دیگر
- ۵. حکومت امانت و حاکم امین مردم
- ۶. بیعت
- ۷. پذیرش مردم شرط حاکمیت (اعتبار اکثریت)
- ٨. حق مردمی
- ۹. فقدان نص خاص
- ب) دلیل عقلی (حق طبیعی)
- ۲. آزادی و نقش مردم در تشکیل و اداره حکومت اسلامی
- مبانی فقهی نظریه
- ۱. اصل شورا
- ۲. ولایت مؤمنان
- ٣. جامعه مسؤول تشکیل حکومت و صیانت از آن
- ۴. جامعه مخاطب و مجری احکام اجتماعی دین
- ۵. دین امانت الهی در عهده مردم
- آرای فقهای معاصر
- ٣. آزادی انتقاد، نظارت و استیضاح
- مبانی فقهی نظریه
- الف) امر به معروف و نهی از منکر
- ب) لزوم مشورت
- ج) نصیحت
- د) مسؤولیت همگانی
- ه) خودی‌انگاشتن شهروندان
- و) سیره عملی معصومان
- محدوده آزادی انتقاد و نظارت
- آزادی استیضاح حاکم
- ۴. آزادی انتخابات
- اشاره‌ای به تفکیک قوا
- الف) انتخابات تعیین رهبری
- ب) انتخابات قوه مقننه
- ۱. موضع «انتصاب محض»
- ۲. موضع مشروعیت الهی مردمی
- ٣. موضع شورایی بودن حکومت
- ج) انتخاب رئیس قوه مجریه
- د) انتخاب رئیس قوه قضاییه
- ه) آزادی کاندیداتوری در انتخابات
- ۵. آزادی احزاب
- تعریف حزب سیاسی
- تفاوت احزاب جدید با احزاب سنتی
- مبانی مشروعیت حزب
- آزادی احزاب در حکومت اسلامی
- آزادی مخالفان
- محدودیت آزادی أحزاب
* فصل پنجم: آزادی اقلیت‌ها
- مقدمه
- ۱. آزادی عقیده
- ۲. آزادی بیان
- ٣. آزادی مالکیت
- جزیه (مالیات اهل کتاب)
- ۴. آزادی مسکن و رفت و آمد
- ۵. آزادی شعائر دینی
- ۶. آزادی‌های سیاسی
- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
* فهرست‌ها
دربارهٔ پدیدآورنده
