آیا اعتقاد به علم غیب معصوم شرک نیست؟ (پرسش)
| آیا اعتقاد به علم غیب معصوم شرک نیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب |
| مدخل اصلی | علم غیب |
آیا اعتقاد به علم غیب معصوم(ع) شرک نیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
- آیا اثبات علم غیب برای معصوم شرک است؟
پاسخ اجمالی
عدم شرک اعتقاد به آگاهی معصوم از علم غیب
غیب هر آن چیزی است که در دایرۀ محسوسات نباشد[۱]. براساس آیاتی از قرآن کریم مانند: ﴿عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضَى مِنْ رَسُولٍ﴾[۲]، عالم به علوم غیب، تنها خداوند است و اوست که به پیامبران و رسولان خود، غیب را تعلیم می‌دهد. از این رو هیچ مانعی وجود ندارد از این که خداوند به برخی از بندگان برگزیده خود، مقداری از علم غیب، علم ما کان و ما یکون، علم آسمان‌ها و زمین، علم اولین و آخرین و علم فرشتگان و رسولان را تعلیم دهد.
با این حال برخی بر این باورند که علم غیب منحصراً از آن خداوند است و او نیز گوشه ای از این علم را از طریق وحی به برخی از انبیای خود داده است و به همین جهت غیر از انبیاء احدی از علم غیب برخوردار نیست، لذا نسبت دادن آن به غیر خدا و پیامبرانی که او از علمش به آنها داده، از آنجا که موجب تساوی خداوند و غیر اوست، شرک محسوب می‌شود[۳].
این باور نادرست است؛ زیرا:
- آنچه از علم غیب که صرفا به خدای متعال اختصاص دارد، بالذات و بالاصاله است و اوست که مقداری از آنرا به غیر خود تعلیم می‌دهد. در این صورت، این قسم، علم غیب تبعی یا تعلیمی محسوب می‌شود و از این جهت با علم غیب خداوندی تفاوت دارد[۴]. به عبارت دیگر علم همۀ مخلوقات نسبت به غیب و نسبت به امور مشهود، فقط به واسطه تعلیم خداوند به آنها حاصل می‌شود و اگر تعلیم خداوند نباشد، دیگران هم نسبت به هیچ یک از امور مشهود و غیبی علم پیدا نمی‌کنند، روشن است که این [[اعتقاد]، شرک به خداوند سبحان نیست[۵].
- میان علم خدا و علم معصوم تفاوت‌هایی وجود دارد از جمله اینکه:
- علمِ غیبِ ذاتی [۶]، بدون آنکه مقید به کم و کیف باشد، منحصر به فرد،[۷] استقلالی[۸] و مخصوص ذات اقدس پروردگار است، زیرا غیر از خدا هر آنچه در عالم آفرینش وجود دارد، فقیر بالذّات بوده و دانش و توانایی خودشان را از خدا می‌گیرند.[۹].
- علم خدا به زمان و مکان و حالت خاصی منحصر نمی‌شود، زیرا علم او ذاتی است و نه اکتسابی و ذات خدا زمان و مکان نداشته و با تغییر حالت‌ها و رویدادها تغییر نمی‌کند.[۱۰].
- علم خدا ازلی و ابدی است.[۱۱]. یعنی از ابتدا بوده و تا ابد نیز خواهد بود.
- علم غیب خدا بی نهایت است و اندازه معینی ندارد.[۱۲].
- علم غیب خداوند مطلق بوده [۱۳] و او به تمام اشیاء علم دارد[۱۴] و برای آن حد و مرزی نیست [۱۵]. خداوند متعال، جهان و آنچه را در آن روی داده و روی خواهد داد می‌داند، خواه جزئی باشد یا کلی، مادی باشد یا معنوی.[۱۶]. به خلاف علم غیر خدا که اولا ذاتی و استقلالی نیست بلکه عرضی، اکتسابی و تعلیمی است، ثانیا ازلی و ابدی نیست، ثالثا محدود به تعلیم الهی است و نه نامحدود، رابعا مطلق نیست و دارای حد و مرز است. در این صورت اعتقاد به برخورداری غیرخدا، پیامبر باشد یا امام، از غیب با توجه به آنچه گفته شد، مستلزم شرک نخواهد بود.
نتیجه گیری
شرک دانستن علم غیب معصوم، ناشی از عدم توجه به تفاوت‌های میان علم خدا و علم معصوم، برداشت نادرست از برخی آیات و عدم توجّه به آیات دیگر است.
پاسخ های دیگر
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:
| ۱. علامه امینی؛ |
|---|
|
| ۲. علامه طباطبایی؛ |
|---|
 علامه طباطبایی در کتاب «بررسی‌های اسلامی» در این باره گفته است:
|
| ۳. آیت‌الله قاضی طباطبایی؛ |
|---|
 آیت‌الله سید محمد علی قاضی طباطبایی در مقدمه کتاب «بررسی‌های اسلامی» در این‌باره گفته است:
|
| ۴. آیت‌الله حسینی طهرانی؛ |
|---|
|
| ۵. حجت الاسلام و المسلمین مهدی‌فر؛ |
|---|
|
| ۶. حجت الاسلام و المسلمین جزیری احسائی؛ |
|---|
|
| ۷. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزه علمیه قم)؛ |
|---|
|
| ۸. آقای عرفانی (پژوهشگر جامعة المصطفی العالمیة)؛ |
|---|
و لذا حضرت عیسی(ع) می‌فرمایند من مردگان را به اذن خدا زنده می‌کنم و کور مادر زاد را شفا می‌بخشم اما تمام اینها با اذن واجازه خداوند است. واگر اهل بیت(ع) در روز قیامت شفاعت می‌نمایند، بدون اذن الهی صورت نخواهد گرفت: ﴿وَلا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ عِندَهُ إِلاَّ لِمَنْ أَذِنَ لَهُ﴾[۳۰]
|
| ۹. پژوهشگران پایگاه تخصصی عاشورا؛ |
|---|
 پژوهشگران پایگاه تخصصی عاشورا در کتاب «دانشنامه امام هادی» در پاسخ به این پرسش آورده‌اند:
|
| ۱۰. پژوهشگران وبگاه فطرت. |
|---|
|
پژوهشگران وبگاه فطرت در پاسخ به این پرسش آورده‌اند:
|
پرسش‌های وابسته
- چگونه انسان محدود می‌تواند دارای علم غیب نامحدود شود؟ (پرسش)
- آیا علم غیب معصوم با اختیار وی منافات ندارد؟ (پرسش)
- آیا اعتقاد به علم غیب امام غلو نیست؟ (پرسش)
- آیا مقام علم غیب به غیر معصوم داده می‌شود؟ (پرسش)
- شرایط دستیابی غیر معصوم به علم غیب چیست؟ (پرسش)
- اگر علم غیب منحصر به خداست پس آیا پیامبران یا امامان علم غیب نداشته‌اند؟ (پرسش)
- آگاهی انسان غیر معصوم از آینده یا امور غیبی چه توجیهی دارد؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم
پانویس
- ↑ طریحی، مجمع البحرین، ج۲، ۱۳۵ ـ ۱۳۴؛ راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص ۶۱۶؛ فراهیدی، کتاب العین، ج۴، ص ۴۵۴؛ ابن‌منظور، لسان العرب، ج۱، ص ۶۵۴.
- ↑ «او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند جز فرستاده‌ای را که بپسندد» سوره جن، آیه ۲۶.
- ↑ ر.ک. طباطبایی، محمد حسین، بررسی‌های اسلامی؛ مهدی‌فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص۴۴؛ عرفانی، محمد نظیر؛ بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص۲۱۴؛ رضوانی، علی اصغر؛ علم و سلطه غیبی اولیا، ص ۶۷ ـ ۷۲.
- ↑ ر.ک. علامه امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ص۱۱۳؛ حسینی طهرانی، سید محمد حسین، امام‌شناسی ج۱۲.
- ↑ ر.ک. طباطبایی، محمد حسین، بررسی‌های اسلامی؛ رضوانی، علی اصغر؛ علم و سلطه غیبی اولیا، ص ۶۷ ـ ۷۲؛ عرفانی، محمد نظیر؛ بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص۲۱۴؛ جزیری احسائی، علی، دفع الریب عن علم الغیب، ص٢٠۴.
- ↑ ر.ک. مظفر، محمد حسین، علم الامام، ص۲۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ علامه امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰؛ موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱؛ خوش‌باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص۴۸
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ ر.ک. مکارم شیرازی، ناصر، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳؛ مظفر، محمد حسین، علم الامام، ص۲۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ هاشمی، سید علی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران ماهنامه پرسمان، چند پاسخ درباره چگونگی علم امام، ماهنامه پرسمان، ش۲۵، ص۴
- ↑ مظفر، محمد حسین، علم الامام، ص۲۸؛ ر.ک. برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ هاشمی، سید علی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران ماهنامه پرسمان، چند پاسخ درباره چگونگی علم امام، ماهنامه پرسمان، ش۲۵، ص۴
- ↑ ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳.
- ↑ ر.ک. مظفر، محمد حسین، علم الامام، ص۲۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ علامه امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۵، ص۸۰
- ↑ ر.ک. خوش‌باور، داوود، علم غیب از دیدگاه فریقین، ص۴۸
- ↑ ر.ک. موسوی، سید امین، گستره علم غیب از دیدگاه عهدین و قرآن، ص ۴۹ ـ ۵۱
- ↑ ر.ک. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ج۳.
- ↑ الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ص۱۱۳.
- ↑ او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند. جز فرستاده‌ای را که بپسندد؛ سوره جن آیه ۲۶ و ۲۷.
- ↑ بگو من در میان پیامبران، نوپدید نیستم و نمی‌دانم با من و شما چه خواهند کرد، جز از آنچه به من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم؛ سوره احقاف آیه ۹.
- ↑ و اگر غیب می‌دانستم خیر بسیار می‌یافتم و (هیچ) بلا به من نمی‌رسید؛ من جز بیم‌دهنده و مژده‌آور نیستم؛ سوره اعراف آیه ۱۸۸.
- ↑ پیامبرانشان به آنها گفتند: ما جز بشری مانند شما نیستیم امّا خداوند بر هر کس از بندگانش که بخواهد منّت می‌گذارد؛ سوره ابراهیم آیه ۱۱.
- ↑ و شما را از آنچه می‌خورید یا در خانه می‌انبارید آگاه خواهم ساخت، این نشانه‌ای برای شماست؛ سوره آل عمران آیه ۴۹.
- ↑ نویددهنده به پیامبری هستم که پس از من خواهد آمد، نام او احمد است؛ سوره صف آیه ۶.
- ↑ بررسی‌های اسلامی
- ↑ امام‌شناسی ج۱۲
- ↑ من مات علی هذا الاعتقاد بأن یعتقد محمدا(ص) لیس ببشر ای من بنی آدم ویعلم الغیب... فهذا اعتقاد کفری یعتبر صاحبه کافر کفر أکبر؛ فتاوی ابن باز، ج۵، ص ۳۱۹.
- ↑ علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص۴۴.
- ↑ دفع الریب عن علم الغیب، ص٢٠۴»
- ↑ علم و سلطه غیبی اولیا، ص۶۷تا۷۲.
- ↑ و از برای خداست اسم‌های نیکو. پس خدا را با این اسم‌های نیکو بخوانید، و واگذارید کسانی را که در اسم‌های خدا کفر و إلحاد می‌ورزند. ایشان به زودی به پاداش اعمال زشت و نکوهیده خود خواهند رسید؛ سوره سباء، آیه ۲۳
- ↑ سوره بقره، آیه ۲۵۵
- ↑ بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص۲۱۴.
- ↑ و بگویید: ما فرستادگان پروردگار توایم....
- ↑ و وزیری از خاندانم برای من قرار ده
- ↑ ای علی تو برای من به منزله هارون برای موسی هستی
- ↑ تو هم می‌شنوی، هر چه من می‌شنوم و می‌بینی آنچه من می‌بینم، جز آنکه تو پیامبر نیستی ولی تو وزیر منی، تو به راه خیر می‌روی
- ↑ پایگاه تخصصی عاشورا
- ↑ وبگاه فطرت