راویان غدیر

مقدمه

حادثۀ غدیر خم و خطبۀ غدیریّۀ حضرت رسول (ص) و نصب امیر المؤمنین(ع) به خلافت از سوی پیامبر در آن روز و تعبیر «مَنْ كُنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا عَلِيٌّ مَوْلاَهُ »، از نقل‌های متواتری است که در روایات شیعه و اهل سنت و منابع هر دو فرقه نقل شده است. حدیث غدیر و آیه اکمال دین و آیه ابلاغ، در منابع بی‌شماری آمده و امیر مؤمنان (ع) و ائمه دیگر و علمای شیعه به آن استناد و احتجاج کرده‌اند^[۱].

علمای شیعه در ردّ سخن اهل تسنن که با قبول اصل روایت، منکر تواتر آن شده‌اند، به ارائۀ منابع و اسنادی دست زده‌اند که تواتر آن را اثبات می‌کند. علامه سیّد شرف الدین در المراجعات، تواتر آن را از منابع شیعی و اهل سنت اثبات کرده است^[۲]. علامه میرحامد حسین نیز در عبقات الأنوار ناقلان و راویان حدیث غدیر را معرفی کرده و به شبهات هم پاسخ داده است^[۳]. با وجود آن همه چهره‌های سرشناس از صحابه و تابعین که واقعۀ غدیر و سخنان پیامبر اکرم(ص) را شاهد بوده و آن را نقل کرده‌اند، شبهه‌ای در این روایت و دلالتش بر امامت حضرت علی(ع) باقی نمی‌ماند، آشنایی با اسامی آنان خالی از فایده نیست.

علامه امینی در جلد نخست الغدیر، نام و مشخصات ۱۱۰ نفر از صحابۀ پیامبر را که حدیث غدیر را روایت کرده‌اند، نام می‌برد، از این قرار است^[۴]:

فهرست صحابه

علامه امینی می‌افزاید: این ۱۱۰ نفر از بزرگان صحابه‌اند که روایتشان نسبت به واقعۀ غدیر را یافتیم و شاید بسیار بیش از اینها باشد و طبع قضیه هم ایجاب می‌کند راویان حدیث غدیر چندین برابر باشند، چون شنوندگان بیش از صدهزار نفر بودند و طبعا هرکدام به وطن خود برگشته‌اند، مثل هر مسافری از حوادث شگفتی که در مسافرت دیده‌اند خبر داده‌اند، مگر اندکی که به خاطر کینه‌هایشان از نقل آن پرهیز کرده‌اند و همین مقدار، برای اثبات تواتر حدیث غدیر کافی است^[۵].

وی سپس راویان غدیر از "تابعین" را نیز به ترتیب الفبا برمی‌شمارد که شمار آنان ۸۴ نفرند و نام‌هایشان از این قرار است:

فهرست تابعین

سپس ۳۶۰ نفر از علمای راوی حدیث را به ترتیب قرن‌های بعدی (از قرن ۲ تا قرن ۱۴) نام می‌برد^[۶].

همچنین نام شماری از آنان که به نقل حدیث غدیر بسنده نکرده، بلکه دربارۀ آن به تألیف مستقلّ پرداخته‌اند برمی‌شمرد، از قبیل:

فهرست راویان

این همه نقل و روایت و تألیف واقعۀ غدیر و امامت امیر المؤمنین(ع) و تواتر حدیث غدیر را اثبات می‌کند و به قول "ضیاء الدین مقبلی" پس از نقل اسناد حدیث: اگر حدیث غدیر، مسلّم نباشد، پس هیچ امر مسلّمی در اسلام وجود ندارد^[۸].^[۹]

جستارهای وابسته

منابع

محدثی، جواد، فرهنگ غدیر

پانویس

↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۷۹.
↑ المراجعات، نامۀ ۵۶(ص ۱۸۴). در حواشی تحقیقی حسین الراضی بر المراجعات، نام ۱۱۶ نفر از صحابه و ۸۴ نفر از تابعین که این حدیث را نقل کرده‌اند، آمده است (المراجعات، ص ۴۱۴، تعلیقۀ ۶۴۲) و افزوده است که علمای سنت نیز در تألیفات خود آن را روایت کرده‌اند و عدد آنان را از قرن ۲ تا ۱۴ هجری ۳۶۰ نفر می‌داند که علامۀ امینی در الغدیر (ج ۱ ص ۷۳ تا ۱۵۱) نقل کرده است.
↑ ر. ک: «فیض القدیر» (خلاصۀ عبقات دربارۀ حدیث غدیر)، شیخ عباس قمی، «نفحات الازهار» (خلاصه عبقات الأنوار) ج ۱۵ و ۱۶، نیز در کتاب «علیّ من المهد الی اللّحد» قزوینی، ص ۱۹۶ نام راویان غدیر آمده است، نیز «بحار الأنوار»، ج ۳۷ ص ۱۸۱
↑ الغدیر، ج ۱ ص ۱۴ تا ۶۱
↑ الغدیر، ج ۱ ص ۶۰
↑ الغدیر، ج ۱ ص ۷۳ تا ۱۵۱
↑ الغدیر، ج ۱ ص۱۵۲
↑ الغدیر، ج ۱ ص ۳۰۷، حماسۀ غدیر، ص ۳۴
↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۷۹.

[1] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۷۹.

[2] المراجعات، نامۀ ۵۶(ص ۱۸۴). در حواشی تحقیقی حسین الراضی بر المراجعات، نام ۱۱۶ نفر از صحابه و ۸۴ نفر از تابعین که این حدیث را نقل کرده‌اند، آمده است (المراجعات، ص ۴۱۴، تعلیقۀ ۶۴۲) و افزوده است که علمای سنت نیز در تألیفات خود آن را روایت کرده‌اند و عدد آنان را از قرن ۲ تا ۱۴ هجری ۳۶۰ نفر می‌داند که علامۀ امینی در الغدیر (ج ۱ ص ۷۳ تا ۱۵۱) نقل کرده است.

[3] ر. ک: «فیض القدیر» (خلاصۀ عبقات دربارۀ حدیث غدیر)، شیخ عباس قمی، «نفحات الازهار» (خلاصه عبقات الأنوار) ج ۱۵ و ۱۶، نیز در کتاب «علیّ من المهد الی اللّحد» قزوینی، ص ۱۹۶ نام راویان غدیر آمده است، نیز «بحار الأنوار»، ج ۳۷ ص ۱۸۱

[4] الغدیر، ج ۱ ص ۱۴ تا ۶۱

[5] الغدیر، ج ۱ ص ۶۰

[6] الغدیر، ج ۱ ص ۷۳ تا ۱۵۱

[7] الغدیر، ج ۱ ص۱۵۲

[8] الغدیر، ج ۱ ص ۳۰۷، حماسۀ غدیر، ص ۳۴

[9] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۷۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]