وضعیت دین در آخر الزمان و حفظ آن توسط مؤمن چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
| وضعیت دین در آخر الزمان و حفظ آن توسط مؤمن چگونه خواهد بود؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / آخرالزمان |
| مدخل اصلی | ویژگی مردم در آخرالزمان |
وضعیت دین در آخر الزمان و حفظ آن توسط مؤمن چگونه خواهد بود؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
آیت‌‌الله سید احمد خاتمی، در مقاله «انتظار سازنده» در این‌باره گفته است:
«منتظران حضرت ولی عصر (ع) در عصر غیبت بیش از هر زمان دیگری پاسدار دین خویش‌اند، چون عصر غیبت به یک معنی عصر تهاجم به دین در عرصه‌های مختلف است.
- در عرصه اعتقادی علیه این اعتقاد حق، تهاجم صورت می‌گیرد. امام صادق (ع) می‌فرمایند: "صاحب الزمان (ع) را دو غیبت است: یکی از آن دو به اندازه‌ای طولانی می‌شود که بعضی می‌گویند آن حضرت از دنیا رفته و برخی می‌گویند کشته شده است، بعضی نیز بر این باورند که جز اندکی از یاران بر امامت وی ماندگار نماندند و کسی هم از مکان و جایگاه زندگی آن حضرت آگاه نیست، نه از فرزندان و نه دیگری، جز آن کسی که امور وی را پی می‌گیرد"[۱]. .
- گسترش بی‌مسئولیتی در برابر دین: "مردم را می‌نگری که در کنار نهادن امر به معروف و نهی از منکر همراه می‌شوند و نسبت به آن بی‌اعتقادند"[۲].
- اختلاف دینی به هر بهانه‌ای از جمله اختلاف قرائت‌ها: امام باقر (ع) فرمودند: "اختلاف شدید میان مردم رخ می‌دهد و در دین خود پراکنده شوند"[۳].
- فضای بی‌دینی و میدان‌داری اشرار: امام صادق (ع) فرمودند:"مردمان را می‌نگری که به پیروی از مرام یکدیگر می‌پردازند و به بدکاران اقتدا می‌کنند و راه حق بی‌رهرو است" [۴].
- تحریف دین: در این عصردین واژگونه معرفی می‌شود. مولی علی (ع) فرمود: "ای مردم! به زودی بر شما روزگاری خواهد آمد که اسلام را از حقیقت آن خالی می‌کنند؛ همچون ظرفی که واژگونش کنند و آن را از آنچه در درون دارد تهی سازند"[۵]. در کلام نورانی دیگری فرمودند: "و اسلام پوستین واژگونه می‌پوشد"[۶].
- تحقیر دینداران:امام صادق (ع) فرمودند: "اهل باطل را می‌نگری که بر اهل حق چیره شده و بدی‌ها آشکار گشته و کسی از مکروه نهی نمی‌شود و پیروان آن در امانند... و فاسق را می‌نگری که به کردار ناپسندش توانا و مورد تحسین است و مردان حق و پیروان آنان را می‌نگری که کوچک و ذلیل شمرده می‌شوند[۷]. این‌هاست که دینداری در عصر غیبت را سخت و مسئولیت منتظران را در عرصه پاسداری از دین تشدید می‌کند.
در روایتی پیامبر اکرم (ص) دینداری در این شرایط را چنین ترسیم می‌کنند: "هریک از آنان اعتقاد و دین خویش را به سختی نگه می‌دارد، چنان‌که گویی درخت خار مغیلان را در شب تاریک با دست پوست می‌کند یا آتش پردوام را در دست نگه می‌دارد"[۸].
و البته دینداری در چنین شرایطی بسیار ارزشمند است و دارای پاداش بسیار زیاد. امام سجاد (ع) فرمودند: "به‌درستی‌که مردمان زمان غیبت مهدی (ع) که امامتش را باور دارند و منتظر ظهور اویند از مردمان همه زمان‌ها برترند، زیرا خدا چنان عقل‌ها و فهم‌ها و شناخت آنان را قدرت بخشیده است که غیبت، نزد آنان همچون دیدن باشد... آنان به حق مخلص‌انند"[۹].
به این ترتیب زائر خود را منتظر به حساب می‌آورد. انتظار با تصویری که در این سطور آمد، برترین عامل سازندگی و انتخاب سبک زندگی دینی در عصر غیبت و عامل نشاط و حرکت است. این انتظار، شیعیان را در طول سال‌های خفقان اموی، عباسی و... شاداب نگه داشته و ذره‌ای یأس افسردگی به خود راه نداده‌اند و نخواهند داد که: ﴿وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ﴾ در انتظار رؤیت خورشیدیم [۱۰]»[۱۱].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
۱. حجت الاسلام و المسلمین علی‌پور؛]]
 حجت الاسلام و المسلمین مهدی علی‌پور، در مقاله «ظهور» در این‌باره گفته است: «درباره اعتقاد دینی مردم آخرالزمان و برخورد آنان با کتاب‌های آسمانی، سخن بسیار است. بر اساس روایات معصومان (ص) در آن عصر، دین و دینداری از ارزش فرو می‌افتد و بی‌دینی و بی‌اعتقادی به آموزه‌های وحیانی، نشانه فهم، پیشرفت و روشن فکری شمرده می‌شود. پیامبر گرامی اسلام (ص) در این باره فرمود: آخرالزمان دین کم ارج می‌شود و دنیا ارزش فراوان می‌یابد.[۱۲]. انسان‌ها صبح مؤمنند و شب هنگام کافر، مسلمانان به قرآن بی‌اعتنا می‌شوند و قرآن را متروک می‌گذارند. رسول خدا (ص) می‌فرماید: امت من روزگاری را تجربه خواهد کرد که از قرآن جز نقش و از اسلام جز نام باقی نمی‌ماند. به ظاهر مسلمان نامیده می‌شوند، در حالی که بیش از همه مردم از آن دورند. مساجدشان آباد است، ولی از هدایت تهی است. فقیهان آن زمان از همه فقیهان زیر آسمان كبود بدترند. فتنه از آنها خارج می‌شود و به سوی آنها باز می‌گردد[۱۳]»[۱۴]. |
|---|
|
[[File:|100px|right|بندانگشتی|]]
|
| ۲. آقای کامل سلیمان؛ |
|---|
|
آقای کامل سلیمان، در کتاب «روزگار رهایی» در این‌باره گفته است:
«دین و قرآن، دو غریب متروک و تنها، در عصر ما سرگذشت دیگری دارند. آنها غریب و تنهایند، تبعیدی و مهجورند. آنها در میان مردم هستند ولی با مردم نیستند، آن‌چنان که رسول اکرم (ص) تعبیر فرموده‌اند. آیین مقدس اسلام امروز غریب است و قرآن کریم در قفسه‌های مساجد و رفهای منازل خاک می‌خورد. مساجد اگرچه با فرش و چلچراغ و بلندگو و منبر و تریبون تزیین شده ولی از سخنان حق و موعظه‌های مؤثر و گوش‌های حق نیوش خالی شده است. اینها در زمانی بود که قرآن و آیینی بود و مساجد مرکز اجتماعات مردم بود. امروز مطالب از مبادی و معانی خود خارج شده، هرکسی برطبق نظر خود و مطابق با اغراض و اهداف خود سخن می‌گوید. در اینجا حقایقی را در مورد دین و قرآن از زبان معصومین (ع) خواهی شنید که وضع امروز را دقیقا برای ما تشریح کرده‌اند و در طول چهارده قرن راویان آثار و ناقلان اخبار بدون کوچکترین تغییری برای ما نقل کرده‌اند، زیرا آنها به مبدء و گوینده این سخنان ایمان قطعی داشتند. و اینک سخنان رسول اکرم (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت در این‌باره:
|
| ۳. نویسندگان کتاب آفتاب مهر؛ |
|---|
|
نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند:
«گوهر دین، هماهنگ با فطرت بشر بوده، همواره مورد توجه جامعه قرار گرفته است. به خلاف تلاش فراوان بشر برای گرایش به دین، پیدایش بدعت‌ها و خرافات - به ویژه در دوره آخر الزمان- موجب لغزش عده زیادی در حفظ دین خواهد شد؛ لکن بررسی روایات نشان می‌دهد حتی در عصر غیبت نیز شیعیان مخلص، همانند مجاهدان و مدافعان زمان پیامبر به صورت آشکار و پنهان به حفظ دین پرداخته، جامعه را به آن دعوت می‌کنند. در حدیثی از امام سجاد (ع) آمده است: "مردم زمان غیبت امام دوازدهم (ع) که بر ولایت و امامت او استوار بوده، منتظر ظهورش هستند، بهتر از مردم هر زمان دیگری می‌باشند؛ چرا که خداوند متعال به ایشان عقل و فهم و معرفت به امام زمان خویش را عنایت کرده است و غیبت امام عصر، مانع از احساس حضور او نمی‌شود؛ چرا که ایشان شیعیانی راستین هستند و با اخلاص هر چه بیشتر، مردم را به دین دعوت نموده، به صورت پنهان و نهان، به دین داری می‌پردازند[۲۳] به همین لحاظ وضعیت دین در آخر الزمان برای مهدی باوران مهدی یاور نه تنها رو به زوال و فساد نمی‌نهد، بلکه رو به رشد بوده، به حضور امام عصر می‌انجامد و موجب تجدید عهد و پیمان با آن امام همام و تلاش برای تسریع ظهور او می‌شود»[۲۴].
|
پانویس
- ↑ «إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَتَيْنِ إِحْدَاهُمَا تَطُولُ حَتَّى يَقُولَ بَعْضُهُمْ مَاتَ وَ يَقُولَ بَعْضُهُمْ قُتِلَ وَ يَقُولَ بَعْضُهُمْ ذَهَبَ حَتَّى لَا يَبْقَى عَلَى أَمْرِهِ مِنْ أَصْحَابِهِ إِلَّا نَفَرٌ يَسِيرٌ...»؛ طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، ص ۱۶۲.
- ↑ امام صادق (ع) فرمودند: «وَ رَأَيْتَ النَّاسَ قَدِ اسْتَوَوْا فِي تَرْكِ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ تَرْكِ التَّدَيُّنِ بِهِ»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۵۹.
- ↑ «وَ اخْتِلَافٍ شَدِيدٍ بَيْنَ النَّاسِ وَ تَشَتُّتٍ فِي دِينِهِمْ»؛ کتاب الغیبه، ص ۲۳۵.
- ↑ «وَ رَأَيْتَ النَّاسَ يَنْظُرُ بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ وَ يَقْتَدُونَ بِأَهْلِ الشُّرُورِ وَ رَأَيْتَ مَسْلَكَ الْخَيْرِ وَ طَرِيقَهُ خَالِياً لَا يَسْلُكُهُ أَحَدٌ»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص۲۵۶.
- ↑ «أَيُّهَا النَّاسُ سَيَأْتِي عَلَيْكُمْ زَمَانٌ يُكْفَأُ فِيهِ الْإِسْلَامُ كَمَا يُكْفَأُ الْإِنَاءُ بِمَا فِيهِ»؛ نهج البلاغه، ترجمه شهیدی، خطبه ۱۰۳.
- ↑ «لُبِسَ الْإِسْلَامُ لُبْسَ الْفَرْوِ مَقْلُوباً»؛ نهج البلاغه، ترجمه شهیدی، خطبه ۱۰۳.
- ↑ "«وَ رَأَيْتَ أَهْلَ الْبَاطِلِ قَدِ اسْتَعْلَوْا عَلَى أَهْلِ الْحَقِّ وَ رَأَيْتَ الشَّرَّ ظَاهِراً لَا يُنْهَى عَنْهُ وَ يُعْذَرُ أَصْحَابُهُ وَ رَأَيْتَ فِيمَا لَا يُحِبُّ اللَّهُ قَوِيّاً مَحْمُوداً وَ رَأَيْتَ أَصْحَابَ الْآيَاتِ يُحْتَقَرُونَ وَ يُحْتَقَرُ مَنْ يُحِبُّهُمْ»؛ کتاب الغیبه، ص ۱۷۱.
- ↑ «لَأَحَدُهُمْ أَشَدُّ بَقِيَّةً عَلَى دِينِهِ مِنْ خَرْطِ الْقَتَادِ فِي اللَّيْلَةِ الظَّلْمَاءِ أَوْ كَالْقَابِضِ عَلَى جَمْرِ الْغَضَا»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۴.
- ↑ «...أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى ذِكْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَيْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ... أُولَئِكَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً...»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج۱، ص۳۲۰.
- ↑ در تدوین این مقاله از مقاله زندگی دینی پیش از ظهور در کتاب چشم به راه مهدی بهره بردم.
- ↑ خاتمی، سید احمد، انتظار سازنده.
- ↑ علی حائری یزدی، الزام الناصب، ص ۱۸۱.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۹۰ و لطف الله صافی گلپایگانی، منتخب الأثر في الإمام الثاني عشر (ع)، ص ۴۲۷.
- ↑ علی‌پور، مهدی، ظهور، ص ۲۶۹-۲۷۰.
- ↑ "وَ يُوضَعُ الدِّينُ وَ تُرْفَعُ الدُّنْيَا"؛ الزام الناصب، ص ۱۸۱.
- ↑ " تَجْتَمِعُ الْأَجْسَادِ وَ الْقُلُوبُ مُخْتَلِفَةٍ وَ دِينِ أَحَدُهُمْ لَعْقَةُ عَلِيِّ لِسَانِهِ "
- ↑ " مَسَاجِدُهُمْ يَوْمَئِذٍ عَامِرَةٌ مِنَ الْبِنَاءِ خَرَابٌ مِنَ الْهُدَى سُكَّانُهَا وَ عُمَّارُهَا شَرُّ أَهْلِ الْأَرْضِ مِنْهُمْ تَخْرُجُ الْفِتْنَةُ وَ إِلَيْهِمْ تَأْوِي الْخَطِيئَةُ يَرُدُّونَ مَنْ شَذَّ عَنْهَا فِيهَا وَ يَسُوقُونَ مَنْ تَأَخَّرَ عَنْهَا إِلَيْهَا يَقُولُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ فَبِي حَلَفْتُ لَأَبْعَثَنَ عَلَى أُولَئِكَ فِتْنَةً أَتْرُكُ تَتْرُكُ الْحَلِيمَ فِيهَا حَيْرَان"
- ↑ " إِذَا ضَيَّعَتْ أُمَّةُ مُحَمَّدِ الصَّلَوَاتِ، وَ اتَّبِعُوا الشَّهَوَاتِ، وَ رُفِعَتِ الصَّلَاةِ مِنَ الْمَسَاجِدِ بِالْخُصُومَاتِ، وَ جَعَلُوا الْمَسَاجِدُ مَجَالِسُ للطغاة، فَتَصِيرُ الْوُجُوهُ وُجُوهُ الْآدَمِيِّينَ، وَ الْقُلُوبِ قُلُوبُ الشَّيَاطِينِ"؛ بشارة الاسلام، ص ۲۳، ۷۵، ۷۷؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۵۹، ۲۶۴؛ الزام الناصب، ص ۱۸۱، ۱۹۴؛ نور الابصار، ص ۱۷۲.
- ↑ " يَقُلِ الْوَرَعِ ، وَ يُكْثِرُ الطَّمَعُ ، وَ يُرِيَ الْمُؤْمِنَ صَامِتاً لَا يُقْبَلُ قَوْلُهُ ، وَ الْكَاذِبُ يَكْذِبُ وَ لَا يُرَدُّ عَلَيْهِ كَذِبُهُ ، وَ الْفَاسِقُ يُمْتَدَحُ بِالْفِسْقِ لَا يُرَدُّ عَلَيْهِ قَوْلُهُ "؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۵۶؛ بشارة الاسلام، ص ۲۳، ۱۳۲؛ الزام الناصب، ص ۱۸۱.
- ↑ "يَتَغَيَّرْ أَهْلِ الزَّمَانِ حتي يُعِيدُوا الْأَوْثَانِ ، وَ يَبْتَلِي الْمُؤْمِنُونَ ، وَ تُولَدْ الشُّكُوكُ فِي الْقُلُوبِ ، وَ تَخْلَعْ رِبْقَةَ الدِّينِ مِنِ الْأَعْناقِ"
- ↑ " وَ رَأَيْتُ أَصْحَابَ الْأَدْيَانِ يُحْتَقَرُونَ ، وَ يُحْتَقَرُ مَنْ يُحِبُّهُمْ "؛ بشارة الاسلام، ص ۱۳۲.
- ↑ کامل سلیمان، روزگار رهایی، ج۲، ص ۵۶۰-۵۶۵.
- ↑ کمال الدین، ص۳۲۰.
- ↑ آفتاب مهر، ج۲، ص ۶۰ - ۶۱.