دستاوردهای تربیتی حکومت امام مهدی در بعد رفتاری انسان‌ها چیست؟ (پرسش)
| دستاوردهای تربیتی حکومت امام مهدی در بعد رفتاری انسان‌ها چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل اصلی | مهدویت |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
دستاوردهای تربیتی حکومت امام مهدی در بعد رفتاری انسان‌ها چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
خانم فرح رامین، در مقاله «دستاوردهای تربیتی حکومت امام مهدی» در این‌باره گفته است:
- «احترام به حدود الهی و حرکت در مسیر رضایت حق تعالی (تقوا): انسان تربیت یافته به دست امام عصر (ع) تقوا و اجتناب از گناه را سرلوحه کار خود قرار می‌دهد و در تمام لحظات زندگی به دنبال کسب رضایت حضرت حق بوده و حدود الهی را رعایت می‌نماید؛ چنان‌چه در رابطه با منتظران واقعی حضرت مهدی (ع) امام صادق (ع) در روایتی می‌فرماید: «...مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ...»؛ هر کس که بودن در شمار یاران قائم(ع) او را شادمان سازد و در حالی که منتظر است، ورع را پیشه سازد و به محاسن اخلاق عمل کند...[۱].
وقتی یکی از ویژگی‌های انسان منتظر، تقوا است پس به طریق اولی انسان عصر ظهور از این خصوصیت بهره‌مند می‌شود. از این رو انسان تربیت یافته در عصر ظهور رفتار و عملکردش در زندگی فردی و اجتماعی کاملا بر اساس حدود و موازین الهی می‌باشد؛ به تعبیر دیگر انسان عصر ظهور، فردی است که توحید در تمام زندگیش بروز و ظهور پیدا کرده است.
انسانی که در زیر لوای عدالت‌گستر حضرت حجت (ع) تربیت یافته است، معشوق برتر و حقیقی‌اش خداوند متعال است و در تمام ابعاد، یگانه‌پرست خواهند بود؛ تنها خالق، تنها ربّ، تنها اله، تنها فاعل را پروردگار عظیمی می‌داند که جهان و هر چه در او هست از خوان رحمت و نعمت اوست، لذا به دستورات او گوش فرا می‌دهد و روابطش را با خدا و دیگران و خودش تصحیح می‌نماید. چنین انسانی تمام تلاش خویش را در راه پرستش حضرت حق، رعایت حقوق دیگران و ظلم نکردن به خود به کار می‌گیرد. لذا گفته می‌شود که انسان‌های عصر ظهور تحت تربیت ولی خدا، رفتاری توحیدی خواهند داشت. به مواردی از این رفتارها در روایت اشاره شده است: امام علی (ع) می‌فرماید: در این زمان قائم ما قیام کند و همه را بر یک مرام و عقیده گرد آورد[۲].
همچنین امام صادق (ع) می‌فرماید: به خدا سوگند ای مفضل (امام قائم) از میان ملت ما و آیین ما اختلاف را بر می‌دارد و یک دین بر همه حاکم می‌گردد[۳]. آن‌چه از این دو روایت بر می‌آید این است که امام انسان‌ها را با توحید و وحدانیت آگاه ساخته و حقیقت را برای آنها روشن می‌سازد؛ پس هیچ‌گونه اختلافی بین آنها پیش نخواهد آمد و در یک دین واحد و آئین و روش واحد اجتماع خواهند کرد.
- انجام واجبات و اجتناب از محرمات: امام مهدی (ع) خلیفه الهی در زمین است که مردم را به سوی انجام فضائل و اجتناب از رذائل دعوت خواهد کرد چراکه راه حرکت به سوی کمال و قرب الهی جز از این طریق حاصل نمی‌گردد و هدف مهم رسالت انبیاء و امامت ائمه هدی (ع) در قرآن کریم به همین مطلب اختصاص یافته است[۴]؛ با توجه به مطلب پیشین مردم عصر ظهور، مطیع امام عصر (ع) خواهند بود؛ هنگامی که آنان، مطیع ولیّ زمان، حضرت حجت (ع) باشند قطعاً به دعوت امام زمان (ع) لبیک گفته و به حسنات و فضائل روی می‌آورند و از رذائل دوری خواهند کرد.
حکومت امام زمان (ع) در عصر ظهور، تنها حکومتی است که می‌تواند به نحو اتمّ، فضائل اخلاقی را در جامعه جاری و ساری ساخته و ریشه تمام رذائل را از آن بر کَند، که این مهم در سایه برنامه تربیتی کامل و جامع بزرگ مربی انسان، حضرت امام مهدی (ع) حاصل می‌آید؛ همان‌طور که خداوند حکیم در کتاب مقدس قرآن می‌فرماید: ﴿الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ﴾[۵]
در زمان ظهور، به یمن وجود با برکت آخرین ذخیره الهی نماز که ستون دین است، برپا می‌گردد، زکات پرداخت می‌شود و امربه معروف و نهی از منکر با تمام ابعادش اجرا می‌گردد؛ در چنین عصری است که بخش نیازمند و بی‌نیاز جامعه با پرداخت زکات به هم پیوند خواهند خورد و خوبی‌ها و زیبایی‌ها با امر به معروف و نهی از منکر پیوسته محقق گشته و پلیدی‌ها و زشتی‌ها با نهی از منکر از میان جامعه مهدوی رخت خواهد بست[۶]. در همین رابطه، روایت معصوم (ع) چنین می‌فرماید: در آخر الزّمان و شدّت روزگار و جهالت مردمان، خداوند مردی را برمی‌انگیزد که او را با فرشتگانش تأیید می‌کند و... در زمان او شخص ناشایستی نمی‌ماند جز اینکه به صلاح و تقوی می‌گراید[۷].
انسان عصر ظهور در سایه بصیرت اخلاقی دنیا را فقط دار امتحان و گذر می‌بیند و وظیفه و راه نجات خود را در فضیلت‌گرایی می‌داند و با پی بردن به زشتی انحرافات و رذائل از آنها دور شده و به فکر آباد کردن آخرت می‌افتد[۸]. آن‌چنان‌که در روایت آمده است: «يَذْهَبُ الشَّرّ وَ يَبْقَى الْخَيْر... يَذْهَبُ الزِّنَا وَ شُرْبَ الْخَمْرِ وَ يَذْهَبُ الرِّبَا»؛ شرّ از بین می‌رود و خیر باقی می‌ماند... زنا و شراب‌خواری و ربا ریشه‌کن می‌شود[۹].
یا اینکه می‌فرماید: «لَا يَتْرُكُ بِدْعَةً إِلَّا أَزَالَهَا وَ لَا سُنَّةً إِلَّا أَقَامَهَا»؛هیچ بدعتی نیست مگر اینکه مهدی (ع) آن را خواهد زدود و سنتی نیست جز اینکه آن را برپا خواهد داشت[۱۰]. با نظر به مطالب فوق، می‌توان گفت در عصر ظهور شر و رذیله‌ای وجود ندارد و آن‌چه در جامعه دیده می‌شود فضیلت و خیر است؛ پس، حاکم شدن فضائل اخلاقی به عنوان لشکریان عقل که در بحث معرفت اشاره شد در متن زندگی انسان‌های عصر ظهور، یکی از دستاوردهای تربیتی حکومت حضرت حجت (ع) می‌باشد.
- رفتار محبت‌آمیز با دیگران: مردم در عصر ظهور نسبت به هم مهربان هستند و در رفتار و عمل خویش حفظ احترام و ابراز محبت را سر لوحه رفتار خود قرار می‌دهند که این احترام و محبت، زندگی را برای آنها شیرین می‌سازد؛ در روایتی آمده است: بزرگ‌تر به کوچک‌تر رحم می‌کند و کوچک‌تر به بزرگ‌تر احترام می‌گذارد و به حق گردن می‌نهند و با دین حق عدالت می‌گسترانند و با حکم آن حکم می‌نمایند و آنان دوستان من هستند[۱۱].
البته در زمان ظهور، این مهربانی فقط بین انسان‌ها نیست بلکه همه موجودات عالم که مخلوق پروردگار علیم و حکیم می‌باشند، به همدیگر مهر می‌ورزند؛ حضرت مهدی (ع) شرق و غرب جهان را تحت سیطره خود درآورد، گرگ و گوسفند در یک مکان زندگی کنند، کودکان خردسال با مارها و عقرب‌ها بازی کنند و آسیبی به آنها نرسد. شرّ از جهان رخت بربندد و تنها خیر باقی بماند[۱۲].
- مسؤلیت‌پذیری نسبت به همدیگر: انسان‌های عصر ظهور، تحت تربیت امام مهدی (ع) رفتاری برادرانه با دیگران خواهند داشت به گونه‌ای که بی‌هیچ چشم‌داشتی تمام دارایی خود را در اختیار برادران دینی قرار خواهند داد و احساس مسؤلیت نسبت به آنها خواهند داشت. در روایت معروفی آمده است که: هنگامی که قائم ما قیام کند، دوران برادری و برابری فرا می‌رسد؛ در آن زمان یک مسلمان آن‌چه نیاز دارد از جیب برادر مسلمانش برمی دارد و او مانع نمی‌شود[۱۳].
این حس برادری و برابری باعث می‌شود انسان‌ها نسبت به هم مسؤلیت‌پذیر باشند؛ انسان‌های مسئولیت‌پذیر در جهت حل مشکلات یکدیگر تلاش می‌کنند. مردمان در پرتو ایمان چنان به یکدیگر پیوند می‌خورند که چونان پیکری واحد می‌شوند، گمراه شدن و فساد یکی را مانند وارد شدن فساد در بدن خود می‌دانند تا جایی که به دیگران می‌اندیشند. درد و رنج دیگران، آنها را به درد می‌آورد و آسایش و امنیت و هدایت همگان را طلب می‌کنند. مؤمن با اینکه خودش احتیاج به چیزی دارد، اما دیگران را بر خود ترجیح می‌دهد. تا آنجا که بر ادری از جیب برادر پول برمی‌دارد»[۱۴].
پانویس
- ↑ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص ۲۰۰.
- ↑ نعمانی، محمد بن ابراهیم، ترجمه و متن غیبت نعمانی، ترجمه محمدجواد غفاری، ص ۲۰۶.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۹۲، ص ۱۰۴.
- ↑ ﴿هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ﴾ «اوست که در میان نانویسندگان (عرب)، پیامبری از خود آنان برانگیخت که بر ایشان آیاتش را می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنان کتاب (قرآن) و فرزانگی می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره جمعه، آیه ۲.
- ↑ «(همان) کسانی که اگر آنان را در زمین توانمندی دهیم نماز بر پا می‌دارند و زکات می‌پردازند و به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناپسند باز می‌دارند و پایان کارها با خداوند است» سوره حج، آیه ۴۱.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، مکتب مهر (اصول تربیت در نهج‌البلاغه)، ص ۶۶۹.
- ↑ «عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عَنْ أَبِيهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا قَالَ: يَبْعَثُ اللَّهُ رَجُلًا فِي آخِرِ الزَّمَانِ وَ كَلَبٍ مِنَ الدَّهْرِ وَ جَهْلٍ مِنَ النَّاسِ يُؤَيِّدُهُ اللَّهُ بِمَلَائِكَتِهِ... لَا يَبْقَى كَافِرٌ إِلَّا آمَنَ وَ لَا طَالِحٌ إِلَّا صَلَحَ...» مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص ۲۸۰.
- ↑ ر.ک: کارگر، رحیم، «بصیرت اخلاقی در عصر ظهور»، مجله انتظار موعود، سال هشتم، ش۲۵و۲۶، ۱۳۸۷.
- ↑ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، منتخب الاثر، ص ۵۹۲، ح ۴.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص ۳۲۹.
- ↑ کورانی، علی، معجم احادیث الامام المهدی(ع)، ج۷، ص ۲۹۰.
- ↑ صافی گلپایگانی، لطف‌الله، منتخب الاثر، ص ۴۷۴.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص ۳۷۲.
- ↑ رامین، فرح، دستاوردهای تربیتی حکومت امام مهدی، ص۱۹۶-۱۹۹.