ولایت و امامت پژوهشی از منظر قرآن (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۲) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۲) |
||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
| ویراستاران = | | ویراستاران = | ||
| موضوع = [[امامت]]، [[ولایت]]، [[امامت در قرآن]] | | موضوع = [[امامت]]، [[ولایت]]، [[امامت در قرآن]] | ||
| مذهب = | | مذهب = شیعه | ||
| ناشر = [[پژوهشگاه حوزه و دانشگاه]] | | ناشر = [[پژوهشگاه حوزه و دانشگاه]] | ||
| به همت = | | به همت = | ||
نسخهٔ ۱۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۲۸
| ولایت و امامت | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| ترجمهٔ کتاب | [[پژوهشی از منظر قرآن (کتاب)|پژوهشی از منظر قرآن]] |
| نویسنده | محمد اسعدی |
| زیر نظر | محسن اراکی |
| ویراستار | سعیدرضا علی‌عسکری |
| موضوع | امامت، ولایت، امامت در قرآن |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | [[:رده:انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه|انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه]][[رده:انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه]] |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۲ ش |
| چاپ | اول |
| تعداد صفحه | ۵۰۴ |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۹۴۱۵۹-۰-۸ |
| شماره ملی | ۳۱۱۰۸۰۴ |
ولایت و امامت پژوهشی از منظر قرآن کتابی است که به بررسی و پژوهش در زمینه ولایت و امامت و تبیین ابعاد و مبانی آن می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر محمد اسعدی است. این کتاب زیر نظر محسن اراکی به رشته تحریر درآمده است. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ناشر این کتاب است
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «در ابتدای کتاب مباحث مبنایی ولایت مانند معناشناسی آن، کارکردهای قرآنی و دینی آن و معنای اصطلاحی این واژه در قرآن و آموزه‌های دینی بیان شده و پس از آن تقسیمات ولایت در قرآن، شئون ولایت الهی و اولیای خدا در نظام توحیدی مورد تجزیه و تحلیل قرآنی قرار گرفته است. در بخش دوم کتاب به بررسی معنای امامت از منظر قرآن کریم پرداخته شده و ماهیت و جایگاه معرفتی آن و نیز فلسفه امامت در آموزه‌های اسلامی مورد شرح و بررسی قرار گرفته است. قلمرو شئون ولایی امام معصوم(ع) در هدایت تکوینی و تشریعی، مشروعیت امام(ع) و جعل و تعیین الهی او، بیان شرایط و اوصاف امام، امامت اهل بیت(ع) در قرآن، نسبت بین امامت و مهدویت و ولایت نیابی فقیه در عصر غیبت از دیگر مندرجات مهم مطرح شده در این نوشتار است
فهرست کتاب
- مقدمه ====بخش اول: ولایت در قرآن====
- اشاره
فصل اول: معناشناسی ولایت
- معناشناسی ولایت
- اشاره
- معنای لغوی:
- ماده اصلی ولایت
- هیئت‌های فعلی مادۀ ولی
- واژۀ «ولایت»
- واژۀ «ولیّ»
- واژۀ «مَولی»:
- سخنی دربارۀ تفسیر لغوی مَولی به اَولی
- کاربرد دینی:
- الف) حوزۀ قرآنی:
- هیئت‌های فعلی مادۀ ولیّ
- واژۀ ولایت:
- الف)آیۀ ۷۲ سورۀ انفال
- ب) آیۀ ۴۳ و ۴۴ سورۀ کهف
- واژۀ ولیّ
- واژۀ مولی:
- ب) حوزۀ روایی
- مصطلح علمی:
- حوزۀ فقه اسلامی
- حوزه کلام اسلامی
- حوزۀ عرفان اسلامی
- چکیده فصل اول
- پرسش‌ها و پژوهش‌ها
- منابع پژوهش
فصل دوم: تقسیمات ولایت در قرآن
- اشاره
- تقسیم به لحاظ صاحب ولایت (ولیّ):
- ولایت الهی، ولایت اولیای الهی، ولایت شیطانی و ولایت عمومی
- تقسیم به لحاظ مراتب ولایت:
- ولایت استقلالی و بالا‌صاله، ولایت غیر استقلالی و بالعرض
- ولایت استقلالی و بالا‌صاله
- ولایت غیراستقلالی و ولایت بالعرض|بالعرض
- تقسیم به لحاظ متعلَّق ولایت:
- ولایت تکوینی و تشریعی، ولایت ظاهری و باطنی
- ولایت تکوینی، ولایت تشریعی:
- الف) ولایت تکوینی
- ب) ولایت تشریعی
- ولایت باطنی، ولایت ظاهری
- تقسیم به لحاظ قلمرو ولایت (مولّی علیه):
- ولایت عام، ولایت خاص
- تقسیم به لحاظ ابعاد ولایت:
- ایجابی و سلبی فردی و اجتماعی روحی، علمی و عملی
- بُعد ایجابی و سلبی
- بُعد فردی و اجتماعی
- بُعد روحی، علمی و عملی:
- الف) بُعد روحی
- ب) بُعد علمی
- ج) بُعد عملی
- چکیدۀ فصل دوم
- پرسش‌ها و پژوهش‌ها
- منابع پژوهش
فصل سوم: شؤون ولایت الهی در قرآن
- اشاره
- هدایت تکوینی الهی:
- هدایت تکوینی عام:
- الف) بُعد روحی
- ب) بُعد علمی
- ج) بُعد عملی
- هدایت تشریعی الهی:
- هدایت تشریعی عام
- هدایت تشریعی خاص
- چکیدۀ فصل سوم
- پرسش‌ها و پژوهش‌ها
- منابع پژوهش
فصل چهارم: ولایت اولیای الهی در نظام توحیدی قرآنی
بخش دوم: امامت در قرآن
- اشاره
فصل اول: معناشناسی امامت
- اشاره
- معنای لغوی
- کاربرد دینی:
- الف) حوزۀ قرآنی
- ب) حوزۀ روایی
- مصطلح علمی:
- حوزۀ فقه اسلامی
- حوزۀ کلام اسلامی
- حوزۀ عرفان اسلامی
- امامت و مفاهیم مرتبط در کاربرد‌های قرآنی:
- امامت و نبوت و رسالت:
- الف) نسبت نبوت و رسالت
- ب) نسبت امامت با نبوت و رسالت
- امامت و خلافت
- امامتو ولایت:
- زاویۀ نخست: امامت و ولایت تشریعی و ظاهری
- زاویۀ دوم: امامت و ولایت تکوینی و باطنی
- امامت و مُلک
- امامت و حُکم
- امامت و وزارت
- امامت و هدایت
- چکیدۀ فصل اول
- پرسش‌ها و پژوهش‌ها
- منابع پژوهش
فصل دوم: ماهیت و جایگاه معرفتی امامت در قرآن
- اشاره
- تبیین امامت قرآنی و نسبت آن با تعریف‌های رایج امامت:
- تبیین امامت قرآنی:
- نکته یکم: استقلال مقام امامت از مقام نبوت و رسالت:
- الف)دیدگاه مشهور اهل سنّت: مستقل نبودن امامت از نبوت
- ب)دیدگاه مشهور شیعی: مشتق بودن امامت از نبوت
- نقد ادله دیدگاه نخست:
- اطلاق مفهوم «امام» و عموم «للنّاس» در آیه
- اختصاص امامت به معصومان
- اختصاص امامت به مصداق اکمل به دلیل امتنان
- پشتوانه‌های تفسیری دیدگاه دوم:
- ابتلا به کلمات و نسبت آن با نصب و جعل امامت در آیه
- امامت و عهدالهی در ذیل آیه
- نکته دوم: نصب و جعل الهی امامان همسان نبوت و رسالت
- نکتۀ سوم: قوام امامت به هدایت خاص
- امامت قرآنی و تلقی شیعی امامت خاصه
- امامت قرآنی و تعریف‌های علمی امامت
- ماهیت علمی امامت قرآنی
- جایگاه معرفتی امامت قرآنی:
- امامت و اصول دین
- امامت و ضروریات دینی
- امامت و مسئله کفر و ایمان
- چکیده فصل دوم
- پرسش‌ها و پژوهش‌ها
- منابع پژوهش
فصل سوم: فلسفۀ امامت
- اشاره
- مبانی نظری فلسفۀ امامت در قرآن:
- خلافت الهی اولیای خدا در زمین:
- تقسیم اول: انواع خلافت به لحاظ خلیفه
- تقسیم دوم: انواع خلافت بهلحاظ ماهیت خلافت
- تقسیم سوم: انواع خلافت به لحاظ متعلَّق خلافت
- تحلیل و بررسی آیات:
- مدعای اول: خاص بودن خلافت
- مدعای دوم: الهی بودن خلافت
- مدعای سوم: استمرار خلافت
- مدعای چهارم: شمول خلافت
- ضرورت رسالت الهی به عنوان تجلی ولایت الله بر انسان‌ها
- جاودانگی هدایت الهی و دینی:
- یک) هدایتگری، سنّت مستمرّ الهی
- دو) حضور همیشگی هادیان الهی در میان امت‌ها و اقوام
- سه) حقیقت شب قدر و فضایل ماندگار آن
- پیان‌پذیری وحی و نبوت تشریعی
- مراتب کمال انسانی و ابعاد هدایت الهی
- فلسفۀ امامت:
- فلسفۀ وجودی امامت: خلافت الهی
- تقریر نخست
- تقریر دوم
- فلسفۀ غایی امامت: هدایت الهی
- چکیدۀ فصل سوم
- پرسش‌ها و پژوهش‌ها
- منابع پژوهش
فصل چهارم: قلمرو شؤون ولایی امام: (۱) هدایت تکوینی
- اشاره
- هدایت تکوینی عام:
- بُعد روحی هدایت تکوینی عام
- بُعد علمی هدایت تکوینی عام
- بُعد عملی هدایت تکوینی عام
- تصرف عملی در کائنات:
- دیدگاه اول
- دیدگاه دوم
- بررسی مبانی دیدگاه دوم
- بررسی دلالت مستندات شواهد قرآنی دیدگاه دوم
- مستند اول: آیات خلافت الهی اولیا:
- الف) مفاد «جعل خلیفه» در آیۀ ۳۰ سوره بقره
- ب) مسئله تعلیم اسماء به خلیفه در آیه ۳۱ سوره بقره
- بررسی اجمالی دو تفسیر نخست
- تبیین تفسیر سوم
- مناقشه‌هایی در تفسیر سوم:
- مناقشه اول: مخالفت با ظاهر آیات
- مناقشه دوم: موافقت نداشتن با ظاهر روایات
- مناقشه سوم: نقد‌پذیری مبنای فلسفی
- تفسیری دیگر
- مستند دوم: آیات علمالکتاب
- دخالت در سرنوشت اخروی اعمال:
- مستند اول: آیات اصحاب اعراف
- بررسی دیدگاه‌ها
- مستند دوم: آیۀ دعوت مردم با امام
- هدایت تکوینی خاص:
- بُعد روحی هدایت تکوینی خاص
- بعد علمی هدایت تکوینی خاص
- بُعد عملی هدایت تکوینی خاص
- هدایت باطنی:
- دستۀ اول: آیات حاکی از اطلاق هدایت
- دستۀ دوم: آیات هدایت باطنی:
- بررسی شاهد نخست
- بررسی شاهد دوم
- بررسی شاهد سوم
- نتیجۀ بررسی مستند‌ها
- شفاعت اخروی
- چکیدۀ فصل چهارم
- پرسش‌ها و پژوهش‌ها
- منابع پژوهش
فصل پنجم: قلمرو شوؤن ولایی امام: (۲) هدایت تشریعی
- اشاره
- هدایت تشریعی عام
- هدایت تشریعی خاص:
- بحثی دربارۀ «تفویض» در تشریع نظری
- بحثی در آیات حاکمیت دینی:
- گروه اول: آیات شوؤن ولایی حکومتی برخی پیامبران:
- الف) خلافت و حاکمیت حضرت داوود(ع)
- ب) حاکمیت و مُلک حضرت سلیمان(ع)
- ج) حاکمیت و مُلک حضرت یوسف(ع)
- د) فرمانروایی عموم پیامبران
- ه) مُلک عظیم آل‌ابراهیم(ع)
- و) حاکمیت و فرمانروایی پیامبر اکرم(ص)
- گروه دوم: آیات فرمانروایی اولوالامر:
- نکتۀ اول
- نکتۀ دوم:
- الف) زمامداران مسلمان
- ب) فرماندهان سرایا
- ج) عالمان دین
- د) اجماع اهل حلّ و عقد
- بررسی و نقد
- بحثی در قلمرو شوؤن حکومتی امام:
- پرسش اول
- پرسش دوم:
- تقریر اول
- تقریر دوم
- پرسش سوم
- چکیدۀ فصل پنجم
- پرسش‌ها و پژوهش‌ها
- منابع پژوهش
فصل ششم: مشروعیت امام و جعل و تعیین الهی
- اشاره
- ادله و شواهد الهی بودن منشأ امامت:
- جایگاه الهی امامت در قرآن
- الهی بودن شوؤن امامت در قرآن
- تقریر قرآنی قاعده امامت
- لازمۀ اوصاف خاص امام در قرآن
- نقد و بررسی ادلۀ نظریۀ منشأ انسانی امامت:
- حق‌الناس بودن امامت:
- خطابات قضایی و حقوقی به عامۀ مردم
- نقد و بررسی
- قیام مردم به قسط، فلسفۀ رسالت و نبوت
- نقد و بررسی
- رسالت ابلاغی پیامبران
- نقد و بررسی
- مشروعیت‌بخشی به رأی مردم:
- آیات مشاوره و شورا:
- نقد و بررسی
- آیات بیعت:
- نقد و بررسی
- آیات مستند حجیت اجماع:
- نقد و بررسی
- آیات مشروعیت پادشاهی برخی ملوک:
- نقد و بررسی
- آیات اطاعت از اولی‌الامر:
- نقد و بررسی
- اختصاص امامت الهی به انبیا:
- نقد و بررسی
- تفاوت اصطلاحی مفهوم قرآنی «حکم» با مفهوم عرفی سیاسی آن:
- نقد و بررسی:
- ادعای نخست: تکوینی بودن حاکمیت الهی
- ادعای دوم: الهی بودن اصل حکم و تشریع، نه منشأحکومت
- ادعای سوم: تفسیر حکم به قضا و داوری در مخاصمه‌ها
- ناسازگاری دین با حکومت:
- نقد و بررسی
- تجربۀ حکومتی با پیامبران الهی:
- نقد و بررسی
- چکیدۀ فصل ششم
- پرسش‌ها و پژوهش‌ها
- منابع پژوهش
فصل هفتم: شرایط و اوصاف امام
- اشاره
- علم امام:
- امکان و تحقق علوم غیبی برای اولیای الهی
- اولیای الهی و شهادت بر اعمال
- اولیای الهی و علمالکتاب
- امامان و روح امر‌اللهی
- عصمت امام:
- معناشناسی عصمت
- مسئلۀ عصمت در مباحث اعتقادی
- عصمت امام در قرآن
- تحلیل قرآنی عصمت
- آیات عصمت امام:
- الف) آیۀ ابتلاء:
- بخش نخست آیه: «إنًی جَاعِلُکِ لِلنَّاسِ إمَامًا»
- بخش اخیر آیه: «...قَالَ لاَینَالُ عَهدِی الضَّالِمِینَ»
- ب)آیۀ اولی‌الامر:
- نکته
- ج) آیات هدایت
- د) آیۀ صادقین
- چکیدۀ فصل هفتم
- پرسش‌ها و پژوهش‌ها
- منابع پژوهش
فصل هشتم: امامت اهلبیت(ع) در قرآن
- اشاره
- چرایی عدم تصریح به نام امامان اهلبیت در قرآن
- نگاهی به گونه‌های ادلۀ امامت اهلبیت(ع) در قرآن
- آیۀ ولایت:
- محور اول: مفردات آیه
- محور دوم: ساختار آیه
- محور سوم: سیاق معنایی آیه
- محور چهارم: سیاق پیرامونی آیه
- محور پنجم: شواهد بیرونی آیه
- بررسی پرسش‌ها
- آیۀ اکمال:
- محور اول: مفردات آیه
- محور دوم: ساختار آیه
- محور سوم: سیاق معنایی
- محور چهارم: سیاق پیرامونی
- محور پنجم: شواهد بیرونی
- فخر رازی و دلالت آیه
- آیۀ تبلیغ:
- محور اول: مفردات آیه
- محور دوم: ساختار آیه
- محور سوم: سیاق معنایی آیه
- محور چهارم: سیاق پیرامونی آیه
- محور پنجم: شواهد بیرونی آیه
- آیه تطهیر:
- الف) دلالت آیه بر عصمت اهلبیت(ع)
- محور اول: مفردات آیه
- محور دوم: ساختار آیه
- محور سوم: سیاق معنایی
- محور چهارم: سیاق پیرامونی
- محور پنجم: شواهد بیرونی
- گزارشی از روایات سبب نزول
- بررسی مدلول روایات
- ب) شواهد دال بر ادعای امامت از سوی اهلبیت(ع)
- آیۀ مودّت:
- محور اول: مفردات آیه
- محور دوم: ساختار آیه
- محور سوم: سیاق معنایی:
- وجه اول: مهرورزی با پیامبر(ص) به خاطر رابطۀ نزدیک با خویشاوندی
- وجه دوم: مودّت نسبت به اعمال عبادی و اسباب تقرّب الهی
- وجه سوم: مودّت نسبت به اقارب و خویشاوندان خود
- وجه چهارم: مودّت نسبت به اقارب و خویشاوندان پیامبر(ص)
- محور چهارم: سیاق پیرامونی
- محور پنجم: شواهد بیرونی
- چکیده فصل هشتم
- پرسش‌ها و پژوهش‌ها
- منابع پژوهش
فصل نهم: امامت و مهدویت
- اشاره
- مهدویت در قرآن
- غیبت امام و نسبت آن با فلسفۀ امامت:
- نقد و بررسی
- نقد و بررسی
- چکیدۀ فصل نهم
- پرسش‌ها و پژوهش‌ها
- منابع پژوهش
فصل دهم: ولایت نیابی فقیه
- اشاره
- مسئله ولایت فقیه و شرایط و مراتب آن:
- مرتبۀ اول: ولایت به معنای اصطلاحی خاص
- مرتبۀ دوم: ولایت به معنای اصطلاحی عام
- پشتوانۀ قرآنی ولایت فقیه:
- دستۀ اول: آیات ناظر به نظریۀ توحیدی ولایت و امامت
- دستۀ دوم: آیات بیانگر برخی شوؤن اجتماعی و قضایی اسلام و ضرورت تصدّی و اجرای آنها
- دستۀ سوم: آیات ولایت، امامت و قضاوت برخی پیامبران و اوصیای ایشان
- دستۀ چهارم: آیات اطاعت و مرجعیت اجتماعی اولو‌الأمر
- بررسی دلالت آیات
- تحلیلی از چالش‌های نظریۀ ولایت فقیه
- چکیدۀ فصل دهم
- پرسش‌ها و پژوهش‌ها
- منابع پژوهش
- منابع و مآخذ
- نمایه‌ها.[۱]
دربارهٔ پدیدآورندگان
| محسن اراکی (ناظر) |
|---|
 |
| محمد اسعدی (پدیدآورنده) |
|---|
 |