اشاعره: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۴۶

اشاعره نام یکی از فرقه‌های اسلامی از اهل سنّت است که در قرن سوّم پدید آمد و منسوب به ابوالحسن اشعری بودند. این گروه ابتدا با بحث‌های عقلی مخالفت می‌کردند و تفکرشان به نوعی جمود و قشری‌گری بود، اما بعدها قائل به جواز به‌کار بردن بحث و استدلال در اصول دین شدند. زیادت صفات بر ذات، جبر در افعال بندگان، حسن و قبح شرعی افعال، برخی از عقاید این مذهب کلامی هستند.

تاریخچه اشاعره

اشاعره، مذهب کلامی است که به علی بن اسماعیل مشهور به ابوالحسن اشعری منسوب است و از مهم‌ترین مذاهب کلامی اهل سنت به شمار می‌رود. نَسَب ابوالحسن به ابوموسی اشعری می‌رسد. وی در ابتدا دارای مذهب معتزله بود؛ اما در اواخر قرن سوم و اوائل قرن چهارم هجری، از مکتب اعتزال رو گرداند و به مذهب "اهل السنه"‌‌ گرایید. گفته‌اند از دلایلی که منجر به جدایی ابوالحسن اشعری از معتزله شد، این بود که در مناظره با استاد خویش، ابوعلی جبائی، بسیاری از عقاید معتزله را با توحید و عدل ناسازگار یافت؛ اما علاوه بر ناتوانی معتزله از پاسخ‌گویی به سؤالات او، می‌‌توان به دلایل دیگری همچون مخالفت حکومت متوکل با عقل‌گرایی معتزلی، اصلاح عقاید اهل حدیث و جمع میان کلام، فقه و حدیث نیز اشاره کرد^[۱].

تفاوت اشاعره با قدمای اهل حدیث

ابوالحسن اشعری برخلاف قدمای اهل حدیث، مانند احمد بن حنبل، بحث و استدلال و به کار بردن منطق را در اصول دین جایز شمرد و از قرآن و سنت بر مدعای خود دلیل آورد. او در این باره کتابی به نام "رسالة فی استحسان الخوض فی علم الکلام" نوشت^[۲].

متکلمان اشعری

پس از ابوالحسن اشعری، متکلمان بنامی در مذهب اشعری ظهور کردند که مشهورترین آنان عبارت‌اند از: قاضی ابوبکر باقلانی نویسندۀ کتاب‌ التمهید؛ ابو منصور عبدالقاهر بن طاهر بغدادی مؤلف کتاب‌ الفَرْق بین الفِرَق‌ در علم ملل و نحل؛ عبدالملک جوینی مؤلف کتاب‌ الارشاد؛ ابو حامد غزالی مؤلف‌ احیاء العلوم‌ و قواعد العقائد؛ محمد بن عبدالکریم شهرستانی مؤلف‌ الملل والنحل‌ که از کتب مرجع ملل و نحل است و فخر رازی مؤلف‌ مفاتیح الغیب^[۳].

عقاید اشاعره

برخی از عقاید اشاعره^[۴] عبارت‌اند از: زیادت صفات بر ذات؛ عمومیت اراده و قضا و قدر الهی در همه حوادث؛ شرور، مانند خیرات از جانب خداست؛ بشر در اعمال خود مختار نیست و اعمال او مخلوق خداست؛ حسن و قبح افعال ذاتی نیست، بلکه شرعی است. همچنین عدل، شرعی است نه عقلی؛ انسان آفریننده عمل خود نیست بلکه اکتساب‌ کننده آن است؛ خداوند در قیامت با چشم دیده می‌‌شود و...^[۵].

اعتقادات متمایز کنندۀ اشاعره

مهم‌ترین معتقدات اشاعره که موجب اختلاف با دیگر مذاهب کلامی شده است، عبارت‌اند از: کافر نبودن مرتکب کبیره، صفات خبری، افعال بندگان، ارادۀ باری تعالی، رؤیت خداوند در آخرت، تکلیف به مُحال، حسن و قبح عقلی، صفات خداوند و کلام الهی^[۶].

منابع

پانویس

↑ ر. ک. محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۶؛ زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۹۵.
↑ ر. ک. محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۶.
↑ ر. ک. فرهنگ شیعه، ص ۸۱-۸۲.
↑ از آنجا که اشاعره از ابتدا با یک رویکرد سیاسی به زعامت خلفای عباسی در مخالفت با معتزلیان سر برآورده، اکثر عقاید آنها رویکرد سلبی و در مخالفت با اعتقادات معترله است.
↑ ر. ک. محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۷-۲۷۸؛ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۶.
↑ ر. ک. فرهنگ شیعه، ص ۸۱.

[1] ر. ک. محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۶؛ زکریایی، محمد علی، فرهنگ مطهر، ص ۹۵.

[2] ر. ک. محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۶.

[3] ر. ک. فرهنگ شیعه، ص ۸۱-۸۲.

[4] از آنجا که اشاعره از ابتدا با یک رویکرد سیاسی به زعامت خلفای عباسی در مخالفت با معتزلیان سر برآورده، اکثر عقاید آنها رویکرد سلبی و در مخالفت با اعتقادات معترله است.

[5] ر. ک. محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۷-۲۷۸؛ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۶.

[6] ر. ک. فرهنگ شیعه، ص ۸۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{ویرایش غیرنهایی}}
 {{اسلام عمودی}}
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[اشاعره در کلام اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
-: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[اشاعره در کلام اسلامی]] | [[اشاعره در فرق و مذاهب]] | [[اشاعره در تاریخ اسلامی]]</div>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[اشاعره (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
-'''اشاعره''' یعنی [[اشعری مذهبان]]. نام یکی از [[فرقه‌های اسلامی]] از [[اهل سنّت]] که در قرن سوّم پدید آمد. آنان پیرو [[ابوالحسن اشعری]] بودند که در سال ۳۳۰ در گذشته است. آنان نسبت به [[خدا]] و صفات او [[عقاید]] خاصّی داشتند، [[صفات خدا]] را جدا از ذات او می‌دانستند، [[انسان]] را در کارهایش مجبور می‌پنداشتند. شرّ و [[بدی‌ها]] را هم از جانب [[خدا]] می‌دانستند و به حُسن و قُبح ذاتی [[افعال]] [[عقیده]] نداشتند و به دیده شدن [[خدا]] در [[قیامت]] [[معتقد]] بودند و نکات دیگری که آنان را از فرقه‌های دیگر [[مسلمان]] از جمله از [[معتزله]] جدا می‌کرد. این [[فرقه]]، کتاب‌هایی نوشتند و دانشمندانی داشتند و تفکرشان به نوعی جمود و [[قشری‌گری]] کشیده شد. شرح [[عقاید]] اینان در کتاب‌های [[اعتقادی]] و [[کلامی]] آمده است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۶.</ref>. در مجموع، اشاعره یکی از مهم‌ترین [[مذاهب کلامی]] [[اهل سنت]] به شمار می‌رود که به [[ابوالحسن اشعری]] منسوب است. وی ابتدا بر [[مذهب]] [[معتزله]] بود؛ اما در ادامه چون بسیاری از [[عقاید]] [[معتزله]] را با [[توحید]] و [[عدل]] ناسازگار یافت، از [[مکتب]] اعتزال رو گرداند و به [[مذهب]] "اهل السنه"‌‌گرایید. مهمترین مشخصۀ اشاعره، جواز به کار بردن بحث و [[استدلال]] در [[اصول دین]] است. زیادت صفات بر ذات، [[جبر]] در [[افعال]] [[بندگان]]، [[حسن و قبح]] شرعی [[افعال]]، برخی از [[عقاید]] این [[مذهب]] [[کلامی]] هستند.
+'''اشاعره''' نام یکی از فرقه‌های اسلامی از [[اهل]] [[سنّت]] است که در قرن سوّم پدید آمد و منسوب به [[ابوالحسن اشعری]] بودند. این گروه ابتدا با بحث‌های [[عقلی]] [[مخالفت]] می‌کردند و تفکرشان به نوعی [[جمود]] و [[قشری‌گری]] بود، اما بعدها قائل به جواز به‌کار بردن بحث و [[استدلال]] در [[اصول دین]] شدند. زیادت صفات بر ذات، [[جبر]] در [[افعال]] [[بندگان]]، حسن و قبح شرعی افعال، برخی از [[عقاید]] این [[مذهب]] [[کلامی]] هستند.
-==تاریخچه اشاعره==
+== تاریخچه اشاعره ==
-*اشاعره [[مذهب]] [[کلامی]] است که به [[علی بن اسماعیل]] مشهور به [[ابوالحسن اشعری]] منسوب است و از مهم‌ترین [[مذاهب کلامی]] [[اهل سنت]] به شمار می‌رود. نَسَب [[ابوالحسن]] به [[ابوموسی اشعری]] می‌رسد. وی در ابتدا بر [[مذهب]] [[معتزله]] بود؛ اما در اواخر [[قرن سوم]] و اوائل قرن چهارم هجری، از [[مکتب]] اعتزال رو گرداند و به [[مذهب]] "اهل السنه"‌‌گرایید. گفته‌اند از دلایلی که منجر به جدایی [[ابوالحسن اشعری]] از [[معتزله]] شد، این بود که در [[مناظره]] با استاد خویش، ابوعلی جبائی، بسیاری از [[عقاید]] [[معتزله]] را با [[توحید]] و [[عدل]] ناسازگار یافت؛ اما علاوه بر [[ناتوانی]] [[معتزله]] از [[پاسخ‌گویی به سؤالات]] او، می‌‌توان به [[دلایل]] دیگری همچون [[مخالفت]] [[حکومت]] [[متوکل]] با عقل‌گرایی معتزلی، [[اصلاح]] [[عقاید]] [[اهل حدیث]] و جمع میان [[کلام]]، [[فقه]] و [[حدیث]] نیز اشاره کرد<ref>ر.ک. [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۷۶.</ref>.
+اشاعره، مذهب کلامی است که به [[علی بن اسماعیل]] مشهور به [[ابوالحسن اشعری]] منسوب است و از مهم‌ترین مذاهب کلامی اهل سنت به شمار می‌رود. نَسَب [[ابوالحسن]] به [[ابوموسی اشعری]] می‌رسد. وی در ابتدا دارای [[مذهب معتزله]] بود؛ اما در اواخر [[قرن سوم]] و اوائل قرن چهارم هجری، از [[مکتب اعتزال]] رو گرداند و به مذهب "[[اهل السنه]]"‌‌ گرایید. گفته‌اند از دلایلی که منجر به جدایی ابوالحسن اشعری از معتزله شد، این بود که در [[مناظره]] با استاد خویش، [[ابوعلی جبائی]]، بسیاری از [[عقاید]] معتزله را با [[توحید]] و [[عدل]] ناسازگار یافت؛ اما علاوه بر [[ناتوانی]] معتزله از [[پاسخ‌گویی به سؤالات]] او، می‌‌توان به [[دلایل]] دیگری همچون [[مخالفت]] [[حکومت متوکل]] با [[عقل‌گرایی]] معتزلی، [[اصلاح]] عقاید [[اهل حدیث]] و جمع میان [[کلام]]، [[فقه]] و [[حدیث]] نیز اشاره کرد<ref>ر. ک. [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۷۶؛ [[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۹۵.</ref>.
-==تفاوت اشاعره با قدمای [[اهل حدیث]]==
+== تفاوت اشاعره با قدمای [[اهل حدیث]] ==
-*[[ابوالحسن اشعری]] برخلاف قدمای [[اهل حدیث]]، مانند [[احمد بن حنبل]]، بحث و [[استدلال]] و به کار بردن [[منطق]] را در [[اصول دین]] جایز شمرد و از [[قرآن]] و [[سنت]] بر مدعای خود [[دلیل]] آورد. او در این باره کتابی به نام "[[رسالة فی استحسان الخوض فی علم الکلام]]" نوشت<ref>ر.ک. [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۷۶.</ref>.
+[[ابوالحسن اشعری]] برخلاف قدمای [[اهل حدیث]]، مانند [[احمد بن حنبل]]، بحث و [[استدلال]] و به کار بردن [[منطق]] را در [[اصول دین]] جایز شمرد و از [[قرآن]] و [[سنت]] بر مدعای خود [[دلیل]] آورد. او در این باره کتابی به نام "[[رسالة فی استحسان الخوض فی علم الکلام]]" نوشت<ref>ر. ک. [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۷۶.</ref>.
-==[[متکلمان]] بزرگ [[اشعری]]==
+== متکلمان اشعری ==
-*پس از [[ابوالحسن اشعری]]، [[متکلمان]] بزرگی در [[مذهب اشعری]] [[ظهور]] کردند که مشهورترین آنان عبارت‌اند از: [[قاضی ابوبکر باقلانی]] نویسندۀ کتاب‌ التمهید؛ ابو [[منصور]] عبدالقاهر بن [[طاهر]] [[بغدادی]] مؤلف کتاب‌ الفَرْق بین الفِرَق‌ در [[علم]] [[ملل و نحل]]؛ [[عبدالملک]] جوینی مؤلف کتاب‌ [[الإرشاد]]؛ [[ابو حامد غزالی]] مؤلف‌ [[احیاء]] العلوم‌ و قواعد العقائد؛ [[محمد]] بن [[عبدالکریم شهرستانی]] مؤلف‌ الملل والنحل‌ که از کتب [[مرجع]] [[ملل و نحل]] است و [[فخر رازی]] مؤلف‌ مفاتیح الغیب<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۸۱-۸۲.</ref>.
+پس از [[ابوالحسن اشعری]]، متکلمان بنامی در [[مذهب اشعری]] ظهور کردند که مشهورترین آنان عبارت‌اند از: [[قاضی ابوبکر باقلانی]] نویسندۀ کتاب‌ التمهید؛ [[ابو منصور]] [[عبدالقاهر بن طاهر بغدادی]] مؤلف کتاب‌ [[الفَرْق بین الفِرَق‌]] در [[علم ملل و نحل]]؛ [[عبدالملک جوینی]] مؤلف کتاب‌ [[الارشاد]]؛ [[ابو حامد غزالی]] مؤلف‌ [[احیاء العلوم‌]] و [[قواعد العقائد]]؛ [[محمد بن عبدالکریم شهرستانی]] مؤلف‌ [[الملل والنحل‌]] که از کتب [[مرجع]] ملل و نحل است و [[فخر رازی]] مؤلف‌ [[مفاتیح الغیب]]<ref>ر. ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۸۱-۸۲.</ref>.
-==[[عقاید]] اشاعره==
-*برخی از [[عقاید]] اشاعره<ref>از آنجا که اشاعره از ابتدا با یک رویکرد سیاسی به زعامت خلفای عباسی در مخالفت با معتزلیان سر برآورده، اکثر عقاید آنها رویکرد سلبی و در مخالفت با اعتقادات معترله است. </ref> عبارتند از: زیادت صفات بر ذات؛ [[عمومیت]] [[اراده]] و [[قضا و قدر الهی]] در همه حوادث؛ [[شرور]]، مانند خیرات از جانب خداست؛ [[بشر]] در [[اعمال]] خود مختار نیست و [[اعمال]] او مخلوق خداست؛ [[حسن و قبح افعال]] ذاتی نیست، بلکه شرعی است. همچنین [[عدل]]، شرعی است نه [[عقلی]]؛ [[انسان]] آفریننده عمل خود نیست، اکتساب‌کننده آن است؛ [[خداوند]] در [[قیامت]] با چشم دیده می‌‌شود و...<ref>ر.ک. [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۷۷-۲۷۸.</ref>.
-==[[اعتقادات]] متمایز کنندۀ اشاعره==
-*اما مهم‌ترین معتقدات اشاعره که موجب [[اختلاف]] با دیگر [[مذاهب کلامی]] شده است، عبارت‌اند از: [[کافر]] نبودن مرتکب کبیره، صفات خبری، [[افعال]] [[بندگان]]، ارادۀ باری تعالی، رؤیت [[خداوند]] در [[آخرت]]، [[تکلیف]] به مُحال، [[حسن و قبح عقلی]]، [[صفات ]] [[خداوند]]، و [[کلام الهی]]<ref>ر.ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۸۱.</ref>.
-==اشاعره در فرهنگ مطهر==
-گروه [[اهل حدیث]] که بعدها اشاعره نامیده شدند و طرفدار [[جبر]] و [[اضطرار]] گردیدند<ref>مجموعه آثار، ج۱، ص۴۲؛ انسان کامل، ص۳۳۳.</ref>. یعنی [[پیروان]] [[ابوالحسن اشعری]] که [[کلام]] و تکلّم را جایز می‌شمارند<ref>مجموعه آثار، ج۳، ص۸۷.</ref>.
-در [[قرن دوم]] و سوم [[هجری]] گروهی از نظر [[شرعی]] با بحث‌های [[عقلی]] [[مخالفت]] کردند. این گروه مدعی... بودند که بر [[مسلمانان]] فرض است که به آن چه از [[ظواهر]] الفاظ در همان حدی که [[عامه]] [[مردم]] [[فهم]] می‌کنند، فهمیده می‌شود [[متعبد]] باشند و هرگونه سؤال و جواب و چون و چرائی [[بدعت]] است. احیاناً اگر فی المثل کسی درباره [[آیه قرآن]] {{متن قرآن|الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى}}<ref>«(خداوند) بخشنده بر اورنگ (فرمانفرمایی جهان) استیلا دارد» سوره طه، آیه ۵.</ref> [[پرسش]] می‌کرد، اخم می‌کردند و ناراحت می‌شدند و طرح چنین سئوالی را ناروا می‌دانستند و می‌گفتند: {{عربی|الکیفیه مجهوله و السؤال بدعه}}. یعنی [[حقیقت]] مطلب بر ما مجهول است و و پرسش [[ممنوع]]! این گروه بعدها (در [[قرن سوم]]) اشاعره نامیده شدند<ref>سیری در نهج البلاغه، ص۴۶.</ref>. مراجعه به معتزلی و [[اشعری]].<ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۹۵.</ref>
+== [[عقاید]] اشاعره ==
+برخی از [[عقاید]] اشاعره<ref>از آنجا که اشاعره از ابتدا با یک رویکرد سیاسی به زعامت خلفای عباسی در مخالفت با معتزلیان سر برآورده، اکثر عقاید آنها رویکرد سلبی و در مخالفت با اعتقادات معترله است. </ref> عبارت‌اند از: زیادت صفات بر ذات؛ عمومیت [[اراده]] و [[قضا و قدر الهی]] در همه حوادث؛ [[شرور]]، مانند خیرات از جانب خداست؛ [[بشر]] در [[اعمال]] خود مختار نیست و [[اعمال]] او مخلوق خداست؛ [[حسن و قبح افعال]] ذاتی نیست، بلکه شرعی است. همچنین [[عدل]]، شرعی است نه [[عقلی]]؛ [[انسان]] آفریننده عمل خود نیست بلکه اکتساب‌ کننده آن است؛ [[خداوند]] در [[قیامت]] با چشم دیده می‌‌شود و...<ref>ر. ک. [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۷۷-۲۷۸؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۶.</ref>.
-==منابع==
+== [[اعتقادات]] متمایز کنندۀ اشاعره ==
-# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
+مهم‌ترین معتقدات اشاعره که موجب [[اختلاف]] با دیگر [[مذاهب کلامی]] شده است، عبارت‌اند از: [[کافر]] نبودن [[مرتکب کبیره]]، [[صفات خبری]]، [[افعال بندگان]]، [[ارادۀ باری تعالی]]، [[رؤیت خداوند]] در [[آخرت]]، [[تکلیف به مُحال]]، [[حسن و قبح عقلی]]، [[صفات خداوند]] و [[کلام الهی]]<ref>ر. ک. [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۸۱.</ref>.
+== منابع ==
+{{منابع}}
+# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، '''فرهنگ شیعه''']]
 # [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']]
 # [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
 # [[پرونده:1100662.jpg|22px]] [[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|'''فرهنگ مطهر''']]
+{{پایان منابع}}
-==پانویس==
+== پانویس ==
 {{پانویس}}
 {{کلام اسلامی}}
-[[رده:مدخل]]
+[[رده:فرقه‌های اهل سنت]]
-[[رده:اشاعره]]