راویان غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = | | موضوع مرتبط = حدیث غدیر | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = | ||
| مداخل مرتبط = | | مداخل مرتبط = | ||
}} | }} | ||
== حدیث غدیر == | == حدیث غدیر == | ||
{{اصلی|حدیث غدیر}} | {{اصلی|حدیث غدیر}} | ||
حادثۀ [[غدیر خم]] و [[خطبۀ غدیریّۀ]] [[پیامبر|حضرت رسول]] {{صل}} و [[نصب]] [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} به [[خلافت]] از سوی [[پیامبر]] در آن روز و تعبیر {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا عَلِيٌّ مَوْلاَهُ }}، از نقل‌های متواتری است که در [[روایات]] [[شیعه]] و [[اهل سنت]] و منابع هر دو [[فرقه]] [[نقل]] شده است. [[حدیث غدیر]] و [[آیه اکمال دین]] و [[آیه ابلاغ]]، در منابع بی‌شماری آمده و [[امیر مؤمنان]] {{ع}} و [[ائمه]] دیگر و علمای [[شیعه]] به آن استناد و [[احتجاج]] کرده‌اند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۷۹.</ref>. | حادثۀ [[غدیر خم]] و [[خطبۀ غدیریّۀ]] [[پیامبر|حضرت رسول]] {{صل}} و [[نصب]] [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} به [[خلافت]] از سوی [[پیامبر]] در آن روز و تعبیر {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا عَلِيٌّ مَوْلاَهُ }}، از نقل‌های متواتری است که در [[روایات]] [[شیعه]] و [[اهل سنت]] و منابع هر دو [[فرقه]] [[نقل]] شده است. [[حدیث غدیر]] و [[آیه اکمال دین]] و [[آیه ابلاغ]]، در منابع بی‌شماری آمده و [[امیر مؤمنان]] {{ع}} و [[ائمه]] دیگر و علمای [[شیعه]] به آن استناد و [[احتجاج]] کرده‌اند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۷۹.</ref>. | ||
==تواتر حدیث غدیر== | ==تواتر حدیث غدیر== | ||
علمای شیعه در ردّ سخن اهل تسنن که با قبول اصل [[روایت]]، منکر تواتر آن شده‌اند، به ارائۀ منابع و اسنادی دست زده‌اند که تواتر آن را [[اثبات]] می‌کند. [[علامه سیّد شرف الدین]] در [[المراجعات (کتاب)|المراجعات]]، تواتر آن را از منابع [[شیعی]] و [[اهل سنت]] [[اثبات]] کرده است<ref>المراجعات، نامۀ ۵۶(ص ۱۸۴). در حواشی تحقیقی حسین الراضی بر المراجعات، نام ۱۱۶ نفر از صحابه و ۸۴ نفر از تابعین که این حدیث را نقل کرده‌اند، آمده است (المراجعات، ص ۴۱۴، تعلیقۀ ۶۴۲) و افزوده است که علمای [[سنت]] نیز در تألیفات خود آن را روایت کرده‌اند و عدد آنان را از قرن ۲ تا ۱۴ هجری ۳۶۰ نفر می‌داند که علامۀ امینی در الغدیر (ج ۱ ص ۷۳ تا ۱۵۱) نقل کرده است.</ref>. [[علامه میرحامد حسین]] نیز در [[عبقات الأنوار (کتاب)|عبقات الأنوار]] ناقلان و [[راویان حدیث غدیر]] را معرفی کرده و به [[شبهات]] هم پاسخ داده است<ref>ر. ک: «فیض القدیر» (خلاصۀ عبقات دربارۀ حدیث غدیر)، شیخ عباس قمی، «نفحات الازهار» (خلاصه عبقات الأنوار) ج ۱۵ و ۱۶، نیز در کتاب «علیّ من المهد الی اللّحد» قزوینی، ص ۱۹۶ نام راویان غدیر آمده است، نیز «بحار الأنوار»، ج ۳۷ ص ۱۸۱</ref>. با وجود آن همه چهره‌های سرشناس از [[صحابه]] و [[تابعین]] که [[واقعۀ غدیر]] و سخنان [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} را [[شاهد]] بوده و آن را [[نقل]] کرده‌اند، شبهه‌ای در این [[روایت]] و دلالتش بر [[امامت]] [[امام علی|حضرت علی]] {{ع}} باقی نمی‌ماند، آشنایی با اسامی آنان خالی از فایده نیست. | |||
==راویان حدیث== | ==راویان حدیث== | ||
===راویان از صحابه=== | ===راویان از صحابه=== | ||
| خط ۲۱۰: | خط ۲۱۱: | ||
{{پایان فهرست تابعین}} | {{پایان فهرست تابعین}} | ||
سپس ۳۶۰ نفر از علمای | سپس ۳۶۰ نفر از علمای راوی حدیث را به ترتیب قرن‌های بعدی (از قرن ۲ تا قرن ۱۴) نام می‌برد<ref>الغدیر، ج ۱ ص ۷۳ تا ۱۵۱</ref>. | ||
===ناقلان حدیث از مؤلفان برجسته=== | ===ناقلان حدیث از مؤلفان برجسته=== | ||
علامه امینی نام شماری از آنان که به [[نقل]] [[حدیث غدیر]] بسنده نکرده، بلکه دربارۀ آن به تألیف مستقلّ پرداخته‌اند برمی‌شمرد، از قبیل: | علامه امینی نام شماری از آنان که به [[نقل]] [[حدیث غدیر]] بسنده نکرده، بلکه دربارۀ آن به تألیف مستقلّ پرداخته‌اند برمی‌شمرد، از قبیل: | ||
| خط ۲۳۹: | خط ۲۴۱: | ||
==[[راویان حدیث غدیر]]== | ==[[راویان حدیث غدیر]]== | ||
یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته [[غدیر]]، | یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته [[غدیر]]، تواتر آن است؛ تا آنجا که هرگونه تردید درباره آن را می‌زداید. در این بخش، به بیش از پانصد راوی غدیر، به ترتیب [[قرن]] و با ذکر منابع، اشاره می‌شود: | ||
=== | ===قرن اول (۱۴۶ نفر)=== | ||
آنان که در [[حجه الوداع]]، در آن [[اجتماع]] ۹۰ یا ۱۲۰ هزار نفری [[غدیر خم]] حضور داشتند و | آنان که در [[حجه الوداع]]، در آن [[اجتماع]] ۹۰ یا ۱۲۰ هزار نفری [[غدیر خم]] حضور داشتند و خطبه پیامبر را در [[نصب]] [[امیرمؤمنان]] [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} به [[امامت]] شنیدند، شمارشان بسیار بوده است. در میان آن همه [[شاهدان]] و [[گواهان]]، کتب [[تاریخ]] نام ۱۴۶ نفر را ثبت کرده‌اند<ref>برای آگاهی از این نام‌ها، ر.ک: احقاق الحق: عبقات الانوار؛ الغدیر.</ref>. | ||
=== | ===قرن دوم (۵۶ نفر)=== | ||
{{فهرست اثر}} | {{فهرست اثر}} | ||
#[[ابومحمد عمرو بن دینار جمحی مکی]] (م ۱۱۵ یا ۱۱۶ق)<ref>ابونعیم، حلیه الاولیاء، ج۴، ص۲۳.</ref>؛ | #[[ابومحمد عمرو بن دینار جمحی مکی]] (م ۱۱۵ یا ۱۱۶ق)<ref>ابونعیم، حلیه الاولیاء، ج۴، ص۲۳.</ref>؛ | ||
| خط ۲۸۱: | خط ۲۸۳: | ||
#[[نوح بن قیس ابوروح حدانی]] (م ۱۸۳ ق)<ref>ابن مغازلی، مناقب آل ابی طالب.</ref>؛ | #[[نوح بن قیس ابوروح حدانی]] (م ۱۸۳ ق)<ref>ابن مغازلی، مناقب آل ابی طالب.</ref>؛ | ||
#[[ابوطالب مطلب بن زیاد کوفی]] (م ۱۸۵ ق)<ref>گنجی، کفایه الطالب.</ref>؛ | #[[ابوطالب مطلب بن زیاد کوفی]] (م ۱۸۵ ق)<ref>گنجی، کفایه الطالب.</ref>؛ | ||
#[[ابوهاشم حسان بن عنزی]] (م ۱۸۶ ق)<ref>حاکم، المستدرک، ج۳، ص١۰.</ref>؛ | #[[ابوهاشم حسان بن ابراهیم عنزی]] (م ۱۸۶ ق)<ref>حاکم، المستدرک، ج۳، ص١۰.</ref>؛ | ||
#[[جریر بن عبدالحمید ضبی کوفی]] (م ۱۸۸ ق)<ref>علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۷۹.</ref>؛ | #[[جریر بن عبدالحمید ضبی کوفی]] (م ۱۸۸ ق)<ref>علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۷۹.</ref>؛ | ||
#[[فضل بن موسی مروزی سینانی]] (م ۱۹۲ ق)<ref>علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۷۹.</ref>؛ | #[[فضل بن موسی مروزی سینانی]] (م ۱۹۲ ق)<ref>علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۷۹.</ref>؛ | ||
| خط ۳۰۴: | خط ۳۰۶: | ||
{{پایان فهرست اثر}} | {{پایان فهرست اثر}} | ||
=== | ===قرن سوم (۹۲ نفر)=== | ||
{{فهرست اثر}} | {{فهرست اثر}} | ||
#[[ضمره بن ربیعه قرشی مدنی]] (م۲۰۲ ق)<ref>علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۲.</ref>؛ | #[[ضمره بن ربیعه قرشی مدنی]] (م۲۰۲ ق)<ref>علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۲.</ref>؛ | ||
| خط ۴۰۰: | خط ۴۰۲: | ||
{{پایان فهرست اثر}} | {{پایان فهرست اثر}} | ||
=== | ===قرن چهارم (۴۳ نفر)=== | ||
{{فهرست اثر}} | {{فهرست اثر}} | ||
#[[ابوعباس سکری بغدادی]] (م ۳۰۲ق)<ref>ابن بطریق، عمده عیون صحاح الاخبار، ص۴۸.</ref>؛ | #[[ابوعباس سکری بغدادی]] (م ۳۰۲ق)<ref>ابن بطریق، عمده عیون صحاح الاخبار، ص۴۸.</ref>؛ | ||
| خط ۴۴۵: | خط ۴۴۷: | ||
#[[عباس بن علی نسائی]]<ref>ابو نعیم، حلیه الاولیاء، ج۴، ص۲۳.</ref>؛ | #[[عباس بن علی نسائی]]<ref>ابو نعیم، حلیه الاولیاء، ج۴، ص۲۳.</ref>؛ | ||
#[[یحیی بن محمد اخباری]]<ref>خطیب، تاریخ بغداد، ج۱۴، ص۲۳۶.</ref>؛<ref>[[محمد دشتی|دشتی، محمد]]، [[سندشناسی غدیر (مقاله)| مقاله «سندشناسی غدیر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۸]] ص ۳۰۴.</ref> | #[[یحیی بن محمد اخباری]]<ref>خطیب، تاریخ بغداد، ج۱۴، ص۲۳۶.</ref>؛<ref>[[محمد دشتی|دشتی، محمد]]، [[سندشناسی غدیر (مقاله)| مقاله «سندشناسی غدیر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۸]] ص ۳۰۴.</ref> | ||
{{پایان فهرست اثر}} | |||
===قرن پنجم (۲۴ نفر)=== | |||
{{فهرست اثر}} | |||
#[[قاضی محمد باقلانی]] (م ۴۰۳ق)<ref>باقلانی، التمهید.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن عبدالله حاکم ضبی]] (م ۴۰۵ق)<ref>حاکم، المستدرک.</ref>؛ | |||
#[[ابوالحسن احمد مجبر بغدادی]] (م ۴۰۵ق)<ref>گنجی، کفایه الطالب، ص۱۶.</ref>؛ | |||
#[[عبدالملک بن ابی عثمان نیشابوری]]، «خرگوشی» (م ۴۰۷ق)<ref>شرف المصطفی.</ref>؛ | |||
#[[احمد بن عبدالرحمان فارسی شیرازی]] (م ۴۰۷ یا ۴۱۱ق)<ref>ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۷، ص۳۴۸.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن ابوفوارس]] (۳۳۸-۴۱۲ ق)<ref>عاصمی، زین الفتی.</ref>؛ | |||
#[[ابوبکر احمد بن موسی بن مردویه اصفهانی]] (م ۴۱۰ ق)<ref>سیوطی، الدر المنثور، ج۲، ص۲۵۹.</ref>؛ | |||
#[[احمد بن محمد بن یعقوب مسکویه]] (م ۴۲۱ ق)<ref>مسکویه، ندیم الفرید.</ref>؛ | |||
#[[قاضی احمد بن حسین بغدادی]]، «ابن سماک» (م ۴۲۴ق)<ref>ابن مغازلی، مناقب علی بن ابی طالب.</ref>؛ | |||
#[[احمد بن محمد ثعلبی نیشابوری]] (م ۴۲۷ یا ۴۳۷ق)<ref>الکشف والبیان.</ref>؛ | |||
#[[ابو محمد عبدالله بن علی بن بشران]] (۳۵۵-۴۲۹ق)<ref>خطیب، تاریخ بغداد، ج۸، ص۲۹۰.</ref>؛ | |||
#[[ابو منصور عبدالملک ثعالبی نیشابوری]] (م ۴۲۹ ق)<ref>ثعالبی، ثمار القلوب.</ref>؛ | |||
#[[حافظ ابونعیم اصفهانی]] (۳۳۶-۴۳۰ق)<ref>ابونعیم، حلیه الاولیاء.</ref>؛ | |||
#[[ابو علی حسن بن علی تمیمی واعظ]]، «ابن مذهب» (م ۴۴۴ ق)<ref>جوینی، فرائد السمطین، باب ۱۰.</ref>؛ | |||
#[[اسماعیل بن علی رازی]]، «ابن سمان» (م ۴۴۵ ق)<ref>طبری، جامع البیان، ج۲، ص۱۶۹.</ref>؛ | |||
#[[ابوبکر احمد بن حسین بن علی بیهقی]] (م ۴۵۸ ق)<ref>ابن صباغ، الفصول المهمه، ص۲۵.</ref>؛ | |||
#[[یوسف بن عبدالله نمری قرطبی]] (۳۶۸-۴۶۳ق)<ref>گنجی، کفایه الطالب.</ref>؛ | |||
#[[احمد بن علی خطیب بغدادی]] (م ۴۶۳ ق)<ref>خطیب، تاریخ بغداد، ج۸، ص۲۹۰.</ref>؛ | |||
#[[علی بن احمد واحدی نیشابوری]] (م) ۴۶۸ق)<ref>واحدی اسباب النزول.</ref>؛ | |||
#[[ابوسعید مسعود بن ناصر سجزی]] (م ۴۷۷]] (ق)<ref>علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۱۲.</ref>؛ | |||
#[[علی بن محمد جلابی]] «ابن مغازلی» (م ۴۸۳ ق)<ref>ابن بطریق، عمده عیون صحاح الاخبار، ص۵۳.</ref>؛ | |||
#[[عبیدالله حاکم نیشابوری حنفی]] (م بعد از ۴۹۰ ق)<ref>ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۷، ص۳۴۸.</ref>؛ | |||
#[[علی بن حسن بن حسین خلعی]] (۴۰۵ - ۴۹۲ق)<ref>خلعی، الخلعیات. </ref>؛ | |||
#[[ابو محمد احمد عاصمی]]<ref>عاصمی، زین الفتی.</ref>؛<ref>[[محمد دشتی|دشتی، محمد]]، [[سندشناسی غدیر (مقاله)| مقاله «سندشناسی غدیر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۸]] ص ۳۰۶.</ref> | |||
{{پایان فهرست اثر}} | |||
===قرن ششم (۲۰ نفر)=== | |||
{{فهرست اثر}} | |||
#[[ابوحامد محمد بن محمد غزالی]] (م ۵۰۵ ق)<ref>غزالی، سر العالمین.</ref>؛ | |||
#[[ابوغنائم کوفی نرسی]] (۴۲۴-۵۱۰ق)<ref>گنجی، کفایه الطالب، ص۱۶.</ref>؛ | |||
#[[ابوزکریا یحیی بن عبد الوهاب اصفهانی]]، «ابن منده»(م ۵۱۲ق)<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۲۵۷.</ref>؛ | |||
#[[حسین بن مسعود فراء بغوی]] (م ۵۱۶ق)<ref>بغوی، مصابیح السنه، ج۲، ص۱۹۹.</ref>؛ | |||
#[[هبه الله بن محمد شیبانی]] (م ۵۲۵ ق)<ref>جوینی، فرائد السمطین، ج۱، ص۲۱۶.</ref>؛ | |||
#[[ابن زاغونی]] (م ۵۲۷ ق)<ref>جوینی، فرائد السمطین.</ref>؛ | |||
#[[ابوالحسن رزین بن معاویه عبدری اندلسی]] (م ۵۳۵ق)<ref>الجمع بین الصحاح السته.</ref>؛ | |||
#[[جارالله محمود بن عمر زمخشری]] (م ۵۳۸ق)<ref>زمخشری، ربیع الابرار.</ref>؛ | |||
#[[قاضی عیاض یحصبی سبتی]] (م ۵۴۴ ق)<ref>قاضی عیاض، الشفاء.</ref>؛ | |||
#[[ابوالفتح محمد بن عبدالکریم شهرستانی شافعی]] (م ۵۴۸ق)<ref>شهرستانی، الملل والنحل.</ref>؛ | |||
#[[ابوالفتح محمد بن علی بن ابراهیم نطنزی]] (متولد ۴۸۰ق)<ref>نطنزی، الخصائص العلویه.</ref>؛ | |||
#[[عبدالکریم محمد سمعانی شافعی]] (۵۰۶-۵۶۲ یا ۵۶۳ ق)<ref>ابونعیم، فضائل الصحابه.</ref>؛ | |||
#[[ابوبکر یحیی ازدی قرطبی]] (۴۸۶یا ۴۸۷-۵۷۶ ق)<ref>قرطبی، جامع الاحکام.</ref>؛ | |||
#[[ابوالمؤید موفق بن احمد، خوارزمی]] (م ۵۶۸ ق)<ref>خوارزمی، مقتل الحسین؛ همو، المناقب، ص۵۶۸.</ref>؛ | |||
#[[عمر بن محمد بن خضر اربلی]]<ref>وسیله المتعبدین؛ حاجی خلیفه، کشف الظنون.</ref>؛ | |||
#[[علی بن حسین بن هبه الله]] «ابن عساکر» (م ۵۷۱ ق)<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن ابوبکر مدینی]] (۵۰۱-۵۸۱ ق)<ref>ترمذی، جامع الصحیحین، ج۲، ص۲۹۸.</ref>؛ | |||
#[[ابوبکر محمد بن موسی حازمی]] (۵۴۸-۵۸۴ ق)<ref>تاریخ ابن خلکان، ج۱، ص۲۲۳.</ref>؛ | |||
#[[ابوالفرج بن جوزی بغدادی]] (م ۵۹۷ ق)<ref>ابن جوزی، صفوه الصفوه، ج۱، ص۱۲۱.</ref>؛ | |||
#[[اسعد بن محمود بن خلف عجلی]] (م ۶۰۰ ق)<ref>علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۱۷.</ref>؛<ref>[[محمد دشتی|دشتی، محمد]]، [[سندشناسی غدیر (مقاله)| مقاله «سندشناسی غدیر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۸]] ص ۳۰۸.</ref> | |||
{{پایان فهرست اثر}} | |||
===قرن هفتم (۲۱ نفر)=== | |||
{{فهرست اثر}} | |||
#[[حنبل بن عبدالله بغدادی رصافی]] (م ۶۰۴ق)<ref>احمد بن حنبل، المسند.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن عمر فخرالدین رازی شافعی]] (م ۶۰۶ق)<ref>فخررازی، تفسیر الکبیر، ج۳، ص۶۳۶.</ref>؛ | |||
#[[ابوالسعادات مبارک بن محمد بن اثیر جزری]] (م ۶۰۶ق)<ref>ابن اثیر، جامع الاصول.</ref>؛ | |||
#[[ابو الحجاج یوسف بن محمد مالکی]]، «ابن الشیخ» (م ۶۰۵ق)<ref>ابن الشیخ، الف باء.</ref>؛ | |||
#[[ابویمن تاج الدین کندی]] (م ۶۱۳ق)<ref>ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۵، ص۲۱۱.</ref>؛ | |||
#[[شیخ علی بن حمید قرشی]] (م ۶۲۱ق)<ref>قرشی، شمس الاخبار، ص۳۸.</ref>؛ | |||
#[[ابوعبدالله یاقوت حموی]] (م ۶۲۶ق)<ref>حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۶۶.</ref>؛ | |||
#[[علی بن محمد شیبانی]]، «ابن اثیر» (م ۶۳۰ق)<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۳۰۷.</ref>؛ | |||
#[[ضیاء الدین محمد بن عبد الواحد مقدسی دمشقی حنبلی]] (م ۶۴۳ق)<ref>متقی هندی، کنزالعمال، ج۲، ص۲۵۴.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن طلحه نصیبی شافعی]] (م ۶۵۲ ق)<ref>ابن طلحه، مطالب السؤول.</ref>؛ | |||
#[[ابو مظفر یوسف قزاوغلی]] (م ۶۵۴ق)<ref>سبط ابن جوزی، تذکره خواص الامه.</ref>؛ | |||
#[[عزالدین عبدالحمید]] «ابن ابی الحدید» (م ۶۵۵ق)<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن یوسف گنجی شافعی]] (م ۶۵۸ق)<ref>گنجی، کفایه الطالب.</ref>؛ | |||
#[[عبدالرزاق بن عبدالله رسعنی]] (م ۶۶۱ق)<ref>علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۲۱.</ref>؛ | |||
#[[فضل الله بن ابوسعید توربشتی]] (م حدود ۶۶۰ق)<ref>المعتمد فی المعتقد.</ref>؛ | |||
#[[محیی الدین نووی دمشقی]] (م ۶۷۶ق)<ref>ریاض الصالحین.</ref>؛ | |||
#[[شیخ مجدالدین بن محمود بن مودود حنفی]] (۵۹۹-۶۸۳ق)<ref>جوینی، فرائد السمطین.</ref>؛ | |||
#[[ناصرالدین عبدالله بن عمر بیضاوی]] (م ۶۸۵ق)<ref>الغایه القصوی؛ الطوالع.</ref>؛ | |||
#[[احمد بن عبدالله طبری مکی]] (م ۶۹۴ق)<ref>الریاض النضره؛ ذخائر العقبی.</ref>؛ | |||
#[[ابراهیم بن عبدالله وصابی شافعی یمنی]]<ref>الاکتفاء فی فضل الخلفاء. </ref>؛ | |||
#[[سعیدالدین محمد بن احمد فرغانی]] (م ۶۹۹ق)<ref>شرح تائیه لابن فارض.</ref>؛<ref>[[محمد دشتی|دشتی، محمد]]، [[سندشناسی غدیر (مقاله)| مقاله «سندشناسی غدیر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۸]] ص ۳۰۹.</ref> | |||
{{پایان فهرست اثر}} | |||
===قرن هشتم (۱۹ نفر)=== | |||
{{فهرست اثر}} | |||
#[[ابراهیم بن محمد جوینی]] (م ۷۲۲ق)<ref>جوینی، فرائد السمطین.</ref>؛ | |||
#[[احمد محمد بن احمد سمنانی]] (۶۵۹-۷۳۶ق)<ref>العروه الوثقی.</ref>؛ | |||
#[[یوسف بن عبدالرحمان مزی]] (م ۷۴۲ق)<ref>مزی، تهذیب الرجال.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن احمد ذهبی]] (م ۷۴۸ق)<ref>تلخیص الذهبی، ج۳، ص۲۲۴.</ref>؛ | |||
#[[حسین بن حسین سبزواری]]<ref>سید عبدالعزیز طباطبایی، الغدیر فی التراث الاسلامی، ص۶۸.</ref>؛ | |||
#[[نظام الدین حسن بن محمد قمی]]<ref>تفسیر غرائب القرآن، ص۱۹ و ۴۳ و ۵۲.</ref>؛ | |||
#[[ولی الدین محمد بن عبدالله خطیب تبریزی]] (م ۷۳۷ق)<ref>تبریزی، مشکاه المصابیح، ص۵۵۷.</ref>؛ | |||
#[[تاج الدین احمد قیسی]] (م ۷۴۹ق)<ref>التذکره.</ref>؛ | |||
#[[زین الدین عمر بن مظفر حلبی]]، «ابن وردی» (م ۷۴۹ ق)<ref>ابن وردی، تتمه المختصر.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن یوسف زرندی]] (م حدود ۷۵۰ق)<ref>زرندی، نظم دررالسمطین.</ref>؛ | |||
#[[عبدالرحمان ایجی شافعی]] (م ۷۵۶ ق)<ref>قاضی عضدایجی، المواقف.</ref>؛ | |||
#[[سعیدالدین محمد بن مسعود کازرونی]] (م ۷۵۸ ق)<ref>کازرونی، المنتقی فی سیره المصطفی.</ref>؛ | |||
#[[عبدالله بن اسعد بن علی یمنی یافعی]] (م۷۶۸ق)<ref>یافعی، مرآه الجنان، ج۱، ص۱۰۹.</ref>؛ | |||
#[[اسماعیل بن عمر بن کثیر دمشقی]] (م ۷۷۴ ق)<ref>ابن کثیر، التاریخ الکبیر.</ref>؛ | |||
#[[عمر بن حسن بن مزید بن امیله مراغی]] «ابن امیله» (۶۷۹-۷۷۸ق)<ref>علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۲۷.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن احمد هواری اندلسی]]، «ابن جابر» (م ۷۸۰ق)<ref>علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۲۷.</ref>؛ | |||
#[[سید علی بن شهاب الدین همدانی]] (م ۷۸۶ ق)<ref>همدانی، موده القربی.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن عبدالله بن احمد مقدسی]] (م ۷۸۹ق)<ref>ابن جزری، اسنی المطالب. </ref>؛ | |||
#[[مسعود بن عمر بن عبدالله هروی تفتازانی]] (م ۷۹۱ق)<ref>تفتازانی، شرح المقاصد.</ref>؛<ref>[[محمد دشتی|دشتی، محمد]]، [[سندشناسی غدیر (مقاله)| مقاله «سندشناسی غدیر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۸]] ص ۳۱۰.</ref> | |||
{{پایان فهرست اثر}} | |||
===قرن نهم (۱۷ نفر)=== | |||
{{فهرست اثر}} | |||
#[[ابوالحسن هیثمی قاهری]] (۱۳۵-۸۰۷ق)<ref>هیثمی، مجمع الزوائد.</ref>؛ | |||
#[[عبد الرحمان بن محمد حضرمی اشبیلی]]، «ابن خلدون» (۷۳۲-۸۰۸.ق)<ref>ابن خلدون، مقدمه، ص۱۳۸.</ref>؛ | |||
#[[شریف جرجانی حنفی]] (م ۸۱۶ ق)<ref>جرجانی، شرح المواقف.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن محمد حافظی بخارایی]]، «خواجه پارسا» (۷۵۶-۸۲۲ ق)<ref>خواجه پارسا، فصل الخطاب.</ref>؛ | |||
#[[ابوعبدالله محمد بن خلیفه وشتانی]] (م ۸۲۷-۸۲۸ ق)<ref>شرح صحیح مسلم، ج۶، ص۲۳۶.</ref>؛ | |||
#شمس الدین محمد، [[ابوالخیر دمشقی مقری]]، «ابن جزری» (م ۸۳۳ق)<ref>ابن جزری، اسنی المطالب.</ref>؛ | |||
#[[احمد بن علی بن عبدالقادر مقریزی]] (م ۸۴۵ ق)<ref>مقریزی، خطط الشام، ج۲، ص۲۲۲.</ref>؛ | |||
#[[احمد بن شمس الدین دولت آبادی]] (م ۸۴۹ ق)<ref>دولت آبادی، هدایه السعداء.</ref>؛ | |||
#[[احمد بن علی عسقلانی]]، «ابن حجر» (۷۷۳-۸۵۲ق)<ref>ابن حجر، الاصابه؛ تهذیب التهذیب.</ref>؛ | |||
#[[علی بن محمد غزی ابن صباغ مالکی]] (۷۸۴-۸۵۵ق)<ref>ابن صباغ، الفصول المهمه.</ref>؛ | |||
#[[محمود بن احمد عینی حنفی]] (۷۶۲-۸۵۵ ق)<ref>عینی، عمده القاری.</ref>؛ | |||
#[[نجم الدین محمد اذرعی]]، «ابن عجلون» (۸۳۱-۸۷۶ق)<ref>علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۳۱.</ref>؛ | |||
#[[علاءالدین علی بن محمد قوشجی]] (م ۸۷۹ ق)<ref>قوشجی، شرح التجرید.</ref>؛ | |||
#[[حسین بن معین الدین نیروی میبدی]] (م ۸۷۰ ق)<ref>شرح دیوان امیرالمؤمنین{{ع}}.</ref>؛ | |||
#[[اصیل الدین عبدالله ابن احمد ایجی]]، «سید حسینی» (م ۸۸۳ق)<ref>درج الدرر.</ref>؛ | |||
#[[محمد سنوسی تلمسانی]] (م ۸۹۵ ق)<ref>تلمسانی، شرح صحیح مسلم.</ref>؛ | |||
#[[فضل الله بن روزبهان بن فضل الله خنجی شافعی]]<ref>علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۳۲.</ref>؛<ref>[[محمد دشتی|دشتی، محمد]]، [[سندشناسی غدیر (مقاله)| مقاله «سندشناسی غدیر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۸]] ص ۳۱۱.</ref> | |||
{{پایان فهرست اثر}} | |||
===قرن دهم (۱۳ نفر)=== | |||
{{فهرست اثر}} | |||
#[[جلال الدین سیوطی]] (م ۹۱۱ق)<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء؛ الدر المنثور.</ref>؛ | |||
#[[علی بن عبدالله سمهودی شافعی]] (م ۹۱۱ق)<ref>سمهودی، جواهر العقدین.</ref>؛ | |||
#[[احمد بن محمد قسطلانی شافعی]] (م ۹۲۳ ق)<ref>قسطلانی، مواهب اللدنیه.</ref>؛ | |||
#[[سید عبدالوهاب بن محمد حسینی بخاری]] (م ۹۳۲ق)<ref>بخاری، تفسیر الانوری.</ref>؛ | |||
#[[ابن دییع شافعی]] (۸۶۶-۹۴۴ ق)<ref>ابن الدیبع، تیسیر الوصول.</ref>؛ | |||
#[[شهاب الدین احمد بن محمد بن علی بن حجر عسقلانی]] (۹۰۹-۹۷۴ق)<ref>عسقلانی، الصواعق المحرقه، ص۲۵.</ref>؛ | |||
#[[علی بن حسام الدین قرشی هندی]] (م ۹۷۵ ق)<ref>متقی هندی، کنزالعمال، ج۶، ص۱۵۴.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن احمد شربینی]] (م ۹۷۷ق)<ref>شربینی، السراج المنیر، ج۴، ص۳۶۴.</ref>؛ | |||
#[[ضیاءالدین ابو محمد وتری شافعی]] (م حدود ۹۸۰ق)<ref>وتری شافعی، روضه الناظرین، ص۲.</ref>؛ | |||
#[[جمال الدین محمد طاهر فتنی]] (م ۹۸۶ ق)<ref>ملک المحدثین، مجمع بحارالانوار.</ref>؛ | |||
#[[میرزا مخدوم بن عبدالباقی]] (م حدود ۹۹۵ق)<ref>نواقض الروافض.</ref>؛ | |||
#[[شیخ عبدالرحمان صفوری شافعی]]<ref>صفوری، نزهه المجالس، ج۲، ص۲۴۲.</ref>؛ | |||
#[[عطاء الله بن فضل الله حسینی شیرازی]] (م ۱۰۰۰ق)<ref>حسینی، الاربعین.</ref>؛<ref>[[محمد دشتی|دشتی، محمد]]، [[سندشناسی غدیر (مقاله)| مقاله «سندشناسی غدیر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۸]] ص ۳۱۲.</ref> | |||
{{پایان فهرست اثر}} | |||
===قرن یازدهم (۱۲ نفر)=== | |||
{{فهرست اثر}} | |||
#[[علی بن سلطان محمد هروی قاری]] (م ۱۰۱۴ق)<ref>قاری، شرح المشکاه.</ref>؛ | |||
#[[ابوالعباس احمد چلبی قرمانی]]، «ابن سنان» (م ۱۰۱۹ ق)<ref>چلبی، اخبار الدول، ص۱۰۲.</ref>؛ | |||
#[[زین الدین عبدالرؤوف مناوی شافعی]] (م ۱۰۳۱ ق)<ref>مناوی، کنوزالحقائق، ص۱۴۷.</ref>؛ | |||
#[[شیخ بن عبدالله عیدروس یمنی]] (۹۳۳-۱۰۴۱ق)<ref>عیدروس، العقد النبوی. </ref>؛ | |||
#[[محمود بن محمد بن علی شیخانی قادری مدنی]]<ref>قادری مدنی، الصراط السوی.</ref>؛ | |||
#[[علی بن ابراهیم حلبی]] (م ۱۰۴۴ ق)<ref>انسان العیون فی سیره الامین و المأمون]] (السیره الحلبیه)، ج۳، ص۳۰۱.</ref>؛ | |||
#[[احمد بن فضل بن محمد باکثیر مکی شافعی]] (م ۱۰۴۷ ق)<ref>باکثیر مکی، وسیله المال.</ref>؛ | |||
#[[حسین بن امام المنصور بالله یمنی]] (م ۱۰۵۰ق)<ref>یمنی، هدایه العقول.</ref>؛ | |||
#[[شیخ احمد قاضی القضاه]]، «شهاب الدین خفاجی» (م ۱۰۶۹ ق)<ref>خفاجی، نسیم الریاض، ج۳، ص۴۵۶.</ref>؛ | |||
#[[عبدالحق بخاری دهلوی]] (م ۱۰۵۲ق)<ref>دهلوی، شرح المشکاه.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن محمد مصری]]<ref>مصری، الدرر العوال بحل الفاظ بدء المال.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن صفی الدین جعفر]]، «محبوب العالم»<ref>محبوب العالم، تفسیر شاهی.</ref>؛<ref>[[محمد دشتی|دشتی، محمد]]، [[سندشناسی غدیر (مقاله)| مقاله «سندشناسی غدیر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۸]] ص ۳۱۲.</ref> | |||
{{پایان فهرست اثر}} | |||
===قرن دوازدهم (۱۳ نفر)=== | |||
{{فهرست اثر}} | |||
#[[سید محمد بن عبدالرسول شافعی]] (۱۰۴۰-۱۱۰۳ق)<ref>سهارنپوری، مرافض الروافض.</ref>؛ | |||
#[[ابراهیم بن مرعی مالکی شبرخیتی]] (م ۱۱۰۶ق)<ref>شبرخیتی، الفتوحات الوهبیه.</ref>؛ | |||
#[[ضیاء الدین صالح بن مهدی مقبلی]] (۱۰۴۷-۱۱۰۸ق)<ref>مقبلی، الابحاث المسدده.</ref>؛ | |||
#[[ابراهیم بن محمد حنفی حرانی، ابن حمزه]] (م ۱۱۲۰ق)<ref>ابن حمزه، البیان والتعریف.</ref>؛ | |||
#[[ابوعبدالله محمد بن عبدالباقی زرقانی]] (۱۰۵۵-۱۱۲۲ق)<ref>زرقانی، شرح المواهب اللدنیه، ج۷، ص۱۳؛ الضیاء المقدسی.</ref>؛ | |||
#[[حسام الدین بن محمد بایزید سهارنپوری]]<ref>سهارنپوری، مرافض الروافض.</ref>؛ | |||
#[[میرزا محمد بن معتمد خان بدخشانی]]<ref>بدخشانی، مفتاح النجاح؛ نزل الابرار.</ref>؛ | |||
#[[محمد صدر العالم]]<ref>صدر العالم، معارج العلی، ج۱، ص۲۲۹-۲۳۲.</ref>؛ | |||
#[[حامد بن علی حنفی دمشقی]]، «عمادی» (م ۱۱۷۱ ق)<ref>عمادی، الصلاه الفاخره بالاحادیث المتواتره.</ref>؛ | |||
#[[عبدالعزیز ابو ولی الله احمد بن عبدالرحیم عمری دهلوی]] (م ۱۱۷۶ق)<ref>عمری دهلوی، قره العین؛ ازاله الخفاء.</ref>؛ | |||
#[[شمس الدین محمد بن سالم حفنی مصری شافعی]] (۱۱۰۱-۱۱۸۱ق)<ref>حاشیه الجامع الصغیر.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن اسماعیل یمانی صنعانی]] (م ۱۱۸۲ق)<ref>یمانی، الندیه.</ref>؛ | |||
#[[شهاب الدین احمد حفظی شافعی]]<ref>حفظی، ذخیره الاعمال.</ref>؛<ref>[[محمد دشتی|دشتی، محمد]]، [[سندشناسی غدیر (مقاله)| مقاله «سندشناسی غدیر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۸]] ص ۳۱۳.</ref> | |||
{{پایان فهرست اثر}} | |||
===قرن سیزدهم (۱۳ نفر)=== | |||
{{فهرست اثر}} | |||
#[[ابوفیض محمد بن محمد مرتضی حسینی زبیدی حنفی]] (م ۱۲۰۵ق)<ref>زبیدی، تاج العروس، ج۱۰، ص۳۹۹.</ref>؛ | |||
#[[ابو عرفان محمد بن علی صبان]] (م ۱۲۰۶ق)<ref>ابن صبان، اسعاف الراغبین.</ref>؛ | |||
#[[رشیدالدین خان دهلوی]]<ref>دهلوی، الفتح المبین، ج۱، ص۲۳۸.</ref>؛ | |||
#[[مهدی علی خان هندی عظیم آبادی]]<ref>سید عبدالعزیز طباطبایی، الغدیر فی التراث الاسلامی، ص۱۴۷.</ref>؛ | |||
#[[قاضی محمد شوکانی صنعانی]] (۱۱۷۳-۱۲۵۰ق)<ref>شوکانی، فتح القدیر.</ref>؛ | |||
#[[مولوی محمد مبین لکهنوی]] (م ۱۲۲۵ ق)<ref>لکهنوی، وسیله النجاه، ج۱، ص۲۳۹.</ref>؛ | |||
#[[مولوی محمد سالم بخاری دهلوی]] (زنده ۱۲۵۹ق)<ref>دهلوی، اصول الایمان.</ref>؛ | |||
#[[شهاب الدین ابو الثناء سید محمود بن عبدالله حسینی آلوسی بغدادی]] (۱۲۱۷-۱۲۷۰ق)<ref>آلوسی، تفسیر روح المعانی، ج۲، ص۳۵۰.</ref>؛ | |||
#[[مولوی ولی الله لکهنوی]] (م) ۱۲۷۰ق)<ref>لکهنوی، مرآه المؤمنین، ج۱، ص۲۴۴ - ۲۴۰.</ref>؛ | |||
#[[سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی]]، «خواجه کلان» (م ۱۲۷۰ق)<ref>قندوزی، ینابیع الموده، ص۴۰.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن درویش حوت بیروتی]] (م ۱۲۷۶ ق)<ref>ابن جزری، اسنی المطالب.</ref>؛ | |||
#[[سید احمد بن مصطفی قادین خانی]]<ref>قادین خانی، هدایه المرتاب.</ref>؛ | |||
#[[مولوی حیدر علی فیض آبادی]] (م ۱۲۹۹ق)<ref>فیض آبادی، منتهی الکمال.</ref>؛ <ref>[[محمد دشتی|دشتی، محمد]]، [[سندشناسی غدیر (مقاله)| مقاله «سندشناسی غدیر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۸]] ص ۳۱۴.</ref> | |||
{{پایان فهرست اثر}} | |||
===قرن چهاردهم (۲۰ نفر)=== | |||
{{فهرست اثر}} | |||
#[[سید احمد بن زینی بن احمد دحلان مکی]] (۱۲۳۲-۱۳۰۴ق)<ref>زینی دحلان، نفخات الرحمان.</ref>؛ | |||
#[[یوسف نبهانی بیروتی]]<ref>نبهانی، منتخب الصحیحین.</ref>؛ | |||
#[[سید مؤمن بن حسن مؤمن شبلنجی]] (زنده ۱۳۲۲ق)<ref>شبلنجی، نورالابصار.</ref>؛ | |||
#[[محمد عبده بن حسن خیرالله مصری]] (م ۱۳۲۳ق)<ref>مشاهیرالشرف، ج۱، ص۳۰۰.</ref>؛ | |||
#[[سید عبدالحمید بن سید محمد آلوسی]] (۱۲۳۲-۱۳۲۴ق)<ref>آلوسی، نثر اللآلی، ص۱۶۶ و ۱۷۰ و ۱۷۲.</ref>؛ | |||
#[[محمد بن حبیب الله یوسفی]] (م ۱۳۶۳ق)<ref>گنجی، کفایه الطالب، ص۲۸.</ref>؛ | |||
#[[محمد بهلول بهجت افندی شافعی]]<ref>بهجت افندی، تاریخ آل محمد.</ref>؛ | |||
#[[عبدالمسیح انطاکی مصری]]<ref>علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۴۹.</ref>؛ | |||
#[[احمد فرید رفاعی]]<ref>حموی، معجم الادباء، ج۱۴، ص۴۸.</ref>؛ | |||
#[[احمد زکی عدوی]]<ref>عدوی، تعلیقات الاغانی، ج۷، ص۳۶۳.</ref>؛ | |||
#[[احمد نسیم مصری]]<ref>دیوان مهیار، ج۳، ص۱۸۲.</ref>؛ | |||
#[[حسین علی اعظمی بغدادی]]<ref>کتاب الامام امیرالمؤمنین{{ع}}.</ref>؛ | |||
#[[سید علی جلال الدین حسینی]]<ref>کتاب الحسین، ج۱، ص۱۳۲.</ref>؛ | |||
#[[محمد محمود رافعی مصری]]<ref>شرح الهاشمیات، ص۸۱.</ref>؛ | |||
#[[محمد شاکر خیاط نابلسی از هری مصری]]<ref>شرح الهاشمیات، ص۸۱.</ref>؛ | |||
#[[عبد الفتاح عبدالمقصود مصری]]<ref>عبد الفتاح، عبقریه الامام علی{{ع}}، ج۱، ص۵۶.</ref>؛ | |||
#[[شیخ محمد سعید دحدوح]]<ref>در نامه‌ای به مرحوم علامه مظفر.</ref>؛ | |||
#[[صفا خلوصی]]<ref>در نامه‌ای به مرحوم علامه امینی.</ref>؛ | |||
#[[شهاب الدین احمد بن محمد بن صدیق]]<ref>شهاب الدین، تشنیف الآذان، ص۷۷ .</ref>؛ | |||
#[[شیخ محمد تیسیر دمشقی]]<ref>سید عبدالعزیز طباطبایی، الغدیر فی التراث الاسلامی، ص۱۷۸.</ref>.<ref>[[محمد دشتی|دشتی، محمد]]، [[سندشناسی غدیر (مقاله)| مقاله «سندشناسی غدیر»]]، [[دانشنامه امام علی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۸]]، ص ۳۱۵.</ref> | |||
{{پایان فهرست اثر}} | {{پایان فهرست اثر}} | ||
| خط ۴۵۶: | خط ۶۷۰: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:حدیث غدیر]] | ||
[[رده:مدخل فرهنگ غدیر]] | [[رده:مدخل فرهنگ غدیر]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۳۷
حدیث غدیر
حادثۀ غدیر خم و خطبۀ غدیریّۀ حضرت رسول (ص) و نصب امیر المؤمنین (ع) به خلافت از سوی پیامبر در آن روز و تعبیر «مَنْ كُنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا عَلِيٌّ مَوْلاَهُ »، از نقل‌های متواتری است که در روایات شیعه و اهل سنت و منابع هر دو فرقه نقل شده است. حدیث غدیر و آیه اکمال دین و آیه ابلاغ، در منابع بی‌شماری آمده و امیر مؤمنان (ع) و ائمه دیگر و علمای شیعه به آن استناد و احتجاج کرده‌اند[۱].
تواتر حدیث غدیر
علمای شیعه در ردّ سخن اهل تسنن که با قبول اصل روایت، منکر تواتر آن شده‌اند، به ارائۀ منابع و اسنادی دست زده‌اند که تواتر آن را اثبات می‌کند. علامه سیّد شرف الدین در المراجعات، تواتر آن را از منابع شیعی و اهل سنت اثبات کرده است[۲]. علامه میرحامد حسین نیز در عبقات الأنوار ناقلان و راویان حدیث غدیر را معرفی کرده و به شبهات هم پاسخ داده است[۳]. با وجود آن همه چهره‌های سرشناس از صحابه و تابعین که واقعۀ غدیر و سخنان پیامبر اکرم (ص) را شاهد بوده و آن را نقل کرده‌اند، شبهه‌ای در این روایت و دلالتش بر امامت حضرت علی (ع) باقی نمی‌ماند، آشنایی با اسامی آنان خالی از فایده نیست.
راویان حدیث
راویان از صحابه
علامه امینی در جلد نخست الغدیر، نام و مشخصات ۱۱۰ نفر از صحابۀ پیامبر را که حدیث غدیر را روایت کرده‌اند، نام می‌برد، از این قرار است[۴]:
فهرست صحابه
- ابو هریره دوسی؛
- ابو لیلی انصاری؛
- ابو زینب بن عوف؛
- ابو فضالۀ انصاری؛
- ابو قدامه؛
- ابو عمرة بن عمرو؛
- ابو الهیثم بن تیهان؛
- ابو رافع قبطی؛
- ابو ذویب خویلد؛
- ابو بکر بن ابی قحافه؛
- اسامة بن زید؛
- براء بن عازب؛
- بریدة بن حصیب اسلمی؛
- ثابت بن ودیعه؛
- جابر بن سمرة؛
- جابر بن عبدالله انصاری؛
- جبلة بن عمرو؛
- جبیر بن مطعم؛
- جریر بن عبدالله بجلی؛
- جندب بن جناده (ابو ذر غفاری)؛
- جندع بن عمرو بن مازن انصاری؛
- حبة بن جوین عرنی؛
- حبشی بن جناده؛
- حبیب بن بدیل بن ورقاء؛
- حذیفه بن اسید؛
- حذیفة بن یمان؛
- حسان بن ثابت؛
- حسن بن علی؛
- حسین بن علی؛
- خالد بن زید (ابوایوب انصاری)؛
- خالد بن ولید؛
- خزیمة بن ثابت؛
- خویلد بن عمرو؛
- رفاعة بن عبد المنذر؛
- زبیر بن عوام؛
- زید بن ارقم؛
- زید بن ثابت؛
- زید بن شراحیل؛
- زید بن عبدالله انصاری؛
- سعد بن ابی وقاص؛
- سعد بن جناده عوفی؛
- سعد بن عباده؛
- سعد بن مالک؛
- سعید بن زید؛
- سعید بن سعد بن عباده؛
- سلمان فارسی؛
- سلمة بن عمرو؛
- سمرة بن جندب؛
- سهل بن حنیف؛
- سهل بن سعد؛
- صدی بن عجلان؛
- ضمیره اسدی؛
- طلحة بن عبید اللّه؛
- عامر بن عمیر نمیری؛
- عامر بن لیلی بن ضمره؛
- عامر بن لیلی غفاری؛
- عامر بن واثله؛
- عایشه؛
- عباس بن عبد المطلب؛
- عبد الرحمان بن عبد رب؛
- عبد الرحمان بن عوف؛
- عبد الرحمان بن یعمر؛
- عبدالله بن ابی عبد الأسد؛
- عبدالله بن بدیل؛
- عبدالله بن بشیر؛
- عبدالله بن ثابت؛
- عبدالله بن جعفر بن ابی طالب؛
- عبدالله بن حنطب؛
- عبدالله بن ربیعه؛
- عبدالله بن عباس؛
- عبدالله بن ابی أوفی؛
- عبدالله بن عمر؛
- عبدالله بن مسعود؛
- عبدالله بن یامیل؛
- عثمان بن عفان؛
- عبید بن عازب؛
- عدی بن حاتم؛
- عطیة بن بسر؛
- عقبة بن عامر جهنی؛
- علی بن ابی طالب (ع)؛
- عمّار یاسر؛
- عمارۀ خزرجی؛
- عمر بن ابی سلمه؛
- عمر بن خطاب؛
- عمران بن حصین؛
- عمرو بن حمق خزاعی؛
- عمرو بن شراحیل؛
- عمرو بن عاصی؛
- عمرو بن مره؛
- فاطمه زهرا (ع)؛
- فاطمه بنت حمزه؛
- قیس بن ثابت؛
- قیس بن سعد بن عباده؛
- کعب بن عجره؛
- مالک بن حویرث لیثی؛
- مقداد بن عمرو کندی؛
- ناجیة بن عمرو خزاعی؛
- فضلة بن عتبه اسلمی؛
- نعمان بن عجلان؛
- هشام مرقال؛
- وحشی بن حرب؛
- وهب بن حمزه؛
- وهب بن عبدالله؛
- یعلی بن مرة ثقفی؛
علامه امینی می‌افزاید: این ۱۱۰ نفر از بزرگان صحابه‌اند که روایتشان نسبت به واقعۀ غدیر را یافتیم و شاید بسیار بیش از اینها باشد و طبع قضیه هم ایجاب می‌کند راویان حدیث غدیر چندین برابر باشند، چون شنوندگان بیش از صدهزار نفر بودند و طبعا هرکدام به وطن خود برگشته‌اند، مثل هر مسافری از حوادث شگفتی که در مسافرت دیده‌اند خبر داده‌اند، مگر اندکی که به خاطر کینه‌هایشان از نقل آن پرهیز کرده‌اند و همین مقدار، برای اثبات تواتر حدیث غدیر کافی است[۵].
راویان از تابعین
صاحب کتاب الغدیر سپس راویان حدیث غدیر از "تابعین" را نیز به ترتیب الفبا برمی‌شمارد که شمار آنان ۸۴ نفرند و نام‌هایشان از این قرار است:
فهرست تابعین
- ابو راشد حبرانی؛
- ابو سلمه؛
- ابو سلمان مؤذن؛
- ابو صالح سمان؛
- ابو عنفوانه مازنی؛
- ابو عبد الرحیم کندی؛
- ابو لیلی کندی؛
- اصبغ بن نباته؛
- ایاس بن نذیر؛
- جمیل بن عماره؛
- حارثة بن نصر؛
- حبیب بن ابی ثابت؛
- حرث بن مالک؛
- حسین بن مالک؛
- حکم بن عتیبه؛
- حمید بن عماره؛
- حمید طویل؛
- خیثمة بن عبد الرحمان؛
- ربیعۀ جرشی؛
- ریاح بن حارث؛
- زاذان بن عمر؛
- زر بن حبیش؛
- زیاد بن ابی زیاد؛
- زید بن یثیع؛
- سالم بن عبدالله بن عمر؛
- سعید بن جبیر؛
- سعید بن ابی حدان؛
- سعید بن مسیب؛
- سعید بن وهب؛
- سلمة بن کهیل؛
- سلیم بن قیس هلالی؛
- سلیمان بن مهران؛
- سهم بن حصین؛
- شهر بن حوشب؛
- ضحاک بن مزاحم؛
- طاووس بن کیسان؛
- طلحة بن مصرف؛
- عمر بن سعد بن ابی وقاص؛
- عایشه بنت سعد؛
- عبد الحمید بن منذر بن جارود؛
- عبد خیر بن یزید؛
- عبد الرحمان بن ابی لیلی؛
- عبد الرحمان بن سابط؛
- عبدالله بن اسعد؛
- عبدالله بن زیاد؛
- عبدالله بن شریک؛
- عبدالله بن محمد؛
- عبدالله بن یعلی؛
- عدی بن ثابت؛
- عطیة بن سعد؛
- علی بن زید؛
- عمارة بن جوین؛
- عمر بن عبد العزیز؛
- عمر بن عبد الغفار؛
- عمر بن علی بن ابی طالب؛
- عمرو بن جعده؛
- عمرو بن مره؛
- عمرو بن عبدالله سبیعی؛
- عمرو بن میمون؛
- عمیرة بن سعد؛
- عیسی بن طلحه؛
- فطر بن خلیفه؛
- قبیصة بن ذؤیب؛
- قیس ثقفی؛
- محمد بن عمرو بن علی؛
- مسلم بن صبیح؛
- مسلم ملائی؛
- مطلب بن عبدالله؛
- مطر وراق؛
- معروف بن خربوذ؛
- منصور بن ربیعی؛
- مهاجر بن مسمار؛
- موسی بن اکتل؛
- میمون بصری؛
- نذیر ضبی؛
- هانی بن هانی؛
- یحیی بن سلیم فزاری؛
- یحیی بن جعده؛
- یزید بن ابی زیاد؛
- یزید بن حیان؛
- یزید بن عبد الرحمان؛
- یسار ثقفی؛
سپس ۳۶۰ نفر از علمای راوی حدیث را به ترتیب قرن‌های بعدی (از قرن ۲ تا قرن ۱۴) نام می‌برد[۶].
ناقلان حدیث از مؤلفان برجسته
علامه امینی نام شماری از آنان که به نقل حدیث غدیر بسنده نکرده، بلکه دربارۀ آن به تألیف مستقلّ پرداخته‌اند برمی‌شمرد، از قبیل:
فهرست راویان
این همه نقل و روایت و تألیف واقعۀ غدیر و امامت امیر المؤمنین (ع) و تواتر حدیث غدیر را اثبات می‌کند و به قول "ضیاء الدین مقبلی" پس از نقل اسناد حدیث: اگر حدیث غدیر، مسلّم نباشد، پس هیچ امر مسلّمی در اسلام وجود ندارد[۸].[۹]
راویان حدیث غدیر
یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته غدیر، تواتر آن است؛ تا آنجا که هرگونه تردید درباره آن را می‌زداید. در این بخش، به بیش از پانصد راوی غدیر، به ترتیب قرن و با ذکر منابع، اشاره می‌شود:
قرن اول (۱۴۶ نفر)
آنان که در حجه الوداع، در آن اجتماع ۹۰ یا ۱۲۰ هزار نفری غدیر خم حضور داشتند و خطبه پیامبر را در نصب امیرمؤمنان علی بن ابی طالب(ع) به امامت شنیدند، شمارشان بسیار بوده است. در میان آن همه شاهدان و گواهان، کتب تاریخ نام ۱۴۶ نفر را ثبت کرده‌اند[۱۰].
قرن دوم (۵۶ نفر)
- ابومحمد عمرو بن دینار جمحی مکی (م ۱۱۵ یا ۱۱۶ق)[۱۱]؛
- ابوبکر محمد بن مسلم بن عبیدالله قرشی زهری (م ۱۲۴ق)[۱۲]؛
- عبدالرحمان بن قاسم تیمی (م ۱۲۶)[۱۳]؛
- ابوثمامه بکر بن سواده بن ثمامه بصری (م ۱۲۸ق)[۱۴]؛
- عبدالله بن ابی نجیح یسار ثقفی (م ۱۳۱ق)[۱۵]؛
- مغیره بن مقسم ضبی کوفی (م ۱۳۳ق)[۱۶]؛
- ابوعبدالرحیم خالد بن زید جمحی مصری (م ۱۳۹ق)[۱۷]؛
- حسن بن حکم نخعی کوفی (م بعد از ۱۴۰ق)[۱۸]؛
- ادریس بن یزید اودی کوفی[۱۹]؛
- یحیی بن سعید بن حیان تیمی (م ۱۴۵ق)[۲۰]؛
- عبدالملک بن عرزمی (م ۱۴۵)[۲۱]؛
- عوف بن ابی جمیله عبدی هجری (م ۱۴۶ق)[۲۲]؛
- عبیدالله عمر بن حفص عدوی عمری مدنی (م ۱۴۷ق)[۲۳]؛
- نعیم بن حکیم مدائنی (م ۱۴۸ ق)[۲۴]؛
- طلحه بن یحیی تیمی (م ۱۴۸ق)[۲۵]؛
- ابو محمد کثیر بن زید اسلمی، «ابن ماقبه» (م بعد از ۱۵۰ق)[۲۶]؛
- محمد بن اسحاق مدنی، صاحب سیره ابن اسحاق (م ۱۵۱ یا ۱۵۲ق)[۲۷]؛
- ابوعروه معمر بن راشد آزدی (م ۱۵۳ یا ۱۵۴ق)[۲۸]؛
- مسعر بن کدام هلالی رواسی کوفی (م ۱۵۳ یا ۱۵۵ق)[۲۹]؛
- ابوعیسی حکم بن ابان عدنی (م ۱۵۴ق)[۳۰]؛
- عبدالله بن شوذب بلخی (م ۱۵۷ق)[۳۱]؛
- شعبه بن حجاج واسطی (م ۱۶۰ق)[۳۲]؛
- ابو العلاء تمیمی (م حدود ۱۶۰ق)[۳۳]؛
- سفیان بن سعید ثوری (م ۱۶۰ق)[۳۴]؛
- اسرائیل بن یونس سبیعی (م ۱۶۲ ق)[۳۵]؛
- جعفر بن زیاد کوفی احمر (م ۱۶۵ یا ۱۶۷ق)[۳۶]؛
- مسلم بن سالم نهدی کوفی، «ابوفروه» (م نیمه قرن دوم ق)[۳۷]؛
- قیس بن ربیع اسدی (م ۱۶۵ق)[۳۸]؛
- حماد بن سلمه بصری (م ۱۶۷ ق)[۳۹]؛
- عبدالله بن لهیعه (م ۱۷۴ ق)[۴۰]؛
- ابوعوانه ضواح یشکری (م ۱۷۵ یا ۱۷۶ ق)[۴۱]؛
- شریک بن عبدالله نخعی (م ۱۷۷ق)[۴۲]؛
- عبدالله کوفی اشجعی (م ۱۸۲ ق)[۴۳]؛
- نوح بن قیس ابوروح حدانی (م ۱۸۳ ق)[۴۴]؛
- ابوطالب مطلب بن زیاد کوفی (م ۱۸۵ ق)[۴۵]؛
- ابوهاشم حسان بن ابراهیم عنزی (م ۱۸۶ ق)[۴۶]؛
- جریر بن عبدالحمید ضبی کوفی (م ۱۸۸ ق)[۴۷]؛
- فضل بن موسی مروزی سینانی (م ۱۹۲ ق)[۴۸]؛
- محمد بن جعفر مدنی (م ۱۹۳ ق)[۴۹]؛
- اسماعیل بن علیه اسدی (م ۱۹۳ ق)[۵۰]؛
- محمد بن ابراهیم سلمی بصری (م ۱۹۴ ق)[۵۱]؛
- محمد بن خازم تمیمی ضریر (م ۱۹۵ ق)[۵۲]؛
- محمد بن فضیل کوفی (م ۱۹۵ق)[۵۳]؛
- ابوسفیان وکیع بن جراح رواسی کوفی (م ۱۹۶ یا ۱۹۷ق)[۵۴]؛
- سفیان بن عیینه هلالی (م ۱۹۸ ق)[۵۵]؛
- عبدالله بن نمیر خارفی همدانی (م ۱۹۹ ق)[۵۶]؛
- حنش بن حارث بن لقیط نخعی کوفی[۵۷]؛
- ابو محمد موسی بن یعقوب زمعی[۵۸]؛
- علاء بن سالم عطار کوفی[۵۹]؛
- ازرق بن علی بن مسلم حنفی[۶۰]؛
- هانی بن ایوب حنفی کوفی[۶۱]؛
- فضیل بن مرزوق اغر رقاشی[۶۲]؛
- ابو حمزه سعد بن عبیده سلمی کوفی[۶۳]؛
- موسی بن مسلم حزامی (موسی صغیر)[۶۴]؛
- یعقوب بن جعفر انصاری مدنی[۶۵]؛
- عثمان بن سعید بن مره قرشی[۶۶]؛[۶۷]
قرن سوم (۹۲ نفر)
- ضمره بن ربیعه قرشی مدنی (م۲۰۲ ق)[۶۸]؛
- محمد بن عبدالله زبیری کوفی (م ۲۰۳ ق)[۶۹]؛
- مصعب بن مقدام خثعمی (م ۲۰۳ ق)[۷۰]؛
- ابوزکریا یحیی بن آدم اموی کوفی (م۲۰۳ق)[۷۱]؛
- زید بن حباب خراسانی کوفی (م ۲۰۳ق)[۷۲]؛
- محمد بن ادریس شافعی (۲۰۴ ق)[۷۳]؛
- ابو عمرو شبابه بن سوار مدائنی (م ۲۰۶ ق)[۷۴]؛
- محمد بن خالد حنفی بصری[۷۵]؛
- خلف بن تمیم کوفی (م ۲۰۶ یا ۲۱۳ ق)[۷۶]؛
- ابوعبدالرحمان اسود بن عامر شامی، «شاذان شامی» (م ۲۰۸ ق)[۷۷]؛
- ابوعبدالله حسین فزاری کوفی (م ۲۰۸ق)[۷۸]؛
- حفص بن عبدالله سلمی (م ۲۰۹ق)[۷۹]؛
- عبدالرزاق بن همام صنعانی (م ۲۱۱ ق)[۸۰]؛
- ابو علی بزار حسن بن عطیه بن نجیح قرشی کوفی (م ۲۱۲ق)[۸۱]؛
- عبدالله بن یزید عدوی (م ۲۱۲ یا ۲۱۳ ق)[۸۲]؛
- حسین بن محمد بن بهرام تمیمی مروروذی (م ۲۱۳ یا ۲۱۴ق)[۸۳]؛
- ابو محمد عبیدالله عبسی (م ۲۱۲ ق)[۸۴]؛
- ابوالحسن علی بن قادم خزاعی کوفی (م ۲۱۳ ق)[۸۵]؛
- محمد بن سلیمان حرانی، «بُومه» (م ۲۱۳ ق)[۸۶]؛
- عبدالله بن داوود بن عامر همدانی، «خریبی» (م ۲۱۳ق)[۸۷]؛
- علی بن حسن بن عبدی مروزی (م ۲۱۵ ق)[۸۸]؛
- یحیی بن حماد شیبانی بصری (م ۲۱۵ ق)[۸۹]؛
- ابو محمد حجاج بن منهال سلمی انماطی (م ۲۱۷ ق)[۹۰]؛
- ابونعیم فضل بن دکین کوفی (م ۲۱۸ق)[۹۱]؛
- عفان بن مسلم صفار بغدادی (م ۲۱۹ق)[۹۲]؛
- ابوالحسن علی بن عیاش بن مسلم الهانی حمصی (م ۲۱۹ق)[۹۳]؛
- ابوغسان مالک بن اسماعیل بن در هم نهدی کوفی (م ۲۱۹ق)[۹۴]؛
- ابوعبید قاسم بن سلام هروی (م ۲۲۳ یا ۲۲۴ق)[۹۵]؛
- محمد بن کثیر عبدی بصری (م ۲۲۳ ق)[۹۶]؛
- موسی بن اسماعیل منقری بصری (م ۲۲۳ ق)[۹۷]؛
- قیس بن حفص بن قعقاع (م ۲۲۷ق)[۹۸]؛
- سعید بن منصور بن شعبه نسائی خراسانی (م ۲۲۷ق)[۹۹]؛
- یحیی بن عبدالحمید حمانی (م ۲۲۸ ق)[۱۰۰]؛
- ابو اسحاق ابراهیم بن حجاج بن زید سامی بصری (م ۲۳۱ یا ۲۳۳ق)[۱۰۱]؛
- علی بن حکیم بن ذبیان کوفی اودی (م ۲۳۱ ق)[۱۰۲]؛
- خلف بن سالم مخرمی بغدادی (م ۲۳۱ق)[۱۰۳]؛
- ابوالحسن علی بن محمد طنافسی (م ۲۳۳ یا ۲۳۵ ق)[۱۰۴]؛
- هدبه بن خالد قیسی بصری (م ۲۳۵)[۱۰۵]؛
- عبدالله بن محمد بن ابی شیبه عبسی (م ۲۳۵ ق)[۱۰۶]؛
- ابوسعید عبیدالله جشمی قواریری (م ۲۳۵ق)[۱۰۷]؛
- احمد بن عمر جلاب (م ۳۳۵ق)[۱۰۸]؛
- ابراهیم بن منذر حزامی مدنی (م ۲۳۶ق)[۱۰۹]؛
- ابوسعید یحیی بن سلیمان جعفی مقری (م ۲۳۷ ق)[۱۱۰]؛
- ابن راهویه اسحاق بن ابراهیم حنضلی مروزی (م ۲۳۷ ق)[۱۱۱]؛
- عثمان بن محمد بن ابی شیبه عبسی کوفی (م ۲۳۹ ق)[۱۱۲]؛
- قتیبه بن سعید بن جمیل بغلانی (م ۲۴۰ق)[۱۱۳]؛
- احمد بن حنبل شیبانی (م ۲۴۱ق)[۱۱۴]؛
- یعقوب بن حمید بن کاسب مدنی (م ۲۴۱ق)[۱۱۵]؛
- حسن بن حماد بن کسیب (م ۲۴۱ ق)[۱۱۶]؛
- هارون بن عبدالله بن مروان بزار، «حمال» (م ۲۴۳ ق)[۱۱۷]؛
- ابو عمار حسین بن حریث مروزی (م۲۴۴ ق)[۱۱۸]؛
- هلال بن بشر بن محبوب بصری احدب (م ۲۴۶ ق)[۱۱۹]؛
- ابو الجوزاء احمد بن عثمان بصری (م ۲۴۶ق)[۱۲۰]؛
- ابوکریب محمد بن علاء همدانی (م ۲۴۸ ق)[۱۲۱]؛
- یوسف بن عیسی بن دینار زهری مروزی (م ۲۴۹ ق)[۱۲۲]؛
- نصر بن علی جهضمی بصری (م ۲۵۱ ق)[۱۲۳]؛
- ابوبکر محمد بن بشار عبدی بصری، «بندار» (م ۲۵۲ق)[۱۲۴]؛
- ابوموسی محمد بن مثنی عنزی (م ۲۵۲ ق)[۱۲۵]؛
- یوسف بن موسی قطان کوفی (م ۲۵۳ ق)[۱۲۶]؛
- محمد بن عبدالرحیم بغدادی بزار، «صاعقه» (م ۲۵۵ق)[۱۲۷]؛
- محمد بن عبدالله عدوی مقری (م ۲۵۶ق)[۱۲۸]؛
- ابوعبدالله محمد بخاری (م ۲۵۶ق)[۱۲۹]؛
- حسن بن عرفه بن یزید عبدی (م ۲۵۷ ق)[۱۳۰]؛
- عبدالله بن سعید کندی کوفی، ابوسعید اشج (م ۲۵۷ ق)[۱۳۱]؛
- محمد بن یحیی نیشابوری ذهلی (م ۲۵۸ ق)[۱۳۲]؛
- حجاج بن یوسف ثقفی بغدادی، «ابن الشاعر» (م ۲۵۹ ق)[۱۳۳]؛
- ابو عبدالله احمد بن عثمان بن حکیم اودی (م ۲۶۱ یا ۲۶۲ق)[۱۳۴]؛
- ابوزید عمر بن شبه نمیری بصری اخباری (م ۲۶۲ ق)[۱۳۵]؛
- ابوالحسن حمدان، احمد بن یوسف بن حاتم سلمی نیشابوری (م۲۶۴ق)[۱۳۶]؛
- ابوزرعه مخزومی رازی (م ۲۶۴ یا ۲۶۸ ق)[۱۳۷]؛
- احمد بن منصور بن سیار، ابوبکر بغدادی (م ۲۶۵ ق)[۱۳۸]؛
- ابو بشر اسماعیل بن عبدالله اصفهانی (م ۲۶۷ ق)[۱۳۹]؛
- ابو محمد حسن بن علی بن عفان عامری کوفی (م ۲۷۰ق)[۱۴۰]؛
- ابو جعفر طائی حمصی (م ۲۷۲ق)[۱۴۱]؛
- ابوداوود سلیمان بن سیف بن یحیی طائی حرانی (م ۲۷۲ق)[۱۴۲]؛
- ابن ماجه، محمد بن یزید قزوینی (م ۲۷۳ ق)[۱۴۳]؛
- عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری (م ۲۷۶ ق)[۱۴۴]؛
- عبدالملک بن محمد، ابو قلابه رقاشی (۱۹۰ - ۲۷۶ق)[۱۴۵]؛
- احمد بن حازم غفاری، «ابن غرزه» (م ۲۷۶ ق)[۱۴۶]؛
- محمد بن عیسی ترمذی (م ۲۷۹ ق)[۱۴۷]؛
- احمد بن یحیی بلاذری (م ۲۷۹ ق)[۱۴۸]؛
- ابراهیم کسائی همدانی، «ابن دیزیل» (م ۲۸۰ یا ۲۸۱ق)[۱۴۹]؛
- ابوبکر احمد بن عمرو شیبانی، «ابن ابی عاصم» (م ۲۸۷ ق)[۱۵۰]؛
- ابوعبدالرحمان زکریا بن یحیی سجزی، «خیاط السنه» (م ۲۸۹ق)[۱۵۱]؛
- ابوعبدالله بن احمد بن حنبل شیبانی (م ۲۹۰ ق)[۱۵۲]؛
- ابوبکر بزاز بصری (م ۲۹۲ ق)[۱۵۳]؛
- ابراهیم بن عبدالله کجی بصری (م ۲۹۲ق)[۱۵۴]؛
- صالح بن محمد بغدادی، «جزره» (م ۲۹۳ یا ۲۹۴ق)[۱۵۵]؛
- ابوجعفر عبسی کوفی (م ۲۹۷ ق)[۱۵۶]؛
- علی بن محمد مصیصی[۱۵۷]؛
- ابراهیم بن یونس مؤدب بغدادی[۱۵۸]؛
- ابوهریره، محمد بن ایوب واسطی[۱۵۹]؛[۱۶۰]
قرن چهارم (۴۳ نفر)
- ابوعباس سکری بغدادی (م ۳۰۲ق)[۱۶۱]؛
- احمد بن شعیب نسائی (م ۳۰۳ق)[۱۶۲]؛
- حسن بن سفیان شیبانی نسوی بالوزی (م ۳۰۳ق)[۱۶۳]؛
- احمد بن علی، ابویعلی موصلی (م ۳۰۷ق)[۱۶۴]؛
- ابو جعفر محمد بن جریر طبری (م ۳۱۰ق)[۱۶۵]؛
- احمد بن محمد ضبعی احول (م ۳۱۱ ق)[۱۶۶]؛
- ابوقریش محمد بن جمعه قهستانی (م ۳۱۳ ق)[۱۶۷]؛
- عبدالله بن محمد بغوی (م ۳۱۷ق)[۱۶۸]؛
- ابوبشر محمد بن احمد دولابی (۲۲۴-۳۲۰ق)[۱۶۹]؛
- احمد بن عبدالله بزاز، «ابن نیری» (م ۳۲۰ق)[۱۷۰]؛
- احمد بن محمد طحاوی (۲۲۹-۳۲۱ق)[۱۷۱]؛
- ابراهیم عبدالصمد هاشمی (م ۳۲۵ق)[۱۷۲]؛
- محمد بن علی بن حسین ترمذی صوفی[۱۷۳]؛
- عبدالرحمان حنظلی رازی (م ۳۲۷ق)[۱۷۴]؛
- ابو عمر احمد بن عبد ربه قرطبی (م ۳۲۸ق)[۱۷۵]؛
- حسین بن اسماعیل بن محاملی ضبی (م ۳۳۰ق)[۱۷۶]؛
- ابونصر حبشون بن موسی خلال (م ۳۳۱ ق)[۱۷۷]؛
- احمد بن محمد، «ابن عقده» (م ۳۳۳ ق)[۱۷۸]؛
- محمد بن علی عطار کوفی[۱۷۹]؛
- هیثم بن کلیب، ابوسعید شاشی (م ۳۳۵ق)[۱۸۰]؛
- محمد بن صالح وراق نیشابوری (م ۳۴۰ق)[۱۸۱]؛
- ابوعبدالله شیبانی نیشابوری، «ابن اخرم» (۲۵۰- ۳۴۴ق)[۱۸۲]؛
- یحیی بن محمد بن عبدالله عنبری (م ۳۴۴ق)[۱۸۳]؛
- علی بن حسین مسعودی بغدادی (م ۳۴۶ق)[۱۸۴]؛
- ابوحسین محمد بن احمد قنطری (۲۵۹- ۳۴۸ق)[۱۸۵]؛
- ابو محمد جعفر بن محمد خواص، «خلدی» (م ۳۴۸ق)[۱۸۶]؛
- ابو جعفر محمد شیبانی کوفی[۱۸۷]؛
- دعلج بن احمد سجستانی معدل (م ۳۵۱ق)[۱۸۸]؛
- ابوبکر محمد بن حسن مفسر موصلی (م ۳۵۱ق)[۱۸۹]؛
- محمد بن عبدالله شافعی بزاز (م ۳۵۴ق)[۱۹۰]؛
- ابوحاتم محمد بن حبان تمیمی بستی (م ۳۵۴ق)[۱۹۱]؛
- ابوالقاسم سلیمان بن احمد طبرانی (۲۶۰-۳۶۰ق)[۱۹۲]؛
- ابوبکر احمد حنبلی (م ۳۶۵ق)[۱۹۳]؛
- ابوبکر احمد بن جعفر قطیعی (م ۳۶۸ق)[۱۹۴]؛
- ابویعلی زبیر توزی (م ۳۷۰ق)[۱۹۵]؛
- ابویعلی محمد معدل (م ۳۷۴ق)[۱۹۶]؛
- علی بن عمر دار قطنی (م ۳۸۵ق)[۱۹۷]؛
- ابو محمد حسن مصری، «ابن زولاق» (م ۳۸۷ ق)[۱۹۸]؛
- عبیدالله حنبلی، «ابن بطه» (م ۳۸۷ق)[۱۹۹]؛
- محمد بن عبدالرحمان مخلص ذهبی (م ۳۹۳ق)[۲۰۰]؛
- احمد فقیه بخاری[۲۰۱]؛
- عباس بن علی نسائی[۲۰۲]؛
- یحیی بن محمد اخباری[۲۰۳]؛[۲۰۴]
قرن پنجم (۲۴ نفر)
- قاضی محمد باقلانی (م ۴۰۳ق)[۲۰۵]؛
- محمد بن عبدالله حاکم ضبی (م ۴۰۵ق)[۲۰۶]؛
- ابوالحسن احمد مجبر بغدادی (م ۴۰۵ق)[۲۰۷]؛
- عبدالملک بن ابی عثمان نیشابوری، «خرگوشی» (م ۴۰۷ق)[۲۰۸]؛
- احمد بن عبدالرحمان فارسی شیرازی (م ۴۰۷ یا ۴۱۱ق)[۲۰۹]؛
- محمد بن ابوفوارس (۳۳۸-۴۱۲ ق)[۲۱۰]؛
- ابوبکر احمد بن موسی بن مردویه اصفهانی (م ۴۱۰ ق)[۲۱۱]؛
- احمد بن محمد بن یعقوب مسکویه (م ۴۲۱ ق)[۲۱۲]؛
- قاضی احمد بن حسین بغدادی، «ابن سماک» (م ۴۲۴ق)[۲۱۳]؛
- احمد بن محمد ثعلبی نیشابوری (م ۴۲۷ یا ۴۳۷ق)[۲۱۴]؛
- ابو محمد عبدالله بن علی بن بشران (۳۵۵-۴۲۹ق)[۲۱۵]؛
- ابو منصور عبدالملک ثعالبی نیشابوری (م ۴۲۹ ق)[۲۱۶]؛
- حافظ ابونعیم اصفهانی (۳۳۶-۴۳۰ق)[۲۱۷]؛
- ابو علی حسن بن علی تمیمی واعظ، «ابن مذهب» (م ۴۴۴ ق)[۲۱۸]؛
- اسماعیل بن علی رازی، «ابن سمان» (م ۴۴۵ ق)[۲۱۹]؛
- ابوبکر احمد بن حسین بن علی بیهقی (م ۴۵۸ ق)[۲۲۰]؛
- یوسف بن عبدالله نمری قرطبی (۳۶۸-۴۶۳ق)[۲۲۱]؛
- احمد بن علی خطیب بغدادی (م ۴۶۳ ق)[۲۲۲]؛
- علی بن احمد واحدی نیشابوری (م) ۴۶۸ق)[۲۲۳]؛
- ابوسعید مسعود بن ناصر سجزی (م ۴۷۷]] (ق)[۲۲۴]؛
- علی بن محمد جلابی «ابن مغازلی» (م ۴۸۳ ق)[۲۲۵]؛
- عبیدالله حاکم نیشابوری حنفی (م بعد از ۴۹۰ ق)[۲۲۶]؛
- علی بن حسن بن حسین خلعی (۴۰۵ - ۴۹۲ق)[۲۲۷]؛
- ابو محمد احمد عاصمی[۲۲۸]؛[۲۲۹]
قرن ششم (۲۰ نفر)
- ابوحامد محمد بن محمد غزالی (م ۵۰۵ ق)[۲۳۰]؛
- ابوغنائم کوفی نرسی (۴۲۴-۵۱۰ق)[۲۳۱]؛
- ابوزکریا یحیی بن عبد الوهاب اصفهانی، «ابن منده»(م ۵۱۲ق)[۲۳۲]؛
- حسین بن مسعود فراء بغوی (م ۵۱۶ق)[۲۳۳]؛
- هبه الله بن محمد شیبانی (م ۵۲۵ ق)[۲۳۴]؛
- ابن زاغونی (م ۵۲۷ ق)[۲۳۵]؛
- ابوالحسن رزین بن معاویه عبدری اندلسی (م ۵۳۵ق)[۲۳۶]؛
- جارالله محمود بن عمر زمخشری (م ۵۳۸ق)[۲۳۷]؛
- قاضی عیاض یحصبی سبتی (م ۵۴۴ ق)[۲۳۸]؛
- ابوالفتح محمد بن عبدالکریم شهرستانی شافعی (م ۵۴۸ق)[۲۳۹]؛
- ابوالفتح محمد بن علی بن ابراهیم نطنزی (متولد ۴۸۰ق)[۲۴۰]؛
- عبدالکریم محمد سمعانی شافعی (۵۰۶-۵۶۲ یا ۵۶۳ ق)[۲۴۱]؛
- ابوبکر یحیی ازدی قرطبی (۴۸۶یا ۴۸۷-۵۷۶ ق)[۲۴۲]؛
- ابوالمؤید موفق بن احمد، خوارزمی (م ۵۶۸ ق)[۲۴۳]؛
- عمر بن محمد بن خضر اربلی[۲۴۴]؛
- علی بن حسین بن هبه الله «ابن عساکر» (م ۵۷۱ ق)[۲۴۵]؛
- محمد بن ابوبکر مدینی (۵۰۱-۵۸۱ ق)[۲۴۶]؛
- ابوبکر محمد بن موسی حازمی (۵۴۸-۵۸۴ ق)[۲۴۷]؛
- ابوالفرج بن جوزی بغدادی (م ۵۹۷ ق)[۲۴۸]؛
- اسعد بن محمود بن خلف عجلی (م ۶۰۰ ق)[۲۴۹]؛[۲۵۰]
قرن هفتم (۲۱ نفر)
- حنبل بن عبدالله بغدادی رصافی (م ۶۰۴ق)[۲۵۱]؛
- محمد بن عمر فخرالدین رازی شافعی (م ۶۰۶ق)[۲۵۲]؛
- ابوالسعادات مبارک بن محمد بن اثیر جزری (م ۶۰۶ق)[۲۵۳]؛
- ابو الحجاج یوسف بن محمد مالکی، «ابن الشیخ» (م ۶۰۵ق)[۲۵۴]؛
- ابویمن تاج الدین کندی (م ۶۱۳ق)[۲۵۵]؛
- شیخ علی بن حمید قرشی (م ۶۲۱ق)[۲۵۶]؛
- ابوعبدالله یاقوت حموی (م ۶۲۶ق)[۲۵۷]؛
- علی بن محمد شیبانی، «ابن اثیر» (م ۶۳۰ق)[۲۵۸]؛
- ضیاء الدین محمد بن عبد الواحد مقدسی دمشقی حنبلی (م ۶۴۳ق)[۲۵۹]؛
- محمد بن طلحه نصیبی شافعی (م ۶۵۲ ق)[۲۶۰]؛
- ابو مظفر یوسف قزاوغلی (م ۶۵۴ق)[۲۶۱]؛
- عزالدین عبدالحمید «ابن ابی الحدید» (م ۶۵۵ق)[۲۶۲]؛
- محمد بن یوسف گنجی شافعی (م ۶۵۸ق)[۲۶۳]؛
- عبدالرزاق بن عبدالله رسعنی (م ۶۶۱ق)[۲۶۴]؛
- فضل الله بن ابوسعید توربشتی (م حدود ۶۶۰ق)[۲۶۵]؛
- محیی الدین نووی دمشقی (م ۶۷۶ق)[۲۶۶]؛
- شیخ مجدالدین بن محمود بن مودود حنفی (۵۹۹-۶۸۳ق)[۲۶۷]؛
- ناصرالدین عبدالله بن عمر بیضاوی (م ۶۸۵ق)[۲۶۸]؛
- احمد بن عبدالله طبری مکی (م ۶۹۴ق)[۲۶۹]؛
- ابراهیم بن عبدالله وصابی شافعی یمنی[۲۷۰]؛
- سعیدالدین محمد بن احمد فرغانی (م ۶۹۹ق)[۲۷۱]؛[۲۷۲]
قرن هشتم (۱۹ نفر)
- ابراهیم بن محمد جوینی (م ۷۲۲ق)[۲۷۳]؛
- احمد محمد بن احمد سمنانی (۶۵۹-۷۳۶ق)[۲۷۴]؛
- یوسف بن عبدالرحمان مزی (م ۷۴۲ق)[۲۷۵]؛
- محمد بن احمد ذهبی (م ۷۴۸ق)[۲۷۶]؛
- حسین بن حسین سبزواری[۲۷۷]؛
- نظام الدین حسن بن محمد قمی[۲۷۸]؛
- ولی الدین محمد بن عبدالله خطیب تبریزی (م ۷۳۷ق)[۲۷۹]؛
- تاج الدین احمد قیسی (م ۷۴۹ق)[۲۸۰]؛
- زین الدین عمر بن مظفر حلبی، «ابن وردی» (م ۷۴۹ ق)[۲۸۱]؛
- محمد بن یوسف زرندی (م حدود ۷۵۰ق)[۲۸۲]؛
- عبدالرحمان ایجی شافعی (م ۷۵۶ ق)[۲۸۳]؛
- سعیدالدین محمد بن مسعود کازرونی (م ۷۵۸ ق)[۲۸۴]؛
- عبدالله بن اسعد بن علی یمنی یافعی (م۷۶۸ق)[۲۸۵]؛
- اسماعیل بن عمر بن کثیر دمشقی (م ۷۷۴ ق)[۲۸۶]؛
- عمر بن حسن بن مزید بن امیله مراغی «ابن امیله» (۶۷۹-۷۷۸ق)[۲۸۷]؛
- محمد بن احمد هواری اندلسی، «ابن جابر» (م ۷۸۰ق)[۲۸۸]؛
- سید علی بن شهاب الدین همدانی (م ۷۸۶ ق)[۲۸۹]؛
- محمد بن عبدالله بن احمد مقدسی (م ۷۸۹ق)[۲۹۰]؛
- مسعود بن عمر بن عبدالله هروی تفتازانی (م ۷۹۱ق)[۲۹۱]؛[۲۹۲]
قرن نهم (۱۷ نفر)
- ابوالحسن هیثمی قاهری (۱۳۵-۸۰۷ق)[۲۹۳]؛
- عبد الرحمان بن محمد حضرمی اشبیلی، «ابن خلدون» (۷۳۲-۸۰۸.ق)[۲۹۴]؛
- شریف جرجانی حنفی (م ۸۱۶ ق)[۲۹۵]؛
- محمد بن محمد حافظی بخارایی، «خواجه پارسا» (۷۵۶-۸۲۲ ق)[۲۹۶]؛
- ابوعبدالله محمد بن خلیفه وشتانی (م ۸۲۷-۸۲۸ ق)[۲۹۷]؛
- شمس الدین محمد، ابوالخیر دمشقی مقری، «ابن جزری» (م ۸۳۳ق)[۲۹۸]؛
- احمد بن علی بن عبدالقادر مقریزی (م ۸۴۵ ق)[۲۹۹]؛
- احمد بن شمس الدین دولت آبادی (م ۸۴۹ ق)[۳۰۰]؛
- احمد بن علی عسقلانی، «ابن حجر» (۷۷۳-۸۵۲ق)[۳۰۱]؛
- علی بن محمد غزی ابن صباغ مالکی (۷۸۴-۸۵۵ق)[۳۰۲]؛
- محمود بن احمد عینی حنفی (۷۶۲-۸۵۵ ق)[۳۰۳]؛
- نجم الدین محمد اذرعی، «ابن عجلون» (۸۳۱-۸۷۶ق)[۳۰۴]؛
- علاءالدین علی بن محمد قوشجی (م ۸۷۹ ق)[۳۰۵]؛
- حسین بن معین الدین نیروی میبدی (م ۸۷۰ ق)[۳۰۶]؛
- اصیل الدین عبدالله ابن احمد ایجی، «سید حسینی» (م ۸۸۳ق)[۳۰۷]؛
- محمد سنوسی تلمسانی (م ۸۹۵ ق)[۳۰۸]؛
- فضل الله بن روزبهان بن فضل الله خنجی شافعی[۳۰۹]؛[۳۱۰]
قرن دهم (۱۳ نفر)
- جلال الدین سیوطی (م ۹۱۱ق)[۳۱۱]؛
- علی بن عبدالله سمهودی شافعی (م ۹۱۱ق)[۳۱۲]؛
- احمد بن محمد قسطلانی شافعی (م ۹۲۳ ق)[۳۱۳]؛
- سید عبدالوهاب بن محمد حسینی بخاری (م ۹۳۲ق)[۳۱۴]؛
- ابن دییع شافعی (۸۶۶-۹۴۴ ق)[۳۱۵]؛
- شهاب الدین احمد بن محمد بن علی بن حجر عسقلانی (۹۰۹-۹۷۴ق)[۳۱۶]؛
- علی بن حسام الدین قرشی هندی (م ۹۷۵ ق)[۳۱۷]؛
- محمد بن احمد شربینی (م ۹۷۷ق)[۳۱۸]؛
- ضیاءالدین ابو محمد وتری شافعی (م حدود ۹۸۰ق)[۳۱۹]؛
- جمال الدین محمد طاهر فتنی (م ۹۸۶ ق)[۳۲۰]؛
- میرزا مخدوم بن عبدالباقی (م حدود ۹۹۵ق)[۳۲۱]؛
- شیخ عبدالرحمان صفوری شافعی[۳۲۲]؛
- عطاء الله بن فضل الله حسینی شیرازی (م ۱۰۰۰ق)[۳۲۳]؛[۳۲۴]
قرن یازدهم (۱۲ نفر)
- علی بن سلطان محمد هروی قاری (م ۱۰۱۴ق)[۳۲۵]؛
- ابوالعباس احمد چلبی قرمانی، «ابن سنان» (م ۱۰۱۹ ق)[۳۲۶]؛
- زین الدین عبدالرؤوف مناوی شافعی (م ۱۰۳۱ ق)[۳۲۷]؛
- شیخ بن عبدالله عیدروس یمنی (۹۳۳-۱۰۴۱ق)[۳۲۸]؛
- محمود بن محمد بن علی شیخانی قادری مدنی[۳۲۹]؛
- علی بن ابراهیم حلبی (م ۱۰۴۴ ق)[۳۳۰]؛
- احمد بن فضل بن محمد باکثیر مکی شافعی (م ۱۰۴۷ ق)[۳۳۱]؛
- حسین بن امام المنصور بالله یمنی (م ۱۰۵۰ق)[۳۳۲]؛
- شیخ احمد قاضی القضاه، «شهاب الدین خفاجی» (م ۱۰۶۹ ق)[۳۳۳]؛
- عبدالحق بخاری دهلوی (م ۱۰۵۲ق)[۳۳۴]؛
- محمد بن محمد مصری[۳۳۵]؛
- محمد بن صفی الدین جعفر، «محبوب العالم»[۳۳۶]؛[۳۳۷]
قرن دوازدهم (۱۳ نفر)
- سید محمد بن عبدالرسول شافعی (۱۰۴۰-۱۱۰۳ق)[۳۳۸]؛
- ابراهیم بن مرعی مالکی شبرخیتی (م ۱۱۰۶ق)[۳۳۹]؛
- ضیاء الدین صالح بن مهدی مقبلی (۱۰۴۷-۱۱۰۸ق)[۳۴۰]؛
- ابراهیم بن محمد حنفی حرانی، ابن حمزه (م ۱۱۲۰ق)[۳۴۱]؛
- ابوعبدالله محمد بن عبدالباقی زرقانی (۱۰۵۵-۱۱۲۲ق)[۳۴۲]؛
- حسام الدین بن محمد بایزید سهارنپوری[۳۴۳]؛
- میرزا محمد بن معتمد خان بدخشانی[۳۴۴]؛
- محمد صدر العالم[۳۴۵]؛
- حامد بن علی حنفی دمشقی، «عمادی» (م ۱۱۷۱ ق)[۳۴۶]؛
- عبدالعزیز ابو ولی الله احمد بن عبدالرحیم عمری دهلوی (م ۱۱۷۶ق)[۳۴۷]؛
- شمس الدین محمد بن سالم حفنی مصری شافعی (۱۱۰۱-۱۱۸۱ق)[۳۴۸]؛
- محمد بن اسماعیل یمانی صنعانی (م ۱۱۸۲ق)[۳۴۹]؛
- شهاب الدین احمد حفظی شافعی[۳۵۰]؛[۳۵۱]
قرن سیزدهم (۱۳ نفر)
- ابوفیض محمد بن محمد مرتضی حسینی زبیدی حنفی (م ۱۲۰۵ق)[۳۵۲]؛
- ابو عرفان محمد بن علی صبان (م ۱۲۰۶ق)[۳۵۳]؛
- رشیدالدین خان دهلوی[۳۵۴]؛
- مهدی علی خان هندی عظیم آبادی[۳۵۵]؛
- قاضی محمد شوکانی صنعانی (۱۱۷۳-۱۲۵۰ق)[۳۵۶]؛
- مولوی محمد مبین لکهنوی (م ۱۲۲۵ ق)[۳۵۷]؛
- مولوی محمد سالم بخاری دهلوی (زنده ۱۲۵۹ق)[۳۵۸]؛
- شهاب الدین ابو الثناء سید محمود بن عبدالله حسینی آلوسی بغدادی (۱۲۱۷-۱۲۷۰ق)[۳۵۹]؛
- مولوی ولی الله لکهنوی (م) ۱۲۷۰ق)[۳۶۰]؛
- سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی، «خواجه کلان» (م ۱۲۷۰ق)[۳۶۱]؛
- محمد بن درویش حوت بیروتی (م ۱۲۷۶ ق)[۳۶۲]؛
- سید احمد بن مصطفی قادین خانی[۳۶۳]؛
- مولوی حیدر علی فیض آبادی (م ۱۲۹۹ق)[۳۶۴]؛ [۳۶۵]
قرن چهاردهم (۲۰ نفر)
- سید احمد بن زینی بن احمد دحلان مکی (۱۲۳۲-۱۳۰۴ق)[۳۶۶]؛
- یوسف نبهانی بیروتی[۳۶۷]؛
- سید مؤمن بن حسن مؤمن شبلنجی (زنده ۱۳۲۲ق)[۳۶۸]؛
- محمد عبده بن حسن خیرالله مصری (م ۱۳۲۳ق)[۳۶۹]؛
- سید عبدالحمید بن سید محمد آلوسی (۱۲۳۲-۱۳۲۴ق)[۳۷۰]؛
- محمد بن حبیب الله یوسفی (م ۱۳۶۳ق)[۳۷۱]؛
- محمد بهلول بهجت افندی شافعی[۳۷۲]؛
- عبدالمسیح انطاکی مصری[۳۷۳]؛
- احمد فرید رفاعی[۳۷۴]؛
- احمد زکی عدوی[۳۷۵]؛
- احمد نسیم مصری[۳۷۶]؛
- حسین علی اعظمی بغدادی[۳۷۷]؛
- سید علی جلال الدین حسینی[۳۷۸]؛
- محمد محمود رافعی مصری[۳۷۹]؛
- محمد شاکر خیاط نابلسی از هری مصری[۳۸۰]؛
- عبد الفتاح عبدالمقصود مصری[۳۸۱]؛
- شیخ محمد سعید دحدوح[۳۸۲]؛
- صفا خلوصی[۳۸۳]؛
- شهاب الدین احمد بن محمد بن صدیق[۳۸۴]؛
- شیخ محمد تیسیر دمشقی[۳۸۵].[۳۸۶]
منابع
پانویس
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۷۹.
- ↑ المراجعات، نامۀ ۵۶(ص ۱۸۴). در حواشی تحقیقی حسین الراضی بر المراجعات، نام ۱۱۶ نفر از صحابه و ۸۴ نفر از تابعین که این حدیث را نقل کرده‌اند، آمده است (المراجعات، ص ۴۱۴، تعلیقۀ ۶۴۲) و افزوده است که علمای سنت نیز در تألیفات خود آن را روایت کرده‌اند و عدد آنان را از قرن ۲ تا ۱۴ هجری ۳۶۰ نفر می‌داند که علامۀ امینی در الغدیر (ج ۱ ص ۷۳ تا ۱۵۱) نقل کرده است.
- ↑ ر. ک: «فیض القدیر» (خلاصۀ عبقات دربارۀ حدیث غدیر)، شیخ عباس قمی، «نفحات الازهار» (خلاصه عبقات الأنوار) ج ۱۵ و ۱۶، نیز در کتاب «علیّ من المهد الی اللّحد» قزوینی، ص ۱۹۶ نام راویان غدیر آمده است، نیز «بحار الأنوار»، ج ۳۷ ص ۱۸۱
- ↑ الغدیر، ج ۱ ص ۱۴ تا ۶۱
- ↑ الغدیر، ج ۱ ص ۶۰
- ↑ الغدیر، ج ۱ ص ۷۳ تا ۱۵۱
- ↑ الغدیر، ج ۱ ص۱۵۲
- ↑ الغدیر، ج ۱ ص ۳۰۷، حماسۀ غدیر، ص ۳۴
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۷۹.
- ↑ برای آگاهی از این نام‌ها، ر.ک: احقاق الحق: عبقات الانوار؛ الغدیر.
- ↑ ابونعیم، حلیه الاولیاء، ج۴، ص۲۳.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۳۰۸.
- ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۶۰.
- ↑ ابن بطریق، عمده عیون صحاح الاخبار، ص۵۳.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۱۵؛ ابن بطریق، عمده عیون صحاح الاخبار، ص۴۸.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند، ج۴، ص۳۷۲.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند، ج۱، ص۸۴.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۱۱، ص۷۱.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۷۴.
- ↑ خطیب، تاریخ بغداد، ج۷، ص۳۷۸.
- ↑ سبط ابن جوزی، تذکره الخواص، ص۱.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۱۶.
- ↑ عاصمی، زین الفتی.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند، ج۱، ص۱۵۲.
- ↑ عاصمی، زین الفتی.
- ↑ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۵، ص۲۱۱.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۲۱۰.
- ↑ طبری، جامع البیان، ج۷، ص۳۴۹.
- ↑ ابونعیم، حلیه الاولیاء، ج۵، ص۲۶.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۱۱۰.
- ↑ ابو نعیم، حلیه الاولیاء، ج۶، ص۷۵.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند، ج۴، ص۳۷۲.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۵۳۳.
- ↑ خطیب، تاریخ بغداد، ج۷، ص۳۷۷.
- ↑ گنجی، کفایه الطالب، ص۱۵۱.
- ↑ خطیب، تاریخ بغداد؛ عاصمی، زین الفتی.
- ↑ عاصمی، زین الفتی.
- ↑ نطنزی، الخصائص العلویه.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند، ج۴، ص۲۸۱.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۵، ص۲۰۹.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند، ج۴، ص۳۷۲.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند، ج۱، ص۱۱۸.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۵، ص۲۰۹.
- ↑ ابن مغازلی، مناقب آل ابی طالب.
- ↑ گنجی، کفایه الطالب.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص١۰.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۷۹.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۷۹.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۷، ص۳۴۸.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۷۹.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۱۶.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۷، ص۳۴۰.
- ↑ نصر بن مزاحم، وقعه صفین، ص۹.
- ↑ سیوطی، الجامع الصغیر.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۱۱۰.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند، ج۴، ص۳۶۸.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۵، ص۲۱۲.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۱.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۱۰۹.
- ↑ نسائی، الخصائص.
- ↑ جوینی، فرائد السمطین، ج۱، ص۶۸.
- ↑ سیوطی، الجامع الصغیر.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۷، ص۳۴۰.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۵، ص۲۱۲.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۱.
- ↑ دشتی، محمد، مقاله «سندشناسی غدیر»، دانشنامه امام علی ج۸ ص ۲۹۶.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۲.
- ↑ هیثمی، مجمع الزوائد.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۱۷.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۵، ص۲۰۹.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۲.
- ↑ ابن اثیر، النهایه، ج۴، ص۲۴۶.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند، ج۱، ص۱۵۲.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۵، ص۲۱۲.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۱۹.
- ↑ هیثمی، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۰۵.
- ↑ ابونعیم، حلیه الاولیاء، ج۴، ص۲۳.
- ↑ خطیب، تاریخ بغداد، ج۷، ص۳۷۷.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۷، ص۳۴۹.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۴.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۴.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۴.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۵، ص۲۱۰.
- ↑ عاصمی، زین الفتی.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۱۷.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۲۲.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۴، ص۸۰.
- ↑ خوارزمی، المناقب، ص۹۳.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۵.
- ↑ بدخشانی، نزل الابرار، ص۲۱.
- ↑ خطیب، تاریخ بغداد، ج۷، ص۳۷۷.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۶.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۶.
- ↑ غریب القرآن.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۲، ص۳۴۸.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۷.
- ↑ خوارزمی، المناقب، ص۸۰.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۷.
- ↑ نطنزی، الخصائص العلویه.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۸.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۸.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۱۰۹.
- ↑ ابن ماجه، السنن، ج۱، ص۳۰.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۸۹.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۵، ص۲۱۳.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند، ج۱، ص۱۱۹.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند، ج۱، ص۱۱۹.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۲۵.
- ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۸۹.
- ↑ متقی هندی، کنزالعمال، ج۶، ص۴۰۶.
- ↑ متقی هندی، کنز العمال، ج۶، ص۱۵۴.
- ↑ الکنی والاسماء، ج۲، ص۶۱.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند؛ الفضائل.
- ↑ ابن بطریق، عمده عیون صحاح الاخبار، ص۴۸.
- ↑ واحدی، اسباب النزول، ص۱۰۵.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۱۷.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۹۱.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۳۰.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۲۵.
- ↑ هیثمی، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۰۵.
- ↑ نسائی، الخصائص.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۲۲.
- ↑ گنجی، کفایه الطالب، ص۱۶.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۱۵.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۹۳.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۲۵.
- ↑ عاصمی، زین الفتی.
- ↑ بخاری، الصحیح.
- ↑ گنجی، کفایه الطالب، ص۱۶.
- ↑ کندی، التفسیر؛ همو، التصانیف.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۳۸۱.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند، ج۱، ص۱۵۲.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۹۴.
- ↑ ابونعیم، حلیه الاولیاء، ج۵، ص۳۶۴.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۱۱۰.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۵، ص۲۰۹.
- ↑ المسند.
- ↑ بدخشانی، نزل الابرار، ص۲۱.
- ↑ الکنی والاسماء، ج۲، ص۸۸.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۵، ص۲۱۳.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۹۶.
- ↑ ابن ماجه، السنن، ج۱، ص۳۰.
- ↑ ابن قتیبه، الامامه والسیاسه، ص۹۳.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۱۰۹.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۱۱۰.
- ↑ ترمذی، نوادر الاصول.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف.
- ↑ نصر بن مزاحم، وقعه صفین.
- ↑ وصابی یمنی، الاکتفاء فی فضائل الاربعه.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۲۵.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند، ج۱، ص۱۰۹ و ۱۱۸.
- ↑ متقی هندی، کنزالعمال، ج۶، ص۳۹۸.
- ↑ السنن.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۱۰۹.
- ↑ نطنزی، الخصائص العلویه.
- ↑ نسائی، الخصائص.
- ↑ نسائی، الخصائص، ص۳.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۱۰۹.
- ↑ دشتی، محمد، مقاله «سندشناسی غدیر»، دانشنامه امام علی ج۸ ص ۲۹۹.
- ↑ ابن بطریق، عمده عیون صحاح الاخبار، ص۴۸.
- ↑ نسائی، الخصائص؛ السنن.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۵، ص۲۰۹.
- ↑ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ص۱۱۴.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه.
- ↑ خطیب، تاریخ بغداد، ج۱۴، ص۲۳۶.
- ↑ عاصمی، زین الفتی.
- ↑ معجم البغوی.
- ↑ الکنی و الاسماء، ج۲، ص۶.
- ↑ خوارزمی، المناقب، ص۹۴.
- ↑ طحاوی، مشکل الآثار، ج۲، ص۳۰۹.
- ↑ گنجی، کفایه الطالب، ص۱۶.
- ↑ ترمذی، نوادر الاصول.
- ↑ آلوسی، روح المعانی، ج۲، ص۳۴۹.
- ↑ ابن عبدربه، عقدالفرید، ج۲، ص۲۵۷.
- ↑ محاملی، الامالی؛ الاکتفاء.
- ↑ خطیب تاریخ بغداد، ج۸، ص۲۹۰.
- ↑ ابن عقده، حدیث الولایه.
- ↑ ابونعیم، حلیه الأولیاء.
- ↑ گنجی، کفایه الطالب، ص۱۶.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص١١۰.
- ↑ خوارزمی، المناقب، ص۹۳.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۱۱۶.
- ↑ مسعودی، مروج الذهب، ج۲، ص۱۱.
- ↑ حاکم، المستدک، ج۳، ص۱۱۶.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۰۴.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۱۱۰.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۱۰۹.
- ↑ شفاء الصدور.
- ↑ محمد بن عبدالله، الفوائد.
- ↑ محب الدین طبری، الریاض النضره، ج۲، ص۱۶۹.
- ↑ بدخشانی، نزل الابرار، ص۲۰.
- ↑ ابونعیم، حلیه الاولیاء، ج۴، ص۲۳.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۱۳۲.
- ↑ خوارزمی، المناقب.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص١٠٩.
- ↑ خطیب، تاریخ بغداد، ج۸، ص۲۹۰.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۰۶.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۰۶.
- ↑ الریاض النضره، ج۲، ص۱۶۹.
- ↑ حاکم، المستدرک، ج۳، ص۱۰۹.
- ↑ ابو نعیم، حلیه الاولیاء، ج۴، ص۲۳.
- ↑ خطیب، تاریخ بغداد، ج۱۴، ص۲۳۶.
- ↑ دشتی، محمد، مقاله «سندشناسی غدیر»، دانشنامه امام علی ج۸ ص ۳۰۴.
- ↑ باقلانی، التمهید.
- ↑ حاکم، المستدرک.
- ↑ گنجی، کفایه الطالب، ص۱۶.
- ↑ شرف المصطفی.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۷، ص۳۴۸.
- ↑ عاصمی، زین الفتی.
- ↑ سیوطی، الدر المنثور، ج۲، ص۲۵۹.
- ↑ مسکویه، ندیم الفرید.
- ↑ ابن مغازلی، مناقب علی بن ابی طالب.
- ↑ الکشف والبیان.
- ↑ خطیب، تاریخ بغداد، ج۸، ص۲۹۰.
- ↑ ثعالبی، ثمار القلوب.
- ↑ ابونعیم، حلیه الاولیاء.
- ↑ جوینی، فرائد السمطین، باب ۱۰.
- ↑ طبری، جامع البیان، ج۲، ص۱۶۹.
- ↑ ابن صباغ، الفصول المهمه، ص۲۵.
- ↑ گنجی، کفایه الطالب.
- ↑ خطیب، تاریخ بغداد، ج۸، ص۲۹۰.
- ↑ واحدی اسباب النزول.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۱۲.
- ↑ ابن بطریق، عمده عیون صحاح الاخبار، ص۵۳.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۷، ص۳۴۸.
- ↑ خلعی، الخلعیات.
- ↑ عاصمی، زین الفتی.
- ↑ دشتی، محمد، مقاله «سندشناسی غدیر»، دانشنامه امام علی ج۸ ص ۳۰۶.
- ↑ غزالی، سر العالمین.
- ↑ گنجی، کفایه الطالب، ص۱۶.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۲۵۷.
- ↑ بغوی، مصابیح السنه، ج۲، ص۱۹۹.
- ↑ جوینی، فرائد السمطین، ج۱، ص۲۱۶.
- ↑ جوینی، فرائد السمطین.
- ↑ الجمع بین الصحاح السته.
- ↑ زمخشری، ربیع الابرار.
- ↑ قاضی عیاض، الشفاء.
- ↑ شهرستانی، الملل والنحل.
- ↑ نطنزی، الخصائص العلویه.
- ↑ ابونعیم، فضائل الصحابه.
- ↑ قرطبی، جامع الاحکام.
- ↑ خوارزمی، مقتل الحسین؛ همو، المناقب، ص۵۶۸.
- ↑ وسیله المتعبدین؛ حاجی خلیفه، کشف الظنون.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق.
- ↑ ترمذی، جامع الصحیحین، ج۲، ص۲۹۸.
- ↑ تاریخ ابن خلکان، ج۱، ص۲۲۳.
- ↑ ابن جوزی، صفوه الصفوه، ج۱، ص۱۲۱.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۱۷.
- ↑ دشتی، محمد، مقاله «سندشناسی غدیر»، دانشنامه امام علی ج۸ ص ۳۰۸.
- ↑ احمد بن حنبل، المسند.
- ↑ فخررازی، تفسیر الکبیر، ج۳، ص۶۳۶.
- ↑ ابن اثیر، جامع الاصول.
- ↑ ابن الشیخ، الف باء.
- ↑ ابن کثیر، البدایه والنهایه، ج۵، ص۲۱۱.
- ↑ قرشی، شمس الاخبار، ص۳۸.
- ↑ حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۶۶.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۳۰۷.
- ↑ متقی هندی، کنزالعمال، ج۲، ص۲۵۴.
- ↑ ابن طلحه، مطالب السؤول.
- ↑ سبط ابن جوزی، تذکره خواص الامه.
- ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه.
- ↑ گنجی، کفایه الطالب.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۲۱.
- ↑ المعتمد فی المعتقد.
- ↑ ریاض الصالحین.
- ↑ جوینی، فرائد السمطین.
- ↑ الغایه القصوی؛ الطوالع.
- ↑ الریاض النضره؛ ذخائر العقبی.
- ↑ الاکتفاء فی فضل الخلفاء.
- ↑ شرح تائیه لابن فارض.
- ↑ دشتی، محمد، مقاله «سندشناسی غدیر»، دانشنامه امام علی ج۸ ص ۳۰۹.
- ↑ جوینی، فرائد السمطین.
- ↑ العروه الوثقی.
- ↑ مزی، تهذیب الرجال.
- ↑ تلخیص الذهبی، ج۳، ص۲۲۴.
- ↑ سید عبدالعزیز طباطبایی، الغدیر فی التراث الاسلامی، ص۶۸.
- ↑ تفسیر غرائب القرآن، ص۱۹ و ۴۳ و ۵۲.
- ↑ تبریزی، مشکاه المصابیح، ص۵۵۷.
- ↑ التذکره.
- ↑ ابن وردی، تتمه المختصر.
- ↑ زرندی، نظم دررالسمطین.
- ↑ قاضی عضدایجی، المواقف.
- ↑ کازرونی، المنتقی فی سیره المصطفی.
- ↑ یافعی، مرآه الجنان، ج۱، ص۱۰۹.
- ↑ ابن کثیر، التاریخ الکبیر.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۲۷.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۲۷.
- ↑ همدانی، موده القربی.
- ↑ ابن جزری، اسنی المطالب.
- ↑ تفتازانی، شرح المقاصد.
- ↑ دشتی، محمد، مقاله «سندشناسی غدیر»، دانشنامه امام علی ج۸ ص ۳۱۰.
- ↑ هیثمی، مجمع الزوائد.
- ↑ ابن خلدون، مقدمه، ص۱۳۸.
- ↑ جرجانی، شرح المواقف.
- ↑ خواجه پارسا، فصل الخطاب.
- ↑ شرح صحیح مسلم، ج۶، ص۲۳۶.
- ↑ ابن جزری، اسنی المطالب.
- ↑ مقریزی، خطط الشام، ج۲، ص۲۲۲.
- ↑ دولت آبادی، هدایه السعداء.
- ↑ ابن حجر، الاصابه؛ تهذیب التهذیب.
- ↑ ابن صباغ، الفصول المهمه.
- ↑ عینی، عمده القاری.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۳۱.
- ↑ قوشجی، شرح التجرید.
- ↑ شرح دیوان امیرالمؤمنین(ع).
- ↑ درج الدرر.
- ↑ تلمسانی، شرح صحیح مسلم.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۳۲.
- ↑ دشتی، محمد، مقاله «سندشناسی غدیر»، دانشنامه امام علی ج۸ ص ۳۱۱.
- ↑ سیوطی، تاریخ الخلفاء؛ الدر المنثور.
- ↑ سمهودی، جواهر العقدین.
- ↑ قسطلانی، مواهب اللدنیه.
- ↑ بخاری، تفسیر الانوری.
- ↑ ابن الدیبع، تیسیر الوصول.
- ↑ عسقلانی، الصواعق المحرقه، ص۲۵.
- ↑ متقی هندی، کنزالعمال، ج۶، ص۱۵۴.
- ↑ شربینی، السراج المنیر، ج۴، ص۳۶۴.
- ↑ وتری شافعی، روضه الناظرین، ص۲.
- ↑ ملک المحدثین، مجمع بحارالانوار.
- ↑ نواقض الروافض.
- ↑ صفوری، نزهه المجالس، ج۲، ص۲۴۲.
- ↑ حسینی، الاربعین.
- ↑ دشتی، محمد، مقاله «سندشناسی غدیر»، دانشنامه امام علی ج۸ ص ۳۱۲.
- ↑ قاری، شرح المشکاه.
- ↑ چلبی، اخبار الدول، ص۱۰۲.
- ↑ مناوی، کنوزالحقائق، ص۱۴۷.
- ↑ عیدروس، العقد النبوی.
- ↑ قادری مدنی، الصراط السوی.
- ↑ انسان العیون فی سیره الامین و المأمون]] (السیره الحلبیه)، ج۳، ص۳۰۱.
- ↑ باکثیر مکی، وسیله المال.
- ↑ یمنی، هدایه العقول.
- ↑ خفاجی، نسیم الریاض، ج۳، ص۴۵۶.
- ↑ دهلوی، شرح المشکاه.
- ↑ مصری، الدرر العوال بحل الفاظ بدء المال.
- ↑ محبوب العالم، تفسیر شاهی.
- ↑ دشتی، محمد، مقاله «سندشناسی غدیر»، دانشنامه امام علی ج۸ ص ۳۱۲.
- ↑ سهارنپوری، مرافض الروافض.
- ↑ شبرخیتی، الفتوحات الوهبیه.
- ↑ مقبلی، الابحاث المسدده.
- ↑ ابن حمزه، البیان والتعریف.
- ↑ زرقانی، شرح المواهب اللدنیه، ج۷، ص۱۳؛ الضیاء المقدسی.
- ↑ سهارنپوری، مرافض الروافض.
- ↑ بدخشانی، مفتاح النجاح؛ نزل الابرار.
- ↑ صدر العالم، معارج العلی، ج۱، ص۲۲۹-۲۳۲.
- ↑ عمادی، الصلاه الفاخره بالاحادیث المتواتره.
- ↑ عمری دهلوی، قره العین؛ ازاله الخفاء.
- ↑ حاشیه الجامع الصغیر.
- ↑ یمانی، الندیه.
- ↑ حفظی، ذخیره الاعمال.
- ↑ دشتی، محمد، مقاله «سندشناسی غدیر»، دانشنامه امام علی ج۸ ص ۳۱۳.
- ↑ زبیدی، تاج العروس، ج۱۰، ص۳۹۹.
- ↑ ابن صبان، اسعاف الراغبین.
- ↑ دهلوی، الفتح المبین، ج۱، ص۲۳۸.
- ↑ سید عبدالعزیز طباطبایی، الغدیر فی التراث الاسلامی، ص۱۴۷.
- ↑ شوکانی، فتح القدیر.
- ↑ لکهنوی، وسیله النجاه، ج۱، ص۲۳۹.
- ↑ دهلوی، اصول الایمان.
- ↑ آلوسی، تفسیر روح المعانی، ج۲، ص۳۵۰.
- ↑ لکهنوی، مرآه المؤمنین، ج۱، ص۲۴۴ - ۲۴۰.
- ↑ قندوزی، ینابیع الموده، ص۴۰.
- ↑ ابن جزری، اسنی المطالب.
- ↑ قادین خانی، هدایه المرتاب.
- ↑ فیض آبادی، منتهی الکمال.
- ↑ دشتی، محمد، مقاله «سندشناسی غدیر»، دانشنامه امام علی ج۸ ص ۳۱۴.
- ↑ زینی دحلان، نفخات الرحمان.
- ↑ نبهانی، منتخب الصحیحین.
- ↑ شبلنجی، نورالابصار.
- ↑ مشاهیرالشرف، ج۱، ص۳۰۰.
- ↑ آلوسی، نثر اللآلی، ص۱۶۶ و ۱۷۰ و ۱۷۲.
- ↑ گنجی، کفایه الطالب، ص۲۸.
- ↑ بهجت افندی، تاریخ آل محمد.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۴۹.
- ↑ حموی، معجم الادباء، ج۱۴، ص۴۸.
- ↑ عدوی، تعلیقات الاغانی، ج۷، ص۳۶۳.
- ↑ دیوان مهیار، ج۳، ص۱۸۲.
- ↑ کتاب الامام امیرالمؤمنین(ع).
- ↑ کتاب الحسین، ج۱، ص۱۳۲.
- ↑ شرح الهاشمیات، ص۸۱.
- ↑ شرح الهاشمیات، ص۸۱.
- ↑ عبد الفتاح، عبقریه الامام علی(ع)، ج۱، ص۵۶.
- ↑ در نامه‌ای به مرحوم علامه مظفر.
- ↑ در نامه‌ای به مرحوم علامه امینی.
- ↑ شهاب الدین، تشنیف الآذان، ص۷۷ .
- ↑ سید عبدالعزیز طباطبایی، الغدیر فی التراث الاسلامی، ص۱۷۸.
- ↑ دشتی، محمد، مقاله «سندشناسی غدیر»، دانشنامه امام علی ج۸، ص ۳۱۵.