عثمان بن سعید عمری: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مهدویت/بالا}}
{{مدخل مرتبط
{{مهدویت}}
| موضوع مرتبط = نائبان خاص
| عنوان مدخل  =
| مداخل مرتبط = [[عثمان بن سعید عمری در تاریخ اسلامی]]
| پرسش مرتبط  =
}}


==مقدمه==
'''[[عثمان بن سعید عمری]]'''، نخستین [[نایب خاص حضرت مهدی]] {{ع}}‏ بود. وی از [[یاران]] و [[اصحاب امام هادی|شاگردان مورد اطمینان امام هادی]] و [[اصحاب امام عسکری|امام عسکری]] {{عم}} بود. موقعیت ممتاز او سبب شد که [[وکلا]] ادعای او درباره [[وکالت از طرف امام زمان]] {{ع}} را بپذیرند، بدون اینکه او را مورد سؤال قرار داده و [[معجزه]] یا حجتی از وی بخواهند. از مهم‏ترین ویژگی‌‏های [[عثمان بن سعید]]، مورد اطمینان بودن نزد سه [[امام]] [[معصوم]] {{عم}}؛ حضور در [[مراسم ولادت امام مهدی]] {{ع}}‏؛ [[منصوب]] شدن به [[نیابت حضرت مهدی]] {{ع}}‏ و... را می‌توان نام برد. او پیش از سال ۲۶۷ ق درگذشت و در طرف غربی [[بغداد]] در خیابان «میدان» مدفون گشت.
*وی در میان همگان مشهور و یک چهره شناخته شده بود. او از [[اصحاب]] سه [[امام]] ([[امام هادی]]، [[امام عسکری]] و [[حضرت]] [[حجّت]]{{ع}}) بود و در سال ۲۶۰ ه.ق [[امام حسن عسکری]]{{ع}} [[نیابت]] او را، از [[امام عصر]]{{ع}} به جمعیتی که برای اطلاع و خبر گرفتن از [[امام]] [[آینده]] حضور [[حضرت]] رسیده بودند، اعلام کردند<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]،[[ درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص:۲۱۶.</ref>.
*ابو عمرو، [[عثمان بن سعید عمری]]، نخستین [[نایب خاص]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ بود. [[شیخ طوسی]]، درباره سفیران حضرت و نخستین ایشان چنین نوشته است: "سفیرانی که از سوی [[امامان معصوم]]{{عم}} به [[نیکی]] یاد شده‏‌اند؛ نخستین آنان مرد [[بزرگواری]] است که حضرت [[امام هادی]]{{ع}} و [[امام عسکری]]{{ع}} او را توثیق فرموده‌‏اند و او، [[شیخ]] موثق، ابو [[عمر]] [[عثمان بن سعید عمری]] است<ref>  نعمانی، الغیبة، ص ۳۵۳</ref>.
*نام وی [[عثمان بن سعید]]، کنیه‌‏اش ابو عمرو و لقبش العمری، سمّان<ref>علت ملقب شدن او به "سمّان" این بود که به تجارت روغن می‏پرداخت، تا در پس این کار، به مسئولیت اصلی خود بپردازد و از شرّ حکومت در امان باشد</ref>، [[اسدی]] و [[عسکری]] می‏‌باشد.
*وی از [[یاران]]، [[اصحاب]] و شاگردان مورد [[اطمینان]] [[امام هادی|امام دهم]] و [[امام عسکری|امام یازدهم]]{{عم}} بود. او مردی بزرگوار و مورد [[اطمینان]] بود که از یازده سالگی در محضر [[امام هادی]]{{ع}} به خدمت‌‏گزاری و یادگیری [[احکام]]، [[حدیث]] و آموزه‌‏های اسلامی اشتغال داشت و شاگرد [[تربیت]] ‏یافته [[مکتب]] [[ولایت]] و [[امامت]] بود<ref>  علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان{{ع}}، ص ۱۰۶، به نقل از: شیخ طوسی، رجال الطوسی، رقم ۲۲، ص ۴۳۴</ref>.
*شاید یکی از دلایلی که وی در پیشگاه دو [[امام]] پیش از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ قرار گرفته بود، این بود که کسی در [[شأن]] و [[عظمت]] او [[تردید]] نداشته باشند و [[مردم]]، به راحتی [[نیابت]] او از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ را بپذیرند.
*از [[احمد بن اسحاق]] [[نقل]] شده است: از [[امام هادی|حضرت هادی]]{{ع}} پرسیدم: "با چه کسی دادوستد کنیم و از چه کسی مطلب را بگیریم و گفته‏ چه کسی را بپذیریم؟ [[امام]] فرمود: عمری مورد اعتماد من است؛ آنچه را از من به تو برساند، به طور قطع از من می‌‏رساند و آنچه را از قول من برای تو گوید، به طور قطع از من می‌‏گوید. "از خود، چیزی نمی‌‏گویدگ سخن وی را گوش کرده، [[اطاعت]] نما؛ زیرا او مورد اعتماد و [[امین]] است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۲۰؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح ۳۱۵</ref>.  
*[[عثمان بن سعید]] از سال ۲۶۰ ق به [[نص]] صریح [[امام حسن عسکری]]{{ع}} به [[نیابت]] از [[امام]] [[غایب]] معرفی شد.
*همچنین [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ به [[وکالت]] و [[نیابت]] [[عثمان بن سعید]] برای جمعیت و اهالی [[قم]] اشاره کرد و آن‏ها را به [[عثمان بن سعید]] ارجاع داد<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۴۷۶، ح ۲۶</ref>.  از مهم‏ترین ویژگی‌‏های نخستین [[نایب]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ به موارد زیر می‏توان اشاره کرد:
#مورد [[اطمینان]] سه [[امام]] [[معصوم]]{{عم}} و [[امین]] ایشان بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح ۳۱۵</ref>؛  
#در مراسم ولادت [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ حضور چشمگیری داشت<ref>  [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، باب ۴۲، ح ۶</ref>؛
#مراسم [[کفن]] ‏و [[دفن]] [[امام عسکری]]{{ع}} را بر عهده گرفت<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶، ح ۳۱۸</ref>؛
#به [[دستور]] [[امام عسکری]]{{ع}} پس از [[شهادت]] آن حضرت، عهده‌‏دار نیازهای [[خانواده]] آن حضرت شد؛
#افزون بر آن‏که از طرف [[امام عسکری]]{{ع}} به [[نیابت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ [[نصب]] شده بود، توسط خود [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ نیز به این [[مقام]] گماشته شد؛
#نقش مهمّی در رسوایی [[جعفر کذاب]] داشت؛
#پس از [[وفات]] وی، [[نامه]] تسلیتی از طرف [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ صادر شد و در آن، از او [[تجلیل]] فراوانی شد.
*وی اندکی پیش از سپری شدن عمرش، به [[دستور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏، فرزندش، [[محمد بن عثمان]] را [[نایب خاص]] پس از خود [[منصوب]] کرد. البته پیش از این، [[فرزند]] [[عثمان بن سعید]] از سوی [[امام عسکری]] {{ع}} فردی مورد [[اطمینان]] برای فرزندش [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ معرفی و معین شده بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶.</ref>.  
===وفات [[نایب]] اول‏===
*یکی از پژوهشگران معاصر درباره مدت [[نیابت]] [[نایب]] نخست، چنین نوشته است: "با وجود نقش تعیین‏‌کننده [[عثمان بن سعید]] در سازماندهی و تحکیم پایگاه [[شیعیان]]، بسیاری از ابعاد شخصیت و زندگانی او در دوران کودکی و [[جوانی]] و چگونگی رشد و نموّ او، از جمله تولد، [[وفات]] و مدت نمایندگی او در بستر [[تاریخ]] مبهم مانده است.
*هیچ نویسنده و مورخی به صورت قطع و [[یقین]]، [[تاریخ]] [[وفات]] او را مشخص نکرده است. بعضی‌‏ها به طور کلی متعرض این مسأله نشده‏‌اند و بعضی هم با بیان تاریخ‏‌های احتمالی، از کنار مسأله رد شده‏‌اند.
*این تحقیق، پس از [[نقل]] برخی دیدگاه‏‌ها در این زمینه، دو دیدگاه را مطرح کرده است. سپس نخستین آن دو را [[انتخاب]] کرده، این‏گونه نوشته است: "او پیش از سال ۲۶۷ ق درگذشته است؛ اما مشخص نیست کدام سال.
*بیشتر تاریخ‏‌نگاران و [[دانشمندان]] [[علم رجال]]، همین احتمال را [[انتخاب]] کرده‏‌اند و این، به واقع نزدیک‏تر است<ref>  ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان{{ع}}، ص ۱۴۲</ref>.
*[[ابو نصر هبة اللّه بن محمد]] می‌‏گوید: "[[قبر]] [[عثمان بن سعید]] در طرف غربی [[بغداد]] در خیابان "میدان" در اوّل محل، که به "درب جبله" معروف است، در داخل [[مسجد]]، درب راست که داخل می‌‏شوند و [[قبر]] در خود [[قبله]] [[مسجد]] قرار دارد"<ref>ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان{{ع}}، ص ۱۴۴</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ - ۳۰۶.</ref>.


==عثمان بن سعید عمری در موعودنامه==
== مقدمه ==
*"[[ابو عمرو عثمان بن سعید عمری]]"، نخستین سفیر [[حضرت مهدی]] {{ع}} بود و در [[سامرا]] اقامت داشت. وی از سوی [[امام هادی]] و [[امام عسکری]] {{عم}} [[وکیل]] و [[نماینده]] بود. وی مورد اعتماد [[امام هادی]] {{ع}} بود و آن حضرت به [[یاران]] خود می‌فرمود: ابو عمرو مردی ثقه و [[امین]] است و هرچه به شما بگوید از جانب من است، و آن‌چه به شما می‌رساند از جانب من می‌رساند. [[عثمان بن سعید]] [[امام حسن عسکری]] {{ع}} را [[غسل]] داد و [[کفن]] و حنوط‍‌ کرد و به [[خاک]] سپرد<ref>بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۳۴۶.</ref>. او توانست سرشناسان [[امامیه]] را قانع سازد بر این‌که [[امام دوازدهم]] برای محفوظ‍‌ ماندن از دست [[دشمنان]] در پرده [[غیبت]] به سر می‌برد و آن‌ها را متقاعد ساخت که خود [[نماینده]] [[راستین]] آن حضرت باشد.  [[موقعیت]] ممتاز او در زمان [[امام دهم]] و یازدهم {{عم}} سبب شد که وکلا دعوی وی را بپذیرند، بدون این‌که او را مورد سؤال قرار داده و [[معجزه]] یا حجتی از وی بخواهند<ref>اصول کافی، ج ۱، ص ۳۲۹.</ref>.
ابو عمرو، عثمان بن سعید عمری، نخستین [[نایب خاص]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ بود. [[شیخ طوسی]]، درباره سفیران حضرت و نخستین ایشان چنین نوشته است: "سفیرانی که از سوی [[امامان معصوم]] {{عم}} به [[نیکی]] یاد شده‏‌اند؛ نخستین آنان مرد [[بزرگواری]] است که حضرت [[امام هادی]] {{ع}} و [[امام عسکری]] {{ع}} او را توثیق فرموده‌‏اند و او شیخ موثق، "ابو عمر عثمان بن سعید عمری" است"<ref>نعمانی، الغیبة، ص ۳۵۳.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ ـ ۳۰۶.</ref>
*[[عثمان بن سعید]] از زمان [[امام حسن عسکری]] {{ع}}، رئیس وکلای [[امام]] بود و تمام وجوهاتی که [[شیعیان]] توسط‍‌ وکلا می‌فرستادند، همه به وی تحویل داده می‌شد و او نیز آن را خدمت [[امام]] تقدیم می‌کرد. پس از [[وفات]] [[امام عسکری]] {{ع}} نیز به‌طور مخفیانه [[سازمان وکالت]] را اداره می‌کرد<ref>اختیار معرفة الرجال، ص ۵۳۲.</ref>. پس از [[وفات]] [[عثمان بن سعید]]، [[حضرت مهدی]] {{ع}} طی نامه‌ای به فرزندش تسلیت فرمود. [[عثمان بن سعید]] چون درگذشت او را در جانب غربی [[بغداد]] در [[شارع]] المیدان، در اول محل، که معروف به "درب الجبله" است، در داخل [[مسجد]]، درب راست که داخل می‌شوند و [[قبر]] در خود [[قبله]] [[مسجد]] قرار دارد.
*در منابع [[امامیه]] به [[تاریخ]] [[وفات]] او اشاره نشده است و مورخان متاخر کوشیده‌اند [[تاریخ]] تقریبی نشان دهند و نوشته‌اند [[رحلت]] وی باید پس از سال ۲۶۰ ه ‍‌-تاریخ [[وفات]] [[امام عسکری]] {{ع}}- و قبل از سال ۲۶۷ اتفاق افتاده باشد<ref>تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص ۱۵۶.</ref>. برای [[عثمان بن سعید]] دو [[فرزند]] به نام‌های "[[محمد بن عثمان]]" -که بعدها دومین [[نایب]] [[امام زمان]] {{ع}} شد- و "[[احمد بن عثمان]]" ذکر شده است<ref>زندگانی نواب خاص [[امام زمان]] {{ع}}، غفارزاده، ص ۱۰۵.</ref>. وی از یازده سالگی در محضر [[امام هادی]] {{ع}} به خدمتگزاری و کسب [[فقه]] و [[حدیث]] و [[تعالیم]] اسلامی اشتغال داشته است، و به القابی در میان [[شیعیان]] مشهور شده است:
#'''سَمّان یا زَیّات (روغن‌فروش)''': او را "سمّان" یا "زیّات" می‌گفتند زیرا برای پوشش نهادن به [[مقام]] والای "[[وکالت]]" و "[[نیابت]]" به [[تجارت]] زیتون اشتغال داشت، تا به این وسیله در آن روزگار که خفقان و اختناق عجیبی بر [[جهان]] پهناور اسلامی و به خصوص [[شیعیان]] و دوستداران [[اهل بیت]] [[حاکم]] بود، خود را از شر دستگاه [[خلافت]]، حفظ‍‌ نماید. روش وی چنین بود که [[شیعیان]]، اموالی را که برای [[امام حسن عسکری]] {{ع}} می‌آورند به وی [[تسلیم]] می‌کردند و او از [[ترس]] [[دستگاه عباسی]]، آن [[اموال]] را میان ظرف روغن [[پنهان]] نموده و بدین‌گونه به خانه [[امام]] {{ع}} می‌رسانید<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>. او برای پوشش نهادن به [[موقعیت]] حساس خود، در بازار روغن‌فروشان برای ارتش روغن و اجناس دیگر حمل می‌کرد<ref>روزگار رهایی، ج ۱، ص ۲۹۱.</ref>.
#'''[[اسدی]]''': چون از قبیله "[[بنی اسد]]" بود، لذا به او "[[اسدی]]" می‌گفتند<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.
#'''[[عسکری]]''': [[عثمان بن سعید]] را "[[عسکری]]" نیز می‌گفتند، زیرا او از محله "[[عسکر]]" [[سامرا]] بوده است<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.
#'''عَمری''': وی به این [[لقب]] شهرت بیشتری دارد. در علت انتساب وی به "عمری" بین [[علمای رجال]] [[اختلاف]] است. [[شیخ طوسی]] در "[[الغیبة]]" می‌نویسد: گروهی از [[شیعیان]] گفته‌اند: حضرت [[امام عسکری]] {{ع}} فرمود: اسم "[[عثمان]]" و [[کنیه]] او "ابو عمرو" در یک شخص جمع نمی‌شود و [[دستور]] دادند که [[کنیه]] او را بر هم زنند و از آن‌وقت "عمری" خوانده شد<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.
*[[عثمان بن سعید]]، [[وکیل]] خاص و [[نماینده]] سه [[امام]] [[معصوم]]، [[امام هادی]]، [[امام حسن عسکری]] و [[امام زمان]] {{عم}} بود. وی [[محرم]] [[اسرار]] [[امام حسن عسکری]] {{ع}} بود. وقتی [[امام مهدی]] {{ع}} متولد شد، [[امام حسن عسکری]] {{ع}} گفت: پیکی دنبال [[عثمان بن سعید]] بفرستید. یک نفر فرستاده شد و [[عثمان بن سعید]] آمد. [[امام حسن عسکری]] {{ع}} فرمود: ده هزار رطل نان و ده هزار رطل گوشت بخر و آن را تقسیم کن و به خاطر آن مولود، چندین گوسفند عقیقه کن<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۴۳۰.</ref>. [[امام مهدی]] {{ع}} به [[وکالت]] و [[نیابت]] [[عثمان بن سعید]] در مقابل جمعیت و هیئت اهالی [[قم]] اشاره کرد و آن‌ها را به [[عثمان بن سعید]] ارجاع داد<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۴۷۶.</ref>. [[عثمان بن سعید]] [[حدود]] پنج سال [[نیابت]] حضرت را به عهده داشت و وقتی از [[دنیا]] رفت، خاطر شریف [[امام زمان]] {{ع}} نیز محزون گردید و طی [[نامه]] شریفی به [[فرزند]] بزرگوارش "[[محمد بن عثمان]]" تسلیت گفت و او را به جای پدرش [[منصوب]] کرد<ref>بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۳۴۷؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، باب توقیعات، ص ۵۱۰.</ref>. مرحوم [[علامه مجلسی]] در "بحار" زیارتنامه‌ای را برای [[عثمان بن سعید]] [[نقل]] کرده است که این‌گونه شروع می‌شود: {{عربی|"السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ، النَّاصِحُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ و..."}}<ref>بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص ۲۹۳.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱.</ref>.


==تکمیل==
وی از [[یاران]]، [[اصحاب]] و شاگردان مورد [[اطمینان]] [[امام هادی|امام دهم]] و [[امام عسکری|امام یازدهم]] {{عم}} بود. او مردی بزرگوار و مورد [[اطمینان]] بود که از یازده سالگی در محضر [[امام هادی]] {{ع}} به خدمت‌‏گزاری و یادگیری [[احکام]]، [[حدیث]] و آموزه‌‏های اسلامی اشتغال داشت و شاگرد [[تربیت]] ‏یافته [[مکتب]] [[ولایت]] و [[امامت]] بود<ref>علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان {{ع}}، ص ۱۰۶، به نقل از: شیخ طوسی، رجال الطوسی، رقم ۲۲، ص ۴۳۴.</ref>. موقعیت ممتاز او در زمان [[امام دهم]] و یازدهم {{عم}} سبب شد که وکلا دعوی وی را بپذیرند، بدون این‌که او را مورد سؤال قرار داده و [[معجزه]] یا حجتی از وی بخواهند<ref>اصول کافی، ج ۱، ص ۳۲۹.</ref>.
*"عمری" [[لقب]] مشهور [[نائب اول]] [[امام زمان]] {{ع}} -[[عثمان بن سعید]]- است. وجه تسمیه [[عثمان بن سعید]] به "عمری" دو منشأ بیشتر نداشته است: یکی این‌که جد پدری [[عثمان بن سعید]] "عمرو" بود، و لذا به او "عمری" گفته شده است و دیگر این‌که حضرت [[امام حسن عسکری]] {{ع}} [[راضی]] نشد، هم اسم [[عثمان بن عفان]] و هم [[لقب]] او در ایشان جمع شده باشد و لذا [[دستور]] داد که [[کنیه]] او را بر هم زنند و تبدیل به "عمری" کنند<ref>زندگانی نواب خاص [[امام زمان]] {{ع}}، غفارزاده، ص ۱۰۵.</ref>. البته در یک جا [[لقب]] "عامری" نیز درباره ایشان استعمال شده است<ref>بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۸.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۰۸.</ref>.
==پرسش مستقیم==
*[[اولین سفیر و نایب خاص امام مهدی چه کسی بود و چگونه به نیابت رسید؟ (پرسش)]]


{{پرسمان نایب اول امام مهدی: عثمان بن سعید عمری}}
از [[احمد بن اسحاق]] [[نقل]] شده است: از [[امام هادی|حضرت هادی]] {{ع}} پرسیدم: "با چه کسی داد و ستد کنیم و از چه کسی مطلب را بگیریم و گفته‏ چه کسی را بپذیریم؟ [[امام]] فرمود: عمری مورد اعتماد من است؛ آنچه را از من به تو برساند، به طور قطع از من می‌‏رساند و آنچه را از قول من برای تو گوید، به طور قطع از من می‌‏گوید. "از خود، چیزی نمی‌‏گوید، سخن وی را گوش کرده، [[اطاعت]] نما؛ زیرا او مورد اعتماد و [[امین]] است<ref>{{متن حدیث|هَذَا أَبُو عَمْرٍو الثِّقَةُ الْأَمِينُ مَا قَالَهُ لَكُمْ فَعَنِّي يَقُولُهُ وَ مَا أَدَّاهُ إِلَيْكُمْ فَعَنِّي يُؤَدِّيهِ}}؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۲۰؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح ۳۱۵.</ref>. امام عسکری (ع) نیز در حق وی فرمود: {{متن حدیث|هَذَا أَبُو عَمْرٍو الثِّقَةُ الْأَمِينُ ثِقَةُ الْمَاضِي وَ ثِقَتِي فِي الْحَيَاةِ وَ الْمَمَاتِ فَمَا قَالَهُ لَكُمْ فَعَنِّي يَقُولُهُ وَ مَا أَدَّى إِلَيْكُمْ فَعَنِّي يُؤَدِّيهِ}}.<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح۳۱۵.</ref>.
== جستارهای وابسته ==
{{:فرهنگنامه مهدویت (نمایه)}}


==منابع==
[[محمد بن اسماعیل]] و [[علی بن عبدالله]] می‌گویند: روزی در شهر [[سامره]] بر [[امام عسکری|امام حسن عسکری]] {{ع}} وارد شدیم، در حالی که گروهی از [[شیعیان]] حاضر بودند، ناگاه "[[بدر]] خادم" وارد شده عرض کرد: جماعتی ژولیده‌مو و غبارآلود درب خانه اجازه ورود می‌خواهند، حضرت فرمود: از [[شیعیان]] [[یمن]] هستند، سپس به خادمش "بدر" فرمود: [[عثمان بن سعید]] را حاضر کن. طولی نکشید که [[عثمان بن سعید]] حاضر شد، حضرت به وی فرمود: تو [[وکیل]] و مورد موثق ما هستی، [[اموال]] [[خدا]] را که این جماعت آورده‌اند، تحویل بگیر. روای می‌گوید: عرض کردیم: ما می‌دانستیم که [[عثمان]] از [[شیعیان]] خوب است، ولی شما با این عمل موقعیت و مقامش را بالاتر بردید و [[وکالت]] و ثقه بودنش را نیز اثبات کردید. حضرت فرمود: آری چنین است بدانید که [[عثمان بن سعید]] [[وکیل]] من و فرزندش [[وکیل]] فرزندم [[مهدی]] خواهد بود<ref>بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۳۴۵.</ref>.
* [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
* [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
* [[پرونده:1368142.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|'''درسنامه امام‌شناسی''']]


==پانویس==
وی [[محرم]] [[اسرار]] [[امام حسن عسکری]] {{ع}} بود. وقتی [[امام مهدی]] {{ع}} متولد شد، [[امام حسن عسکری]] {{ع}} گفت: پیکی دنبال [[عثمان بن سعید]] بفرستید. یک نفر فرستاده شد و [[عثمان بن سعید]] آمد. [[امام حسن عسکری]] {{ع}} فرمود: ده هزار رطل نان و ده هزار رطل گوشت بخر و آن را تقسیم کن و به خاطر آن مولود، چندین گوسفند عقیقه کن<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۴۳۰.</ref>. [[امام مهدی]] {{ع}} به [[وکالت]] و [[نیابت]] [[عثمان بن سعید]] در مقابل جمعیت و هیئت اهالی [[قم]] اشاره کرد و آن‌ها را به [[عثمان بن سعید]] ارجاع داد<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۴۷۶.</ref>.<ref>[[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]، ص ۱۵۹-۱۶۴؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ ـ ۳۰۶؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۱۶؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱؛ [[رحیم لطیفی|لطیفی، رحیم]]، [[پرسمان نیابت (کتاب)|پرسمان نیابت]]، ص۲۳۰-۲۳۷؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۱۱۰ - ۱۱۱.</ref>
{{یادآوری پانویس}}
 
{{پانویس2}}
== القاب ==
[[عثمان بن سعید]] در میان [[شیعیان]] به القابی مشهور شده است مانند:
# '''سَمّان یا زَیّات (روغن‌فروش)''': او را "سمّان" یا "زیّات" می‌گفتند زیرا برای پوشش نهادن به مقام والای "[[وکالت]]" و "[[نیابت]]" به [[تجارت]] زیتون اشتغال داشت، تا به این وسیله در آن روزگار که خفقان و اختناق عجیبی بر [[جهان]] پهناور اسلامی و به خصوص [[شیعیان]] و دوستداران [[اهل بیت]] [[حاکم]] بود، خود را از شر دستگاه [[خلافت]]، حفظ‍‌ نماید. روش وی چنین بود که [[شیعیان]]، اموالی را که برای [[امام حسن عسکری]] {{ع}} می‌آورند به وی [[تسلیم]] می‌کردند و او از [[ترس]] [[دستگاه عباسی]]، آن [[اموال]] را میان ظرف روغن پنهان نموده و بدین‌گونه به خانه [[امام]] {{ع}} می‌رسانید<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>. او برای پوشش نهادن به موقعیت حساس خود، در بازار روغن‌فروشان برای ارتش روغن و اجناس دیگر حمل می‌کرد<ref>روزگار رهایی، ج ۱، ص ۲۹۱.</ref>.
# '''[[اسدی]]''': چون از قبیله "[[بنی اسد]]" بود، لذا به او "[[اسدی]]" می‌گفتند<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.
# '''[[عسکری]]''': [[عثمان بن سعید]] را "[[عسکری]]" نیز می‌گفتند، زیرا او از محله "[[عسکر]]" [[سامرا]] بوده است<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.
# '''عَمری''': وی به این [[لقب]] شهرت بیشتری دارد. در علت انتساب وی به "عمری" بین علمای رجال [[اختلاف]] است. [[شیخ طوسی]] در "[[الغیبة]]" می‌نویسد: گروهی از [[شیعیان]] گفته‌اند: حضرت [[امام عسکری]] {{ع}} فرمود: اسم "[[عثمان]]" و کنیه او "ابو عمرو" در یک شخص جمع نمی‌شود و دستور دادند کنیه او را بر هم زنند و از آن‌وقت "عمری" خوانده شد<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱.</ref>
 
== ویژگی‌های عثمان بن سعید ==
از مهم‏ترین ویژگی‌‏های نخستین [[نایب]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ به موارد زیر می‏توان اشاره کرد:
# مورد [[اطمینان]] سه [[امام]] [[معصوم]] {{عم}} و [[امین]] ایشان بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح ۳۱۵.</ref>؛
# در مراسم ولادت [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ حضور چشم‌گیری داشت<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، باب ۴۲، ح ۶.</ref>؛
# مراسم کفن ‏و [[دفن]] [[امام عسکری]] {{ع}} را بر عهده گرفت<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶، ح ۳۱۸.</ref>؛
# به [[دستور]] [[امام عسکری]] {{ع}} پس از [[شهادت]] آن حضرت، عهده‌‏دار نیازهای [[خانواده]] آن حضرت شد؛
# افزون بر آنکه از طرف [[امام عسکری]] {{ع}} به [[نیابت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ [[نصب]] شده بود، توسط خود [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ نیز به این مقام گماشته شد؛
# نقش مهمّی در رسوایی [[جعفر کذاب]] داشت؛
# پس از [[وفات]] وی، نامه تسلیتی از طرف [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ صادر شد و در آن، از او تجلیل فراوانی شد.
 
وی اندکی پیش از سپری شدن عمرش، به [[دستور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏، فرزندش، [[محمد بن عثمان]] را [[نایب خاص]] پس از خود [[منصوب]] کرد. البته پیش از این، [[فرزند]] [[عثمان بن سعید]] از سوی [[امام عسکری]] {{ع}} فردی مورد [[اطمینان]] برای فرزندش [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ معرفی و معین شده بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ - ۳۰۶.</ref>
 
== وفات [[نایب]] اول‏==
یکی از پژوهشگران معاصر درباره مدت [[نیابت]] [[نایب]] نخست، چنین نوشته است: "با وجود نقش تعیین‏‌کننده [[عثمان بن سعید]] در سازماندهی و تحکیم پایگاه [[شیعیان]]، بسیاری از ابعاد شخصیت و زندگانی او در دوران کودکی و [[جوانی]] و چگونگی رشد و نموّ او، از جمله تولد، [[وفات]] و مدت نمایندگی او در بستر [[تاریخ]] مبهم مانده است.
 
هیچ نویسنده و مورخی به صورت قطع و [[یقین]]، [[تاریخ]] [[وفات]] او را مشخص نکرده است. بعضی‌‏ها به طور کلی متعرض این مسأله نشده‏‌اند و بعضی هم با بیان تاریخ‏‌های احتمالی، از کنار مسأله رد شده‏‌اند. برخی دیدگاه‏‌ها دو دیدگاه را مطرح کرده‌اند و سپس نخستین آن دو را [[انتخاب]] کرده، این‏گونه نوشته‌اند: "او پیش از سال ۲۶۷ ق درگذشته است<ref>تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص ۱۵۶.</ref>؛ اما مشخص نیست کدام سال. بیشتر تاریخ‏‌نگاران و دانشمندان علم رجال، همین احتمال را [[انتخاب]] کرده‏‌اند و این، به واقع نزدیک‏تر است<ref>ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان {{ع}}، ص ۱۴۲.</ref>.
 
[[ابو نصر هبة اللّه بن محمد]] می‌‏گوید: "[[قبر]] [[عثمان بن سعید]] در طرف غربی [[بغداد]] در خیابان "میدان" در اوّل محل، که به "درب جبله" معروف است، در داخل [[مسجد]]، درب راست که داخل می‌‏شوند و [[قبر]] در خود [[قبله]] [[مسجد]] قرار دارد"<ref>ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان {{ع}}، ص ۱۴۴.</ref>.
 
برای [[عثمان بن سعید]] دو [[فرزند]] به نام‌های "[[محمد بن عثمان]]" ـ که بعدها دومین [[نایب]] [[امام زمان]] {{ع}} شد ـ و "احمد بن عثمان" ذکر شده است<ref>زندگانی نواب خاص [[امام زمان]] {{ع}}، غفارزاده، ص ۱۰۵.</ref>.
 
مرحوم [[علامه مجلسی]] در "بحار" زیارتنامه‌ای را برای [[عثمان بن سعید]] [[نقل]] کرده است که این‌گونه شروع می‌شود: {{عربی|"السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ، النَّاصِحُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ و..."}}<ref>بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص ۲۹۳.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ – ۳۰۶؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱؛ [[رحیم لطیفی|لطیفی، رحیم]]، [[پرسمان نیابت (کتاب)|پرسمان نیابت]]، ص۲۳۰-۲۳۷.</ref>
 
== پرسش مستقیم ==
{{پرسمان نایب اول امام مهدی عثمان بن سعید عمری}}
 
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:13681098.jpg|22px]] [[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|'''امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور''']]
# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
# [[پرونده:1368142.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|'''درسنامه امام‌شناسی''']]
# [[پرونده:13710003.jpg|22px]] [[رحیم لطیفی|لطیفی، رحیم]]، [[پرسمان نیابت و وکالت امامان معصوم (کتاب)|'''پرسمان نیابت و وکالت امامان معصوم''']]
# [[پرونده:000046.jpg|22px]] [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|'''سیمای آفتاب''']]
{{پایان منابع}}
 
== پانویس ==
{{پانویس}}


{{امام مهدی}}
{{یاران امام مهدی}}
{{یاران امام مهدی}}
[[رده:نواب اربعه امام مهدی]]
[[رده:نواب اربعه امام مهدی]]
[[رده:امام مهدی]]
[[رده:ملاقات‌کنندگان با امام مهدی در غیبت صغری]]
[[رده:ملاقات‌کنندگان با امام مهدی در غیبت صغری]]
[[رده:مدخل موعودنامه]]
[[رده:مدخل موعودنامه]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:اعلام]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۴

این مدخل زیرشاخهٔ بحث نائبان خاص است. عثمان بن سعید عمری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عثمان بن سعید عمری در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

عثمان بن سعید عمری، نخستین نایب خاص حضرت مهدی (ع)‏ بود. وی از یاران و شاگردان مورد اطمینان امام هادی و امام عسکری (ع) بود. موقعیت ممتاز او سبب شد که وکلا ادعای او درباره وکالت از طرف امام زمان (ع) را بپذیرند، بدون اینکه او را مورد سؤال قرار داده و معجزه یا حجتی از وی بخواهند. از مهم‏ترین ویژگی‌‏های عثمان بن سعید، مورد اطمینان بودن نزد سه امام معصوم (ع)؛ حضور در مراسم ولادت امام مهدی (ع)‏؛ منصوب شدن به نیابت حضرت مهدی (ع)‏ و... را می‌توان نام برد. او پیش از سال ۲۶۷ ق درگذشت و در طرف غربی بغداد در خیابان «میدان» مدفون گشت.

مقدمه

ابو عمرو، عثمان بن سعید عمری، نخستین نایب خاص حضرت مهدی (ع)‏ بود. شیخ طوسی، درباره سفیران حضرت و نخستین ایشان چنین نوشته است: "سفیرانی که از سوی امامان معصوم (ع) به نیکی یاد شده‏‌اند؛ نخستین آنان مرد بزرگواری است که حضرت امام هادی (ع) و امام عسکری (ع) او را توثیق فرموده‌‏اند و او شیخ موثق، "ابو عمر عثمان بن سعید عمری" است"[۱].[۲]

وی از یاران، اصحاب و شاگردان مورد اطمینان امام دهم و امام یازدهم (ع) بود. او مردی بزرگوار و مورد اطمینان بود که از یازده سالگی در محضر امام هادی (ع) به خدمت‌‏گزاری و یادگیری احکام، حدیث و آموزه‌‏های اسلامی اشتغال داشت و شاگرد تربیت ‏یافته مکتب ولایت و امامت بود[۳]. موقعیت ممتاز او در زمان امام دهم و یازدهم (ع) سبب شد که وکلا دعوی وی را بپذیرند، بدون این‌که او را مورد سؤال قرار داده و معجزه یا حجتی از وی بخواهند[۴].

از احمد بن اسحاق نقل شده است: از حضرت هادی (ع) پرسیدم: "با چه کسی داد و ستد کنیم و از چه کسی مطلب را بگیریم و گفته‏ چه کسی را بپذیریم؟ امام فرمود: عمری مورد اعتماد من است؛ آنچه را از من به تو برساند، به طور قطع از من می‌‏رساند و آنچه را از قول من برای تو گوید، به طور قطع از من می‌‏گوید. "از خود، چیزی نمی‌‏گوید، سخن وی را گوش کرده، اطاعت نما؛ زیرا او مورد اعتماد و امین است[۵]. امام عسکری (ع) نیز در حق وی فرمود: «هَذَا أَبُو عَمْرٍو الثِّقَةُ الْأَمِينُ ثِقَةُ الْمَاضِي وَ ثِقَتِي فِي الْحَيَاةِ وَ الْمَمَاتِ فَمَا قَالَهُ لَكُمْ فَعَنِّي يَقُولُهُ وَ مَا أَدَّى إِلَيْكُمْ فَعَنِّي يُؤَدِّيهِ».[۶].

محمد بن اسماعیل و علی بن عبدالله می‌گویند: روزی در شهر سامره بر امام حسن عسکری (ع) وارد شدیم، در حالی که گروهی از شیعیان حاضر بودند، ناگاه "بدر خادم" وارد شده عرض کرد: جماعتی ژولیده‌مو و غبارآلود درب خانه اجازه ورود می‌خواهند، حضرت فرمود: از شیعیان یمن هستند، سپس به خادمش "بدر" فرمود: عثمان بن سعید را حاضر کن. طولی نکشید که عثمان بن سعید حاضر شد، حضرت به وی فرمود: تو وکیل و مورد موثق ما هستی، اموال خدا را که این جماعت آورده‌اند، تحویل بگیر. روای می‌گوید: عرض کردیم: ما می‌دانستیم که عثمان از شیعیان خوب است، ولی شما با این عمل موقعیت و مقامش را بالاتر بردید و وکالت و ثقه بودنش را نیز اثبات کردید. حضرت فرمود: آری چنین است بدانید که عثمان بن سعید وکیل من و فرزندش وکیل فرزندم مهدی خواهد بود[۷].

وی محرم اسرار امام حسن عسکری (ع) بود. وقتی امام مهدی (ع) متولد شد، امام حسن عسکری (ع) گفت: پیکی دنبال عثمان بن سعید بفرستید. یک نفر فرستاده شد و عثمان بن سعید آمد. امام حسن عسکری (ع) فرمود: ده هزار رطل نان و ده هزار رطل گوشت بخر و آن را تقسیم کن و به خاطر آن مولود، چندین گوسفند عقیقه کن[۸]. امام مهدی (ع) به وکالت و نیابت عثمان بن سعید در مقابل جمعیت و هیئت اهالی قم اشاره کرد و آن‌ها را به عثمان بن سعید ارجاع داد[۹].[۱۰]

القاب

عثمان بن سعید در میان شیعیان به القابی مشهور شده است مانند:

  1. سَمّان یا زَیّات (روغن‌فروش): او را "سمّان" یا "زیّات" می‌گفتند زیرا برای پوشش نهادن به مقام والای "وکالت" و "نیابت" به تجارت زیتون اشتغال داشت، تا به این وسیله در آن روزگار که خفقان و اختناق عجیبی بر جهان پهناور اسلامی و به خصوص شیعیان و دوستداران اهل بیت حاکم بود، خود را از شر دستگاه خلافت، حفظ‍‌ نماید. روش وی چنین بود که شیعیان، اموالی را که برای امام حسن عسکری (ع) می‌آورند به وی تسلیم می‌کردند و او از ترس دستگاه عباسی، آن اموال را میان ظرف روغن پنهان نموده و بدین‌گونه به خانه امام (ع) می‌رسانید[۱۱]. او برای پوشش نهادن به موقعیت حساس خود، در بازار روغن‌فروشان برای ارتش روغن و اجناس دیگر حمل می‌کرد[۱۲].
  2. اسدی: چون از قبیله "بنی اسد" بود، لذا به او "اسدی" می‌گفتند[۱۳].
  3. عسکری: عثمان بن سعید را "عسکری" نیز می‌گفتند، زیرا او از محله "عسکر" سامرا بوده است[۱۴].
  4. عَمری: وی به این لقب شهرت بیشتری دارد. در علت انتساب وی به "عمری" بین علمای رجال اختلاف است. شیخ طوسی در "الغیبة" می‌نویسد: گروهی از شیعیان گفته‌اند: حضرت امام عسکری (ع) فرمود: اسم "عثمان" و کنیه او "ابو عمرو" در یک شخص جمع نمی‌شود و دستور دادند کنیه او را بر هم زنند و از آن‌وقت "عمری" خوانده شد[۱۵].[۱۶]

ویژگی‌های عثمان بن سعید

از مهم‏ترین ویژگی‌‏های نخستین نایب حضرت مهدی (ع)‏ به موارد زیر می‏توان اشاره کرد:

  1. مورد اطمینان سه امام معصوم (ع) و امین ایشان بود[۱۷]؛
  2. در مراسم ولادت حضرت مهدی (ع)‏ حضور چشم‌گیری داشت[۱۸]؛
  3. مراسم کفن ‏و دفن امام عسکری (ع) را بر عهده گرفت[۱۹]؛
  4. به دستور امام عسکری (ع) پس از شهادت آن حضرت، عهده‌‏دار نیازهای خانواده آن حضرت شد؛
  5. افزون بر آنکه از طرف امام عسکری (ع) به نیابت حضرت مهدی (ع)‏ نصب شده بود، توسط خود حضرت مهدی (ع)‏ نیز به این مقام گماشته شد؛
  6. نقش مهمّی در رسوایی جعفر کذاب داشت؛
  7. پس از وفات وی، نامه تسلیتی از طرف حضرت مهدی (ع)‏ صادر شد و در آن، از او تجلیل فراوانی شد.

وی اندکی پیش از سپری شدن عمرش، به دستور حضرت مهدی (ع)‏، فرزندش، محمد بن عثمان را نایب خاص پس از خود منصوب کرد. البته پیش از این، فرزند عثمان بن سعید از سوی امام عسکری (ع) فردی مورد اطمینان برای فرزندش حضرت مهدی (ع)‏ معرفی و معین شده بود[۲۰].[۲۱]

وفات نایب اول‏

یکی از پژوهشگران معاصر درباره مدت نیابت نایب نخست، چنین نوشته است: "با وجود نقش تعیین‏‌کننده عثمان بن سعید در سازماندهی و تحکیم پایگاه شیعیان، بسیاری از ابعاد شخصیت و زندگانی او در دوران کودکی و جوانی و چگونگی رشد و نموّ او، از جمله تولد، وفات و مدت نمایندگی او در بستر تاریخ مبهم مانده است.

هیچ نویسنده و مورخی به صورت قطع و یقین، تاریخ وفات او را مشخص نکرده است. بعضی‌‏ها به طور کلی متعرض این مسأله نشده‏‌اند و بعضی هم با بیان تاریخ‏‌های احتمالی، از کنار مسأله رد شده‏‌اند. برخی دیدگاه‏‌ها دو دیدگاه را مطرح کرده‌اند و سپس نخستین آن دو را انتخاب کرده، این‏گونه نوشته‌اند: "او پیش از سال ۲۶۷ ق درگذشته است[۲۲]؛ اما مشخص نیست کدام سال. بیشتر تاریخ‏‌نگاران و دانشمندان علم رجال، همین احتمال را انتخاب کرده‏‌اند و این، به واقع نزدیک‏تر است[۲۳].

ابو نصر هبة اللّه بن محمد می‌‏گوید: "قبر عثمان بن سعید در طرف غربی بغداد در خیابان "میدان" در اوّل محل، که به "درب جبله" معروف است، در داخل مسجد، درب راست که داخل می‌‏شوند و قبر در خود قبله مسجد قرار دارد"[۲۴].

برای عثمان بن سعید دو فرزند به نام‌های "محمد بن عثمان" ـ که بعدها دومین نایب امام زمان (ع) شد ـ و "احمد بن عثمان" ذکر شده است[۲۵].

مرحوم علامه مجلسی در "بحار" زیارتنامه‌ای را برای عثمان بن سعید نقل کرده است که این‌گونه شروع می‌شود: "السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ، النَّاصِحُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ و..."[۲۶][۲۷].[۲۸]

پرسش مستقیم

  1. اولین سفیر و نایب خاص امام مهدی چه کسی بود و چگونه به نیابت رسید؟ (پرسش)
  2. اسم و کنیه و القاب اولین نایب امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  3. عثمان بن سعید در چه سالی وفات یافت؟ (پرسش)
  4. عثمان بن سعید در چه سنی وفات یافت؟ (پرسش)
  5. عثمان بن سعید در کجا وفات یافت؟ (پرسش)
  6. عثمان بن سعید در کجا دفن شده است و قبر ایشان کجاست؟ (پرسش)
  7. عثمان بن سعید در کجا متولد شد؟ (پرسش)
  8. عثمان بن سعید در چه تاریخی متولد شد؟ (پرسش)
  9. عثمان بن سعید در چند سالگی به نیابت امام دوازدهم رسیده است؟ (پرسش)
  10. عثمان بن سعید وکیل و نایب چند امام بودند؟ (پرسش)
  11. عثمان بن سعید چند سال نایب اول امام دوازدهم بودند؟ (پرسش)
  12. عثمان بن سعید چند فرزند داشته است؟ (پرسش)
  13. چرا یکی از القاب معروف نایب اول عمری بود؟ (پرسش)
  14. چرا لقب اسدی را به عثمان بن سعید داده بودند؟ (پرسش)
  15. چرا لقب عثمان بن سعید سمان یا زیات است؟ (پرسش)
  16. آیا درست است که عثمان بن سعید امام حسن عسکری را غسل داده و کفن کرده است؟ (پرسش)
  17. آیا عثمان بن سعید امام مهدی را دیده است؟ (پرسش)
  18. آیا برای عثمان بن سعید کراماتی گزارش شده است؟ آن کرامات چیستند؟ (پرسش)
  19. آیا روایتی که تصریح به سفارت عثمان بن سعید دارد ضعیف السند نیست؟ (پرسش)
  20. آیا موضوع غیبت امام مهدی ساخته عثمان بن سعید است؟ (پرسش)
  21. چرا امام مهدی به نائب اول دستور داد از سامرا به بغداد برود؟ (پرسش)
  22. آیا با مرگ عثمان بن سعید امام مهدی تسلیتی گفتند و در این زمینه توقیعی صادر کردند؟ (پرسش)
  23. آیا دلیلی بر این وجود دارد که عثمان بن سعید مورد اطمینان و امین امام هادی و امام عسکری و همچنین وکیل امام عسکری بوده است؟ (پرسش)
  24. به چه دلیل عثمان بن سعید از سامرا به بغداد مهاجرت کرد؟ (پرسش)
  25. به چه دلیل یکی از القاب عثمان بن سعید عسکری بود؟ (پرسش)
  26. چه کسی عثمان بن سعید را غسل داد؟ (پرسش)
  27. مرکز فعالیت عثمان بن سعید در کجا و در کدام شهر بود؟ (پرسش)

منابع

  1. قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور
  2. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت
  3. مجتبی تونه‌ای، موعودنامه
  4. مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی
  5. لطیفی، رحیم، پرسمان نیابت و وکالت امامان معصوم
  6. طاهری، حبیب‌الله، سیمای آفتاب

پانویس

  1. ↑ نعمانی، الغیبة، ص ۳۵۳.
  2. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۳۰۴ ـ ۳۰۶.
  3. ↑ علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان (ع)، ص ۱۰۶، به نقل از: شیخ طوسی، رجال الطوسی، رقم ۲۲، ص ۴۳۴.
  4. ↑ اصول کافی، ج ۱، ص ۳۲۹.
  5. ↑ «هَذَا أَبُو عَمْرٍو الثِّقَةُ الْأَمِينُ مَا قَالَهُ لَكُمْ فَعَنِّي يَقُولُهُ وَ مَا أَدَّاهُ إِلَيْكُمْ فَعَنِّي يُؤَدِّيهِ»؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۲۰؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح ۳۱۵.
  6. ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح۳۱۵.
  7. ↑ بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۳۴۵.
  8. ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۳۰.
  9. ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۴۷۶.
  10. ↑ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص ۱۵۹-۱۶۴؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۳۰۴ ـ ۳۰۶؛ مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص۲۱۶؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۸۱؛ لطیفی، رحیم، پرسمان نیابت، ص۲۳۰-۲۳۷؛ طاهری، حبیب‌الله، سیمای آفتاب، ص ۱۱۰ - ۱۱۱.
  11. ↑ غیبة طوسی، ص ۳۵۴.
  12. ↑ روزگار رهایی، ج ۱، ص ۲۹۱.
  13. ↑ غیبة طوسی، ص ۳۵۴.
  14. ↑ غیبة طوسی، ص ۳۵۴.
  15. ↑ غیبة طوسی، ص ۳۵۴.
  16. ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۸۱.
  17. ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح ۳۱۵.
  18. ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، باب ۴۲، ح ۶.
  19. ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶، ح ۳۱۸.
  20. ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶.
  21. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۳۰۴ - ۳۰۶.
  22. ↑ تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص ۱۵۶.
  23. ↑ ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان (ع)، ص ۱۴۲.
  24. ↑ ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان (ع)، ص ۱۴۴.
  25. ↑ زندگانی نواب خاص امام زمان (ع)، غفارزاده، ص ۱۰۵.
  26. ↑ بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص ۲۹۳.
  27. ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۸۱.
  28. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۳۰۴ – ۳۰۶؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۸۱؛ لطیفی، رحیم، پرسمان نیابت، ص۲۳۰-۲۳۷.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=عثمان_بن_سعید_عمری&oldid=1315271»