ابوالاسود دوئلی: تفاوت میان نسخه‌ها
(تغییرمسیر به ابوالأسود دوئلی) برچسب: تغییر مسیر جدید |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
# | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = اصحاب امام علی | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = ابوالاسود دوئلی [[ابوالاسود دوئلی در رجال و تراجم]] - [[ابوالاسود دوئلی در تاریخ اسلامی]] - [[ابوالاسود دوئلی در حدیث]]| پرسش مرتبط = }} | ||
{{جعبه اطلاعات اصحاب | |||
| نام = ابوالاسود دوئلی | |||
| مشهور به = | |||
| نام تصویر = تصویر قدیمی از بصره.jpg | |||
| عرض تصویر = | |||
| توضیح تصویر = تصویر قدیمی از بصره | |||
| نام کامل = ابوالاسود ظالم بن عمرو بن سفیان | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| جنسیت = مرد | |||
| کنیه = | |||
| لقب = [[ابو الاسود دؤلی]] | |||
| اهل = | |||
| از قبیله = [[بنی‌کنانه]] | |||
| از تیره = | |||
| پدر = | |||
| مادر = [[طویله]] | |||
| همسر = | |||
| پسر = {{فهرست جعبه| [[عطا بن ابوالاسود ظالم بن عمرو بن سفیان]] | [[ابوحرب بن ابوالاسود ظالم بن عمرو بن سفیان]] }} | |||
| دختر = | |||
| خواهر = | |||
| برادر = | |||
| خویشاوندان = | |||
| وابستگان = | |||
| تاریخ تولد = [[۸ هجری]] | |||
| محل تولد = | |||
| محل زندگی = [[بصره]] | |||
| تاریخ درگذشت = [[۶۹ هجری]] | |||
| محل درگذشت = [[بصره]] | |||
| تاریخ شهادت = | |||
| محل شهادت = | |||
| طول عمر = | |||
| محل دفن = | |||
| دین = | |||
| مذهب = | |||
| از اصحاب = {{فهرست جعبه افقی| [[امام علی]] | [[امام حسن]] | [[امام حسین]] | [[امام سجاد]] }} | |||
| از طبقه = | |||
| در جنگ = {{فهرست جعبه افقی| [[جنگ جمل]] | [[جنگ صفین]] }} | |||
| نقش‌ها = | |||
| فعالیت‌ها = {{فهرست جعبه| عهده‌داری [[مناصب]] [[حکومتی]] در [[زمان امام علی]] | [[دعوت]] [[مردم]] به [[بیعت با امام حسن]] | [[اعراب‌گذاری قرآن]] | [[روایت]] [[احادیث]] [[امام علی]] | [[سرودن شعر]] در [[مدح]] و [[مرثیه]] [[امام علی]] و [[امام حسین]] }} | |||
| علت شهرت = | |||
| علت درگذشت = بر اثر [[بیماری]] [[طاعون]] | |||
| علت شهادت = | |||
| راوی از = | |||
| روایات مشهور = | |||
| مشایخ او = {{فهرست جعبه| [[ربعی بن عبد الله]] | [[أبی بن کعب انصاری]] | [[زبیر بن عوام اسدی]] | [[ابوذر غفاری]] | و...}} | |||
| راویان از او = {{فهرست جعبه| [[محمد بن عاصم]] | [[قتادة بن دعامة سدوسی]] | [[یحیی بن یعمر قیسی]] | [[أجلح بن عبد الله کندی]] | و...}} | |||
| آخرین راوی از او = | |||
}} | |||
'''ابوالاسود دوئلی''' از دلباختگان [[علی]] {{ع}}، ادیب، شاعر و شیعۀ برجسته بود. او نزد [[خلفاء]] جایگاه بزرگی داشته تا جایی که از [[کارگزاران]] آنها بوده ولی نسبت به [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} ارادت ویژه‌ای داشت. در [[نبرد جمل]] و [[صفین]] حضور داشت و از طرف امیرالمؤمنین {{ع}} [[قاضی]] [[بصره]] شد. پس از [[شهادت]] حضرت در سخنرانی خود [[مردم]] را به [[بیعت]] با [[امام مجتبی]] {{ع}} [[دعوت]] می‌کند. با مشاهده [[خطا]] در گفتار مردم به توصیه [[امام علی]] {{ع}} به وضع و تدوین [[علم]] نحو و رسم‌الخط [[قرآن]] پرداخت و پایه‌گذار علم نحو شد. | |||
== آشنایی اجمالی == | |||
[[ابوالاسود ظالم بن عمرو بن سفیان بن جندل بن عمرو بن خلس دوئلی بصری دیلی کنانی]] [[اهل بصره]]،<ref>خلاصة تهذیب تهذیب الکمال، ج۲، ص۱۰.</ref> از [[قبیله]] [[بنی کنانه]]<ref>بغیة الوعاة، ج۲، ص۲۲.</ref> و مادرش «طویله» از [[بنی عبدالدار بن قصی]] بود.<ref>المعارف، ص۴۳۴.</ref> او یک سال [[قبل از هجرت]] زاده شد.<ref>الاعلام، ج۳، ص۲۳۶.</ref> از [[اصحاب امام علی]]، [[امام حسن]]، [[امام حسین]] و [[امام سجاد]]{{ع}} به شمار آمده است.<ref>رجال الطوسی، ص۴۶، ۶۹، ۷۵ و ۹۵.</ref> [[علم نحو]] را از محضر [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} فرا گرفت<ref>الفهرست (الندیم)، ص۴۵ ـ ۴۷؛ الاغانی، ج۱۲، ص۲۹۹.</ref> و علاوه بر آن [[امام همام]] از بزرگانی چون [[ابوذر غفاری]]، [[ابن عباس]] و [[عبدالله بن مسعود]] [[روایت]] نقل کرده است.<ref>تهذیب الکمال، ج۳۳، ص۳۷.</ref> [[یحیی بن یعمر]] نیز علم نحو را از [[ابوالاسود]] آموخت<ref>الفهرست (الندیم)، ص۴۶.</ref> و افرادی مانند پسرش ابوحرب، [[عبدالله بن برید]] و [[سعید بن عبدالرحمان]] از وی روایت نقل کرده‌اند.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۸۲.</ref> او به [[فارس]] و [[اصفهان]] [[سفر]] کرده است.<ref>الاغانی، ج۱۲، ص۳۰۸.</ref> | |||
وی را فردی [[زیرک]]، نادره گوی، حاضر جواب<ref>البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.</ref> و با [[گرایش شیعی]] معرفی کرده‌اند.<ref>سمط اللآلی، ج۱، ص۶۶.</ref> ایشان ادیب، نحوی، [[فقیه]]، محدثی [[ثقه]]، [[شاعری]] بنام، [[قاضی]] [[بصره]] و [[کوفه]]<ref>البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.</ref> و سرآمد ایشان بود.<ref>الاغانی، ج۱۲، ص۲۹۷؛ المعارف، ص۴۳۴.</ref> | |||
از کارهای مهم او نقطه‌گذاری [[قرآن]]،<ref>بغیة الوعاة، ج۲، ص۲۲.</ref> تأسیس علم نحو<ref> المعارف، ص۴۳۴؛ البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.</ref> و شرکت در [[جنگ جمل]]<ref>البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.</ref> و [[صفین]]<ref>المعارف، ص۴۳۴.</ref> در رکاب [[امام علی]]{{ع}}بیان شده است. بعد از [[ابن عباس]] از جانب [[حضرت علی]]{{ع}} مدتی [[والی بصره]] شد.<ref>الطبقات الکبری، ج۷، ص۹۹.</ref> به [[نقلی]]، در [[زمان]] [[حکومت]] [[عمر]] در [[شهر بصره]] ساکن شد.<ref>فرهنگ بزرگان، ص۲۵۵.</ref> سرانجام در سال ۶۹ه بر اثر [[بیماری]] [[طاعون]]<ref>شذرات الذهب، ج۱، ص۷۶.</ref> یا به سبب فلج شدن<ref>المعارف، ص۴۳۴.</ref> درگذشت.<ref>الاعلام، ج۳، ص۲۳۶.</ref> در [[تاریخ]] وفاتش [[اختلاف]] است.<ref>کشف الظنون، ج۱، ص۷۷۰.</ref> | |||
به [[اعتقاد]] برخی، در حکومت [[عبیدالله بن زیاد]] [[شهید]] شده است.<ref>البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.</ref> [[دیوان]]<ref>کشف الظنون، ج۱، ص۷۷۰.</ref> و مختصر فی النحو از آثار اوست<ref> هدیة العارفین، ج۱، ص۴۳۴.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص ۴۱۴.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | |||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[بنی‌کنانه]] (قبیله) | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی''']]، ج۱ | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:اصحاب امام علی]] | |||
[[رده:کارگزاران حکومت امام علی]] | |||
[[رده:اصحاب امام حسن]] | |||
[[رده:اصحاب امام حسین]] | |||
[[رده:اصحاب امام سجاد]] | |||
[[رده:اعلام]] | |||
[[رده:بنی‌کنانه]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۴۷
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام علی است. ابوالاسود دوئلی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوالاسود دوئلی ابوالاسود دوئلی در رجال و تراجم - ابوالاسود دوئلی در تاریخ اسلامی - ابوالاسود دوئلی در حدیث - پرسش مرتبط ندارد| ابوالاسود دوئلی | |
|---|---|
 تصویر قدیمی از بصره | |
| نام کامل | ابوالاسود ظالم بن عمرو بن سفیان |
| جنسیت | مرد |
| لقب | ابو الاسود دؤلی |
| از قبیله | بنی‌کنانه |
| مادر | طویله |
| پسر | |
| تاریخ تولد | ۸ هجری |
| محل زندگی | بصره |
| درگذشت | ۶۹ هجری، بصره |
| از اصحاب | |
| حضور در جنگ | |
| فعالیت‌های او |
|
| علت درگذشت | بر اثر بیماری طاعون |
| مشخصات حدیثی | |
| مشایخ او | |
| راویان از او | |
ابوالاسود دوئلی از دلباختگان علی (ع)، ادیب، شاعر و شیعۀ برجسته بود. او نزد خلفاء جایگاه بزرگی داشته تا جایی که از کارگزاران آنها بوده ولی نسبت به امیرالمؤمنین (ع) ارادت ویژه‌ای داشت. در نبرد جمل و صفین حضور داشت و از طرف امیرالمؤمنین (ع) قاضی بصره شد. پس از شهادت حضرت در سخنرانی خود مردم را به بیعت با امام مجتبی (ع) دعوت می‌کند. با مشاهده خطا در گفتار مردم به توصیه امام علی (ع) به وضع و تدوین علم نحو و رسم‌الخط قرآن پرداخت و پایه‌گذار علم نحو شد.
آشنایی اجمالی
ابوالاسود ظالم بن عمرو بن سفیان بن جندل بن عمرو بن خلس دوئلی بصری دیلی کنانی اهل بصره،[۱] از قبیله بنی کنانه[۲] و مادرش «طویله» از بنی عبدالدار بن قصی بود.[۳] او یک سال قبل از هجرت زاده شد.[۴] از اصحاب امام علی، امام حسن، امام حسین و امام سجاد(ع) به شمار آمده است.[۵] علم نحو را از محضر امیرمؤمنان علی(ع) فرا گرفت[۶] و علاوه بر آن امام همام از بزرگانی چون ابوذر غفاری، ابن عباس و عبدالله بن مسعود روایت نقل کرده است.[۷] یحیی بن یعمر نیز علم نحو را از ابوالاسود آموخت[۸] و افرادی مانند پسرش ابوحرب، عبدالله بن برید و سعید بن عبدالرحمان از وی روایت نقل کرده‌اند.[۹] او به فارس و اصفهان سفر کرده است.[۱۰]
وی را فردی زیرک، نادره گوی، حاضر جواب[۱۱] و با گرایش شیعی معرفی کرده‌اند.[۱۲] ایشان ادیب، نحوی، فقیه، محدثی ثقه، شاعری بنام، قاضی بصره و کوفه[۱۳] و سرآمد ایشان بود.[۱۴]
از کارهای مهم او نقطه‌گذاری قرآن،[۱۵] تأسیس علم نحو[۱۶] و شرکت در جنگ جمل[۱۷] و صفین[۱۸] در رکاب امام علی(ع)بیان شده است. بعد از ابن عباس از جانب حضرت علی(ع) مدتی والی بصره شد.[۱۹] به نقلی، در زمان حکومت عمر در شهر بصره ساکن شد.[۲۰] سرانجام در سال ۶۹ه بر اثر بیماری طاعون[۲۱] یا به سبب فلج شدن[۲۲] درگذشت.[۲۳] در تاریخ وفاتش اختلاف است.[۲۴]
به اعتقاد برخی، در حکومت عبیدالله بن زیاد شهید شده است.[۲۵] دیوان[۲۶] و مختصر فی النحو از آثار اوست[۲۷].[۲۸]
جستارهای وابسته
- بنی‌کنانه (قبیله)
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱
پانویس
- ↑ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال، ج۲، ص۱۰.
- ↑ بغیة الوعاة، ج۲، ص۲۲.
- ↑ المعارف، ص۴۳۴.
- ↑ الاعلام، ج۳، ص۲۳۶.
- ↑ رجال الطوسی، ص۴۶، ۶۹، ۷۵ و ۹۵.
- ↑ الفهرست (الندیم)، ص۴۵ ـ ۴۷؛ الاغانی، ج۱۲، ص۲۹۹.
- ↑ تهذیب الکمال، ج۳۳، ص۳۷.
- ↑ الفهرست (الندیم)، ص۴۶.
- ↑ سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۸۲.
- ↑ الاغانی، ج۱۲، ص۳۰۸.
- ↑ البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.
- ↑ سمط اللآلی، ج۱، ص۶۶.
- ↑ البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.
- ↑ الاغانی، ج۱۲، ص۲۹۷؛ المعارف، ص۴۳۴.
- ↑ بغیة الوعاة، ج۲، ص۲۲.
- ↑ المعارف، ص۴۳۴؛ البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.
- ↑ البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.
- ↑ المعارف، ص۴۳۴.
- ↑ الطبقات الکبری، ج۷، ص۹۹.
- ↑ فرهنگ بزرگان، ص۲۵۵.
- ↑ شذرات الذهب، ج۱، ص۷۶.
- ↑ المعارف، ص۴۳۴.
- ↑ الاعلام، ج۳، ص۲۳۶.
- ↑ کشف الظنون، ج۱، ص۷۷۰.
- ↑ البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.
- ↑ کشف الظنون، ج۱، ص۷۷۰.
- ↑ هدیة العارفین، ج۱، ص۴۳۴.
- ↑ جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص ۴۱۴.