دفاع از مظلوم: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - 'فرد' به 'فرد')
خط ۱۵: خط ۱۵:
==مفهوم‌شناسی [[عدل]] و [[ظلم]]==
==مفهوم‌شناسی [[عدل]] و [[ظلم]]==
*«[[عدالت]] و [[ظلم]] دو محور متضادند که در همه سیستم‌های [[سیاسی]] مورد توجه قرار گرفته و [[عدالت]]، [[هدف غایی]] تمامی تلاش‌های [[فکری]] و اجرایی را در عرصه [[سیاست]] و [[حکومت]] تشکیل میدهد. [[عدل]] و [[ظلم]] از پرکاربردترین مفاهیم به ویژه در حوزه [[حقوق]] و [[اخلاق]] است. مهم‌ترین معانی لغوی [[عدل]] عبارتند از‌: تساوی، [[برابری]]، رعایت [[حد وسط]] در امور، در مقابل [[ظلم]]<ref>ابن فارس، ابوالحسین، معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۲۴۶.</ref>. [[عدل]] همچنین به معنای {{عربی|رعاية الحقوق و إعطاء كل ذي حقٍ حقَّه}} است<ref>مکارم شیرازی‌، ناصر، پنجاه درس اصول عقائد برای جوانان، ص۸۲.</ref>.
*«[[عدالت]] و [[ظلم]] دو محور متضادند که در همه سیستم‌های [[سیاسی]] مورد توجه قرار گرفته و [[عدالت]]، [[هدف غایی]] تمامی تلاش‌های [[فکری]] و اجرایی را در عرصه [[سیاست]] و [[حکومت]] تشکیل میدهد. [[عدل]] و [[ظلم]] از پرکاربردترین مفاهیم به ویژه در حوزه [[حقوق]] و [[اخلاق]] است. مهم‌ترین معانی لغوی [[عدل]] عبارتند از‌: تساوی، [[برابری]]، رعایت [[حد وسط]] در امور، در مقابل [[ظلم]]<ref>ابن فارس، ابوالحسین، معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۲۴۶.</ref>. [[عدل]] همچنین به معنای {{عربی|رعاية الحقوق و إعطاء كل ذي حقٍ حقَّه}} است<ref>مکارم شیرازی‌، ناصر، پنجاه درس اصول عقائد برای جوانان، ص۸۲.</ref>.
*[[ظلم]] (مصدر [[عربی]]) نیز در لغت به معنای وضع شیء در غیر موضع خود، [[ستم]]، [[ستم]] کردن و [[بیداد]] آمده است<ref>فرهنگ جامع، سیاح، ج۳ و۴، ص۵۵.</ref>. [[ابن فارس]] گفته است: [[ظلم]] دارای دو معنی اصولی است: ۱- [[تاریکی]] و سیاهی‌، ۲- چیزی را از [[ستم]] در غیر موضوع خود نهادن<ref>ابن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۱۸۶.</ref>. همانطور که شخص در [[تاریکی]] چیزی را نمی‌بیند، در حال [[ستم]] کردن هم‌، مثل اینکه در [[تاریکی]] فرو رفته، نمی‌تواند [[درک]] [[حقیقت]] کند و به‌طور کلی می‌توان گفت [[ظلم]] به معنای [[ستم]] و گذاشتن چیزی در غیر محل آن است. در [[قرآن]] کریم‌، مشتقات مادۀ "[[ظلم]]" و "[[عدل]]" بیش از سیصد مرتبه به کار رفته است و [[عدل]] سفارش و [[ستایش]]، و [[ظلم]] [[نهی]] و [[سرزنش]] شده است. [[ظلم]] در این [[آیات]]، ۴١ مرتبه از [[خداوند]] [[نفی]] شده و یک مرتبه نیز فعل [[خدا]] با عنوان [[عدل]] توصیف شده است‌: {{متن قرآن|وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا}}<ref>«و سخن پروردگارت به راستی و دادگری کامل شد» سوره انعام، آیه ۱۱۵.</ref>. در اصطلاح [[قرآن]] و [[نهج البلاغه]]، [[ظلم]] تنها به [[تجاوز]] [[فرد]] یا گروهی به [[حقوق]] [[فرد]] یا گروه دیگر اختصاص ندارد، بلکه شامل [[ظلم]] [[فرد]] به نفس خود نیز می‌شود. هر [[فسق]] و [[فجور]]، [[گناه]] و هر [[خروج]] از مسیر درست [[انسانیت]]، [[ظلم]] است. بنابراین [[ظلم]] در [[حقیقت]] مفهوم اعمی دارد که هم شامل [[ظلم]] به غیر می‌گردد و هم شامل [[معصیت]] و کارهای ضد [[اخلاقی]]»<ref>[[نگین علی اکبری|علی اکبری، نگین]] و [[زینب نصیری زرندی|نصیری زرندی، زینب]] ، [[پژوهش و اطلاعات اسلامی (نشریه)|ماهنامه پژوهش و اطلاعات اسلامی]]، [[ دفاع از مظلوم از منظر نهج‌البلاغه (مقاله)|دفاع از مظلوم از منظر نهج‌البلاغه]]، ص15.</ref>
*[[ظلم]] (مصدر [[عربی]]) نیز در لغت به معنای وضع شیء در غیر موضع خود، [[ستم]]، [[ستم]] کردن و [[بیداد]] آمده است<ref>فرهنگ جامع، سیاح، ج۳ و۴، ص۵۵.</ref>. [[ابن فارس]] گفته است: [[ظلم]] دارای دو معنی اصولی است: ۱- [[تاریکی]] و سیاهی‌، ۲- چیزی را از [[ستم]] در غیر موضوع خود نهادن<ref>ابن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۱۸۶.</ref>. همانطور که شخص در [[تاریکی]] چیزی را نمی‌بیند، در حال [[ستم]] کردن هم‌، مثل اینکه در [[تاریکی]] فرو رفته، نمی‌تواند [[درک]] [[حقیقت]] کند و به‌طور کلی می‌توان گفت [[ظلم]] به معنای [[ستم]] و گذاشتن چیزی در غیر محل آن است. در [[قرآن]] کریم‌، مشتقات مادۀ "[[ظلم]]" و "[[عدل]]" بیش از سیصد مرتبه به کار رفته است و [[عدل]] سفارش و [[ستایش]]، و [[ظلم]] [[نهی]] و [[سرزنش]] شده است. [[ظلم]] در این [[آیات]]، ۴١ مرتبه از [[خداوند]] [[نفی]] شده و یک مرتبه نیز فعل [[خدا]] با عنوان [[عدل]] توصیف شده است‌: {{متن قرآن|وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا}}<ref>«و سخن پروردگارت به راستی و دادگری کامل شد» سوره انعام، آیه ۱۱۵.</ref>. در اصطلاح [[قرآن]] و [[نهج البلاغه]]، [[ظلم]] تنها به [[تجاوز]] فرد یا گروهی به [[حقوق]] فرد یا گروه دیگر اختصاص ندارد، بلکه شامل [[ظلم]] فرد به نفس خود نیز می‌شود. هر [[فسق]] و [[فجور]]، [[گناه]] و هر [[خروج]] از مسیر درست [[انسانیت]]، [[ظلم]] است. بنابراین [[ظلم]] در [[حقیقت]] مفهوم اعمی دارد که هم شامل [[ظلم]] به غیر می‌گردد و هم شامل [[معصیت]] و کارهای ضد [[اخلاقی]]»<ref>[[نگین علی اکبری|علی اکبری، نگین]] و [[زینب نصیری زرندی|نصیری زرندی، زینب]] ، [[پژوهش و اطلاعات اسلامی (نشریه)|ماهنامه پژوهش و اطلاعات اسلامی]]، [[ دفاع از مظلوم از منظر نهج‌البلاغه (مقاله)|دفاع از مظلوم از منظر نهج‌البلاغه]]، ص15.</ref>
*«مفهوم [[مساوات]] این است که استحقاق‌های طبیعی و واقعی در نظر گرفته شود و به هر کس مطابق آنچه به حسب کار و استعداد [[لیاقت]] دارد، داده شود. اگر [[مساوات]] را به معنای [[برابری]] افراد در پاداش‌ها و [[نعمت‌ها]] و موهبت‌های [[اجتماعی]] بگیریم این اولاً شدنی نیست، ثانیاً [[ظلم]] و [[تجاوز]] است و موجب خرابی [[اجتماع]] می‌شود، چرا که افراد دارای [[قوای جسمانی]] و [[عقلانی]] [[برابری]] نیستند و با یکدیگر تفاوت دارند‌. بلکه منظور این است که [[قانون]]، افراد را به یک چشم نگاه کند، میان آنها [[تبعیض]] قایل نشود و رعایت [[استحقاق]] را بکند»<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[اسلام و نیازهای زمان (کتاب)|اسلام و نیازهای زمان]]، ص۱۸۸.</ref>»<ref>[[نگین علی اکبری|علی اکبری، نگین]] و [[زینب نصیری زرندی|نصیری زرندی، زینب]] ، [[پژوهش و اطلاعات اسلامی (نشریه)|ماهنامه پژوهش و اطلاعات اسلامی]]، [[ دفاع از مظلوم از منظر نهج‌البلاغه (مقاله)|دفاع از مظلوم از منظر نهج‌البلاغه]]، ص15.</ref>.
*«مفهوم [[مساوات]] این است که استحقاق‌های طبیعی و واقعی در نظر گرفته شود و به هر کس مطابق آنچه به حسب کار و استعداد [[لیاقت]] دارد، داده شود. اگر [[مساوات]] را به معنای [[برابری]] افراد در پاداش‌ها و [[نعمت‌ها]] و موهبت‌های [[اجتماعی]] بگیریم این اولاً شدنی نیست، ثانیاً [[ظلم]] و [[تجاوز]] است و موجب خرابی [[اجتماع]] می‌شود، چرا که افراد دارای [[قوای جسمانی]] و [[عقلانی]] [[برابری]] نیستند و با یکدیگر تفاوت دارند‌. بلکه منظور این است که [[قانون]]، افراد را به یک چشم نگاه کند، میان آنها [[تبعیض]] قایل نشود و رعایت [[استحقاق]] را بکند»<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[اسلام و نیازهای زمان (کتاب)|اسلام و نیازهای زمان]]، ص۱۸۸.</ref>»<ref>[[نگین علی اکبری|علی اکبری، نگین]] و [[زینب نصیری زرندی|نصیری زرندی، زینب]] ، [[پژوهش و اطلاعات اسلامی (نشریه)|ماهنامه پژوهش و اطلاعات اسلامی]]، [[ دفاع از مظلوم از منظر نهج‌البلاغه (مقاله)|دفاع از مظلوم از منظر نهج‌البلاغه]]، ص15.</ref>.


نسخهٔ ‏۲۷ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۲۷

آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

مدخل‌های وابسته به این بحث:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل دفاع از مظلوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

مفهوم‌شناسی عدل و ظلم

انواع ظلم در نهج‌البلاغه

  • امام علی(ع) ظلم را به سه دسته تقسیم می‌کند و می‌فرماید: «أَلَا وَ إِنَّ الظُّلْمَ ثَلَاثَةٌ: فَظُلْمٌ لَا يُغْفَرُ وَ ظُلْمٌ لَا يُتْرَكُ و ظُلْمٌ مَغْفُورٌ لَا يُطْلَبُ؛ فَأَمَّا الظُّلْمُ الَّذِي لَا يُغْفَرُ فَالشِّرْكُ بِاللَّهِ، قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: ﴿إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ﴾[۱۱]، وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِي يُغْفَرُ فَظُلْمُ الْعَبْدِ نَفْسَهُ عِنْدَ بَعْضِ الْهَنَاتِ، وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِي لَا يُتْرَكُ فَظُلْمُ الْعِبَادِ بَعْضِهِمْ بَعْضاً، الْقِصَاصُ هُنَاكَ شَدِيدٌ لَيْسَ هُوَ جَرْحاً بِاْلمُدَى وَ لَا ضَرْباً بِالسِّيَاطِ وَ لَكِنَّهُ مَا يُسْتَصْغَرُ ذَلِكَ مَعَهُ. فَإِيَّاكُمْ وَ التَّلَوُّنَ فِي دِينِ اللَّهِ فَإِنَّ جَمَاعَةً فِيمَا تَكْرَهُونَ مِنَ الْحَقِّ خَيْرٌ مِنْ فُرْقَةٍ فِيمَا تُحِبُّونَ مِنَ الْبَاطِلِ، وَ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ يُعْطِ أَحَداً بِفُرْقَةٍ خَيْراً مِمَّنْ مَضَى وَ لَا مِمَّنْ بَقِيَ»؛ آگاه باشید که ظلم بر سه نوع است: ظلمی که آمرزیده نمی‌شود و ظلمی که بازخواست می‌شود و ظلمی که آمرزیده شده و بازخواست ندارد‌. و اما ظلمی که آمرزیده نمی‌شود،شرک به پروردگار است. چنانکه حق تعالی می‌فرماید‌: "همانا خدای کسی را که به او شرک ورزد، نمی‌آمرزد". و اما ظلمی که آمرزیده می‌شود، ظلم بنده است نسبت به خویشتن، به هنگام انجام گناهان صغیره. و نیز ظلمی که بازخواست می‌شود‌، ظلم بندهای نسبت به بنده دیگر است‌. قصاص و تلافی‌ -چنین ظلمی- در آخرت سخت و دشوار می‌باشد و قصاص اخروی به وسیله زخم کاردها و ضربت تازیانهها نیست. قصاص در آخرت چنانست که زخم و تازیانه در برابر آن بسی کوچک شمرده می‌شود". از دیدگاه حضرت تنها ظلمی که بازخواست می‌شود و قابل بخشش نیست، ظلم بنده است به بنده دیگر. لذا امیرالمؤمنین(ع) بار‌ها بر این امر و دوری از ظلم به مردم و مظلومان تأکید داشته‌اند[۱۲].

راهکارها و اقدامات عملی دفاع از مظلوم

نخست: کمک به مظلومان و توجه به آنان

دوم: عدالت در تقسیم بیت المال

سوم: مبارزه با ظالم

چهارم: دادخواهی

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

  1. علی‌اکبری و نصیری زرندی، دفاع از مظلوم از منظر نهج‌البلاغه
  2. حلیمی، امام علی و دفاع از مظلوم

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ ایزدهی، سید سجاد، [۱].
  2. ↑ علی اکبری، نگین و نصیری زرندی، زینب ، ماهنامه پژوهش و اطلاعات اسلامی، دفاع از مظلوم از منظر نهج‌البلاغه، ص14.
  3. ↑ ابن فارس، ابوالحسین، معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۲۴۶.
  4. ↑ مکارم شیرازی‌، ناصر، پنجاه درس اصول عقائد برای جوانان، ص۸۲.
  5. ↑ فرهنگ جامع، سیاح، ج۳ و۴، ص۵۵.
  6. ↑ ابن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۱۸۶.
  7. ↑ «و سخن پروردگارت به راستی و دادگری کامل شد» سوره انعام، آیه ۱۱۵.
  8. ↑ علی اکبری، نگین و نصیری زرندی، زینب ، ماهنامه پژوهش و اطلاعات اسلامی، دفاع از مظلوم از منظر نهج‌البلاغه، ص15.
  9. ↑ مطهری، مرتضی، اسلام و نیازهای زمان، ص۱۸۸.
  10. ↑ علی اکبری، نگین و نصیری زرندی، زینب ، ماهنامه پژوهش و اطلاعات اسلامی، دفاع از مظلوم از منظر نهج‌البلاغه، ص15.
  11. ↑ «بی‌گمان خداوند این را که بدو شرک ورزند نمی‌آمرزد» سوره نساء، آیه ۴۸.
  12. ↑ علی اکبری، نگین و نصیری زرندی، زینب ، ماهنامه پژوهش و اطلاعات اسلامی، دفاع از مظلوم از منظر نهج‌البلاغه، ص16.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=دفاع_از_مظلوم&oldid=410851»