وقایع هنگام ظهور چیست؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Hosein (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۲۳ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۳۲ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

وقایع هنگام ظهور چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر ظهور امام مهدی / رخدادهای عصر ظهور امام مهدی
تعداد پاسخ۱ پاسخ

وقایع هنگام ظهور چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

عبدالله جوادی آملی

آیت‌‌الله عبدالله جوادی آملی، در کتاب «امام مهدی موجود موعود» در این‌باره گفته است:

  1. «نزول مسیح (ع): هنگام ظهور وجود مبارک امام عصر (ع) وقایع گوناگونی روی خواهد داد که برخی از آن‌ها اهمیت بیشتری دارند و نزول عیسی (ع) و اقتدای آن حضرت در نماز به امام عصر (ع) یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. استاد، علامه طباطبایی در این‌باره می‌فرمایند: روایات، درباره نزول عیسی (ع) در هنگام ظهور مهدی (ع) از طرق اهل سنت با اندک تفاوت و شیعه از پیامبر و ائمه اهل‌بیت (ع) مستفیض و مشهور است[۱]. جابر بن عبدالله انصاری گوید: "مسیح می‌آید و در آن هنگام سالار آنان امام زمان (ع) می‌گوید: بیا برای ما نماز بگذار تا به تو اقتدا کنیم. آن حضرت می‌گوید: خداوند والا از باب گرامیداشت این امت برخی از شما (یعنی ولی عصر (ع)) را بر دیگران بزرگ و سالار قرار داده است"[۲]؛ و نیز نبی مکرم اسلام‌ (ص) فرمود: "چگونه خواهید بود وقتی عیسی بن مریم در میانتان فرود آید و امام شما از شما باشد"[۳]؛ نه تنها حضرت عیسی (ع) به امام عصر (ع) اقتدا می‌کند، بیشتر اهل کتاب نیز به پیروی آن حضرت بینا می‌شوند و به امام زمان (ع) اقتدا کرده و نماز می‌گزارند، همچنان که استاد علامه طباطبایی ذیل آیه ﴿وَإِن مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ إِلاَّ لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ[۴] در این‌باره می‌فرمایند: حجاج به شهر بن حوشب گفت: آیه‌ای در کتاب خداست که مرا خسته کرده است. شهر گفت: ای امیر! کدام آیه است؟ گفت: آیه ﴿وَإِن مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ إِلاَّ لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ؛ هیچ یک از اهل کتاب نیست که پیش از مرگش به عیسی ایمان نیاورد و روز قیامت وی برایشان شاهدی خواهد بود. به خدا من دستور می‌دهم که گردن یهودی و نصرانی را می‌زنند و او را به دقت می‌نگرم و تا وقتی که خاموش می‌شود، لب حرکت نمی‌دهد. شهر گفت: خدا امیر را به سلامت دارد! آیه چنین نیست که تأویل کردی. گفت: پس چگونه است؟ شهر گفت: عیسی پیش از قیامت به دنیا فرود می‌آید و هیچ اهل ملتی اعم از یهودی و غیره نمی‌ماند، مگر آنکه پیش از مرگ به وی ایمان می‌آورد و پشت سر حضرت امام مهدی (ع) نماز می‌خواند؛ و گفت: شگفتا! این مطلب از کجا به تو رسیده است؟ گفتم محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی‌طالب (امام باقر (ع)) برای من گفت. حجاج گفت: به خدا از سرچشمه زلالی گرفته‌ای[۵].
  2. حضور اصحاب کهف:زنده شدن اصحاب کهف و حضور آنان در خدمت ولی عصر (ع) نیز از دیگر حوادثی است که برخی احادیث بدان اشاره کرده‌اند[۶].
  3. نابود شدن لشکر سفیانی:مسخ لشکر ملعون سفیانی در جنگ با امام زمان (ع).
  4. مبعوث شدن محبان خاص:برانگیخته شدن خاصان از شیعیان و محبان خاندان عصمت از این وقایع‌اند: " فَإِذَا قَامَ‏ قَائِمُنَا بَعَثَهُمُ‏ اللَّهُ‏ فَأَقْبَلُوا مَعَهُ‏ يُلَبُّونَ‏ زُمَراً زُمَراً ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"[۷] و نیز:"حم‏ حَمِيمٌ وَ عَيْنٌ عَذَابٌ وَ سِينٌ سِنُونٌ كَسِنِي يُوسُفَ وَ قَافٌ قَذْفٌ‏ وَ خَسْفٌ‏ وَ مَسْخٌ‏ يَكُونُ‏ فِي‏ آخِرِ الزَّمَانِ‏ بِالسُّفْيَانِيِّ وَ أَصْحَابِهِ وَ نَاسٌ مِنْ كَلْبٍ ثَلَاثُونَ أَلْفَ أَلْفٍ يَخْرُجُونَ مَعَهُ وَ ذَلِكَ حِينَ يَخْرُجُ الْقَائِمُ(ع) بِمَكَّةَ وَ هُوَ مَهْدِيُّ هَذِهِ الْأُمَّةِ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"[۸]»[۹].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

1. حجت الاسلام و المسلمین مروجی طبسی
حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد مروجی طبسی، در کتاب «همراه با مهدی از مکه تا قدس» در این‌باره گفته است:

«جابر بن یزید جعفی از امام محمد باقر (ع) درباره حوادث روز ظهور حضرت مهدی (ع) نقل کرده است که فرمود: وقتی که سفیانی سپاهی را به سوی مدینه گسیل می‌دارد، امام مهدی (ع) به سوی مکه روانه می‌شود. در این هنگام به فرمانده لشکر سفیانی خبر می‌رسد که حضرت مهدی (ع) به سوی مکه روانه شده است. فرمانده لشکر سفیانی گروهی را به دنبال امام می‌فرستد -تا او را دستگیر کنند- که به حضرت نمی‌رسند و حضرت مهدی (ع) همانند حضرت موسی (ع) هراسان وارد مکه می‌شود.

امام باقر (ع) می‌فرماید: پس فرمانده لشکر سفیانی در سرزمین "بیداء" فرود می‌آید که در این هنگام منادی از آسمان ندا می‌دهد: ای سرزمین بیداء، این گروه را در خود فرو ببر! پس زمین، همه آنها را در کام خود فرو می‌برد مگر سه نفر از آنها که از طایفه کلب هستند و خداوند صورت‌هایشان را به پشت سر خود بر می‌گرداند و این آیه درباره همین گروه آمده که می‌فرماید: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ آمِنُواْ بِمَا نَزَّلْنَا مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَكُم مِّن قَبْلِ أَن نَّطْمِسَ وُجُوهًا فَنَرُدَّهَا عَلَى أَدْبَارِهَا أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَمَا لَعَنَّا أَصْحَابَ السَّبْتِ وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولاً[۱۰]؛ ای کسانی که کتاب به شما داده شده، به آن چه نازل کردیم ایمان بیاورید پیش از آن که صورت‌هایی را محو کنیم، سپس به پشت سر باز گردانیم... . و این ماجرا زمانی اتفاق می‌افتد که حضرت قائم (ع) در مکه به خانه خدا تکیه کرده و به کعبه پناه برده است. امام در آن هنگام فریاد می‌زند: ای مردم ما از خداوند کمک و یاری می‌طلبیم؛ پس هر که خواهد به ندای ما لبیک گوید؛ ما اهل بیت پیامبرتان حضرت محمد (ص) می‌باشیم و به خدا و پیامبرش نزدیک هستیم.

ای مردم هر که با من درباره آدم محاجّه و گفت وگو کند، من به حضرت آدم نزدیک‌ترم و هر که درباره نوح با من محاجه کند، من از دیگران به حضرت نوح نزدیک‌ترم، و هر کس با من درباره ابراهیم محاجه کند، من از هر کس دیگر به ایشان نزدیک‌ترم و هر کس با من درباره حضرت محمد مصطفی (ص) محاجه کند، من به او از دیگران نزدیک‌ترم و هر کس با من درباره پیامبران گفت‌وگو کند، من از دیگران به همه پیامبران نزدیک‌تر هستم.

آیا خداوند در کتاب خود نمی‌فرماید: ﴿إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ[۱۱]؛ خداوند آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برتری داد. ای مردم من یادگار آدم و ذخیره نوح و برگزیده ابراهیم و حضرت محمد (ص) هستم.

هان ای مردم هر که با من درباره کتاب خدا محاجه کند، پس من به کتاب خدا از همه نزدیک‌ترم و هر که با من درباره سنت رسول خدا گفت‌وگو و مناظره کند، من به سنت ایشان نیز از همه کس نزدیک‌ترم.

خدای را گواه می‌گیرم هر که امروز سخن مرا شنید، به غایبان پیام مرا برساند. شما را به حق خدا و پیامبرش و به حق من -که بر شما حق خویشاوندی رسول خدا دارم- ما را کمک کنید و کسی را که به ما ستم می‌کند از ما دور کنید؛ چرا که ما را ترسانده و به ما ظلم کرده‌اند و ما را از شهر و دیارمان دور و از حقمان جلوگیری کرده‌اند. اهل باطل به ما افترا بسته‌اند. ای مردم، خدا را درباره ما در نظر بگیرید. ما را تنها نگذارید و یاری‌مان کنید که خداوند شما را یاری خواهد کرد[۱۲]»[۱۳].
2. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن
پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند:

«هنگامی که خداوند متعال اذن ظهور و فرمان قیام را صادر کند، امام زمان (ع) در کنار کعبه، بین حجرالاسود و درب کعبه، ظاهر می‌گردد و ظهور و برنامه خود را به اطلاع جهانیان می‌رساند.

جبرئیل (ع) و ۳۱۳ نفر از اصحاب خاص حضرت با ایشان بیعت می‌کنند. وقتی عدد سپاهیان حضرت به ده هزار نفر رسید، قیام از مکه آغاز می‌شود و کوفه محل حکومت جهانی حضرت خواهد بود. در این زمان حضرت عیسی (ع) بر زمین بیت المقدس نازل می‌شود و هنگام نماز، به امام زمان (ع) اقتدا می‌کند و جهانیان و به ویژه مسیحیان را به اطاعت و یاری امام زمان (ع) فرا می‌خواند. پس حضرت با کمک سپاهی عظیم از مؤمنان و لشکری از فرشتگان و ایجاد رعب و وحشت در دل ستمگران، عدالت را در سراسر جهان برقرار می‌سازد و به هرگونه ظلم و تباهی خاتمه می‌دهد -ان شاء اللّه. مطابق روایات، آن حضرت پس از شنیدن ندایی آسمانی که همه مردم جهان را از ظهور حضرت آگاه می‌کند ظاهر می‌شود و ظهور ایشان از کنار خانه کعبه در مسجد الحرام خواهد بود و اولین جمله‌ای که حضرت می‌فرماید، آیه ۸۶ سوره هود است: بَقِیتُ اللَّهِ خَیرٌ لَکمْ إِنْ کنْتُمْ مُؤْمِنِینَ و سپس می‌فرماید: من بقیةاللّه، خلیفة اللّه و حجة اللّه در میان شما هستم.

و نیز در روایت آمده اولین کسی که با حضرت بیعت می‌کند، جبرئیل است و پس از آن در بین رکن و مقام، مردم با امام زمان (ع) بیعت می‌کنند.

«در زمان ظهور امام زمان (ع)، حوادث ذیل رخ می‌دهد:

  1. آن حضرت دشمنان امیر مؤمنان (ع) و امام حسین (ع) را می‌کشند؛
  2. تمام قوانین و رسم‌های جاهلیت پایان می‌پذیرد؛
  3. رفاه، امنیت، عدل و مساوات به بالاترین حد خود می‌رسد؛
  4. عقل بشری به کمال خود می‌رسد؛
  5. دانش‌های مخفی ظاهر می‌شوند؛
  6. تمام گنج‌های زمین به بهره‌برداری می‌رسند؛

خلاصه بعد از آمدن آن حضرت، تحول عظیم و شگرف در جهان به وجود خواهد آمد. امام باقر (ع) و امام صادق (ع) فرمودند: قائم ما که ظهور می‌کند، مردم را به امر جدید دعوت می‌کند، همان‌گونه که رسول خدا (ص) چنین کرد[۱۴]

«حضرت بعد از ظهور و جمع شدن یارانش، پیام دین و اسلام را به مردم می‌رساند و از آنان می‌خواهد که از اسلام پیروی و عدالت را اجرا کنند. اکثر مردم سخن امام را می‌پذیرند و جزء یاران ایشان می‌شوند و اگر کسی دلیلی برای سخنان امام بخواهد، حضرت دلایل خویش را بیان و به این صورت ابتدا اتمام حجت می‌کند. باوجود این، عده‌ای از ظالمان و ستم‌کاران که منافع خود را در خطر می‌بینند، با آنکه می‌دانند حق با امام زمان (ع) است، در مقابل او می‌ایستند. امام نیز با آنها می‌جنگد و جهان بعد از شکست خوردن آنها پر از عدالت و معنویت و اخلاق می‌شود و همه در سایه رهبری امام زمان (ع) از نعمت‌های مادی و معنوی بهره‌مند می‌گردند؛ و امنیت و آسایش همه‌جا برقرار می‌شود و فضای عمومی جامعه مهدوی، عطرآگین به بوی عدالت خواهد شد»[۱۵].

پرسش‌های وابسته

  1. مراد از ظهور در روایات چیست؟ (پرسش)
  2. درک زمان ظهور امام مهدی چه فضیلت‌های دارد؟ (پرسش)
  3. برخی از رخدادهای هنگام ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  4. بعد از ظهور امام مهدی نخستین مراسمی که انجام می‌شود چیست؟ (پرسش)
  5. چه کسانی از ظهور امام مهدی خوشحال می‌شوند؟ (پرسش)
  6. وقایع هنگام ظهور چیست؟ (پرسش)
  7. کیفیت ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  8. بعد از ظهور امام مهدی چه‌قدر طول می‌کشد تا جهان اصلاح شود؟ (پرسش)
  9. امام مهدی بعد از ظهور چه اقدامات اصلاحی انجام می‌دهد؟‌ (پرسش)
  10. امام مهدی‏ بعد از ظهور چه عملی انجام می‌‏دهند؟ (پرسش)
  11. اولین سخنانی که امام بعد از ظهور می‌‏فرمایند چیست؟ (پرسش)
  12. امام مهدی چگونه برای خون‌خواهی امام حسین قیام می‌کند؟ (پرسش)
  13. امام مهدی در عصر ظهور با اهل ذمه چه خواهد کرد؟ (پرسش)
  14. امام مهدی‏ بعد از ظهور با انحرافات فکری چگونه برخورد خواهد کرد؟ (پرسش)
  15. آیا امام مهدی‏ بعد از ظهور با اعراب به جنگ برمی‌‏خیزد؟ (پرسش)
  16. امام مهدی با چه پرچمی ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  17. تردیدگنندگان در وجود امام مهدی چه می گویند؟ (پرسش)
  18. امام مهدی پس از ظهور چه تغییراتی در مراسم حج به وجود می‌آورد؟ (پرسش)
  19. نقش ترس به عنوان یکی از لشکرهای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  20. امام مهدی در مقابله با ستمگران و اجرای حدود و احکام الهی چگونه رفتاری دارند؟ (پرسش)
  21. وضعیت امنیت اجتماعی در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
  22. آیا حوادث پس از ظهور در ماه جمادی اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
  23. چه ارتباطی میان تصرف رودخانه‌ها و قیام امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
  24. چه گروه‌هایی به یاری امام مهدی می‌شتابند؟ (پرسش)
  25. امام مهدی پس از ظهور کدام سرزمین را به تصرف در می‌آورد؟ (پرسش)
  26. رشد و شکوفایی علم در زمان پس از ظهور به چه معنا است؟ (پرسش)
  27. پس از ظهور چه گروه‌هایی علیه امام مهدی شورش می‌کنند؟ (پرسش)
  28. امام مهدی در قیام خود چه مساجدی را ویران می‌کند؟ (پرسش)
  29. آیا پیش از ظهور امام مهدی در جهان جنگی رخ می‌دهد؟ (پرسش)
  30. آیا امام مهدی پس از ظهور از قاتلان امام حسین انتقام خواهد گرفت؟ (پرسش)
  31. امام مهدی وقتی که می‏آید اولین کاری که می‌‏کند چیست؟ (پرسش)
  32. معنای این جمله که می‌گویند هنگام ظهور از اسلام و قرآن چیزی جز نام باقی نمانده است چیست؟ (پرسش)
  33. آیا امام مهدی هنگام ظهور اموال ثروت‏مندان را علی‏رغم میل باطنی آنها بین فقرا تقسیم می‏کند؟ (پرسش)
  34. چگونه امام مهدی بر دولتها پیروز می‌‏شود و این تعداد جمعیت جهان تسلیم او می‌‏شوند؟ (پرسش)
  35. آیا با ظهور امام مهدی همه مردم مسلمان می‌شوند؟ (پرسش)
  36. برخی می‌گویند با توجه به روایات در زمان امام مهدی امکان گناه کردن وجود ندارد آیا این گفته‌ها درست است؟ (پرسش)
  37. اگر امام مهدی شیطان را بکشند مردمان پس از ظهوراز فریب‌های شیطان در امان خواهند ماند این چگونه با عدالت خدا سازگار است؟ (پرسش)
  38. اگر در زمان امام مهدی امکان گناه وجود دارد پس چرا ظلم و گناه صورت نمی‌گیرد و یا بسیار اندک است؟ (پرسش)
  39. آیا پس از ظهور یا قیام یا تشکیل حکومت بقیه الله کسی هم گناه می‌کند؟ اختیار چه می‌شود؟
  40. امام مهدی در منطقه تمارین چه اقدامی انجام می‌دهد؟ (پرسش)
  41. آیا اصحاب کهف به یاری امام مهدی می‌آیند؟‌ (پرسش)
  42. فرماندهان سپاه امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
  43. آیا امام مهدی جهان‌گشایی خواهد داشت؟ (پرسش)
  44. آخرین شورش علیه امام مهدی کدام است؟ (پرسش)
  45. امام مهدی چه شهرهایی را به تصرف در می‌آورد؟ (پرسش)
  46. مردمان کدام شهرها با امام مهدی می‌جنگند؟ (پرسش)
  47. امام مهدی چگونه شهر ارمینیه را به تصرف خود در می‌آورد؟ (پرسش)
  48. آیا شهر ارنون در زمینه سازی برای ظهور امام مهدی نقشی دارد؟ (پرسش)
  49. چه طایفه‌هایی با امام مهدی به نبرد می‌پردازند؟ (پرسش)
  50. آیا امام مهدی هنگام قیام سوار بر اسب است؟‌ (پرسش)
  51. اولین کسی که با امام مهدی بیعت کرده و دست حضرت را می‏‌بوسد کیست؟ (پرسش)
  52. زندگی امام بعد از ظهور چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  53. رفتار امام مهدی با مجاهدان و شهیدان چگونه است؟ (پرسش)
  54. جهان گشایی امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  55. احیای سنت محمدی پس از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  56. احکامی الهی که در زمان ظهور امام مهدی اجرا می‌شوند کدامند؟ (پرسش)
  57. مفهوم چهره‌شناسی امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
  58. آیه شریفه انا بقية الله فی ارضه توسط امام مهدی خطاب به چه کسی در پاسخ به چه سوالی قرائت گردید؟ (پرسش)
  59. وضعیت مردم در عصر ظهور امام مهدی از نظر فرهنگی، اخلاقی و تربیتی چگونه است؟ (پرسش)
  60. عصر غیبت کبری چه تأثیراتی در دوران پس از ظهور دارد؟ (پرسش)
  61. نقش ترک‌ها در دوران ظهور چیست؟ (پرسش)
  62. منظور از ترک‌ها در روایات آخرالزمان چیست؟ (پرسش)
  63. نقش عرب‌ها در دوران ظهور چیست؟ (پرسش)
  64. نقش یمن در دوران ظهور چیست؟ (پرسش)
  65. حوادث مصر در دوران ظهور چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

  1. المیزان، ج۵، ص۱۴۶.
  2. " قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص)‏ يَنْزِلُ‏ عِيسَى‏ ابْنُ‏ مَرْيَمَ‏ فَيَقُولُ‏ أَمِيرُهُمُ‏ الْمَهْدِيُ‏ تَعَالَ‏ صَلِ‏ بِنَا فَيَقُولُ أَلَا إِنَّ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ أُمَرَاءُ تَكْرِمَةَ اللَّهِ تَعَالَى هَذِهِ الْأُمَّةَ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ کشف الغمه، ج۲، ص۴۷۴؛ بحار الانوار، ج۵۱، ص۸۵ و ۹۳؛ صحیح مسلم، ج۱، ص ۹۵.
  3. " كَيْفَ‏ أَنْتُمْ‏ إِذَا نَزَلَ‏ فِيكُمْ‏ ابْنُ‏ مَرْيَمَ‏ وَ إِمَامُكُمْ‏ مِنْكُمْ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ تأویل الآیات، ص۵۵۱؛ بحار الانوار، ج۱۴، ص۳۴۴.
  4. سوره نساء، آیه ۱۵۹.
  5. تفسیر القمی، ج۱، ص۱۵۸.
  6. الطرائف، ج۱، ص۸۳ و ۱۷۶؛ العمده، ص۳۷۳؛ بحار الانوار، ج۳۶، ص۳۶۷ و ج۳۹، ص۱۵۰.
  7. الکافی، ج۳، ص۱۳۱.
  8. البرهان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۶۴؛ تأویل الآیات، ص۵۲۸؛ بحار الانوار، ج۲۴، ص۳۷۳.
  9. جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص238-241.
  10. سوره نساء، ۴۷.
  11. آل عمران، ۳۳.
  12. کتاب الغیبة نعمانی، ۲۷۹.
  13. همراه با مهدی از مکه تا قدس ص۲۲ .
  14. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶- ۳۱۳
  15. مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص۴۰۵، ۴۰۶، ۴۰۷.