جهان گشایی امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
جهان گشایی امام مهدی چگونه است؟ | |
---|---|
موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
مدخل بالاتر | مهدویت / عصر ظهور امام مهدی / رخدادهای عصر ظهور امام مهدی |
تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
جهان گشایی امام مهدی (ع) چگونه است؟ یکی از پرسشهای مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
آیت الله نجمالدین طبسی در کتاب «چشم اندازی به حکومت مهدی» در اینباره گفته است:
«درباره عملیات نظامی حضرت مهدی (ع) و گشودن شهرها و کشورها، روایات بر دو گونه است: بعضی روایات سخن از گشودن شرق وغرب، جنوب و قبله و سرانجام همه جهان به میان آورده است و برخی روایات دیگر، به گشودن سرزمینهای معینی از جهان اشاره دارد. جای شک وتردید نیست که حضرت همه جهان را تحت سیطره و حکومت خود میآورد؛ ولی این که چرا از بعضی شهرها نام برده شده است، شاید به لحاظ اهمیتی باشد که آن شهرها در آن روزگار پیدا خواهند کرد. این اهمیت برای این است که آنها از قدرتهای آن روزگار به حساب میآیند وسرزمینهایی از جهان را تحت نفوذ خود دارند یا آن سرزمینها منطقه پهناوری هستند که بخش بزرگی از جمعیت را در خود جای داده اند ویا این که قبله آمال پیروان یکی از مذاهب وادیان میباشند؛ به طوری که اگر آن شهر سقوط کند، همه پیروان آن آیین تسلیم میشوند یا به سبب اهمیت نظامی واستراتژیکی آن است؛ به طوری که با سقوط آن، عملیات دشمن مختل شده، زمینه برای تهاجم نیروهای حضرت فراهم میگردد. برگزیدن شهر مکه به عنوان نقطه آغاز قیام، پس برگزیدن عراق و کوفه به عنوان مرکزیت سیاسی - نظامی حکومت و حرکت به سوی شام و گشودن بیت المقدس، شاید تأییدی بر این سخن باشد؛ زیرا امروزه اهمیت سیاسی، مذهبی و نظامی این سه سرزمین بر کسی پوشیده نیست.
- دسته اوّل از روایات درباره تسلّط حضرت بر سراسر جهان است که برخی عبارتند از: حضرت رضا (ع) از پدرانش نقل میکند که پیامبر اکرم (ص) فرمود: "وقتی مرا به معراج بردند... عرض کردم: پروردگارا! آیا اینان (امامان) پس از من جانشینان من خواهند بود؟ ندا آمد:ای محمد! آری، اینان دوستان وبرگزیدگان وحجّتهای من پس از تو بر بندگانم میباشند و جانشینان و بهترین بندگانم پس از تو خواهند بود. به عزّت و جلالم سوگند، دین و آیینم را به وسیله آنان به افراد بشر غالب میسازم و کلمه الله را به وسیله آنان برتری میبخشم و به وسیله آخرین آنان، زمین را از وجود سرکشان و گنهکاران پاک میکنم و فرمانروایی شرق وغرب را به او میدهم"[۱]. در تفسیر آیه شریفه ﴿الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ ﴾[۲]. امام باقر (ع) فرمود: "این آیه مربوط به آل محمد (ص) و آخرین امامان است. خداوند شرق وغرب زمین را در اختیار ونفوذ حضرت مهدی (ع) و یارانش قرار میدهد"[۳]. رسول خدا (ص) میفرماید: "مهدی از فرزندان من است وبه دست او خداوند شرق وغرب زمین را میگشاید"[۴]. رسول خدا (ص) میفرماید: "هنگامی که حضرت مهدی (ع) ظهور کند، خداوند دین را به جایگاه اصلیاش باز میگرداند و پیروزیهای درخشانی برای او وبه دست او انجام میدهد. در آن روزگار کسی بر روی زمین نمیماند، مگر آن که مسلمان باشد و کلمه لا إله إلّا الله را بر زبان داشته باشد"[۵]. امام باقر (ع) میفرماید: "حضرت قائم از ماست وگسترش فرمانروایی آن حضرت شرق وغرب را فرا میگیرد"[۶]. نیز میفرماید: "هنگام قیام حضرت قائم (ع)، خداوند اسلام را بر همه ادیان پیروز میکند"[۷]. از پیامبر (ص) نقل شده است: "حضرت مهدی (ع)، لشکریانش را به سراسر زمین گسیل میدارد"[۸]. رسول خدا (ص) میفرماید: "اگر از زندگانی و پایان دنیا جز یک روز باقی نمانده باشد،... خداوند مهدی (ع) را میفرستد وبه وسیله او، عظمت را به دین باز میگرداند وپیروزیهای درخشانی برای او وبه دست او انجام میدهد. در آن روزگار کسی بر کره خاکی نیست جز آن که ذکر لا إله إلا الله بر زبان دارد"[۹]. جابر بن عبدالله انصاری میگوید: رسول خدا (ص) میفرمود: "ذوالقرنین، بندهای شایسته بود که خداوند، او را بر بندگانش حجّت قرار داد. وی قوم خود را به سوی خدا دعوت کرد و به تقوا دستور داد؛ ولی آنان بر سرش ضربهای زدند واو مدّتی از آنان پنهان شد؛ به طوری که آنان گمان بردند که مرده است. پس از مدّتی نزد قومش بازگشت؛ ولی باز بر سمْت دیگر سرش ضربهای زدند. در میان شما شخصی است که به سنّت رفتار میکند. خدای عزّوجلّ، برای ذوالقرنین در زمین اقتداری فراهم آورد واز هر چیز، وسیلهای برای او قرار داد واو را به شرق وغرب جهان رساند. خداوند متعال، رفتار وروش او را پیرامون امام غائب (ع) - که از فرزندان من است - جاری میکند واو را به شرق وغرب زمین میرساند وهیچ آبگاه ومنزلی در کوه وبیابان باقی نمیماند که ذوالقرنین بر آن گام نهاده باشد، جز آن که او گام مینهد. خداوند برای او گنجها ومعادن زمین را آشکار میسازد وبا ایجاد ترس در دل دشمن، او را یاری میدهد وزمین را به وسیله او پر از عدل وداد میکند؛ چنان که قبل از قیام پر از جور وستم شده است"[۱۰]
- دسته دیگری از روایات به گشودن شهرهای مخصوصی اشاره دارد که به گفتن چند روایت در این زمینه بسنده میکنیم: امیرمؤمنان (ع) درباره حرکت مهدی (ع) به سوی شام میفرماید: "به دستور حضرت مهدی (ع)، امکانات حمل ونقل لشکریان فراهم میشود. پس از این فرمان، چهارصد کشتی ساخته میشود ودر کنار ساحل عکا پهلو میگیرند. از سویی، کشور روم با صد صلیب - که همراه هر صلیب ده هزار نفر نیرو است - بیرون میآیند وبا نیزهها (و سلاح) خود طرسوس را میگشایند. حضرت با سپاهیانش به آن جا میرسند واز آنان به قدری میکشند که آب فرات تغییر رنگ میدهد وساحل از اجساد آنان، بوی تعفّن میگیرد. (با شنیدن این خبر) کسانی که در کشور روم ماندهاند، به انطاکیه میگریزند"[۱۱]. امام صادق (ع) میفرماید: "هنگامی که حضرت قائم (ع) قیام کند... لشکری به قسطنطنیه میفرستد. چون آنان به خلیج برسند، جملهای بر روی پاهای خود مینویسند واز روی آب میگذرند"[۱۲].رسول خدا (ص) میفرماید: "اگر از دنیا جز یک روز نماند، به طور حتم، خداوند مردی از عترت مرا میفرستد که همنام من است و پیشانی او میدرخشد، او قسطنطنیه وجبل دیلم را میگشاید"[۱۳]. حذیفه میگوید: "قسطنطنیه، دیلم و طبرستان گشوده نمیشود، مگر به دست مردی از بنی هاشم"[۱۴]. امام باقر (ع) میفرماید: "هنگامی که حضرت قائم (ع) قیام کند، قسطنطنیه، چین[۱۵] وکوههای دیلم را گشوده، مدّت هفت سال فرمانروایی میکند"[۱۶]. امیرمؤمنان (ع) میفرماید: "حضرت مهدی (ع) و یارانش حرکت میکنند تا این که وارد قسطنطنیه میشوند وبه جایی که پادشاه روم سکونت دارد میروند وسه گنج را از آن جا بیرون میآورند؛ گنجی از جواهرات، گنجی از طلا، وگنجی از نقره، آن گاه حضرت اموال وغنیمتها را بین لشکریان تقسیم میکند" [۱۷]. امام باقر (ع) میفرماید: "حضرت قائم (ع)، سه پرچم را برای (عملیات در) سه نقطه آماده میسازد؛ پرچمی را به قسطنطنیه[۱۸] گسیل میدارد وخداوند آن جا را برای او میگشاید؛ پرچم دیگری را برای چین میفرستد وآن جا نیز حضرت گشوده میگردد وپرچم سوم را برای کوههای دیلم[۱۹] میفرستند وآن جا به تصرف نیروهایش در میآید"[۲۰]. حذیفه میگوید: بلنجر[۲۱] و کوههای دیلم گشوده نمیگردد، مگر به دست مردی از آل محمد (ص) [۲۲]. حضرت علی (ع) میفرماید: "... سپس حضرت مهدی (ع) با هزار کشتی از شهر قاطع به سوی شهر قدس شریف رهسپار میشود واز عکا، صور، غزّه وعسقلان[۲۳] وارد سرزمین فلسطین میگردد، اموال وغنیمتها را بیرون میآورد. سپس حضرت مهدی (ع) وارد قدس شریف شده، در آن جا فرود میآید وهمان جا اقامت میگزیند تا زمانی که دجّال ظاهر شود"[۲۴]. ابو حمزه ثمالی میگوید: از امام باقر (ع) شنیدم که فرمود: "هنگامی که قائم آل محمد (ص) ظهور میکند، به همراه او شمشیری است که آن را از نیام میکشد و خداوند به دست او سرزمینهای روم[۲۵]، چین، تُرک[۲۶]، دیلم، سند، هند[۲۷]، کابل، شام، وخزر را میگشاید"[۲۸]. ابن حجر مینویسد:... اوّلین پرچمی را که حضرت مهدی (ع) برای جنگ میبندد، به تُرک روانه میکند[۲۹]. شاید منظور از سیف مخترط که در روایت ثمالی آمده است، کنایه از سلاح خاصی باشد که در دسترس حضرت مهدی (ع) قرار میگیرد؛ زیرا برای گشودن همه سرزمینها - که نیاز به توان تهاجمی فوق العادهای دارد - سلاحی مناسب لازم است که برتر از همه سلاحها باشد؛ به ویژه اگر بگوییم که آن حضرت فعّالیتهای گوناگونی را ازطریق عادّی انجام میدهند. درباره گشودن هند، کعب میگوید: فرمانروایی که در بیت المقدس میباشد، سپاهی را به هند گسیل میدارد وآن جا را میگشاید. آن گاه آن سپاه، وارد خاک هند میشوند وگنجهای آن جا را برای فرمانروای بیت المقدس میفرستند واو نیز آن جا را تزیین میکند وپادشاهان هند را به صورت اسیر نزد او میآورند. شرق وغرب زمین برای آنان گشوده میشود ونیروها در هند حضور خواهند داشت تا هنگامیکه دجّال خروج کند[۳۰]. حذیفه میگوید: پیامبر (ص) فرمود: "طاهر فرزند اسماء با بنی اسرائیل جنگید وآنان را به اسارت گرفت و بیت المقدس را به آتش کشید ومقدار هزار وهفت صد (یا نُه صد) کشتی طلا وجواهرات را از آن جا به شهر رومیه آورد. به طور حتم، حضرت مهدی (ع) آنها را از آن شهر بیرون برده، به بیت المقدس باز میگرداند"[۳۱]. هر چند قیام حضرت مهدی (ع) از مکه آغاز میشود، ولی سرزمین حجاز[۳۲] را پس از ظهور میگشاید. امام باقر (ع) در این باره میفرماید: "حضرت مهدی (ع) در مکه ظاهر میشود وخداوند، سرزمین حجاز را میگشاید وحضرت هر کس از بنی هاشم را که در زندان است، آزاد میسازد"[۳۳]. امیرمؤمنان (ع) درباره گشودن خراسان میفرماید: "حضرت مهدی (ع) به حرکت خود ادامه میدهد تا این که خراسان[۳۴] را میگشاید وپس از آن دوباره به شهر مدینه بازمیگردد"[۳۵]. آن حضرت درباره گشودن ارمینیه[۳۶] به دست حضرت مهدی (ع) میفرماید: "حضرت مهدی (ع) به حرکت خود ادامه میدهد تا این که به ارمینیه میرسد. چون مردم آن سرزمین او را میبینند، یکی از راهبان دانشمند را برای مذاکره، خدمت حضرت میفرستند. راهب به امام (ع) میگوید: آیا مهدی تو هستی؟ حضرت میفرماید: آری، منم؛ آن که نامم در انجیل آمده است وبشارت داده شده که در آخر زمان، ظهور میکنم. اوپرسش هایی را مطرح میکند و امام (ع) پاسخ میدهد. راهب مسیحی، اسلام میآورد؛ ولی ساکنان ارمینیه، سرپیچی وتمرّد میکنند. پس ازآن سپاهیان حضرت وارد شهر میشوند و پانصد هزار نفر از نیروهای مسیحی را نابود میسازند وخداوند با قدرت بیپایانش شهر آنان را بین آسمان و زمین معلّق میکند؛ به طوری که پادشاه واطرافیانش که در بیرون شهر مستقر شده اند، شهر را در وسط آسمان و زمین آویزان میبینند. پادشاه ارمینیه از ترس میگریزد و به اطرافیانش نیز دستور میدهد به پناهگاهی پناه برند. در بین راه، شیری راه را بر آنان میبندد وآنان هراسان، سلاحها واموالی را که به همراه دارند، میاندازند وسربازان حضرت که در تعقیب آنان میباشند، اموال را میگیرند وبین خود تقسیم میکنند؛ به طوری که به هر یک، صد هزار دینار میرسد"[۳۷].
- بخش دیگری از جهان گشاییهای حضرت در شهرهای زنج است. حضرت امیر (ع) در این باره میفرماید: "حضرت مهدی (ع) به پیشروی خود ادامه میدهد تا این که به شهر زنج کبری میرسد. در آن شهر هزار بازار است ودر هر یک از بازارها، هزار مغازه وجود دارد وحضرت آن شهر را میگشاید[۳۸]. حضرت پس از گشودن آن جا، عازم شهری به نام قاطع - که به صورت جزیره وبر روی دریاست - میشود"[۳۹]. حضرت باقر (ع) درباره اعزام لشکریان مهدی (ع) به سراسر جهان میفرماید: "گویا حضرت قائم (ع) را میبینم که سربازانش را به سراسر جهان گسیل میدارد"[۴۰]. نیز آن حضرت میفرماید: "حضرت مهدی (ع) لشکریان خود را برای گرفتن بیعت، به سراسر جهان میفرستد وستم وستمگر را نابود میکند وشهرهای گشوده شده، برای او تثبیت میگردد وخداوند به دست مبارکش، قسطنطنیه را میگشاید"[۴۱]»[۴۲].
پرسشهای وابسته
- مراد از ظهور در روایات چیست؟ (پرسش)
- درک زمان ظهور امام مهدی چه فضیلتهای دارد؟ (پرسش)
- برخی از رخدادهای هنگام ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- بعد از ظهور امام مهدی نخستین مراسمی که انجام میشود چیست؟ (پرسش)
- چه کسانی از ظهور امام مهدی خوشحال میشوند؟ (پرسش)
- وقایع هنگام ظهور چیست؟ (پرسش)
- کیفیت ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- بعد از ظهور امام مهدی چهقدر طول میکشد تا جهان اصلاح شود؟ (پرسش)
- امام مهدی بعد از ظهور چه اقدامات اصلاحی انجام میدهد؟ (پرسش)
- امام مهدی بعد از ظهور چه عملی انجام میدهند؟ (پرسش)
- اولین سخنانی که امام بعد از ظهور میفرمایند چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی چگونه برای خونخواهی امام حسین قیام میکند؟ (پرسش)
- امام مهدی در عصر ظهور با اهل ذمه چه خواهد کرد؟ (پرسش)
- امام مهدی بعد از ظهور با انحرافات فکری چگونه برخورد خواهد کرد؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی بعد از ظهور با اعراب به جنگ برمیخیزد؟ (پرسش)
- امام مهدی با چه پرچمی ظهور میکند؟ (پرسش)
- تردیدگنندگان در وجود امام مهدی چه می گویند؟ (پرسش)
- امام مهدی پس از ظهور چه تغییراتی در مراسم حج به وجود میآورد؟ (پرسش)
- نقش ترس به عنوان یکی از لشکرهای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی در مقابله با ستمگران و اجرای حدود و احکام الهی چگونه رفتاری دارند؟ (پرسش)
- وضعیت امنیت اجتماعی در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)
- آیا حوادث پس از ظهور در ماه جمادی اتفاق میافتد؟ (پرسش)
- چه ارتباطی میان تصرف رودخانهها و قیام امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش)
- چه گروههایی به یاری امام مهدی میشتابند؟ (پرسش)
- امام مهدی پس از ظهور کدام سرزمین را به تصرف در میآورد؟ (پرسش)
- رشد و شکوفایی علم در زمان پس از ظهور به چه معنا است؟ (پرسش)
- پس از ظهور چه گروههایی علیه امام مهدی شورش میکنند؟ (پرسش)
- امام مهدی در قیام خود چه مساجدی را ویران میکند؟ (پرسش)
- آیا پیش از ظهور امام مهدی در جهان جنگی رخ میدهد؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی پس از ظهور از قاتلان امام حسین انتقام خواهد گرفت؟ (پرسش)
- امام مهدی وقتی که میآید اولین کاری که میکند چیست؟ (پرسش)
- معنای این جمله که میگویند هنگام ظهور از اسلام و قرآن چیزی جز نام باقی نمانده است چیست؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی هنگام ظهور اموال ثروتمندان را علیرغم میل باطنی آنها بین فقرا تقسیم میکند؟ (پرسش)
- چگونه امام مهدی بر دولتها پیروز میشود و این تعداد جمعیت جهان تسلیم او میشوند؟ (پرسش)
- آیا با ظهور امام مهدی همه مردم مسلمان میشوند؟ (پرسش)
- برخی میگویند با توجه به روایات در زمان امام مهدی امکان گناه کردن وجود ندارد آیا این گفتهها درست است؟ (پرسش)
- اگر امام مهدی شیطان را بکشند مردمان پس از ظهوراز فریبهای شیطان در امان خواهند ماند این چگونه با عدالت خدا سازگار است؟ (پرسش)
- اگر در زمان امام مهدی امکان گناه وجود دارد پس چرا ظلم و گناه صورت نمیگیرد و یا بسیار اندک است؟ (پرسش)
- آیا پس از ظهور یا قیام یا تشکیل حکومت بقیه الله کسی هم گناه میکند؟ اختیار چه میشود؟
- امام مهدی در منطقه تمارین چه اقدامی انجام میدهد؟ (پرسش)
- آیا اصحاب کهف به یاری امام مهدی میآیند؟ (پرسش)
- فرماندهان سپاه امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی جهانگشایی خواهد داشت؟ (پرسش)
- آخرین شورش علیه امام مهدی کدام است؟ (پرسش)
- امام مهدی چه شهرهایی را به تصرف در میآورد؟ (پرسش)
- مردمان کدام شهرها با امام مهدی میجنگند؟ (پرسش)
- امام مهدی چگونه شهر ارمینیه را به تصرف خود در میآورد؟ (پرسش)
- آیا شهر ارنون در زمینه سازی برای ظهور امام مهدی نقشی دارد؟ (پرسش)
- چه طایفههایی با امام مهدی به نبرد میپردازند؟ (پرسش)
- آیا امام مهدی هنگام قیام سوار بر اسب است؟ (پرسش)
- اولین کسی که با امام مهدی بیعت کرده و دست حضرت را میبوسد کیست؟ (پرسش)
- زندگی امام بعد از ظهور چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
- رفتار امام مهدی با مجاهدان و شهیدان چگونه است؟ (پرسش)
- جهان گشایی امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- احیای سنت محمدی پس از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- احکامی الهی که در زمان ظهور امام مهدی اجرا میشوند کدامند؟ (پرسش)
- مفهوم چهرهشناسی امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
- آیه شریفه انا بقية الله فی ارضه توسط امام مهدی خطاب به چه کسی در پاسخ به چه سوالی قرائت گردید؟ (پرسش)
- وضعیت مردم در عصر ظهور امام مهدی از نظر فرهنگی، اخلاقی و تربیتی چگونه است؟ (پرسش)
- عصر غیبت کبری چه تأثیراتی در دوران پس از ظهور دارد؟ (پرسش)
- نقش ترکها در دوران ظهور چیست؟ (پرسش)
- منظور از ترکها در روایات آخرالزمان چیست؟ (پرسش)
- نقش عربها در دوران ظهور چیست؟ (پرسش)
- نقش یمن در دوران ظهور چیست؟ (پرسش)
- حوادث مصر در دوران ظهور چیست؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۶۶؛ عیون أخبار الرضا، ج ۱، ص ۲۶۲؛ بحارالانوار، ج ۱۸، ص ۳۴۶
- ↑ آنان که اگر در زمین حاکمشان گردانیم، نماز را به پا میدارند وزکات میدهند؛ سوره حج: آیه: ۴۱.
- ↑ تفسیر برهان، ج ۲، ص ۹۶؛ ینابیع المودّه، ص ۴۲۵؛ بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۱
- ↑ احقاق الحق، ج ۱۳، ص ۲۵۹؛ ینابیع المودّه، ص ۴۸۷؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۷۸؛ الشیعة والرجعه، ج ۱، ص ۲۱۸
- ↑ عقد الدرر، ص ۲۲۲؛ فرائد فوائد الفکر، ص ۹
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۳۱؛ الفصول المهمّه، ص ۲۸۴؛ اسعاف الراغبین، ص ۱۴۰
- ↑ ینابیع المودّه، ص ۴۲۳
- ↑ القول المختصر، ص ۲۳
- ↑ عیون أخبار الرضا، ص ۶۵؛ احقاق الحق، ج ۱۳، ص ۳۴۶؛ الشیعة والرجعه، ج ۱، ص ۲۱۸
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۹۴؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۳، ۳۳۶؛ الشیعة والرجعه، ج ۱، ص ۲۱۸؛ ر. ک: ابن حمّاد، فتن، ص ۹۵؛ صراط المستقیم، ج ۲، ص ۲۵۰، ۲۶۲؛ مفید، ارشاد، ص ۳۶۲؛ اعلام الوری، ص ۴۳۰
- ↑ ابن حمّاد، فتن، ص ۱۱۶؛ عقد الدرر، ص ۱۸۹
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۶۵
- ↑ فردوس الاخبار، ج ۳، ص ۸۳؛ شافعی، بیان، ص ۱۳۷؛ احقاق الحق، ج ۱۳، ص ۲۲۹ وج ۱۹، ص ۶۶۰
- ↑ ابن ابی شیبه، مصنّف، ج ۱۳، ص ۱۸
- ↑ صین (چین) به آسیای شرقی گفته میشود وشامل شوروی سابق، هند، نپال، برمه، ویتنام، ژاپن ودریای چین وکره میشود (المنجد)
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۹؛ احقاق الحق، ج ۱۳، ص ۳۵۲؛ الشیعة والرجعه، ج ۱، ص ۴۰۰
- ↑ الشیعة والرجعه، ج ۱، ص ۱۶۲
- ↑ قسطنطنیه شهری در ترکیه است، که در قرن هفتم قبل از میلاد ساخته شده ومدّتی پایتخت امپراتوری روم بوده است؛ معجم البلدان، ج ۴، ص ۳۴۷؛ اعلام المنجد، ص ۲۸
- ↑ دیلم نام سرزمینی در بخش کوهستانی گیلان که در شمال قزوین قرار گرفته است؛ معجم البلدان، ج ۱، ص ۹۹؛ اعلام المنجد، ص ۲۲۷؛ برهان قاطع، ج ۱، ص ۵۷۰
- ↑ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۸۵؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۸۸؛ ر. ک: بحارالانوار، ج ۵۴، ص ۳۳۲، حدیث های شماره: ۱، ۶، ۱۱، ۱۴، ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۳۴، ۳۵، ۳۶، ۴۶
- ↑ خزر (شوروی سابق)؛ معجم البلدان، ج ۱، ص ۹۹؛ اعلام المنجد، ص ۲۱۴
- ↑ عقد الدرر، ص ۱۲۳ به نقل از: ابن المنادی، ملاحم
- ↑ شهری در شام، از توابع فلسطین وبر روی ساحل دریاست. این نقطه، بین دو شهر غزّه وبیت جبرین قرار گرفته است؛ معجم البلدان، ج ۳، ص ۶۷۳
- ↑ عقد الدرر، ص ۲۰۱
- ↑ روم اکنون پایتخت ایتالیاست. در آن روزگار مرکز حکومتی بود که پادشاهانی با نام رسمی قیصر بر آن حکومت می کردند وبر بخش بزرگی از جهان تسلّط داشتند، به طوری که گستره نفوذ آنان از دریای مدیترانه، شمال آفریقا، یونان، ترکیه، سوریه، لبنان تا فلسطین را در بر می گرفت وهمه این سرزمین ها را روم می نامیدند
- ↑ ترکستان در قاره آسیا قرار گرفته وبین چین وشوروی تقسیم شده است وشامل سین کیانغ از چین وترکمنستان، ازبکستان، تاشکند، تاجیکستان، قرنجیر، قزاقستان است؛ اعلام المنجد
- ↑ شبه جزیره ای به شکل مثلث در جنوب آسیا است وشامل جمهوری هند، پاکستان، بوتان ونپال می باشد؛ برهان قاطع، ج ۱، ص ۷۰۳؛ اعلام المنجد، ص ۵۴۲
- ↑ نعمانی، غیبة، ص ۱۰۸؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۸
- ↑ القول المختصر، ص ۲۶
- ↑ عقد الدرر، ص ۹۷، ۳۱۹؛ ابن طاووس، ملاحم، ص ۸۱؛ حنفی، برهان، ص ۸۸
- ↑ عقد الدرر، ص ۲۰۱؛ شافعی، بیان، ص ۱۱۴؛ احقاق الحق، ج ۱۳، ص ۲۲۹
- ↑ حجاز از شمال به خلیج عقبه، از مغرب به دریای سرخ، از مشرق به نجد واز جنوب به عسیر محدود میشود؛ اعلام المنجد، ص ۲۲۹ وبه نقل حموینی، از اعماق صنعا در یمن، تا شام را حجاز می نامند، و تبوک و فلسطین نیز جزو آن است؛ معجم البلدان
- ↑ ابن حمّاد، فتن، ص ۹۵؛ متقی هندی، برهان، ص ۱۴۱؛ ابن طاووس، ملاحم، ص ۶۴؛ القول المختصر، ص ۲۳
- ↑ خراسان در آن روزگار به سرزمین هایی از ایران، افغانستان وشوروی گفته می شد؛ اعلام المنجد، ص ۲۶۷
- ↑ الشیعة والرجعه، ج ۱، ص ۱۵۸
- ↑ ارمینیه در آسیای صغیر ومحدود به کوه های آرارات، قفقاز، ایران، ترکیه ورود فرات می باشد وروزگاری حکومتی مستقل داشت وپس از انقراض امپراتوری بیزانس، این سرزمین بین ایران، روس، وعثمانی ها تقسیم شد؛ المنجد، ص ۲۵
- ↑ المنجد،، ص ۱۶۲
- ↑ المنجد،، ص ۱۶۴
- ↑ المنجد، ج ۱، ص ۱۶۴؛ ر. ک: عقد الدرر، ص ۲۰۰؛ احقاق الحق، ج ۱۳، ص ۲۲۹
- ↑ مفید، ارشاد، ص ۳۴۱؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۷
- ↑ ابن طاووس، ملاحم، ص ۶۴؛ الفتاوی الحدیثیه، ص ۳۱
- ↑ طبسی؛ نجمالدین، چشم اندازی به حکومت مهدی، ص ۸۰ - ۸۲.