علم امام ۲ (کتاب)
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
علم امام(ع) (با رویکرد قرآنی، روایی، عرفانی، فلسفی و کلامی) کتابی است به زبان فارسی که به بررسی علم امام(ع) از نگاه عقل و نقل می‌پردازد. این کتاب به قلم محمد زمان رستمی و طاهره آل‌بویه نوشته شده و توسط بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به چاپ رسیده‌است.[۱]
| علم امام(ع) | |
|---|---|
 | |
| ترجمهٔ کتاب | (با رویکرد قرآنی، روایی، عرفانی، فلسفی و کلامی) |
| نویسندگان | محمد زمان رستمی و طاهره آل‌بویه |
| موضوع | علم امام، امامت در حدیث، امامت در قرآن |
| مذهب | [[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]] |
| ناشر | [[:رده:انتشارات بوستان کتاب|انتشارات بوستان کتاب]][[رده:انتشارات بوستان کتاب]] |
| وابسته به | دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۸۸ و ۱۳۹۰ ش |
| چاپ | اول |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۰۹-۰۴۵۵-۸ |
| شماره ملی | ۲۰۰۳۶۵۶ |
درباره کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب حاضر تحقیقی در زمینه ماهیت علم امام(ع) و مصادر و شعاع آن است. در این راستا نخست تعریفی از مفهوم علم و اقسام آن ارائه شده و سپس به تعریف واژه امام، مراتب، صفات و وظایف او پرداخته شده‌است. در ادامه، موانع و عوامل كسب علم و حجاب‌های آن بررسی شده و مصادر اصلی علم بالای امام به امور غیبی مانند لوح، قلم، عرش و عوالم ملكوتی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌است. در ادامه، به ماهیت، ابعاد و محدوده علم امام(ع) نیز، اشاره شده و از دیدگاه آیات و روایات، به چارچوبهای كلی علم امام(ع) و نقد شبهات وارده در این زمینه پرداخته شده‌است. نگارنده عدم تعلق برخی از علوم به پیامبران و امامان را نیز، مورد ارزیابی قرار داده و به تبیین برخی روایات متعارض وارد شده از سوی معصومین(ع)، پرداخته‌است[۲]
فهرست کتاب
- چکیده
- پیش گفتار
فصل اول: کلیات (مفهوم‌شناسی)
- گفتار اول: علم
- تعریف علم
- وجود بودن علم
- اقسام علم
- علم حضوری و حصولی
- علم تصوری و تصدیقی
- علم فعلی و انفعالی
- علم جزئی و کلی
- علم اجمالی و تفصیلی
- گفتار دوم: امام
- تعریف واژه امام
- تفاوت نبی، رسول، محدث و امام
- دلایل انفکاک نبوت و امامت
- تفاوت [[شیعه] و سنی در تعریف امامت
- مراتب امامت
- صفات امام
- وظایف امام
- مراد از امام در این رساله
فصل دوم: عوامل و موانع علم
- گفتار اول: عوامل ایجاد علم
- قوه حس
- قوه خیال
- قوه متخیله یا متصرفه
- قوه واهمه
- قوه عاقله
- رابطه مراتب روحی بشری با علم
- رابطه قوه خیال با قوه عاقله
- قلب انسانی
- جهاد اکبر
- سیر و سلوک
- تجرد نفس
- عصمت
- عقل فعال
- گفتار دوم: موانع و حجاب‌های علم
- اشاره اجمالی به راه‌های برطرف کردن موانع و حجاب‌های علم
فصل سوم: مصادر علم امام
- ارثی بودن علم امام
- وصایت در علم
- مطالعه صحیفه، جفر، جامعه و مصحف
- مطالعه قلم
- مطالعه لوح
- مطالعه عرش
- معاشرت با ملائکه
- اتصال به وحی
- القای روح القدس
- القای روح
- شب قدر
- معراج
- تکلم بی‌واسطه با خداوند
- اتصال در حالت رؤیا
- جمع‌بندی
فصل چهارم: ماهیت، ابعاد و محدوده علم امام
- گفتار اول: ماهیت علم امام
- تفاوت علم امام با علم دیگر انسان‌ها
- معجزه بودن علم امام
- حضوری بودن علم امام
- لدنی بودن علم امام
- علم امام خزانه علم الهی
- علم بودن نسیان
- عدم اختلاف در علم امام
- تکلیف‌آور نبودن علم امام
- دشوار بودن فهم علم امام
- گفتار دوم: ابعاد و محدودهعلم امام
- عمومیت علم امام
- علم به ماکان و ما یکون
- علم به علوم ملائکه و انبیا و رسل
- علم به ملکوت آسمان‌ها و زمین
- علم به اسم اعظم
- علم به تمام زبان‌ها و زبان پرندگان
- علم به اعمال، سخنان و ضمایر مردم
- علم به نیازهای مردم
- علم به روش سیاست مردم
- علم به پاسخ تمام سؤالات
- علم در کودکی
- علم به پشت سر و در خواب
- افزایش علم امام در هر شب جمعه
- فزونی یافتن علم امام در هر لحظه
- علم در هنگام درخواست
- علم به زمان شهادت
- علم به منایا و بلایا
فصل پنجم: علم امام از منظر آیات
فصل ششم: دیدگاه فلاسفه و متکلمان در باب علم امام
- دیدگاه بو علی سینا
- دیدگاه شیخ اشراق
- دیدگاه ملاصدرا
- دیدگاه امام خمینی
- دیدگاه متکلمان در باب ضرورت وجود امام عالم در روی زمین
- دیدگاه متکلمان در باب نیاز شرع به حافظ
- دیدگاه متکلمان در باب لزوم افضل بودن امام
- ادله متکلمان در باب لزوم اعلم بودن امام
فصل هفتم: بررسی و نقد شبهات
- گفتار اول: بیان آیات معارض با عمومیت علم امام و رفع تعرض
- انحصار علم غیب و کلیدهای آن به خداوند متعال
- عدم علم پیامبر اکرم به زمان وقوع قیامت
- انحصار علم به قیامت و نزول باران و علم به آنچه در رحم مادران است چگونگی جنین در رحم مادر و آینده انسان و محل مرگ او به خداوند
- عدم علم پیامبران به پاسخ امت
- عدم علم پیامبر به ملأاعلی
- عدم شناخت منافقان
- عدم علم پیامبر اکرم(ص) به شب قدر
- عدم علم حضرت سلیمان(ع) به اخبار هُدهُد
- عدم علم حضرت موسی(ع) به علوم حضرت خضر(ع)
- عدم علم حضرت نوح(ع) به اعمال امت خود
- نقص علم انبیا
- خلاصه مجموعه‌ای از پاسخ‌ها به تعارض آیات با عمومیت علم انبیا و اولیا
- گفتار دوم: بیان روایات معارض با عمومیت علم امام و رفع تعارض
- بیان روایات معارض
- رفع تعارض
- گفتار سوم: بیان تعارض روایات سهو امام با علم امام
- بیان روایات
- رفع تعارض
- گفتار چهارم: بیان برخی شبهات و نقد آن‌ها
- جمع‌بندی نهایی
- کتاب‌نامه.
درباره پدیدآورندگان
-
طاهره آل‌بویه
(پدیدآورنده) -
محمد زمان رستمی
(پدیدآورنده)
- دکتر محمد زمان رستمی (متولد ۱۳۴۱ ش، تهران)، در کنار دروس متداول حوزوی، تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری اقتصاد به اتمام رساند. عضویت در انجمن اقتصاد اسلامی حوزه و استادیار دانشگاه قم از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تا کنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «بررسی دیدگاه‌های تفسیری عرفانی درباره علم امام»، «نظریه‌های دخالت دولت»، «تحلیلی از حقوق جزا با رویکرد اقتصادی» و «بررسی نظام مشارکت در روابط کار» برخی از این آثار است. [۳]
- خانم طاهره آل‌بویه (متولد ۱۳۴۵ ش، ساری)، تحصیلات حوزوی خود را در مقطع معادل کارشناسی ارشد کلام و فلسفه جامعة الزهراء(س) پیگیری کرد. معاونت حوزه علمیه فاطمة الزهرا کراچی پاکستان، سرگروه علمی اساتید معارف در جامعة الزهراء(س)، مبلغه نهاد رهبری و مبلغه بعثه در حج و زیارت از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تا کنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «سیری در اسرار فرشتگان با رویکرد عرفانی و قرآنی» و «شیطان‌شناسی» برخی از این آثار است.[۴]