آموزش کلام اسلامی ج۱ (کتاب)
آموزش کلام اسلامی (خداشناسی)، جلد اول از کتاب دو جلدی آموزش کلام اسلامی است که با زبان فارسی به بررسی خداشناسی میپردازد. این کتاب اثر محمد سعیدی مهر است و انتشارات کتاب طه نشر آن را به عهده داشته است[۱].
آموزش کلام اسلامی خداشناسی | |
---|---|
از مجموعه | آموزش کلام اسلامی |
زبان | فارسی |
نویسنده | محمد سعیدی مهر |
ویراستار | سید محمد صفوی |
موضوع | |
مذهب | شیعه |
ناشر | انتشارات کتاب طه |
وابسته به | مؤسسه فرهنگی طه |
محل نشر | قم، ایران |
سال نشر | ۱۳۷۸ ش |
تعداد صفحه | ۳۶۰ |
شابک | ۹۶۴-۹۱۶۸۴-۲-۷ |
شماره ملی | ۵۱۵۹۷۴ |
دربارهٔ کتاب
- در معرفی کتاب آمده است: «اولین مجلد از آموزش کلام اسلامی، شامل مباحث خداشناسی است که در چهار بخش شرح و تبیین یافته است.در فصل اول با عنوان خدایابی روشهای شناخت خداوند از قبیل: راه فطرت، برهان نظم و عقل برهان وجوب و امکان تشریح میشود. مؤلف در فصل دوم ذیل عنوان توحید، انواع توحید ذاتی، صفاتی، افعالی و عملی را بررسی کرده رابطه آن را با شرک بیان میکند.فصل سوم مروری است بر شناخت اوصاف الهی در قرآن و ذکر مهمترین صفات خداوند چون: علم الهی، قدرت الهی، کلام الهی و صدق حکمت.در پایان کتاب این مباحث مطرح میشود: حسن و قبح عقلی، حکمت الهی، عدل الهی، قضا و قدر و جبر یا اختیار».
فهرست کتاب
خدایابی
کلیات
- اهمیت خداشناسی
- ضرورت خداشناسی
- مراتب و سطوح مختلف خداشناسی
- راههای خدایابی و خداشناسی
- راههای عمومی و اختصاصی
راه فطرت
- معانی لغوی و اصطلاحی فطرت
- درآمد
- تبیین خدایابی فطری
- خدایایی فطری در قرآن
- خداشناسی فطری در روایات
برهان نظم
- نظم چیست
- تقریر ساده ای از برهان نظم
- مقدمه نخست برهان نظم
- مقدمه دوم برهان نظم
- نتیجهگیری از برهان نظم
- برهان نظم در قرآن
- آفرینش انسان
- اختلاف زبانها و رنگها
- نظام زوجی عالم
- ایجاد حیات
- رویش گیاهان
- جهان پرندگان
برهان وجوب و امکان
- سودمندی ادله عقلی خدایایی
- مبادی برهان وجوب و امکان
- تقریر برهان وجوب و امکان
- اوصاف اولیه و ثانویه
- قرآن و نیازمندی ممکنات به خدا
توحید
کلیات
- توحید در دیگر ادیان الهی
- عمق و ژرفای آموزه توحید در اسلام
- توحید نظری و عملی معنای لغوی توحید
- معنای اصطلاحی توحید
- دو معنای توحید
- جایگاه بحث توحید در ساختار علم کلام
- توحید در قرآن و سنت
- اهمیت توحید در اسلام و دیگر ادیان آسمانی
توحید ذاتی
- معنای توحید ذاتی و ابعاد آن
- بساطت ذات خداوند
- تنوع ادله توحید
- دلایل مرکب نبودن ذات الهی
- اثبات وحدانیت خداوند و نفی تعدد
- وحدت حقیقی و وحدت عددی
- توحید ذاتی در قرآن
- توحید ذاتی در روایات
توحید صفاتی
- درآمد
- وحدت مفهومی و وحدت عینی وجودی
- معنای توحید صفاتی
- ادله توحید صفاتی
- تغایر مفهومی صفات
- بحثی تاریخی در توحید صفاتی
- توحید صفاتی در روایات
توحید افعالی (۱)
- مقدمه
- نقش توحید افعالی در جهان بینی
- فاعلیت آفریده در سایه فاعلیت آفریدگار
- نقش وسایط در تحقق افعال الهی
- توحید افعالی و اختیار انسان
- دلیلی بر توحید افعالی
توحید افعالی (۲)
- درآمد
- توحید در خالقیت
- توحید در ربوبیت
- اثبات توحید ربوبی
- توحید افعالی در قرآن و سنت
- توحید در خالقیت در قرآن
- توحید ربوبی در قرآن
- اهمیت توحید ربوبی در قرآن
- احتجاج پیامبران بر توحید ربوبی
- استدلالی بر توحید ربوبی
- تدبیر مخلوق به اذن خالق
توحید در تشری ربع و حاکمیت توحید در الوهیت
- توحید در تشریع و حاکمیت
- مبنای عقلی توحید در تشریع و حاکمیت
- توحید در تشریع و حاکمیت از منظر قرآن
- توحید در الوهیت
- چرا یک اله؟
- تلازم اقسام گوناگون توحید نظری
- توحید عملی
- گستره توحید در پهنه اندیشه و عمل
- ارزشمندی توحید نظری
- گستره وسیع توحید عملی
- توحید در عبادت
- حقیقت عبادت چیست؟
- توحید عبادی در میان مسلمانان
- رابطه توحید در الوهیت با توحید در عبادت
- توحید عملی در قرآن و روایات
- اهل کتاب و یکتاپرستی
- رابطه توحید عبادی و توحید ربوبی
- شرک عبادی خفی
توحید عملی
- توحید در استعانت
- توحید در اطاعت
- توحید در محبت
- توحید در توکل
- فطرت توحیدی انسان
- توحید در اطاعت از دیدگاه قرآن
مبانی توحید از دید قرآن و سنت
- قرآن و فطرت توحیدی
- توحید فطری از نگاه روایات
- دلایل عقلی قرآن بر توحید
توحید و شرک (۱)
توحید و شرک (۲)
شرک در قرآن و روایات
- عوامل شرک در قرآن
- مبارزه همه جانبه قرآن با شرک
صفات الهی
کلیات
- اسم صفت و فعل
- گستره بحث صفات الهی در علم کلام
- تقسیمبندی صفات الهی
شناخت اوصاف الهی
- امکان شناسایی اوصاف الهی
- نقد نظریه تعطیل و تشبیه
- راههای شناخت اوصاف الهی
- خداوند واجد همه اوصاف کمالی است
- تبیین معنایی صفات الهی
- توقیفی بودن اسما و صفات الهی
قرآن و توصیف خداوند
- نه تشبیه و نه تعطیل
- صفات الهی در آیینه روایات
علم الهی
- معنای «علم» چیست؟
- علم حصول و حضوری
- اقسام یا مراتب علم الهی
- علم خدا به ذات خویش
- دلیلی بر علم خدا به ذات خود
- علم خداوند به اشیا قبل از ایجاد آنها
- علم خداوند به اشیا پس از ایجاد آنها
- علم ذاتی و علم فعلی
- علم خداوند به جزئیات
- علم الهی و اختیار انسان
- علم الهی از منظر قرآن
- اثبات علم الهی
- علم مطلق و نامحدود خداوند
- علم غیب خداوند
- علم خداوند در نگاه روایات
- علم اختصاصی و علم عمومی خداوند
قدرت الهی
- قدرت چیست؟
- معنای قدرت الهی
- اثبات قدرت الهی
- قدرت مطلق خداوند
- آیا امور محال در حیطه قدرت خدا قرار دارد؟
- تعلق قدرت الهی به افعال قبیح
- قدرت آیات و روایات
- پاسخ روایات به شبهات مربوط به قدرت مطلق
حیات _ ازلیت _ ابدیت
- حیات الهی
- حیات در موجودات طبیعی
- معنای حیات خداوند
- استدلال بر حیات خدا
- توصیف قرآن و روایات از حیات الهی
- ازلیت و ابدیت خداوند
- دو تفسیر از ازلیت و ابدیت الهی
- دلیلی بر ازلیت و ابدیت خداوند
- ازلیت و ابدیت خداوند در قرآن و روایات
اراده الهی
- حقیقت اراده در انسان
- آرای گوناگون متکلمان در بیان حقیقت اراده الهی
- اراده ذاتی و اراده فعلی
- حدوث یا قدم اراده الهی
- تفاوت اراده و مشیت و اختیار
- دلیل متکلمان بر اراده الهی
- تشریعی اراده تکوینی و
- اراده و مشیت الهی در قرآن و روایات
کلام الهی
- مقدمه
- کلام الهی
- حقیقت کلام الهی چیست؟
- همه کائنات «کلمة الله» اند
- کلام لفظی، کلام نفسی و کلام فعلی
- حدوث و قدم کلام الهی
- دلیلی بر متکلم بودن خداوند
- صفت کلام درا ر قرآن و روایات
صدق حکمت
- مقدمه
- صدق صفتی ذاتی یا فعلی؟
- استدلال متکلمان بر صادق بودن خداوند
- صدق الهی در قرآن
- معانی گوناگون حکمت
صفات سلبی
- مقدمه
- دلیلی عمومی بر صفات سلبی
- نفی ترکیب و صفات زاید بر ذات
- نفی جسمیت
- نفی جهت و مکان
- د نفی حلول در غیر
- منفی اتحاد با غیر
- نفی حلول حوادث در خداوند
- نقی لذت و درد
- نفی رؤیت
- استدلال بر امتناع رؤیت حسی حق تعالی
- صفات سلبی در قرآن
- خداوند مکان دار نیست
- خداوند قابل رؤیت نیست
- صفات سلبی در روایات
افعال الهی
حسن و قبح عقلی
- ساختار بحث افعال الهی
- حسن و قبح عقلی
- معنای حسن و قبح و کاربردهای آن
- اختلاف عدلیه و اشاعره در کجاست؟
- دلیلی بر اثبات حسن و قبح عقلی
- ادله اشاعره بر نفی حسن و قبح عقلی
- آثار و نتایج قبول حسن و قبح عقلی
- حسن و قبح عقلی در قرآن و روایات
حکمت الهی، غایتمندی افعال خداوند
- درآمد
- غایت فاعل و غایت فعل
- دلیلی بر حکمت الهی
- استدلال اشاعره بر نفی غایتمندی فعل خداوند
- حکمت الهی در قرآن و روایات
- حکمت الهی و شرور
- محدودیت علم انسان
- غایت نهایی خلقت انسان
- تقدم مصالح عمومی بر مصالح فردی
- نقش انسان در ایجاد پدیدههای شر
- فلسفه شرور
- بیان فلسفه سختیها و گرفتاریها در روایات
عدل الهی
- درآمد
- رابطه حکمت و عدل
- اتکای اصل عدل بر حسن و قبح عقلی
- معنای عدل
- اقسام کلی عدل الهی
- استدلال عقلی بر عدل الهی
- عدل الهی در قرآن
- شبهاتی درباره عدل الهی
- عدل الهی و تفاوت ها
- مرگ و نیستی
- مجازات اخروی و نسبت آن با گناه آدمی
- عدل الهی و درد و رنج انسان
قضا و قدر
- درآمد
- معنای «قضا» و «قدر»
- اقسام قضا و قدر
- قضا و قدر علمی
- قضا و قدر عینی
- سرنوشت و اختیار
- قضا و قدر عمومی
- قضا و قدر در قرآن و سنت
جبر و اختیار
- مقدمه
- حوزههای گوناگون بحث جبر و اختیار
- پیشینه مسأله جبر و اختیار در میان مسلمانان
- گواهی وجدان آدمی بر اختیار او
- بررسی نظریه جبر
- نظریه کسب
- بررسی نظریه تفویض
- انگیزه گرایش
- معتزلیان به نظریه امر بین الأمرین
- نظریه تفویض
- نظریه امر بین الامرین در آیات و روایات
- فهرست آیات
- فهرست روایات
- کتابنامه
دربارهٔ پدیدآورنده
آقای دکتر محمد سعیدی مهر (متولد ۱۳۴۲ ش، تهران)، تحصیلات حوزوی خود را تا سطوح عالی پیگیری کرد. وی رشته فلسفه را در مقطع دکتری در دانشگاه تربیت مدرس تهران به اتمام رساند. مدیر آموزش و پژوهش معاونت امور اساتید معارف نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاهها و مدیر گروه منطق مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی از جمله فعالیتهای وی است. او علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «حقمحوری از دیدگاه علی S»، «تبیین عقلانی وحی از نظر ابنسینا»، «آموزش کلام اسلامی»، «معارف اسلامی»، «نقدی بر انسجامگرایی» و «معنا و مفهوم فلسفه در اسلام» برخی از این آثار است.[۲]