درآمدی بر کلام جدید (کتاب)
درآمدی بر کلام جدید کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون کلام جدید میپردازد. این کتاب به قلم علی ربانی گلپایگانی نگاشته شده و انتشارات مرکز نشر هاجر نشر آن را به عهده داشته است.[۱]
درآمدی بر کلام جدید | |
---|---|
زبان | فارسی |
نویسنده | علی ربانی گلپایگانی |
مذهب | شیعه |
ناشر | انتشارات مرکز نشر هاجر |
محل نشر | تهران |
سال نشر | ۱۳۸۲ ش |
تعداد صفحه | ۲۴۰ |
شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۸۵۷۹-۳۶-۹ |
شماره ملی | ۵۸۳۴۴۰۹ |
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «در این پژوهش برخی از رایجترین و مهمترین مسایل کلامی جدید که در مراکز حوزی و دانشگاهی مورد بحث و گفتگو قرار میگیرد و شبهات و سوالات متنوعی را موجب میشود، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و چالشها و آسیبهای پیش روی علم کلام اسلامی بیان گردیده است. تویسنده، نخست به آشنایی اجمالی با علم کلام و کلام جدید و تاریخچه ای از آنها میپردازد. وی اهداف و ضرورت علم کلام اسلامی را در صیانت از مبانی اعتقادی و اصول دین حیاتی خوانده است و موضوع علم کلام، تعریف علم کلام، علت نام گذاری این علم به کلام، جایگاه آن در میان سایر علوم اسلامی و ارتباط این علم با سایر علوم را بررسی نموده است. مطالعه علم کلام از منظر برون دینی و درون دینی، نسبت بین فلسفه با علم کلام، فرق میان فلسفه دین با کلام اسلامی و نقش علوم تجربی در تحول علم کلام از دیگر مباحث مربوط به کلیات در این کتاب است. نویسنده، در ادامه به شکلگیری علم کلام جدید در جهان مسیحیت و اسلام اشاره کرده و محورهای ثبات و تحول در علم کلام را با توجه به مسایل جدید مطرح شده در این حوزه بررسی نموده است. در بخش بعدی کتاب، نویسنده، مسایل و مباحث مهم علم کلام را مورد کنکاش و بررسی قرار داده است و تعاریفی مختلف از دین در لغت و اصطلاح ارائه کردهاند و تعاریف غایت گرایانه، اخلاقگرایانه، روانشناختی، جامعهشناختی و سایر تعاریف متفاوت از دین را نشانه اهمیت مقوله دین و ادیان شمرده است. در فصل دیگری از این بخش وی به منشأ دین از منظر دین پژوهان اسلامی و غربی اشاره کرده است و اموری مانند فطرت، حس حقیقت جویی، باور درونی به خداوند، حس کمال خواهی نفس انسان و اتکاطلبی کودکانه به دین را جزء منشأ دین خوانده است و دیدگاه درست را در این زمینه مطرح کرده است. وی در ادامه به نیاز بشر به دین اشاره کرده و رسیدن به سعادت ابدی، هدایت عمومی، قانون الهی برای اداره دنیا و آخرت بشر، رسیدن به حیات معقول، پرورش فضایل اخلاقی و کسب عقاید راستین را تنها در پرتو دینداری امکانپذیر دانشته است. بحث از گستره و قلمروی دین و نسبت بین عقل و قلمروی دین. نسبت بین قرآن و قلمروی دین، اهداف نبوت از دین، گستره هدایتهای قرآنی و نقد سکولاریسم از مسایل مطرح شده در فصول بعدی کتاب است که در همین زمینه، نویسنده به زبان دین و دیدگاههای معرفتی و غیر معرفتی از آن اشاره کرده و زبان دین را زبانی عقلانی و در برخی از مواقع فوق عقل توصیف کرده است. نویسنده، در همین راستا به نسبت بین عقل و دین و تعامل آنها اشاره نموده و قرآن کریم را پایه گذار تفکر عقلانی دانسته است. وی همچنین به جایگاه و حجیت عقل در دین اسلام و کارکردهای آن در شناخت معارف دینی پرداخته و نسبت بین عقلانیت جدید و دین در جهان غرب را بیان کرده است. سپس به نسبت بین عقل و ایمان اشاره کرده و دیدگاههای مختلف را در مورد چیستی ایمان و ارتباط آن با عقل منعکس نموده است. رابطه بین علم و دین، تجربه دینی و متعلقات آن و نسبت بین دین و تجربه از مباحث بعدی کتاب است. که در این زمینه، نویسنده، به نقد دیدگاههای مربوط به تجربه دینی و از سنخ تجربه دانستن معارف دینی پرداخته است. تکثرگرایی دینی و نقد آن، مبانی معرفت شناختی پلورالیسم دینی، فلسفه تبوت، نسبت بین معرفت بشری و فهم دین، گونههای تحول در فهم دین، تجرد معرفت و تکامل فهم دین، کثرت فهمها از دین و معیار صدق و صحت آنها و نسبیتگرایی در فهم دین از مباحث پایانی کتاب است».[۱]
فهرست کتاب
- فهرست مطالب
- پیشگفتار
- مقدمه مؤلف
- بخش اول: آشنایی با علم کلام و کلام جدید
- فصل اول: تعریف و نامگذاری علم کلام
- تعریف علم کلام
- وجه تسمیه
- فصل دوم: هدف و ضرورت علم کلام
- اهدافعلم کلام
- جایگاه و ضرورت علم کلام
- موضوع علم کلام
- مسائل علم کلام
- فصل چهارم: علم کلام و علوم دیگر
- کلام و علوم برون دینی
- کلام و فلسفه دین
- فصل پنجم:تاریخ و تطور علم کلام
- تحلیل تاریخی
- نتایج بحث
- نقد دو دیدگاه
- نقش فلسفه در تحول علم کلام
- علوم تجربی و تحول علم کلام
- فصل ششم: کلام جدید
- کلام جدید در جهان مسیحیت
- کلام جدید در جهان اسلام
- محورهای ثبات و تحول در علم کلام
- الف) محورهای ثبات
- ب) محورهای تحول و تجدد (...)
- نکتههای تکمیلی
- بخش دوم: مباحثی از کلام جدید
- فصل اول: تعریف دین
- دین در لغت
- عنصر مشترک ادیان
- تعریف عام و خاص دین
- گونهشناسی تعاریف دین
- تعریفهای ذاتی دین
- تعریفهای غایت انگارانه
- تعریفهای اخلاق گرایانه دین
- تعریفهای روان شناختی دین
- تعریفهای جامعه شناختی دین
- تعریفهایی از دین شناسان مسلمان
- فصل دوم: منشا دین
- دیدگاههای خداباورانه
- فطرت و دین
- فطرت کمال خواهی و دینگرایی بشر
- حس حقیقت جویی و دینگرایی انسان
- دیدگاههای طبیعت گرایانه
- جانمندانگاری و منشا دین
- اتکاطلبی کودکانه و منشا دین
- دورکیم و منشا دین
- فصل سوم: نیاز بشر به دین
- دین زمینه ساز سعادت ابدی
- هدایت عمومی و فطرت بشری
- جامعیت و قداست قانون
- دین و حیات معقول بشر
- دین و پرورش فضایل اخلاقی
- دین وعقاید راستین
- فصل چهارم: قلمرو دین
- عقل و قلمرو دین
- قرآن و قلمرو دین
- قرآن و اهداف نبوت
- گستره هدایتهای قرآنی
- نقد سکولاریسم
- فصل پنجم: زبان دین
- ماهیت و پیشینه بحث
- الف) دیدگاههای غیر معرفتی
- ب * دیدگاههای معرفتی
- فصل ششم: عقل و دین
- عقل در لغت و اصطلاح
- قرآن و تفکر عقلی
- جایگاه و حجیت عقل از دیدگاه روایات
- کارکردهای عقل و دینشناسی
- فصل هفتم: دین و عقلانیت جدید
- دین و عقلانیت نظام مند
- دین و عقلانیت ابزاری و سوداگرا
- واکنشها و انتقادها
- فصل هشتم: عقل و ایمان
- چیستی ایمان
- دیدگاههای مختلف در باب نسبت عقل و ایمان
- فصل نهم: علم و دین
- پیشینه بحث
- علم و دین مورد بحث
- دیدگاهها
- فصل دهم: تجربه دینی
- واژهشناسی تجربه دینی
- متعلق تجربه دینی
- پیشینه و انگیزه
- گونههای تجربه دینی
- فصل یازدهم: تکثرگرایی دینی
- تبیین موضوع بحث
- مبنای معرفت شناختی تکثرگرایی دینی
- مبنای دینی تکثرگرایی دینی
- تکثرگرایی دینی و فلسفه نبوت
- فصل دوازدهم: معرفت و فهم دین (۱)
- ضرورت فهم دین
- امکان فهم دین
- فصل سیزدهم: معرفت و فهم دین (۲)
- اسلام و کمال دین
- گونههای تحول در فهم
- تجرد معرفت و تکامل فهم
- فرضیه تحول تنوریک معانی
- فهم عصری دین
- فصل چهاردهم: کثرت فهمها و فهم معیار
- طرح مسئله
- کثرت طولی و عرضی فهم
- اختلاف در ظواهر نه در نصوص
- عوامل اختلاف فهمها
- معیار ارزیابی و داوری
- مرجعیت دینی و سیاسی
- نسبیگرایی و کثرات قرائتها
- منابع ماخذ