اولین مسلمان

از افتخارات و فضایل امیر المؤمنین (ع) آن است که اولین مسلمان از مردان بود و پیشتازی و سابقۀ در ایمان داشت^[۱].

مقدمه

اولین پیشتاز در ایمان معنی دین، تجسّم ایمان این فضیلت هم در احادیث پیامبر خدا آمده است: علیّ أوّل من آمن بی و صدّقنی و أوّل من أسلم علیّ بن أبی طالب^[۲] و هم از زبان خود علی (ع)، چه در احادیث آن حضرت، چه در اشعارش: سبقتکم إلی الإسلام طرّا غلاما ما بلغت أوان حلمی^[۳]؛ صدّقته و جمیع النّاس فی بهم من الضلالة و الإشراک و النّکد^[۴] که در بیت اول اشاره به اسلام آوردن پیش از همه و قبل از سنّ بلوغ دارد و در دوم، تصدیق نبوت پیامبر، در زمانی‌که همه مردم در گمراهی و شرک بودند. در احادیث متعددی است که سنّ آن حضرت هنگام مسلمان شدن ده سال بود. خود او فرموده است که پیامبر خدا (ص) روز دوشنبه مبعوث شد و من سه‌شنبه مسلمان شدم: بعث النّبیّ (ص) یوم الإثنین و أسلمت یوم الثلثاء^[۵]. ابن عباس نقل کرده که آیۀ وَالسَّابِقُونَ الأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ...^[۶] دربارۀ امیر المؤمنین نازل شده است، او در ایمان بر همه سبقت جست و به دو قبله نماز خواند و در دو بیعت شرکت داشت: نزلت فی أمیر المؤمنین (ع) سبق النّاس کلّهم بالإیمان و صلّی القبلتین و بایع البیعتین^[۷]^[۸].

نخستین مسلمان‌

نخستین کسی که اسلام آورد و صادقانه از پیامبر اکرم (ص) پیروی و آن حضرت را یاری و معاونت کرد، امیر المؤمنین علی بن ابی طالب (ع) بود.

علّامه امینی در کتاب ارزشمند خود، الغدیر، سخن ده‌ها تن از بزرگان صحابه، تابعین و اعلام مسلمان را از ده‌ها منبع معتبر غیر شیعی آورده که تأیید و تأکید می‌کند که علی (ع) نخستین مسلمان امّت اسلامی است^[۹]. از جمله این افرادند؛

علاوه بر روایات و احادیث فراوانی که از پیامبر اکرم (ص)، امیر المؤمنین علی (ع) و صحابه و تابعین رسیده و اشعاری که شاعران صدر اول اسلام در این باره سروده‌اند، برخی بر سبقت اسلام علی (ع) ادعای اجماع کرده‌اند^[۱۱]. بیان همه این روایات، احادیث، سخنان و اشعار کاری ناممکن است. در اینجا به چند مورد مختصر بسنده می‌کنیم:

می‌گویند: پیامبر (ص) روز دوشنبه به رسالت مبعوث شد و علی (ع) روز سه شنبه ایمان آورد^[۱۲]. پیامبر اکرم (ص) فرمود: نخستین فردی که از شما در حوض کوثر بر من وارد شود، نخستین‌ مسلمان شما یعنی: علی بن ابی طالب است^[۱۳].

علی نخستین فرد از یاران من است که مسلمان شد. علی در اسلام از همه امت من سبقت دارد^[۱۴]. روزی دست علی (ع) را گرفت و فرمود: این نخستین کسی است که به من ایمان آورد و این نخستین کسی است که روز قیامت با من دست می‌دهد. او صدیق اکبر است^[۱۵]. نخستین کسی که با من نماز خواند، علی است^[۱۶].

علی (ع) در مناسبت‌های فراوان بر سبقت خویش در اسلام تأکید فرموده است. از جمله: احدی در نماز با رسول خدا (ص) بر من پیشی نگرفت. من نخستین کسی هستم که به رسول خدا (ص) ایمان آوردم. من صدیق اکبر هستم. یا فرمود که: احدی را در این امّت نمی‌شناسد که پیش از او خدا را پرستش کرده باشد، مگر رسول خدا (ص). و یا هفت سال پیش از مردم نماز خواند^[۱۷].

شاید منظور امام این باشد که دو یا پنج سال پیش از بعثت آن‌گاه که ارهاصات^[۱۸] پیامبری نمودار شد، عبادت کرده است. آن‌گاه این رقم را به سه یا پنج سال دوره دعوت سرّی افزوده است. احتمال دارد که آن حضرت واقعاً هفت سال پیش از بعثت با رسول خدا (ص) عبادت کرده باشد. این احتمال در صورتی قوّت می‌گیرد که وقتی ایمان آورد، ده یا یازده‌ساله بوده باشد.

استدلال امام علی (ع) و احتجاج یاران حضرت و تابعان مبنی بر پیشی داشتن او در اسلام، با این کثرت شگفت‌انگیز در مناسبت‌های مختلف از جمله در صفین و تلاش آنان به این مسأله، خود برهانی روشن بر این مطلب است.

ما، در میان دشمنان قسم خورده علی (ع) کسی را سراغ نداریم که منکر این فضیلت باشد یا در آن شبهه نماید یا آن را برای کس دیگری برشمارد. در حالی که می‌دانیم دشمنان علی (ع) انگیزه‌های گوناگونی داشتند و در راه نیل به اهداف پلید خود، حتی از دروغ بستن بر خدا و رسول اکرم (ص) و بیان مطالب ناروا پروا نداشتند، قطعا اگر احتمال می‌دادند که دروغشان در این باره مورد پذیرش کسی قرار خواهد گرفت، بی‌درنگ به آن مبادرت می‌کردند، امّا اتّفاق نظرها در این باره به حدی بود که نتوانستند کوچک‌ترین خدعه و نیرنگی پیش گیرند. اینها همه نشان می‌دهد که سبقت علی (ع) در اسلام مسلّم و مورد اتّفاق نظر همگان بوده، احدی نمی‌توانست آن را انکار کند. برای نمونه و شاهدی بر این اتّفاق نظر، فقط یک حادثه را نقل می‌کنیم که برای سعد بن ابی وقاص روی داد. می‌دانیم که وی از علی (ع) جدا شد و راه دیگری پیمود.

حادثه چنین است؛ سعد شنید که مردی علی (ع) را دشنام می‌دهد، ایستاد و خطاب به او گفت: ای مرد؛ چرا علی بن ابی طالب را دشنام می‌دهی؟ آیا نخستین کسی نبود که اسلام آورد؟ آیا او نخستین کسی نبود که با رسول خدا (ص) نماز خواند؟ آیا او داناترین مردم نبود؟...^[۱۹]. مقداد هم از کار قریش در شگفت بود که خلافت را از نخستین مؤمن مسلمان یعنی علی (ع) دور کردند^[۲۰].^[۲۱]

منابع

پانویس

↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۰۹.
↑ مناقب، ابن شهر آشوب، ج ۲ ص ۶، فضائل الخمسه، ج ۱ ص ۱۷۸
↑ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۴ ص ۱۲۲.
↑ مناقب، ج ۲ ص ۷
↑ مناقب، ج ۲ ص ۷، نیز بحار الانوار، ج ۳۸ ص ۲۰۳
↑ توبه /۱۰۰
↑ بحار الانوار، ج ۳۸ ص ۲۰۵
↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۰۹.
↑ بنگرید: الغدیر، ج۳، ص۹۵- ۹۹؛ ۲۲۴- ۲۳۶؛ ج۹، ص۱۵، ۱۲۲؛ ج۱۰، ص۱۵۶- ۱۵۸، ۱۶۴- ۱۶۸، ۲۹۰- ۳۲۲.
↑ دو نفر آخر را ابن حجر عسقلانی افزوده است: الاصابه، ج۲، ص۳۵۷- ۳۵۸.
↑ بنگرید: الصواعق المحرقه، فصل اول باب نهم؛ معرفة علوم الحدیث، ص۲۲.
↑ بنگرید: الاوائل، ج۱، ص۱۹۵.
↑ مستدرک حاکم، ج۳، ص۱۳۶.
↑ الغدیر، ج۳، ص۹۵- ۹۶.
↑ الغدیر، ج۲، ص۲۱۳.
↑ الغدیر، ج۳، ص۲۲۰.
↑ بنگرید: الغدیر، ج۳، ص۲۱۳- ۲۲۲؛ ج۱۰، ص۱۵۸- ۱۶۴؛ شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۳؛ تاریخ بغداد، ج۴، ص۲۲۴؛ مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۰۲؛ الاوائل، ج۱، ص۱۹۵؛ وقعة صفّین، ص۳۵۵، ۳۶۰؛ مروج الذهب، ج۲، ص۵۹.
↑ خوارق عادتی که از نبی پیش از ظهور، ظاهر شود... تا بر نبوت او دلالت کند. (لغت‌نامه دهخدا).
↑ مستدرک حاکم، ج۳، ص۵۰۰؛ حیاة الصحابة، ج۲، ص۵۱۴- ۵۱۵.
↑ الغدیر، ج۹، ص۱۱۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۴۰.
↑ عاملی، سید جعفر مرتضی، سیرت جاودانه ج۱، ص ۲۷۸.

[1] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۰۹.

[2] مناقب، ابن شهر آشوب، ج ۲ ص ۶، فضائل الخمسه، ج ۱ ص ۱۷۸

[3] شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۴ ص ۱۲۲.

[4] مناقب، ج ۲ ص ۷

[5] مناقب، ج ۲ ص ۷، نیز بحار الانوار، ج ۳۸ ص ۲۰۳

[6] توبه /۱۰۰

[7] بحار الانوار، ج ۳۸ ص ۲۰۵

[8] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۰۹.

[9] بنگرید: الغدیر، ج۳، ص۹۵- ۹۹؛ ۲۲۴- ۲۳۶؛ ج۹، ص۱۵، ۱۲۲؛ ج۱۰، ص۱۵۶- ۱۵۸، ۱۶۴- ۱۶۸، ۲۹۰- ۳۲۲.

[10] دو نفر آخر را ابن حجر عسقلانی افزوده است: الاصابه، ج۲، ص۳۵۷- ۳۵۸.

[11] بنگرید: الصواعق المحرقه، فصل اول باب نهم؛ معرفة علوم الحدیث، ص۲۲.

[12] بنگرید: الاوائل، ج۱، ص۱۹۵.

[13] مستدرک حاکم، ج۳، ص۱۳۶.

[14] الغدیر، ج۳، ص۹۵- ۹۶.

[15] الغدیر، ج۲، ص۲۱۳.

[16] الغدیر، ج۳، ص۲۲۰.

[17] بنگرید: الغدیر، ج۳، ص۲۱۳- ۲۲۲؛ ج۱۰، ص۱۵۸- ۱۶۴؛ شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۳؛ تاریخ بغداد، ج۴، ص۲۲۴؛ مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۰۲؛ الاوائل، ج۱، ص۱۹۵؛ وقعة صفّین، ص۳۵۵، ۳۶۰؛ مروج الذهب، ج۲، ص۵۹.

[18] خوارق عادتی که از نبی پیش از ظهور، ظاهر شود... تا بر نبوت او دلالت کند. (لغت‌نامه دهخدا).

[19] مستدرک حاکم، ج۳، ص۵۰۰؛ حیاة الصحابة، ج۲، ص۵۱۴- ۵۱۵.

[20] الغدیر، ج۹، ص۱۱۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۴۰.

[21] عاملی، سید جعفر مرتضی، سیرت جاودانه ج۱، ص ۲۷۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

v t e فضائل امام علی (ع)
آیات	آیه ولایت • آیه اولی الامر • آیه تطهیر • آیه مباهله • آیه صادقین • آیه خیر البریة • آیه اکمال • آیه تبلیغ • آیه انذار • آیه اخوت • آیه اطعام • آیه ود • آیه شراء • آیه انفاق • آیه نجوی • آیه شاهد
روایات	حدیث مدینة العلم • حدیث رایت • حدیث کسا • خطبه غدیریه • حدیث منزلت • حدیث یوم‌الدار • حدیث طیر مشوی • حدیث ولایت • لا فتی إلا علی • سلونی قبل أن تفقدونی • حدیث تشبیه
القاب	قسیم الجنة و النار • فاروق اعظم • صدیق اکبر • یعسوب‌ الدین • صالح المؤمنین • امیرالمؤمنین • ساقی کوثر
وقایع	مولود کعبه • لیلة المبیت • ازدواج امام علی • رد الشمس • واقعه غدیر • عید غدیر • مباهله • پنج تن • اصحاب کساء • خاتم‌بخشی • حدیث سد ابواب • ابلاغ آیات برائت • حدیث تهنیت
وابسته	دعای ناد علی • اولین مسلمان • برتری اهل بیت • لولا علی لهلک عمر