جامعه علی در حدیث
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
روایات دربارۀ جامعه
روایاتی دربارۀ جامعه علی (ع) وارد شده است مانند:
- ابوبصیر از امام صادق(ع) روایت می‌کند حضرت فرمودند: "ای ابومحمد! جامعه نزد ماست و آنها چه می‌دانند جامعه چیست؟" عرض کردم: قربانت گردم! جامعه چیست؟ فرمود: "صحیفه‌ای است با طول هفتاد ذرع به ذرع رسول خدا(ص) و املای آن حضرت از دهان مبارکش و دست خط علی(ع). هر حلال و حرام و هر چیزی که مردم به آن نیاز داشته باشند؛ حتی دیه خراش‌های کوچک، در آن است". امام با دستش به من زد و فرمود: ای ابومحمد! به من اجازه می‌دهی؟ عرض کردم: قربانت گردم من در اختیار شما هستم. هرچه می‌خواهید بکن. حضرت همچون کسی که خشمگین است، دست مرا نیشگون گرفت و فرمود: حتی دیه این، عرض کردم: به خدا این علم است. فرمود: این علم است؛ ولی نه همه علم"[۱].[۲].
- حریز به امام صادق(ع) عرض کرد: "چرا عمر شما امامان(ع) کوتاه است و مرگ شما به هم نزدیک، با اینکه مردم به شما نیازمندند؟" امام (ع) فرمودند: "هر کدام از ما صحیفه‌ای داریم که در آن هر چه باید در مدت امامت عمل شود، ثبت است و چون مندرجات آن به آخر رسید فهمیده میشود عمر به آخر رسیده و پیامبر(ص) در خواب می‌‌آید و خبر مرگ او را به وی می‌‌دهد و آنچه از مقام نزد خدا دارد به او گزارش می‌‌دهد"[۳].[۴].
- بکر بن کرب صیرفی میگوید: امام صادق(ع) می‌فرمود: "در نزد ماست آنچه با وجود آن نیازی به مردم نداریم و در حقیقت مردم به ما نیاز دارند و به راستی در نزد ما کتابی است از املای رسول خدا(ص) به خط علی(ع) دفتری است که در آن هر حلال و حرامی ثبت است، شما کاری را به ما رجوع می‌کنید و دستور می‌خواهید، ما می‌دانیم بدان عمل می‌کنید و یا اینکه آن را ترک می‌کنید"[۵].[۶].
- از محمد بن حمران از سلیمان بن خالد نقل شده میگوید: از امام صادق(ع) شنیدم فرمود: "نزد ما صحیفه‌ای است که جامعه گفته میشود (...) هیچ حلال و حرام نیست مگر آنکه در آن صحیفه ذکر شده، حتی دیه خراشی که بر بدن می‌‌افتد"[۷].[۸].
- از امام صادق(ع) نقل شده است که از ایشان درباره جامعه سؤال کردند امام در جواب گفت: "به خدا سوگند در این کتاب جميع آنچه که مردم به آن احتیاج دارند وجود دارد حتی دیه خراشیدن صورت و تازیانه و نیم تازیانه"[۹].[۱۰].
- محمد بن مسلم از امام باقر(ع) روایت کرده است، حضرت فرمودند: "نزد ما صحیفه‌ای از کتاب‌های علی(ع) است که طول آن هفتاد ذراع است و ما از محتوای آن پیروی می‌کنیم و از آن تجاوز نمی‌کنیم"[۱۱].[۱۲]
پرسش‌های وابسته
- رابطه مصحف فاطمه یا کتاب‌هایی مثل جفر با علم معصوم چیست؟ (پرسش)
- رابطه مصحف فاطمه یا کتاب‌هایی مثل جفر یا جامعه با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع جامعه علی
جستارهای وابسته
منابع
مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام
هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی
مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل
مشکی، محمد، بررسی علم امام از دیدگاه شیخ مفید
محمد زمان رستمی و طاهره آل‌بویه، علم امام
فائز باقری، سید محمد، بررسی علم اولیای الهی
خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی ج۲- امام خان، عسکری، منشأ و قلمرو علم امام
اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه- شیخ‌زاده، قاسم علی، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا
محمد بیابانی اسکوئی، امامت
گنجی، حسین، امام‌شناسی
پانویس
- ↑ «يَا أَبَا مُحَمَّدٍ وَ إِنَّ عِنْدَنَا الْجَامِعَةَ وَ مَا يُدْرِيهِمْ مَا الْجَامِعَةُ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا الْجَامِعَةُ قَالَ صَحِيفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ إِمْلَائِهِ مِنْ فَلْقِ فِيهِ وَ خَطِّ عَلِيٍّ بِيَمِينِهِ فِيهَا كُلُّ حَلَالٍ وَ حَرَامٍ وَ كُلُّ شَيْءٍ يَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَيْهِ حَتَّى الْأَرْشُ فِي الْخَدْشِ وَ ضَرَبَ بِيَدِهِ إِلَيَّ فَقَالَ تَأْذَنُ لِي يَا أَبَا مُحَمَّدٍ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّمَا أَنَا لَكَ فَاصْنَعْ مَا شِئْتَ قَالَ فَغَمَزَنِي بِيَدِهِ وَ قَالَ حَتَّى أَرْشُ هَذَا كَأَنَّهُ مُغْضَبٌ قَالَ قُلْتُ هَذَا وَ اللَّهِ الْعِلْمُ قَالَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ وَ لَيْسَ بِذَاك»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۲۳۹.
- ↑ ر.ک: مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص ۷۹ ـ ۸۲؛ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج ۲، ص ۳۹۲ ـ ۳۹۶؛ امام خان، عسکری، منشأ و قلمرو علم امام، فصل پنجم؛ اوجاقی، ناصرالدین، علم امام از دیدگاه کلام امامیه، ص ۸۵؛ شیخ‌زاده، قاسم علی، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا، ص ۶۷ ـ ۷۱.
- ↑ «عَنْ حَرِيزٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا أَقَلَّ بَقَاءَكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ أَقْرَبَ آجَالَكُمْ بَعْضَهَا مِنْ بَعْضٍ مَعَ حَاجَةِ النَّاسِ إِلَيْكُمْ فَقَالَ إِنَّ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنَّا صَحِيفَةً فِيهَا مَا يَحْتَاجُ إِلَيْهِ أَنْ يَعْمَلَ بِهِ فِي مُدَّتِهِ فَإِذَا انْقَضَى مَا فِيهَا مِمَّا أُمِرَ بِهِ عَرَفَ أَنَّ أَجَلَهُ قَدْ حَضَرَ فَأَتَاهُ النَّبِيُّ ص يَنْعَى إِلَيْهِ نَفْسَهُ وَ أَخْبَرَهُ بِمَا لَهُ عِنْدَ اللَّه»؛ کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۴۳۳.
- ↑ ر.ک: رستمی، محمد زمان، آل بویه، طاهره، علم امام.
- ↑ «إِنَّ عِنْدَنَا مَا لا نَحْتَاجُ مَعَهُ إِلَى النَّاسِ وَ إِنَّ النَّاسَ لَيَحْتَاجُونَ إِلَيْنَا وَ إِنَّ عِنْدَنَا كِتَاباً إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ خَطُّ عَلِيٍّ ع صَحِيفَةً فِيهَا كُلُّ حَلَالٍ وَ حَرَامٍ وَ إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَّا بِالْأَمْرِ فَنَعْرِفُ إِذَا أَخَذْتُمْ بِهِ وَ نَعْرِفُ إِذَا تَرَكْتُمُوهُ»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج1، ص242.
- ↑ ر.ک: رستمی، محمد زمان، آل بویه، طاهره، علم امام.
- ↑ «إِنَّ عِنْدَنَا لَصَحِيفَة [طُولُهَا] سبعين [سَبْعُونَ] ذِرَاعاً إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ خَطُّ عَلِيٍّ ع بِيَدِهِ مَا مِنْ حَلَالٍ وَ لَا حَرَامٍ إِلَّا وَ هُوَ فِيهَا حَتَّى أَرْشُ الْخَدْشِ»؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص143.
- ↑ ر.ک: عرفانی، محمد نظیر، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۸۳؛ مشکی، محمد، بررسی علم امام از دیدگاه شیخ مفید، فصلنامه فلسفی کلامی، ش ۴۵، ص ۳۰۶.
- ↑ «وَ أَمَّا الْجَامِعَةُ فَهُوَ كِتَابٌ طُولُهُ سَبْعُونَ ذِرَاعاً إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ ص مِنْ فَلْقِ فِيهِ وَ خَطُّ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع بِيَدِهِ فِيهِ وَ اللَّهِ جَمِيعُ مَا تَحْتَاجُ إِلَيْهِ النَّاسُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ حَتَّى إِنَّ فِيهِ أَرْشَ الْخَدْشِ وَ الْجَلْدَةِ وَ نِصْفِ الْجَلْدَة»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۲۶، ص ۱۸.
- ↑ ر.ک: مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص ۶۶.
- ↑ «إِنَّ عِنْدَنَا صَحِيفَةً مِنْ كُتُبِ عَلِيٍّ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فَنَحْنُ نَتَّبِعُ مَا فِيهَا لَا نَعْدُوهَا»؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص ۱۴۳.
- ↑ ر.ک: سید علی هاشمی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی، ص ۱۹۱ ـ ۱۹۵.