اول زمان و آخر زمان به چه معناست؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
اول زمان و آخر زمان به چه معناست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / غیبت امام مهدی
مدخل اصلیآخرالزمان
تعداد پاسخ۱ پاسخ

اول زمان و آخر زمان به چه معناست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌

آیت‌الله محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، در کتاب «دانشنامهٔ امام مهدی» در این‌باره گفته است:

«اول و آخر، دو مفهوم نسبی‌اند و از این رو، معانی آنها نسبت به مبدأهای سنجش گوناگون، قابل تغییر است. برای نمونه، در برخی احادیث پیامبر اکرم (ص)، ایشان خود را در اول‌ زمان و ظهور امام مهدی (ع) را در آخر زمان دانسته‌اند که حدیث زیر، از آن جمله است: "مهدی این امت از ماست، هنگامی که دنیا آشفته و نابه‌سامان می‌شود و فتنه‌ها پشت سر هم می‌آیند و راهزنی می‌شود و یکدیگر را غارت می‌کنند و نه بزرگ، به کوچک رحم می‌کند و نه کوچک، بزرگ را محترم می‌شمارد، این هنگام است که خدای عز و جل، مهدی ما، نهمین فرزند از نسل حسین (ع) را بر می‌انگیزد تا دژهای گم‌راهی را فتح کند و دل‌های غافل (مهرخورده‌) را در آخر زمان با ضرب تازیانه بیدار کند، همان‌گونه که من در اول‌ زمان به آن پرداختم، و زمین را از عدالت، پر می‌کند، همان گونه که از ستم، پر شده است"[۱]. این احادیث، بخشی از مطالب گفته شده، یعنی اطلاق آخر زمان بر عصر بعثت پیامبر خاتم (ص) را دچار مشکل می‌نماید، اما با بررسی بیشتر و دست‌یابی به احادیث دیگر که مفهوم "اول‌ زمان" را بر زمان‌های دورتری، مانند روزگار حضرت نوح (ع)‌[۲] و اصحاب کهف‌[۳] اطلاق کرده‌اند و نیز برخی احادیث دیگر[۴]، می‌توان چنین گفت: "اول‌زمان"، مفهومی نسبی است. این مفهوم، گاه نسبت به دوران اولیه تاریخ، نظر دارد، یعنی روزگاری که حضرت آدم (ع) پا به زمین نهاد و پیامبران نخستین، مانند حضرت آدم (ع) و حضرت نوح (ع)، مبعوث شدند تا تمدن انسانی را پایه‌گذاری کنند؛ و گاه نیز به اولین قطعه زمانی از آخرین حلقه تمدن بشر که به وسیله پیامبر خاتم (ص) بنیاد نهاده شد و در پایان خود با ظهور منجی بشر، بر همه آیین‌های دیگر غلبه می‌یابد. خاطرنشان می‌کنیم این مفهوم را نباید بر اول‌زمان حقیقی و طبیعی تطبیق دهیم؛ زیرا با توجه به عمر چندین میلیون ساله زمین و دنیا، سرآغاز آن، و در نتیجه میانه و انتهای آن برای ما انسان‌ها مبهم و مفهومی ناشناخته است و ارجاع و نام بردن از آن، شایسته سخن معصومان نیست؛ زیرا به نظر می‌رسد ایشان در صدد ارائه مفاهیم تاریخی و نه طبیعی در این زمینه بوده‌اند تا با راه‌نمایی و روشن نمودن ذهن ما نسبت به رویدادهای تاریخی، با آمادگی نسبی به دوره‌های پر پیچ و تاب تاریخ در آییم و از فتنه‌ها و پیشامدهای سخت آن به سلامت برهیم. در هر صورت، مفهوم آخرزمان، اگر با مفهوم اول‌زمان تاریخی به معنای روزگار هبوط حضرت آدم (ع) و بعثت پیامبران نخستین، سنجیده شود، می‌تواند معنایی وسیع‌تر داشته باشد و دوره نسبتاً طولانی عصر بعثت پیامبر (ص) تا رستاخیز را در بر بگیرد و اگر در مقابل اول‌زمان به معنای روزگار بعثت محمد (ص) قرار گیرد، می‌تواند به هر دو دوره روزگار غیبت و ظهور، و نیز دوره پیش از رستاخیز، اطلاق شود. در هر حال و در هر یک از این دو معنا، مفهوم آخرزمان، در بردارنده دوره غیبت و قیام امام مهدی (ع) و نیز حوادث پیش از رستاخیز است» [۵].

پرسش‌های وابسته

  1. مقصود از آخرالزمان چیست؟ (پرسش)
  2. روایات آخر زمان چگونه دسته‌بندی می‌شوند؟ (پرسش)
  3. اول زمان و آخر زمان به چه معناست؟ (پرسش)
  4. آیا اصطلاح آخر زمان در قرآن آمده است؟ (پرسش)
  5. به چه دلیل این زمان آخرالزمان است؟ (پرسش)
  6. سیمای جهان در دوران پیش از قیام امام مهدی چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  7. آیا قبل از ظهور امام مهدی جنگ‌هایی رخ می‌دهد که حدود دو سوم شیعیان از بین می‌روند؟ (پرسش)
  8. آیا قبل از ظهور امام مهدی کافران از مؤمنان جدا می‌شوند؟ (پرسش)
  9. محدوده زمانی آخرالزمان از چه وقت تا چه وقت است؟ (پرسش)
  10. باورهای دینی مردم در آخرالزمان چگونه است؟ (پرسش)
  11. پیشگویی‌های کتاب‌های مقدس درباره آخرالزمان چیست؟ (پرسش)
  12. پیشگویی‌های نوستر آداموس درباره آینده و آخرالزمان چیست؟ (پرسش)
  13. پیشگویی‌هایی که پیش از ظهور تحقق پیدا کرده چیست؟ (پرسش)
  14. امر به معروف کردن در آخرالزمان چه وضعیتی پیدا می‌کند؟‌ (پرسش)
  15. چه کسی در آخرالزمان کعبه را ویران می‌کند؟ (پرسش)
  16. وضعیت معاملات مردم در آخرالزمان چگونه است؟ (پرسش)
  17. چه ارتباطی میان ماه رجب و نشانه‌های آخرالزمان وجود دارد؟ (پرسش)
  18. زمامداران آخرالزمان چه صفاتی دارند؟ (پرسش)
  19. ویژگی‌های دانشمندان آخرالزمان چیست؟ (پرسش)
  20. منظور از روم در روایات آخرالزمان چیست؟ (پرسش)
  21. در آخرالزمان چه حوادثی اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
  22. ویژگی‌های زنان در آخرالزمان چیست؟ (پرسش)
  23. ویژگی‌های مردان در آخرالزمان چیست؟ (پرسش)
  24. وضعیت شهر تهران در آخرالزمان چگونه است؟ (پرسش)

نشانه‌های آخرالزمان

  1. مراد از آشوب‌های جهانی که از نشانه‌های آخرالزمان است چیست؟ (پرسش)
  2. آتش و دود که از نشانه‌های آخرالزمان است چگونه تحقق پیدا می‌کند؟ (پرسش)
  3. نشانه‌های آخرالزمان چیست؟ (پرسش)
    1. مفهوم لغوی اشراط الساعه چیست؟ (پرسش)
    2. آیا اشراط الساعه از نشانه‌های ظهور است؟ (پرسش)
  4. آیا در آخرالزمان کفار هم گرفتار ظلم می‌شوند؟ (پرسش)
  5. آتش و دود که از نشانه‌های آخرالزمان است چگونه تحقق پیدا می‌کند؟ (پرسش)

زندگی در آخرالزمان

  1. سیمای زندگی در آخرالزمان چگونه است؟ (پرسش)

آخرالزمان در قرآن

  1. آیا در قرآن نشانه‌های آخرالزمان آمده است؟ (پرسش)
  2. آیا مراد "الیوم‌ الآخر" در قرآن آخرالزمان است؟ (پرسش)

آخرالزمان در احادیث

  1. آخرالزمان در احادیث به چه معناست؟ (پرسش)

ویژگی مردم در آخرالزمان

  1. در روایت است که دین‌‏داری در آخر الزمان مثل گرفتن آتش در دست چرا دین‌‏داری در این زمان سخت‌‏تر از زمان‌‏های دیگر است؟ (پرسش)
  2. وضعیت دین در آخر الزمان و حفظ آن توسط مؤمن چگونه خواهد بود؟ (پرسش)

فساد در آخرالزمان

  1. انواع فسادهای آخر الزمان در روایات چیست؟ (پرسش)
  2. فتنه‌هایی که در آخر الزمان شیعیان را تهدید می‌کنند کدامند و راه مقابله با آنها چیست؟ (پرسش)

آخرالزمان و ظهور منجی

  1. چه ارتباطی میان آخرالزمان و ظهور منجی وجود دارد؟ (پرسش)

آخرالزمان و برپایی قیامت

آخرالزمان در آیین‌های دیگر

  1. آیا باور به آخرالزمان در ادیان گوناگون وجود دارد؟ (پرسش)
  2. ویژگی‌های آخرالزمان را از دیدگاه یهود چیست؟ (پرسش)
  3. آخر الزمان از نظر مسیحیان چه دورانی است؟ نظریه پایان دوران و نهایت عالم به چه معناست و چه جایگاهی در کتاب مقدس دارد؟ (پرسش)

آخرالزمان در رسانه‌ها

  1. تفکرات حاکم بر فیلم‌های هالیوود درباره تسخیر جهان و این که کسی می‌آید و جهان را به هم می‌ریزد چگونه تحلیل می‌شود؟ (پرسش)
  2. فیلم‌هایی مانند روز استقلال و نوستراداموس یا بازی جهنم خلیج فارس چه ارتباطی با موضوع مهدویت دارد؟ (پرسش)
  3. چه سیاست‌هایی در فیلم‌سازی هالیوود دنبال می‌شود؟ (پرسش)

آخرالزمان و پایان تاریخ

  1. دیدگاه هانتینگون در رابطه با پایان تاریخ چیست؟ (پرسش)
  2. نظر فوکویاما در رابطه با پایان تاریخ چیست؟ (پرسش)
  3. نظر تافلر در رابطه با پایان تاریخ چیست؟ (پرسش)
  4. ماجرای کنفرانس تل آویو و مصوبات آن چیست؟ (پرسش)

پانویس

  1. " وَ مِنَّا مَهْدِيُّ هَذِهِ الْأُمَّةِ إِذَا صَارَتِ الدُّنْيَا هَرْجاً وَ مَرْجاً وَ تَظَاهَرَتِ الْفِتَنُ وَ تَقَطَّعَتِ السُّبُلُ وَ أَغَارَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ فَلَا كَبِيرٌ يَرْحَمُ صَغِيراً وَ لَا صَغِيرٌ يُوَقِّرُ كَبِيراً فَيَبْعَثُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عِنْدَ ذَلِكَ مَهْدِيَّنَا التَّاسِعَ مِنْ صُلْبِ الْحُسَيْنِ يَفْتَحُ حُصُونَ الضَّلَالَةِ وَ قُلُوباً غَفْلَاءَ يَقُومُ بِالدِّينِ فِي آخِرِ الزَّمَانِ كَمَا قُمْتُ بِهِ فِي أَوَّلِ الزَّمَانِ وَ يَمْلَأُ الْأَرْضَ‏ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ‏ جَوْراً ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ ر.ک: ص ۱۰۷، ح ۱۴۶۴ نیز، ر.ک: کفایة الأثر، ص ۶۲، الملاحم و الفتن، ص ۳۲۱، ح ۴۶۳: ‌" عَنْ أَبِي الطُّفَيْلِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ قَالَ: بِنَا فَتَحَ الْأَمْرِ وَ بِنَا يَخْتِمُ، وَ بِنَا اسْتَنْقَذَ اللَّهُ النَّاسُ فِي أَوَّلِ الزَّمَانِ، وَ بِنَا يَكُونُ الْعَدْلِ فِي آخِرِ الزَّمَانِ، وَ بِنَا تَمْلَأَ الْأَرْضَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً، تُرَدُّ الْمَظَالِمِ إِلَى أَهْلِهَا بِرَجُلِ اسْمُهُ اسْمِي وَ اسْمُ أَبِيهِ اسْمُ أَبِي "؛ پیامبر خدا (ص) فرمود: کار با ما آغاز می‌شود و با ما پایان می‌گیرد، خدا به وسیله ما، مردم را در اولْ زمان، نجات داد و عدالت آخر زمان با ما برپا می‌شود و زمین با ما از عدل، پُر می‌شود، همان گونه که از ستم، پر شده است و حق به ستم برده شده هر کسی به دست مردی همنام من، به صاحب حق، باز گردانده می‌شود؛ الملاحم والفتن، ص ۳۲۱، ح ۴۶۳ و نیز ر.ک: ج ۳، ص ۳۰، ح ۴۹۲.
  2. مانند حدیث مشهور به «توحید مفضل»: ‌"فَإِن قَالَ: وَ لِمَ تَحدُثُ‌ [الآفات‌] عَلَی الناسِ قِیلَ لَهُ لِکیلَا یرکنُوا إِلَی‌المَعَاصِی مِن طُولِ السلَامَةِ فَیبَالِغَ الفَاجِرُ فِی رُکوبِ المَعَاصِی وَ یفتُرَ الصالِحُ عَنِ الِاجتِهَادِ فِی البِر فَإِن هَذَینِ الأَمرَینِ جَمِیعاً یغلِبَانِ عَلَی الناسِ فِی حَالِ الخَفضِ وَ الدعَةِ وَ هَذِهِ الحَوَادِثُ التِی تَحدُثُ عَلَیهِم تَردَعُهُم وَ تُنَبهُهُم عَلَی مَا فِیهِ رُشدُهُم فَلَو خُلوا مِنهَا لَغَلَوا فِی الطغیانِ وَ المَعصِیةِ کمَا غَلَا الناسُ فِی أَولِ الزمَانِ حَتی وَجَبَ عَلَیهِمُ البَوَارُ بِالطوفَانِ وَ تَطهِیرِ الأَرضِ مِنهُم"؛ اگر بگوید: «اصلًا چرا آسیب‌هایی به مردم می‌رسد؟»، در پاسخ گفته می‌شود: برای آن که فاجران و فاسدان از سلامت و راحتی، در گناه و فسق و فجور بیشتر و گناهان افزون‌تر، گرفتار نیایند و نیکوکاران نیز از تلاش و مجاهده- که لازمه آن تحمل دشواری‌ها و ناگواری‌هاست- سستی نکنند. غالباً این دو حالت، زمانی رخ می‌نمایند که مردم در راحتی و وفور نعمت باشند. این بلاها، آنان را از سقوط، باز می‌دارد و به آنچه سود و مصلحت آنان در آن است، آگاه می‌سازد. اگر از این بلاها در امان و آسوده باشند، در طغیان و معصیت، فرو می‌روند، چنان که مردم در آغاز، چنین بودند و چنان در معصیت و فساد غرق شدند که به بلا و طوفان، گرفتار گشتند تا زمین از لوث آنان، پاکیزه شود». (کتاب توحید، ص ۱۱۳).
  3. "قال علی (ع)‌ [للحبر]: سَل، قَالَ: أَخبِرنِی عَن قَومٍ کانُوا فِی أَولِ الزمَانِ فَمَاتُوا ثَلَاثَمِائَةٍ وَ تِسعَ سنینَ ثُم أَحیاهُمُ اللهُ‌مَا کانَ قِصتُهُم فَابتَدَأَ عَلِی (ع) وَ أَرَادَ أَن یقرَأَ سُورَةَ الکهفِ ..."؛ امام علی (ع)‌ [به حبر] فرمود: «بپرس». گفت: مرا از کسانی که در دوره نخستین بودند و سیصد و نه سال پیش مردند، سپس خداوند، آنان را زنده کرد، خبر ده که داستانشان چیست؟ علی (ع) آغاز سخن کرد و خواست سوره کهف را قرائت کند .... (قصص الأنبیاء، ص ۲۲۵، بحار الأنوار، ج ۱۴، ص ۴۱۲)
  4. مانند روایت وهب بن منبه- در تعبیر خوابی که بختنصر دیده بود: ‌"... قَالَ دَانِیالُ (ع): أَما الصنَمُ الذِی رَأَیتَ فَإِنهَا أُمَمٌ تَکونُ فِی أَولِ الزمَانِ وَ أَوسَطِهِ وَ آخِرِهِ وَ أَما الذهَبُ فَهُوَ هَذَا الزمَانُ وَ هَذِهِ الأُمةُ التِی أَنتَ فِیهَا وَ أَنتَ مَلِکهَا وَ أَما الفِضةُ فَإِنهُ یکونُ ابنُک یلِیهَا مِن بَعدِک"؛ دانیال (ع) گفت: اما بتی که دیدی، امت‌هایی هستند که در دوره نخستین و میانی و پسین خواهند بود. طلا، عبارت از زمان کنونی است و امتی که تو در آنی و حاکمشان هستی. نقره نیز فرزند توست که پس از تو به حکومت می‌رسد (قصص الأنبیاء، ص ۲۲۵، بحار الأنوار، ج ۱۴، ص ۳۶۶،، ح ۷).
  5. م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج۸، ص۱۲۱، ۱۲۳.