منت در جامعه‌شناسی اسلامی

منت در جامعه‌شناسی اسلامی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: منت در قرآن - منت در جامعه‌شناسی اسلامی - منت در معارف و سیره نبوی - پرسش مرتبط ندارد

منت‌گذاری

“منت” از ماده “من” به معنای معیار مخصوصی است که با آن وزن می‌کنند و به هر نعمت وزین، کمیاب و گرانقدر نیز اطلاق می‌شود. منت اگر جنبه عملی به معنی اعطا و بخشش نعمت گران‌قدر به دیگران باشد، ممدوح و مستحسن و اگر زبانی به معنای به رخ کشیدن احسان خود و بالطبع ایذای گیرنده باشد، مذموم و نکوهیده خواهد بود. بیشترین مورد کاربرد این واژه در عرف عام، معنای مذموم آن یعنی اعطای کمک و احسان به دیگران و ارجاع فخرفروشانه گاه و بی‌گاه به آن است.

تفسیر نمونه نیز در توضیح آیه ۲۶۴ سوره بقره می‌نویسد: کسی که چیزی به دیگری می‌دهد و منتی بر او می‌گذارد یا با آزار خود دل او را می‌شکند، در حقیقت چیزی به او نداده است، زیرا اگر سرمایه‌ای به او داده، سرمایه‌ای هم از او گرفته است، و چه بسا آن تحقیرها و شکست‌های روحی به مراتب بیش از مالی باشد که به او بخشیده است؛ بنابراین اگر چنین اشخاصی اجر و پاداش نداشته باشند کاملاً طبیعی و عادلانه است، بلکه می‌توان گفت چنین افرادی در بسیاری از موارد بدهکارند نه طلبکار، زیرا آبروی انسان به مراتب بالاتر و برتر از ثروت و مال است.

آیات قرآنی مرتبط

1. برحذر داشتن صریح از منت‌گذاری: ﴿وَلَا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ﴾.
2. منت نهادن موجب بطلان صدقات: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَالْأَذَى﴾.
3. وعده پاداش به انفاق‌های عاری از منت: ﴿الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ لَا يُتْبِعُونَ مَا أَنْفَقُوا مَنًّا وَلَا أَذًى لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ...﴾.

منابع

1. شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم