تفسیر عرفانی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| (۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[تفسیر عرفانی در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط = }} | |||
[[تفسیر عرفانی]] عبارت از این است که [[قرآن]] علاوه بر ظواهر، دارای بواطنی است که از راه تصور یا از طریق [[کشف]] و شهود عرفانی می‌‌توان به آن دست یافت. اینگونه تفاسیر را به دو قسم فیضی ـ اشاری (عملی) و تفسیر مبتنی بر عرفان نظری تقسیم کرده‌اند. در نوع اول، [[عارفان]]، [[آیات قرآنی]] را بر معنایی مغایر با مفاهیم ظاهری و به مقتضای اشارات پنهانی و رمزی [[تأویل]] می‌‌کنند و نوع دوم تحت تأثیر [[مکتب]] و آثار [[عرفانی]] [[ابن عربی]] به‌ویژه آموزه وحدت وجود پدید آمد. این نوع از تفسیر دارای ضوابط و معیارها و مبانی خاص خود است و در جای خود موافقان و مخالفانی دارد. | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[تفاسیر عرفانی]] با تکیه بر [[تأویل | [[تفاسیر عرفانی]] با تکیه بر [[تأویل ظواهر آیات]] و [[اخذ به باطن]] نوشته شده‌اند؛ مانند: | ||
# | #«[[تفسیر بیان السعاده فی مقامات العباده (کتاب)|بیان السعادة فی مقامات العبادة]]»، اثر [[سلطان محمد بن محمد جنابذی]] ([[گنابادی]]) ([[سلطان علیشاه]])، [[مفسر]] با [[تمسک]] به شمار اندکی از [[روایات اهل بیت]] {{ع}} بیشتر به مسائل [[عرفانی]] پرداخته است. | ||
#«[[رحمة | #«[[رحمة من الرحمان فی تفسیر و إشارات القرآن (کتاب)|رحمة من الرحمان فی تفسیر و إشارات القرآن]]» ([[تفسیر ابن‌عربی]]) اثر «[[ابوبکر محمد بن علی بن محمد]]»، معروف به «[[محیی‌الدین بن عربی]]». این تفسیر از آثار و تألیفات ابن‌عربی گردآوری شده و در واقع [[تفسیر ملاّ عبدالرزاق کاشانی]] است. | ||
#تفسیر عاملی به [[زبان فارسی]]، اثر [[ابراهیم]] [[موثق]] | # [[تفسیر عاملی (کتاب)|تفسیر عاملی]] به [[زبان فارسی]]، اثر [[ابراهیم موثق عاملی]] معروف به [[موثق]]، در هشت جلد به [[همت]] [[کتابخانه صدوق]] چاپ شده است. نویسنده با تبیین نظریات و اشارات عرفا، به کتاب خود جنبه تحلیلی داده است. | ||
# | #«[[غرائب القرآن و رغائب الفرقان (کتاب)|غرائب القرآن و رغائب الفرقان]]» معروف به «[[تفسیر نیشابوری]]»، به قلم «[[نظام‌الدین حسین قمی نیشابوری]]» معروف به «[[نظام نیشابوری]]» و «[[نظام اعرج]]»، به [[زبان عربی]]، ده جلد. | ||
# | #«[[تفسیر کشف‌الأسرار و عدّة‌الأبرار (کتاب)|تفسیر کشف‌الأسرار و عدّة‌الأبرار]]» معروف به «[[تفسیر خواجه عبدالله انصاری]]»، به زبان فارسی، نوشته «[[ابوالفضل رشیدالدین میبدی]]» در ده جلد. در این تفسیر، در کنار مباحث ادبی، [[فقهی]] و [[تاریخی]]، [[آیات]] بر [[مذاق عرفا]] ترجمه و [[تأویل]] شده است. | ||
# | #«[[تفسیر تستری (کتاب)|تفسیر تستری]]»، تألیف «[[ابومحمد سهل بن عبدالله تستری]]». | ||
# | #«[[حقائق التفسیر (کتاب)|حقائق التفسیر]]» تألیف «[[ابوعبدالرحمن سلمی]]». | ||
# | #«[[لطائف الاشارات (کتاب)|لطائف الاشارات]]» تألیف «[[ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن قشیری]]»<ref>ایازی، محمد علی، آشنایی باتفاسیر قرآن، صفحه ۶۰و(۵۸-۴۸۲)و(۴۸-۵۵۴)و۲۲؛ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم و منهجهم، صفحه ۶۲۹و۶۰۳و۵۸۸و۲۱۲؛ معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۲، صفحه ۵۴۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۷۱۱.</ref> | ||
==منابع== | {{تفسیر}} | ||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده: 9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه علوم قرآنی''']] | # [[پرونده: 9030760879.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه علوم قرآنی''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:تفسیر عرفانی]] | [[رده:تفسیر عرفانی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۰۶
تفسیر عرفانی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تفسیر عرفانی در علوم قرآنی - پرسش مرتبط نداردتفسیر عرفانی عبارت از این است که قرآن علاوه بر ظواهر، دارای بواطنی است که از راه تصور یا از طریق کشف و شهود عرفانی می‌‌توان به آن دست یافت. اینگونه تفاسیر را به دو قسم فیضی ـ اشاری (عملی) و تفسیر مبتنی بر عرفان نظری تقسیم کرده‌اند. در نوع اول، عارفان، آیات قرآنی را بر معنایی مغایر با مفاهیم ظاهری و به مقتضای اشارات پنهانی و رمزی تأویل می‌‌کنند و نوع دوم تحت تأثیر مکتب و آثار عرفانی ابن عربی به‌ویژه آموزه وحدت وجود پدید آمد. این نوع از تفسیر دارای ضوابط و معیارها و مبانی خاص خود است و در جای خود موافقان و مخالفانی دارد.
مقدمه
تفاسیر عرفانی با تکیه بر تأویل ظواهر آیات و اخذ به باطن نوشته شده‌اند؛ مانند:
- «بیان السعادة فی مقامات العبادة»، اثر سلطان محمد بن محمد جنابذی (گنابادی) (سلطان علیشاه)، مفسر با تمسک به شمار اندکی از روایات اهل بیت (ع) بیشتر به مسائل عرفانی پرداخته است.
- «رحمة من الرحمان فی تفسیر و إشارات القرآن» (تفسیر ابن‌عربی) اثر «ابوبکر محمد بن علی بن محمد»، معروف به «محیی‌الدین بن عربی». این تفسیر از آثار و تألیفات ابن‌عربی گردآوری شده و در واقع تفسیر ملاّ عبدالرزاق کاشانی است.
- تفسیر عاملی به زبان فارسی، اثر ابراهیم موثق عاملی معروف به موثق، در هشت جلد به همت کتابخانه صدوق چاپ شده است. نویسنده با تبیین نظریات و اشارات عرفا، به کتاب خود جنبه تحلیلی داده است.
- «غرائب القرآن و رغائب الفرقان» معروف به «تفسیر نیشابوری»، به قلم «نظام‌الدین حسین قمی نیشابوری» معروف به «نظام نیشابوری» و «نظام اعرج»، به زبان عربی، ده جلد.
- «تفسیر کشف‌الأسرار و عدّة‌الأبرار» معروف به «تفسیر خواجه عبدالله انصاری»، به زبان فارسی، نوشته «ابوالفضل رشیدالدین میبدی» در ده جلد. در این تفسیر، در کنار مباحث ادبی، فقهی و تاریخی، آیات بر مذاق عرفا ترجمه و تأویل شده است.
- «تفسیر تستری»، تألیف «ابومحمد سهل بن عبدالله تستری».
- «حقائق التفسیر» تألیف «ابوعبدالرحمن سلمی».
- «لطائف الاشارات» تألیف «ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن قشیری»[۱].[۲]
جستارهای وابسته
- تفاسیر تابعین تابعین
- تفاسیر تک نگار
- تفاسیر عصر جدید
- تفاسیر عصر کهن
- تفاسیر لغوی
- تفسیر اجتهادی
- تفسیر اجمالی قرآن
- تفسیر اِعراب
- تفسیر قرآن به مقتضای عقل
- تفسیر باطنی
- تفسیر مالکیه
- تفسیر روایی
- تفسیر مسلسل
- تفسیر قرآن به کلام صحابه
- تفسیر قرآن با قول تابعی
- تفسیر قرآن با قرآن
- تفسیر عهد نبوت
- تفسیر عهد رسالت
- تفسیر عهد صحابه
- تفسیر غریب قرآن
- تفسیر عقلی
- تفسیر پلورالیستی قرآن
- تفسیر تبیینی قرآن
- تفسیر تحلیلی
- تفسیر بلاغی
- تفسیر تدبری قرآن
- تفسیر تمسکی قرآن
- تفسیر عصر تابعین
- تفسیر در عصر تدوین
- تفسیر عصر پیامبر خاتم
- تفسیر درایی
- تفسیر زبدة البیان
- تفسیر سکولاریستی قرآن
- تفسیر سیستمی
- تفسیر عبدالله بن عباس
- تفسیر قرآن به قرآن
- تفسیر لفظی قرآن
- تفسیر لیبرالیستی قرآن
- تفسیر مأثور
- تفسیر معتزله
- تفسیر مجمل به مبین
- تفسیر مطلق به مقید
- تفسیر معتزلیان جدید
- تفسیر معنا
- تفسیر معنوی قرآن
- تفسیر نو اعتزالی
- تفسیر وجوه قرآن
- تفسیر ترتیبی
- تفسیر مزجی
- تفسیر موضوعی
- تفسیر اهل بیت
- تفسیر پیامبر خاتم
- تفسیر تابعین
- تفسیر عامه
- تفسیر عصر نهضت
- تفسیر توحیدی
- تفسیر دوران نهضت‌های اصلاحی
- تفسیر صحابه
- تفسیر عصر جدید
- تفسیر باطن قرآن
- تفسیر ظاهر قرآن
- تفسیر اهل‌سنت
- تفسیر باطنیه
- تفسیر ماتریدیه
- تفسیر خوارج
- تفسیر شیعه
- تفسیر متصوفه
- تفسیر اجتماعی
- تفسیر اخلاقی
- تفسیر ادبی
- تفسیر اشاری
- تفسیر به رأی
- تفسیر بیانی
- تفسیر زیدیه
- تفسیر شافعیه
- تفسیر پوزیتیویستی
- تفسیر تاریخی
- تفسیر تربیتی
- تفسیر رمزی
- تفسیر عرفانی
- تفسیر علمی
- تفسیر فقهی
- تفسیر فیضی
- تفسیر فلسفی
- تفسیر کلامی
- تفسیر نقلی
- آداب تفسیر قرآن
- آراء تفسیری
- اسرائیلیات در تفسیر
- اقطاب اسرائیلیات
- اقطاب وضّاعین
- اولین مدون تفسیر
- تأویل قرآن
- تدوین تفسیر قرآن
- تفاسیر قرآن
- تفسیر پذیری قرآن
- تفسیر نگاری
- تنزیل قرآن
- توقیفیت تفسیر قرآن
- جری و تطبیق
- روایات تفسیری
- روش‌های تفسیری
- سیاق عام
- شرافت تفسیر قرآن
- طرق تفسیری
- غرایب تفسیر
- فضیلت تفسیر قرآن
- قواعد تفسیر
- مبادی تفسیر
- مدارس تفسیر قرآن
- مراتب تفسیر
- مراحل تفسیر
- مصادر نقلی تفسیر
- مفسران
- مقدمات تفسیر
- مکاتب تفسیری
- منابع تفسیر
- تأویل قرآن
منابع
پانویس
- ↑ ایازی، محمد علی، آشنایی باتفاسیر قرآن، صفحه ۶۰و(۵۸-۴۸۲)و(۴۸-۵۵۴)و۲۲؛ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم و منهجهم، صفحه ۶۲۹و۶۰۳و۵۸۸و۲۱۲؛ معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۲، صفحه ۵۴۰.
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۷۱۱.