طغیان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←پانویس) |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[طغیان در قرآن]] - [[طغیان در فقه سیاسی]] - [[طغیان در جامعه‌شناسی اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
طغیان یعنی گستاخی، [[زیاده‌روی]] و [[نافرمانی]] و [[تجاوز]] از حدود تعیین شده [[عقلی]] و [[شرعی]]. طغیان یا در موضوع‌های خارجی یا در مسیر [[گمراهی]] و [[انحراف]] صورت می‌گیرد. به کسی که طغیان و تعدی‌اش از حق شدت یافته باشد، "طاغوت" اطلاق می‌شود. | طغیان یعنی گستاخی، [[زیاده‌روی]] و [[نافرمانی]] و [[تجاوز]] از حدود تعیین شده [[عقلی]] و [[شرعی]]. طغیان یا در موضوع‌های خارجی یا در مسیر [[گمراهی]] و [[انحراف]] صورت می‌گیرد. به کسی که طغیان و تعدی‌اش از حق شدت یافته باشد، "طاغوت" اطلاق می‌شود. | ||
==معناشناسی== | == معناشناسی == | ||
طغیان در لغت عبارت است از گستاخی، گردنکشی، [[زیاده‌روی]]، [[نافرمانی]]، [[عصیان]]<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۷، ص۴۱۲؛ حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۲۰.</ref> و [[سرپیچی]] کردن<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۷۲.</ref>، [[تجاوز]] از حدود [[تعیین]] شده [[عقلی]] و [[شرعی]]<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۶۴۲.</ref> یا زیاده‌روی و تجاوز از حدود متعارف ([[نظم]] و [[اعتدال]]) در [[امور مادی]] یا [[معنوی]]. | طغیان در لغت عبارت است از گستاخی، گردنکشی، [[زیاده‌روی]]، [[نافرمانی]]، [[عصیان]]<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۷، ص۴۱۲؛ حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۲۰.</ref> و [[سرپیچی]] کردن<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۷۲.</ref>، [[تجاوز]] از حدود [[تعیین]] شده [[عقلی]] و [[شرعی]]<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۶۴۲.</ref> یا زیاده‌روی و تجاوز از حدود متعارف ([[نظم]] و [[اعتدال]]) در [[امور مادی]] یا [[معنوی]]. | ||
طغیان یا در موضوع‌های خارجی یا در مسیر [[گمراهی]] و [[انحراف]] صورت می‌گیرد. در [[قرآن]]، به کسی که طغیان و تعدی‌اش از حق شدت یافته باشد، “طاغوت” اطلاق شده است. [[شیطان]] و همه مظاهر بازدارنده آن از [[سلوک]] طریق حق و توجه به [[خداوند]]، از جمله مصداق‌های “طاغوت” شمرده می‌شوند<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۷، ص۹۷-۹۹.</ref>؛ از این‌رو، [[طاغوت]] صیغه [[مبالغه]] از طغیان به معنای [[تعدی]] و [[تجاوز از حد]] است و به هر چیزی که سبب تجاوز از حد گردد، اطلاق می‌شود. [[شیاطین]]، [[بت‌ها]]، [[حکام]] [[جبار]] و [[مستکبر]]، هر معبودی غیر [[پروردگار]] و هر مسیری که به غیر حتی منتهی شود، همه از مصداق‌های “طاغوت”اند<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]] و دیگران، تفسیر نمونه، ج۲، ص۲۸۰.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۱۶۶؛ [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۰۳.</ref> | طغیان یا در موضوع‌های خارجی یا در مسیر [[گمراهی]] و [[انحراف]] صورت می‌گیرد. در [[قرآن]]، به کسی که طغیان و تعدی‌اش از حق شدت یافته باشد، “طاغوت” اطلاق شده است. [[شیطان]] و همه مظاهر بازدارنده آن از [[سلوک]] طریق حق و توجه به [[خداوند]]، از جمله مصداق‌های “طاغوت” شمرده می‌شوند<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۷، ص۹۷-۹۹.</ref>؛ از این‌رو، [[طاغوت]] صیغه [[مبالغه]] از طغیان به معنای [[تعدی]] و [[تجاوز از حد]] است و به هر چیزی که سبب تجاوز از حد گردد، اطلاق می‌شود. [[شیاطین]]، [[بت‌ها]]، [[حکام]] [[جبار]] و [[مستکبر]]، هر معبودی غیر [[پروردگار]] و هر مسیری که به غیر حتی منتهی شود، همه از مصداق‌های “طاغوت”اند<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]] و دیگران، تفسیر نمونه، ج۲، ص۲۸۰.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۱۶۶؛ [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۰۳.</ref> | ||
==طغیان در قرآن== | == طغیان در قرآن == | ||
{{اصلی|طغیان در قرآن}} | {{اصلی|طغیان در قرآن}} | ||
طغیان در [[قرآن]] در سه معنای طغیان [[آدمی]] و طغیان [[آب]] و در وزن کردن به کار رفته است، مثل: {{متن قرآن|أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ}}<ref>«که در ترازو تجاوز نکنید» سوره الرحمن، آیه ۸.</ref> معنای آن مطلق [[تجاوز]] از حدّ است و با [[گناه]] و طغیان [[آب]] و غیر آن [[تطبیق]] می‌شود که [[گناهکار]] از حد خویش [[تجاوز]] کرده و گرنه حدّ او [[انسانیت]] و [[نیکوکاری]] و [[تعادل]] در [[رفتار]] است <ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۹۶.</ref>. | طغیان در [[قرآن]] در سه معنای طغیان [[آدمی]] و طغیان [[آب]] و در وزن کردن به کار رفته است، مثل: {{متن قرآن|أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ}}<ref>«که در ترازو تجاوز نکنید» سوره الرحمن، آیه ۸.</ref> معنای آن مطلق [[تجاوز]] از حدّ است و با [[گناه]] و طغیان [[آب]] و غیر آن [[تطبیق]] می‌شود که [[گناهکار]] از حد خویش [[تجاوز]] کرده و گرنه حدّ او [[انسانیت]] و [[نیکوکاری]] و [[تعادل]] در [[رفتار]] است <ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۹۶.</ref>. | ||
==طغیان در فرهنگ سیاسی== | == طغیان در فرهنگ سیاسی == | ||
در [[فرهنگ]] [[سیاسی]]، طغیان به [[قیام]] و عصیان در برابر [[قدرت]] دولتی یا مسلط (یا [[قوانین]] [[حاکم]] بر [[جامعه]]) اطلاق شده که حرکت مقطعی است و به [[شکست]] می‌انجامد (به واسطه سرکوبی یا فروکش کردن) و به آن [[شورش]] نیز گفته می‌شود<ref>علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۳۵۷.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۰۳.</ref> | در [[فرهنگ]] [[سیاسی]]، طغیان به [[قیام]] و عصیان در برابر [[قدرت]] دولتی یا مسلط (یا [[قوانین]] [[حاکم]] بر [[جامعه]]) اطلاق شده که حرکت مقطعی است و به [[شکست]] می‌انجامد (به واسطه سرکوبی یا فروکش کردن) و به آن [[شورش]] نیز گفته می‌شود<ref>علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۳۵۷.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۰۳.</ref> | ||
== منابع == | |||
==منابع== | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']] | # [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']] | ||
| خط ۳۱: | خط ۲۲: | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:رذایل اخلاقی]] | ||
[[رده: | [[رده:اصطلاحات سیاسی]] | ||
{{ارزش‌های اجتماعی}} | {{ارزش‌های اجتماعی}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۲۸
طغیان از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: طغیان در قرآن - طغیان در فقه سیاسی - طغیان در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش مرتبط نداردطغیان یعنی گستاخی، زیاده‌روی و نافرمانی و تجاوز از حدود تعیین شده عقلی و شرعی. طغیان یا در موضوع‌های خارجی یا در مسیر گمراهی و انحراف صورت می‌گیرد. به کسی که طغیان و تعدی‌اش از حق شدت یافته باشد، "طاغوت" اطلاق می‌شود.
معناشناسی
طغیان در لغت عبارت است از گستاخی، گردنکشی، زیاده‌روی، نافرمانی، عصیان[۱] و سرپیچی کردن[۲]، تجاوز از حدود تعیین شده عقلی و شرعی[۳] یا زیاده‌روی و تجاوز از حدود متعارف (نظم و اعتدال) در امور مادی یا معنوی.
طغیان یا در موضوع‌های خارجی یا در مسیر گمراهی و انحراف صورت می‌گیرد. در قرآن، به کسی که طغیان و تعدی‌اش از حق شدت یافته باشد، “طاغوت” اطلاق شده است. شیطان و همه مظاهر بازدارنده آن از سلوک طریق حق و توجه به خداوند، از جمله مصداق‌های “طاغوت” شمرده می‌شوند[۴]؛ از این‌رو، طاغوت صیغه مبالغه از طغیان به معنای تعدی و تجاوز از حد است و به هر چیزی که سبب تجاوز از حد گردد، اطلاق می‌شود. شیاطین، بت‌ها، حکام جبار و مستکبر، هر معبودی غیر پروردگار و هر مسیری که به غیر حتی منتهی شود، همه از مصداق‌های “طاغوت”اند[۵].[۶]
طغیان در قرآن
طغیان در قرآن در سه معنای طغیان آدمی و طغیان آب و در وزن کردن به کار رفته است، مثل: ﴿أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ﴾[۷] معنای آن مطلق تجاوز از حدّ است و با گناه و طغیان آب و غیر آن تطبیق می‌شود که گناهکار از حد خویش تجاوز کرده و گرنه حدّ او انسانیت و نیکوکاری و تعادل در رفتار است [۸].
طغیان در فرهنگ سیاسی
در فرهنگ سیاسی، طغیان به قیام و عصیان در برابر قدرت دولتی یا مسلط (یا قوانین حاکم بر جامعه) اطلاق شده که حرکت مقطعی است و به شکست می‌انجامد (به واسطه سرکوبی یا فروکش کردن) و به آن شورش نیز گفته می‌شود[۹].[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۷، ص۴۱۲؛ حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۲۰.
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۷۲.
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۶۴۲.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۷، ص۹۷-۹۹.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۲، ص۲۸۰.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۱۶۶؛ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۰۳.
- ↑ «که در ترازو تجاوز نکنید» سوره الرحمن، آیه ۸.
- ↑ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۲، ص ۹۶.
- ↑ علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۳۵۷.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۰۳.