امداد غیبی: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - 'رده:اتمام لینک داخلی' به '')
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۹ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویرایش غیرنهایی}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[امداد غیبی در قرآن]] - [[امداد غیبی در کلام اسلامی]] - [[امداد غیبی در معارف مهدویت]] | پرسش مرتبط  = }}
{{امامت}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امداد غیبی در قرآن]] | [[امداد غیبی در حدیث]] | [[امداد غیبی در کلام اسلامی]] | [[امداد غیبی در فلسفه اسلامی]] | [[امداد غیبی در معارف مهدوی]] | [[امداد غیبی در سیره پیامبر خاتم]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امداد غیبی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


*'''امداد غیبی''' به معنای خصوص کمک غیر عادی [[خداوند]] و یا عموم مددی است که از [[جهان غیب]] سرچشمه می‌گیرد. بنابر این، مراد از امداد غیبی می‌تواند ویژه دخالت‌های غیبی الهی در زندگی [[بشر]] باشد و همچنین در برخی کاربری‌ها، شامل: [[جهان]] و [[نظم]]، حیات و [[نشاط]]، [[اموال]] و [[فرزندان]] و همه نعمت‌های الهی‌ای که از [[عالم غیب]] و با تفضل الهی به [[انسان]] داده شده است باشد<ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
'''امداد غیبی''' از دو واژه [[امداد]] به معنای [[یاری]] رسانی و [[غیب]] به معنای پنهانی تشکیل یافته است. امداد غیبی به [[یاری]] از سوی [[خدا]] و از ناحیه [[غیب]] گفته می‌شود که معمولاً از راه‌های نامتعارف و غیر عادی و [[ناپیدا]] است.
*کمک‏‌های غیر عادی [[خداوند]]، اثرگذار در [[پیروزی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در [[قیام]] جهانی‏<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۲-۷۶.</ref>.
امداد غیبی [[سنت الهی|سنتی الهی]] است که در موقعیت‌های خاص و با شرائط ویژه، پدیدار می‌شود و محدویت زمانی و مکانی ندارد و روش‌های آن، بسته به زمان، مکان و موقعیت حوادث، متفاوت و متنوع گزارش شده است.  


==واژه شناسی لغوی ==
مهم‌ترین سند اعتبار وجود امداد غیبی، [[آیات قرآنی]] است که به روشنی از این پدیده یاد کرده‌اند.  
*امداد غیبی تعبیری مرکب از دو واژه "امداد" و "[[غیب]]" است<ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]،  ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*ریشه "امداد" کلمه «م ـ د ـ د» است که معنای انبساط و امتداد دارد<ref>التحقیق، ج ۱۱، ص ۵۲، «مدّ».</ref>. «مدّت» نیز که برای زمان مستمر به‌کار می‌رود از همین باب است <ref>مفردات، ص ۷۶۳، «مدّ».</ref>. این واژه بر زیاد شدن هم دلالت دارد، چنان‌که زمان مدّ [[آب]] رودخانه، بر [[آب]] آن افزوده می‌شود <ref>النهایه،ج۴،ص۳۰۷؛ لسان‌العرب، ج۱۳، ص۵۰ـ۵۱، «مدد»؛ قاموس قرآن، ج ۶، ص ۲۴۲.</ref>. «امداد» [[یاری]] کردن دیگری است، و بیشتر در موارد دوست‌داشتنی به‌کار می‌رود، بر خلاف «مدّ» که در موارد ناپسند استعمال می‌شود<ref>مفردات، ص ۷۶۳، «مدّ».</ref>. امداد منحصر به چیزهای مادی نیست و در معنویات هم به‌کار می‌رود <ref>التحقیق، ج ۱۱، ص ۵۲ ، «مدّ».</ref><ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*"[[غیب]]" چیزی است که از [[انسان]] پوشیده و مخفی است، گرچه به معنای [[شک]] نیز به‌کار رفته است <ref>لسان العرب، ج ۱۰، ص ۱۵۱، «غیب».</ref>، زیرا [[شک]] معمولا در امر مخفی حاصل می‌شود. برخی واژه‌پژوهان آن را به معنای پوشیده از چشم گرفته‌اند <ref>مقاییس اللغة، ج ۴، ص ۴۰۳، «غیب».</ref><ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*"[[غیب]]" چیزی است که از [[انسان]] پوشیده و مخفی است؛ گرچه به معنای [[شک]] نیز به کار رفته است، زیرا [[شک]]، به طور معمول در امر مخفی پدید می‏‌آید. برخی واژه‏‌پژوهان، آن را به معنای پوشیده از چشم گرفته‌‏اند.
*با توجه به معنای امداد و [[غیب]] معلوم می‌شود که [[امدادهای غیبی]] به معنای مددهایی است که از [[غیب]] سرچشمه می‌گیرد، هر چند با عنایت به معنای لغوی واژه مزبور می‌توان [[جهان]] و [[نظم]]، حیات و [[نشاط]] و همه نعمتهای موجود در آن را مدد گرفته از [[عالم غیب]] و از مصادیق [[امدادهای غیبی]] دانست <ref>مجموعه آثار، ج ۳، ص ۳۴۴، «امدادهای غیبی در زندگی بشر».</ref>، چنان‌که [[قرآن]]، [[اموال]] و [[فرزندان]] را از [[امدادهای الهی]] دانسته است <ref>(وَأَمْدَدْنَاكُم بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ)</ref>؛ ولی این ترکیب اصطلاحاً به معنای مددهای غیبی ویژه در زندگی [[بشر]] است<ref>مجموعه آثار، ج ۳، ص ۳۴۴، «امدادهای غیبی در زندگی بشر».</ref><ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*با توجه به اینکه کمکهای ویژه الهی به‌رغم غیر عادی بودن، به اسباب طبیعی مستند است و از سوی دیگر [[معجزات]] و [[کرامات]] نیز مستند به سببهای طبیعی غیر عادی است <ref>المیزان، ج ۱، ص ۸۲.</ref> مناسب است تفاوت آنها روشن شود. به نظر می‌رسد مهم‌ترین ویژگیِ جداکننده [[معجزات]] [[پیغمبران]] و [[کرامات]] [[اولیا]] از [[امدادهای غیبی]] این است که گرچه هردو به [[اذن]] [[خدا]] و وساطت نیروهای غیبی و اسباب طبیعی غیر عادی انجام می‌گیرد؛ ولی در [[معجزه]] و [[کرامت]] خود شخص نقش اصلی دارد؛ اما در امداد غیبی شخص چنین نقشی ندارد و در حالی که امیدش از همه‌جا قطع شده مدد الهی از او دستگیری می‌کند<ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]،  ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*[[امدادهای غیبی]]، به معنای مددهایی است که از [[غیب]] سرچشمه می‏‌گیرد؛ هرچند با عنایت به معنای لغوی واژه مزبور می‏توان [[جهان]] و [[نظم]]، حیات و [[نشاط]] و همه نعمت‏‌های موجود در آن را مدد گرفته از [[عالم غیب]] و از مصادیق [[امدادهای غیبی]] دانست؛ چنان‏که [[قرآن]]، [[اموال]] و [[فرزندان]] را از امدادهای [[خداوند]] دانسته است؛  ولی این ترکیب در اصطلاح به معنای مددهای غیبی ویژه در زندگی [[بشر]] است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۲-۷۶.</ref>.
*با توجه به این‏که کمک‏های ویژه [[پروردگار]] با وجود غیر عادی بودن، به اسباب طبیعی مستند است و از سوی دیگر [[معجزات]] و [[کرامات]] نیز مستند به سبب‏های طبیعی غیر عادی است، به نظر می‏رسد مهم‏ترین ویژگی جداکننده [[معجزات]] [[پیغمبران]] و [[کرامات]] [[اولیا]]، از [[امدادهای غیبی]] این است که با وجود آن‏که هردو به [[اذن]] [[خدا]] و وساطت نیروهای غیبی و اسباب طبیعی غیر عادی انجام می‌‏گیرد؛ ولی در [[معجزه]] و [[کرامت]]، خود شخص نقش اصلی دارد؛ اما در امداد غیبی شخص چنین نقشی ندارد و در حالی که امیدش از همه جا قطع شده است، مدد الهی از او دستگیری می‌‏کند<ref>  جمعی از پژوهشگران، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۴، ص، ۳۰۰</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۲-۷۶.</ref>.


==امداد غیبی در قرآن==
امداد غیبی را می‌توان با [[شهود]] و [[ادراک]] شخصی، گزارش [[معصومان]] و [[اولیای الهی]] و [[عقل]] دریافت و [[اثبات]] کرد.


==سنت بودن امداد غیبی==
== تعریف امداد غیبی ==  
عبارت "امداد غیبی" از دو واژه [[امداد]] (از ریشه: م - د - د) به معنای [[یاری]] رسانی <ref> مفردات، ص ۷۶۳، «مدّ».</ref> و [[غیب]] به معنای امر پنهانی<ref>مقاییس اللغة، ج ۴، ص ۴۰۳، «غیب».</ref> تشکیل شده است.


==مصادیق امداد غیبی==
== منشأ امداد غیبی ==
تنها [[خدا]] امدادرسان [[غیبی]] است و این نوع [[یاری‌رسانی]] با دیگر [[شئون]] [[الهی]] مانند [[خالقیت]] و رازقیت، متفاوت است. همچنین امداد غیبی با امور [[خارق‌العاده]] مثل [[معجزه]] و [[کرامت]] هم فرق دارد.


===فرستادن سپاه دیده نشدنی===
== چیستی امداد غیبی ==
امداد غیبی به یاری‌های [[خدا]] در شرائط خاص گفته می‌شود که فراتر از توان، [[اراده]] و محاسبات اشخاص است و عوامل آن [[ناپیدا]] است ولی اثر و نتیجه نهایی آن [[امداد]]، قابل [[حس]] و [[درک]] است.


===یاری با [[فرشتگان]]===
== [[امداد غیبی در قرآن]] ==
امداد غیبی از [[سنت‌های الهی]] است که در [[قرآن کریم]] با الفاظ و [[ادبیات]] ویژه‌ای به آن تصریح شده؛ هرچند عبارت "امداد غیبی" در [[قرآن]] به کار نرفته و ترکیب آن [[عربی]] نیست.


===آرام کردن دلهای مؤمنان===
=== امداد غیبی به [[پیامبران]] ===
[[قرآن]] درخواست [[پیامبران]] برای دریافت [[امداد الهی]] را از زبان [[نوح]]، [[لوط]]، [[طالوت]] و یارانش [[نقل]] می‌کند. درواقع گروه‌های [[سرکش]] آن‌قدر [[مخالفت با پیامبران]] را ادامه می‌دادند که ایشان از [[ایمان]] آوردن آنها [[نومید]] می‌گشتند، حتی [[گمان]] می‌کردند که گروه اندک [[مؤمنان]] نیز به آنها [[دروغ]] گفته‌اند و گویا در مسیر دعوتشان تنها هستند <ref> نمونه، ج ۱۰، ص ۹۸.</ref>: {{متن قرآن|حَتَّى إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّسُلُ وَظَنُّواْ أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُواْ جَاءَهُمْ نَصْرُنَا فَنُجِّيَ مَن نَّشَاء وَلاَ يُرَدُّ بَأْسُنَا عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ}}<ref> تا آنجا که پیامبران به آستانه نومیدی رسیدند و پنداشتند که مردم در وعده پشتیبانی به آنان دروغ گفته‌اند، ناگهان یاری ما به آنان رسید و هر کس را که می‌خواستیم رهایی یافت و عذاب ما از گروه گنهکاران بازگردانده نمی‌شود؛ سوره یوسف، آیه ۱۱۰.</ref> در این هنگام که امیدشان از همه جا بریده می‌شد [[یاری]] [[خدا]] و [[پیروزی]] فرا می‌رسید<ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[امدادهای غیبی (مقاله)|مقاله «امدادهای غیبی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.


===خواب کوتاه و سبک===
=== امداد غیبی به [[اولیای خدا]] ===
برخی از محققان، [[الهام]] [[قلبی]] به [[مادر موسی]] در شرائط [[بحرانی]]<ref> و به مادر موسی [[الهام]] کردیم که به او شیر بده و اگر بر جان او ترسیدی او را در صندوقی بنه و به دریا فکن و مهراس و اندوهگین مباش! ما او را به تو باز می‌گردانیم و او را از پیامبران خواهیم کرد؛ سوره قصص، آیه ۷.</ref> و نیز اعطای [[حکمت]] به [[لقمان]] <ref> سوره لقمان، آیه ۱۲.</ref> را از مصادیق [[امداد الهی]] و از نوع [[غیبی]] آن برشمرده‌اند.


===نزول باران===
=== امداد غیبی به [[پیامبر خاتم]] ===
از مهم‌ترین مصداق‌های امداد غیبی کمکهای ویژه پنهانی است که از طرف [[خدا]] در [[جنگ‌های صدر اسلام]] به [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] و [[مؤمنان]] رسیده است، به طوری که ۴۰ [[آیه]] بدان اختصاص یافته است <ref>[[جهاد]] در قرآن، ص ۱۲۹.</ref>


===ایجاد هراس در دلهای دشمنان===
=== امداد غیبی به [[مؤمنان]] ===
[[مؤمنان]] نیز، در میدان‌های پرخطری همچون [[جنگ]]، از امداد غیبی [[الهی]]، بهره‌مند می‌شوند: {{متن قرآن|لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا}}<ref> به راستی خدااز مؤمنان خشنود شد هنگامی که با تو در زیر آن درخت بیعت می‌کردند پس آنچه در دل داشتند معلوم داشت، از این رو آرامش را بر آنها فرو فرستاد و به پیروزی زودرسی پاداششان داد؛ سوره فتح، آیه ۱۸.</ref> در این [[آیه]] [[نزول]] [[آرامش]] و [[پیروزی]] زودرس از مصداق‌های امداد غیبی است. همچنین در [[آیه]]: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا ۚ وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا}}<ref> ای مؤمنان! نعمت خداوند را بر خویش به یاد آورید هنگامی که سپاهیانی بر شما تاختند و ما بر سر آنان بادی و نیز سپاهیانی را که آنان را نمی‌دیدید فرستادیم و خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست؛ سوره احزاب، آیه ۹.</ref> به فرستادن لشکریانی [[ناپیدا]] برای [[یاری]] [[مؤمنان]]، تصریح شده است.


===فرستادن بادهای ویرانگر===
== امداد غیبی در [[سیره معصومان]] ==
# '''[[امداد غیبی در سیره پیامبر خاتم]] {{صل}}''': [[قرآن]] در [[سوره انفال]]، درخواست کمک [[پیامبر]] و [[مسلمانان]] در [[جنگ بدر]] از [[خدا]] را [[نقل]] می‌کند: {{متن قرآن|إِذْ تَسْتَغِيثُونَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجَابَ لَكُمْ أَنِّي مُمِدُّكُم بِأَلْفٍ مِّنَ الْمَلائِكَةِ مُرْدِفِينَ}}<ref> یاد کن آنگاه را که از پروردگارتان فریادخواهی می‌کردید و به شما پاسخ داد که من با هزار فرشته پیاپی امدادگر شما خواهم بود؛ سوره انفال، آیه ۹.</ref> در پاره‌ای از [[روایات]] آمده است که [[پیامبر خاتم|پیامبر]] [[خدا]] نیز با [[مسلمانان]] در [[یاری]] خواستن از [[خدا]] همصدا بود و می‌گفت: پروردگارا! وعده‌ای را که به من داده‌ای تحقق بخش. خدایا، اگر این گروه [[مؤمنان]] نابود شوند، [[پرستش]] تو از [[زمین]] برچیده خواهد شد <ref>مجمع البیان، ج ۴، ص ۸۰۷؛ نمونه، ج ۷، ص ۱۰۳.</ref>.
# '''[[امداد غیبی در سیره امیرالمؤمنین]] {{ع}}''': [[امیرالمؤمنین]] در یکی از خطبه‌های خود به [[امدادهای الهی]] اشاره می‌کند و می‌فرماید: {{متن حدیث|وَ قَدْ تَوَكَّلَ اللَّهُ لِأَهْلِ هَذَا الدِّينِ بِإِعْزَازِ الْحَوْزَةِ وَ سَتْرِ الْعَوْرَةِ وَ الَّذِي نَصَرَهُمْ وَ هُمْ قَلِيلٌ لَا يَنْتَصِرُونَ وَ مَنَعَهُمْ وَ هُمْ قَلِيلٌ لَا يَمْتَنِعُونَ حَيٌّ لَا يَمُوتُ}} <ref> خدا به پيروان اين دين وعده داده كه اسلام را سر بلند و نقاط ضعف مسلمين را جبران كند، خدايى كه مسلمانان را به هنگام كمى نفرات يارى كرد، و آنگاه كه نمى توانستند از خود دفاع كنند، از آنها دفاع كرد، اكنون زنده است و هرگز نمى ميرد. نهج البلاغه، خطبه شماره 134 </ref> این نشان می‌دهد که [[امدادهای غیبی]] تنها به [[عصر پیامبر]]، اختصاص ندارد.
# '''[[امداد غیبی در سیره حضرت زهرا]] (س)''':
# '''[[امداد غیبی در سیره امام حسن]] (ع)''':
# '''[[امداد غیبی در سیره امام حسین]] (ع)''':
# '''[[امداد غیبی در سیره امام سجاد]] (ع)''':
# '''[[امداد غیبی در سیره امام باقر]] (ع)''':
# '''[[امداد غیبی در سیره امام صادق]] (ع)''':
# '''[[امداد غیبی در سیره امام موسی]] (ع)''':
# '''[[امداد غیبی در سیره امام رضا]] (ع)''':
# '''[[امداد غیبی در سیره امام جواد]] (ع)''':
# '''[[امداد غیبی در سیره امام نقی]] (ع)''':
# '''[[امداد غیبی در سیره امام عسکری]] (ع)''':
# '''[[امداد غیبی در سیره امام عصر]] {{ع}}''': [[پیامبر اکرم]] درباره [[امدادهای غیبی]] [[خدا]] به [[حضرت مهدی]] {{ع}} فرموده است: "... [[قائم]] [[اهل بیت]] من، به [[یاری]] [[الهی]] [[تأیید]] می‌‏شود"<ref> {{متن حدیث|قَائِمُ‏ أَهْلِ‏ بَيْتِي‏...يُؤَيَّدُ بِنَصْرِ اللَّهِ‏... ‏}}؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۲۵۷، ح ۲</ref>. همچنین در [[روایت]] دیگری پس از آن‏که [[یاری]] [[خدا]] را از جمله [[امدادهای غیبی]] مربوط به [[قیام]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} دانسته، چنین می‌فرماید: " او به وسیله [[فرشتگان]] [[خدا]] سبحانه و تعالی [[یاری]] می‌‏شود"<ref> {{متن حدیث|وَ يُنْصَرُ بِمَلَائِكَةِ اللَّهِ‏ ‏}}؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۲۵۷، ح ۲</ref>. از [[روایات]] استفاده می‌‏شود فرشتگانی که به [[یاری]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] می‌‏شتابند، سه گروه هستند: [[فرشتگان]] [[مقرّب]]، [[فرشتگان]] حاضر در [[جنگ بدر]]<ref> {{متن حدیث|يَا ثَابِتُ‏ كَأَنِّي‏ بِقَائِمِ‏ أَهْلِ‏ بَيْتِي‏ قَدْ أَشْرَفَ‏ عَلَى‏ نَجَفِكُمْ‏ هَذَا وَ أَوْمَأَ بِيَدِهِ إِلَى نَاحِيَةِ الْكُوفَةِ فَإِذَا هُوَ أَشْرَفَ عَلَى نَجَفِكُمْ نَشَرَ رَايَةَ رَسُولِ اللَّهِ فَإِذَا هُوَ نَشَرَهَا انْحَطَّتْ عَلَيْهِ مَلَائِكَةُ بَدْر‏}}؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۳۰۷، ح ۲</ref> و فرشتگان‏ حاضر در [[قیام]] [[امام حسین]] <ref> شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا {{ع}}، ج ۱، ص ۳۹۹، ح ۵۸</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۲-۷۶.</ref>. [[رسول خدا]] در [[حدیث معراج]] به [[نقل]] از [[خدا]] سبحانه و تعالی چنین فرموده است: "... و باد را مسخّر او می‌‏کنم و گردنکشان سخت را رام او می‌‏سازم.... "<ref>{{متن حدیث|وَ لَأُسَخِّرَنَّ لَهُ الرِّيَاحَ‏ وَ لَأُذَلِّلَنَ‏ لَهُ‏ الرِّقَابَ‏ الصِّعَابَ‏‏}}؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۵۴، باب ۲۳، ح ۴</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۲-۷۶.</ref>.. [[امام باقر]] {{ع}} نیز می‌فرماید: "[[قائم]] ما [[منصور]] به [[رعب]]؛ یعنی [[یاری]] شده با القای [[ترس]] در [[دل]] [[دشمنان]]ش است"<ref> [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۳۳۰، ح ۱۶</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۲-۷۶.</ref>.


===کم جلوه دادن لشکر دشمن===
== امداد غیبی در [[کلام اسلامی]] ==


===فرستادن لشکر پرندگان===
=== امکان امداد غیبی ===


===بازداشتن از گناه===
=== [[اثبات]] امداد غیبی ===


===تقویت دل===
=== اقتضای امداد غیبی ===
هرچند [[امدادهای غیبی]]، سنتی [[الهی]] است، ولی دیگر [[سنّت]] [[خدا]]، جریان [[کارها]] براساس علل و اسباب طبیعی و عادی است: {{متن حدیث|أَبَى اللَّهُ أَنْ يُجْرِيَ الْأَشْيَاءَ إِلَّا بِالْأَسْبَاب}}؛ همچنین [[سنّت الهی|سنّت خدا]] بر این قرار گرفته که جز در موارد استثنایی و خاص، عوامل غیر عادی را جایگزین اسباب عادی نکند. [[مؤمنان]] [[رزمنده]] بدون بهره‌مندی از تجهیزات نظامی و بدون [[جنگیدن]] در میدان [[نبرد]] [[پیروز]] نمی‌شوند: {{متن قرآن|وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ}}<ref> و آنچه در توان دارید از نیرو و اسبان آماده در برابر آنان فراهم سازید؛ سوره انفال، آیه ۶۰.</ref>.


===[[الهام]]===
=== شرائط امداد غیبی ===
گاهی با همه تلاش‌ها در [[جبهه حق]]، ممکن است عوامل مادی و عادی چنان که باید کارساز نشوند، یا به [[تنهایی]] برای [[شکست]] [[جبهه]] [[باطل]] کافی نباشند و [[پیروزی]] [[دشمن]] هم برای [[دین]] و [[مسلمانان]] خطرات جدّی و فراوان داشته باشد؛ اینجا است که [[امدادهای غیبی]] بهره [[مؤمنان]] می‌شود<ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[امدادهای غیبی (مقاله)|مقاله «امدادهای غیبی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.


===جاری ساختن حکمت بر دل [[لقمان]]===
== انواع و روش‌های امداد غیبی ==
امداد غیبی می‌تواند برای یک شخص عادی، یک [[شخصیت]] مهم [[اجتماعی]] [[سیاسی]] یا یک گروه از [[مردم]] یا همه [[امت]] اتفاق بیافتد. همچنین گاهی امداد غیبی از نوع [[اثبات]] کننده و ایجابی برای [[یاران]] [[خدا]] است و گاهی ویرانگر و سلبی برای [[دشمنان خدا]]. در همه این موارد، زمانی از [[ناحیه]] [[غیب]]، [[امداد]] انجام می‌شود که طبق شرائط عادی امکان [[پیروزی]] یا ادامه راه وجود نداشته باشد. البته امداد غیبی هرگز با [[حکمت الهی]] و [[مصالح]] کلی [[جهان آفرینش]] و [[نظام]] [[هدایتی]] [[انسان]]، ناسازگار نیست.
* [[قرآن کریم]] و [[روایات]] [[معصومان]] {{عم}}، از امدادهای گوناگون [[الهی]] در برهه‌های خاص به ویژه در شرائط [[جنگی]] یاد کرده‌اند که عناوین آن از این قرار است:
# '''[[فرستادن لشکریان ناپیدا]]''': [[قرآن]] در سه مورد از فرستادن لشکرهایی نامرئی یاد می‌کند و آنها را [[یاری]] دهندگان [[سپاه]] [[توحید]] می‌داند: {{متن قرآن|وَأَنزَلَ جُنُودًا لَّمْ تَرَوْهَا}}<ref> و سپاهیانی را که آنان را نمی‌دیدید؛ فرود آورد؛ سوره توبه، آیه ۲۶ و ۴۰؛ سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>
# '''[[امداد با فرشتگان]]''': [[قرآن]] در [[سوره آل‌عمران]] به [[نصرت]] [[سپاهیان اسلام]] در [[نبرد]] [[بدر]] به وسیله [[فرشتگان]] تصریح کرده است: {{متن قرآن|وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشکرُونَ إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِينَ أَلَن يَكْفِيَكُمْ أَن يُمِدَّكُمْ رَبُّكُم بِثَلاثَةِ آلافٍ مِّنَ الْمَلائِكَةِ مُنزَلِينَ بَلَى إِن تَصْبِرُواْ وَتَتَّقُواْ وَيَأْتُوكُم مِّن فَوْرِهِمْ هَذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُم بِخَمْسَةِ آلافٍ مِّنَ الْمَلائِكَةِ مُسَوِّمِينَ}}<ref>و بی‌گمان خداوند در بدر شما را با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس، از خداوند پروا کنید، باشد که سپاس گزارید یاد کن آنگاه را که به مؤمنان می‌گفتی: آیا بسنده‌تان نیست که خداوند با سه هزار فرشته فرو فرستاده از سوی خود شما را یاری رساند؟ چرا؛ بی‌گمان بسنده است و اگر شکیبایی کنید و پرهیزگاری ورزید و آنان چنین شتابان به سوی شما آیند خداوند شما را با پنج هزار فرشته نشانگذار یاری خواهد رساند؛ سوره آل عمران، آیه ۱۲۳- ۱۲۵.</ref> این [[آیات]] پس از شکستِ [[مسلمانان]] در [[اُحُد]] نازل شد. آنجا که [[دشمن]] [[مشرک]] خواست با تهاجمی دوباره اساس [[حکومت]] [[پیامبر خاتم|پیامبر]] [[خدا]] در [[مدینه]] را ویران کند <ref>نمونه، ج ۳، ص ۷۸.</ref>.
# '''[[به کار گرفتن موجودات]] (مانند: پرندگان)''': در ماجرای [[اصحاب فیل]]، [[خدا]] پرندگانی را برای نابودی [[لشکر]] [[ابرهه]] فرستاد. این امر هرچند از [[ناحیه]] [[غیب]] صورت گرفت و نامتعارف بود اما [[مردم]]، اسباب آنکه پرندگان بودند را به چشم دیدند. [[خدا]] در [[قرآن]] به این واقعه اشاره می‌کند: {{متن قرآن|وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ تَرْمِيهِم بِحِجَارَةٍ مِّن سِجِّيلٍ فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَّأْكُولٍ}}<ref> و بر سر ایشان پرندگانی دسته‌دسته فرستاد که بر آنان سنگریزه‌هایی از گلسنگ فرو می‌افکندند پس خداوند آنها را چون کاهبرگی نیم جویده کرد؛ سوره فیل، آیه ۳ - ۵.</ref>. این پرندگان از مصادیق بارز [[امداد الهی]] بودند.
# '''[[الهام قلبی]]''': هنگامی که جاسوسان [[فرعون]] در پی یافتن نوزاد [[مادر]] [[موسی]] و کشتن او بودند و او [[مأموریت]] یافت تا آن طفل شیرخوار را به امواج نیل سپارد، در [[بحرانی]] [[روحی]] هر لحظه [[بیم]] آن می‌رفت که فریادی زند، و آنان را از وجود [[موسی]] خبردار سازد، لکن [[خدا]] [[دل]] وی را محکم ساخت: {{متن قرآن|لَوْلا أَن رَّبَطْنَا عَلَى قَلْبِهَا لِتَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref> اگر دلش را استوار نمی‌داشتیم تا از باورکنندگان باشد به راستی نزدیک بود که آن راز را فاش کند؛ سوره قصص، آیه ۱۰.</ref><ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[امدادهای غیبی (مقاله)|مقاله «امدادهای غیبی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>. منظور از ربط [[قلب]] در این [[آیه]]، تقویت [[دل]] [[مادر]] [[موسی]] است تا به [[وحی الهی]] [[ایمان]] داشته و این حادثه بزرگ را [[تحمل]] کند، و بداند که [[وعده خدا]] در زمینه نگهداری و بازگرداندن فرزندش به وی [[حق]] است <ref>نمونه، ج ۱۶، ص ۳۲ ـ ۳۳.</ref><ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[امدادهای غیبی (مقاله)|مقاله «امدادهای غیبی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>. این تعبیر درباره [[اصحاب کهف]] نیز آمده است. آنان در جامعه‌ای می‌زیستند که بر ابراز [[عقاید]] [[توحیدی]] خود [[قادر]] نبودند: {{متن قرآن|وَرَبَطْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ}}<ref> و دل‌هایشان را استوار داشتیم؛ سوره کهف، آیه ۱۴.</ref> [[خداوند]] دلهایشان را [[استحکام]] بخشید، و در نتیجه با [[قدرت]] و [[شهامت]] برپا خاستند و ندای [[توحید]] سر دادند. <ref>نمونه، ج ۱۶، ص ۳۲ ـ ۳۳.</ref>.
# '''[[ایجاد آرامش و تقویت روحیه]]''':


=== توفیق انجام دادن نیکی‌ها===
== شرائط دریافت امداد غیبی ==
برپایه [[آیات قرآنی]]، شخص یا اشخاصی که از سوی [[خدا]] [[امداد]] شده‌اند، شرائطی داشته‌اند:
# '''[[ایمان]]''': یکی از شرائط برخورداری از [[امدادهای الهی]] [[ایمان]] است. بدین لحاظ در چند جای [[قرآن]] وقتی از [[یاری]] و [[دستگیری]] [[خدا]] و نجات‌بخشی او سخن رفته [[مؤمنان]] را مشمول این [[لطف]] خاص دانسته است: {{متن قرآن|وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ }}<ref>و یاری مؤمنان بر ما واجب است؛ سوره روم، آیه ۴۷.</ref>، {{متن قرآن|ثُمَّ نُنَجِّي رُسُلَنَا وَالَّذِينَ آمَنُواْ كَذَلِكَ حَقًّا عَلَيْنَا نُنجِ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref> سپس پیامبرانمان و مؤمنان را رهایی می‌بخشیم؛ بدین‌گونه بنا به حقّی که بر عهده ماست مؤمنان را رهایی می‌بخشیم؛ سوره یونس، آیه ۱۰۳.</ref>
# '''[[پارسایی]]''': [[قرآن]] در [[آیه]] {{متن قرآن|بَلَى إِن تَصْبِرُواْ وَتَتَّقُواْ وَيَأْتُوكُم مِّن فَوْرِهِمْ هَذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُم بِخَمْسَةِ آلافٍ مِّنَ الْمَلائِكَةِ مُسَوِّمِينَ }}<ref> چرا؛ بی‌گمان بسنده است و اگر شکیبایی کنید و پرهیزگاری ورزید و آنان چنین شتابان به سوی شما آیند خدا شما را با پنج هزار فرشته نشانگدار یاری خواهد رساند؛ سوره آل عمران، آیه ۱۲۵.</ref> که مربوط به [[جنگ احد]] است، شرط‌هایی برای [[امداد الهی]] ذکر کرده که از جمله آنها [[پارسایی]] است.
# '''[[استقامت]] و [[پایداری]]''': در دو [[آیه]] [[قرآن]]، [[استقامت]] شرط برخورداری از [[امدادهای غیبی]] دانسته شده است: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلاَّ تَخَافُوا وَلا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنتُمْ تُوعَدُونَ }}<ref> [[فرشتگان]] بر آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس [[پایداری]] کردند، فرود می‌آیند که نهراسید و اندوهناک نباشید و شما را به بهشتی که وعده می‌دادند مژده باد!؛ سوره فصلت، آیه۳۰.</ref>
# '''[[جهاد]] و [[یاری دین]]''': [[قرآن]] شرط بهره‌مندی از امداد غیبی را [[یاری]] [[خداوند]] ([[یاری دین]]) دانسته است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن تَنصُرُوا اللَّهَ يَنصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ }}<ref> ای مؤمنان! اگر (دین) خداوند را یاری کنید او نیز شما را یاری می‌کند و گام‌هایتان را استوار می‌دارد؛ سوره محمد، آیه۷.</ref><ref>الفرقان، ج ۲۶ ـ ۲۷، ص ۹۱ ـ ۹۲.</ref> گفتنی است که از جمله شرایط [[جهاد]] [[پاکی]] [[انگیزه‌ها]] است: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ }}<ref> و راه‌های خویش را به آنان که در (راه) ما بکوشند می‌نماییم و بی‌گمان خداوند با نیکوکاران است؛ سوره عنکبوت، آیه۶۹.</ref>


===فرود آمدن سفره آسمانی و غذا یا میوه بهشتی===
== جستارهای وابسته ==
 
{{مدخل وابسته}}
=== [[روح القدس]] [[ایمان]]===
* [[جنود]]
 
* [[نصرت]]
===تأیید به [[روح القدس]]===
* [[نصرت الهی]]
 
{{پایان مدخل وابسته}}
===رهایی بخشیدن از گرفتاری و عذاب===
 
===خنثا کردن نقشه‌های دشمنان===
 
=== فرزنددار شدن===
 
==شرایط برخورداری از امدادهای غیبی ==


===[[ایمان]]===
== منابع ==
 
{{منابع}}
===[[پارسایی]]===
#[[پرونده:000055.jpg|22px]] [[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[امدادهای غیبی (مقاله)|مقاله «امدادهای غیبی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم''']]
 
#[[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگنامه مهدویت''']]
===[[پایداری]]===
{{پایان منابع}}
 
===[[جهاد]]===
 
===[[مخلَص بودن]]===
 
==هدف از امدادهای غیبی==
==پرسش مستقیم==
* [[آیا امام مهدی برای گسترش عدالت و افراشتن پرچم اسلام از امدادهای غیبی استفاده می‌کند؟ (پرسش)]]
 
{{پرسمان امدادهای غیبی}}
 
== جستارهای وابسته ==
{{:فرهنگنامه مهدویت (نمایه)}}
==منابع==
* [[پرونده:000055.jpg|22px]] [[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴''']]
* [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]


==پانویس==
== پانویس ==
{{پانویس2}}
{{پانویس}}


{{دانشنامه امامت-خرد}}
[[رده:اصطلاحات قرآنی]]
[[رده:مدخل مرتبط با امام مهدی]]
امداد غیبی
[[رده:مدخل فرهنگ‌نامه مهدویت]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۵۰

امداد غیبی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: امداد غیبی در قرآن - امداد غیبی در کلام اسلامی - امداد غیبی در معارف مهدویت - پرسش مرتبط ندارد

امداد غیبی از دو واژه امداد به معنای یاری رسانی و غیب به معنای پنهانی تشکیل یافته است. امداد غیبی به یاری از سوی خدا و از ناحیه غیب گفته می‌شود که معمولاً از راه‌های نامتعارف و غیر عادی و ناپیدا است.

امداد غیبی سنتی الهی است که در موقعیت‌های خاص و با شرائط ویژه، پدیدار می‌شود و محدویت زمانی و مکانی ندارد و روش‌های آن، بسته به زمان، مکان و موقعیت حوادث، متفاوت و متنوع گزارش شده است.

مهم‌ترین سند اعتبار وجود امداد غیبی، آیات قرآنی است که به روشنی از این پدیده یاد کرده‌اند.

امداد غیبی را می‌توان با شهود و ادراک شخصی، گزارش معصومان و اولیای الهی و عقل دریافت و اثبات کرد.

تعریف امداد غیبی

عبارت "امداد غیبی" از دو واژه امداد (از ریشه: م - د - د) به معنای یاری رسانی [۱] و غیب به معنای امر پنهانی[۲] تشکیل شده است.

منشأ امداد غیبی

تنها خدا امدادرسان غیبی است و این نوع یاری‌رسانی با دیگر شئون الهی مانند خالقیت و رازقیت، متفاوت است. همچنین امداد غیبی با امور خارق‌العاده مثل معجزه و کرامت هم فرق دارد.

چیستی امداد غیبی

امداد غیبی به یاری‌های خدا در شرائط خاص گفته می‌شود که فراتر از توان، اراده و محاسبات اشخاص است و عوامل آن ناپیدا است ولی اثر و نتیجه نهایی آن امداد، قابل حس و درک است.

امداد غیبی در قرآن

امداد غیبی از سنت‌های الهی است که در قرآن کریم با الفاظ و ادبیات ویژه‌ای به آن تصریح شده؛ هرچند عبارت "امداد غیبی" در قرآن به کار نرفته و ترکیب آن عربی نیست.

امداد غیبی به پیامبران

قرآن درخواست پیامبران برای دریافت امداد الهی را از زبان نوح، لوط، طالوت و یارانش نقل می‌کند. درواقع گروه‌های سرکش آن‌قدر مخالفت با پیامبران را ادامه می‌دادند که ایشان از ایمان آوردن آنها نومید می‌گشتند، حتی گمان می‌کردند که گروه اندک مؤمنان نیز به آنها دروغ گفته‌اند و گویا در مسیر دعوتشان تنها هستند [۳]: ﴿حَتَّى إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّسُلُ وَظَنُّواْ أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُواْ جَاءَهُمْ نَصْرُنَا فَنُجِّيَ مَن نَّشَاء وَلاَ يُرَدُّ بَأْسُنَا عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ﴾[۴] در این هنگام که امیدشان از همه جا بریده می‌شد یاری خدا و پیروزی فرا می‌رسید[۵].

امداد غیبی به اولیای خدا

برخی از محققان، الهام قلبی به مادر موسی در شرائط بحرانی[۶] و نیز اعطای حکمت به لقمان [۷] را از مصادیق امداد الهی و از نوع غیبی آن برشمرده‌اند.

امداد غیبی به پیامبر خاتم

از مهم‌ترین مصداق‌های امداد غیبی کمکهای ویژه پنهانی است که از طرف خدا در جنگ‌های صدر اسلام به پیامبر اکرم و مؤمنان رسیده است، به طوری که ۴۰ آیه بدان اختصاص یافته است [۸]

امداد غیبی به مؤمنان

مؤمنان نیز، در میدان‌های پرخطری همچون جنگ، از امداد غیبی الهی، بهره‌مند می‌شوند: ﴿لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا﴾[۹] در این آیه نزول آرامش و پیروزی زودرس از مصداق‌های امداد غیبی است. همچنین در آیه: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا ۚ وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا﴾[۱۰] به فرستادن لشکریانی ناپیدا برای یاری مؤمنان، تصریح شده است.

امداد غیبی در سیره معصومان

  1. امداد غیبی در سیره پیامبر خاتم (ص): قرآن در سوره انفال، درخواست کمک پیامبر و مسلمانان در جنگ بدر از خدا را نقل می‌کند: ﴿إِذْ تَسْتَغِيثُونَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجَابَ لَكُمْ أَنِّي مُمِدُّكُم بِأَلْفٍ مِّنَ الْمَلائِكَةِ مُرْدِفِينَ﴾[۱۱] در پاره‌ای از روایات آمده است که پیامبر خدا نیز با مسلمانان در یاری خواستن از خدا همصدا بود و می‌گفت: پروردگارا! وعده‌ای را که به من داده‌ای تحقق بخش. خدایا، اگر این گروه مؤمنان نابود شوند، پرستش تو از زمین برچیده خواهد شد [۱۲].
  2. امداد غیبی در سیره امیرالمؤمنین (ع): امیرالمؤمنین در یکی از خطبه‌های خود به امدادهای الهی اشاره می‌کند و می‌فرماید: «وَ قَدْ تَوَكَّلَ اللَّهُ لِأَهْلِ هَذَا الدِّينِ بِإِعْزَازِ الْحَوْزَةِ وَ سَتْرِ الْعَوْرَةِ وَ الَّذِي نَصَرَهُمْ وَ هُمْ قَلِيلٌ لَا يَنْتَصِرُونَ وَ مَنَعَهُمْ وَ هُمْ قَلِيلٌ لَا يَمْتَنِعُونَ حَيٌّ لَا يَمُوتُ» [۱۳] این نشان می‌دهد که امدادهای غیبی تنها به عصر پیامبر، اختصاص ندارد.
  3. امداد غیبی در سیره حضرت زهرا (س):
  4. امداد غیبی در سیره امام حسن (ع):
  5. امداد غیبی در سیره امام حسین (ع):
  6. امداد غیبی در سیره امام سجاد (ع):
  7. امداد غیبی در سیره امام باقر (ع):
  8. امداد غیبی در سیره امام صادق (ع):
  9. امداد غیبی در سیره امام موسی (ع):
  10. امداد غیبی در سیره امام رضا (ع):
  11. امداد غیبی در سیره امام جواد (ع):
  12. امداد غیبی در سیره امام نقی (ع):
  13. امداد غیبی در سیره امام عسکری (ع):
  14. امداد غیبی در سیره امام عصر (ع): پیامبر اکرم درباره امدادهای غیبی خدا به حضرت مهدی (ع) فرموده است: "... قائم اهل بیت من، به یاری الهی تأیید می‌‏شود"[۱۴]. همچنین در روایت دیگری پس از آن‏که یاری خدا را از جمله امدادهای غیبی مربوط به قیام حضرت مهدی (ع) دانسته، چنین می‌فرماید: " او به وسیله فرشتگان خدا سبحانه و تعالی یاری می‌‏شود"[۱۵]. از روایات استفاده می‌‏شود فرشتگانی که به یاری حضرت مهدی می‌‏شتابند، سه گروه هستند: فرشتگان مقرّب، فرشتگان حاضر در جنگ بدر[۱۶] و فرشتگان‏ حاضر در قیام امام حسین [۱۷][۱۸]. رسول خدا در حدیث معراج به نقل از خدا سبحانه و تعالی چنین فرموده است: "... و باد را مسخّر او می‌‏کنم و گردنکشان سخت را رام او می‌‏سازم.... "[۱۹][۲۰].. امام باقر (ع) نیز می‌فرماید: "قائم ما منصور به رعب؛ یعنی یاری شده با القای ترس در دل دشمنانش است"[۲۱][۲۲].

امداد غیبی در کلام اسلامی

امکان امداد غیبی

اثبات امداد غیبی

اقتضای امداد غیبی

هرچند امدادهای غیبی، سنتی الهی است، ولی دیگر سنّت خدا، جریان کارها براساس علل و اسباب طبیعی و عادی است: «أَبَى اللَّهُ أَنْ يُجْرِيَ الْأَشْيَاءَ إِلَّا بِالْأَسْبَاب»؛ همچنین سنّت خدا بر این قرار گرفته که جز در موارد استثنایی و خاص، عوامل غیر عادی را جایگزین اسباب عادی نکند. مؤمنان رزمنده بدون بهره‌مندی از تجهیزات نظامی و بدون جنگیدن در میدان نبرد پیروز نمی‌شوند: ﴿وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ﴾[۲۳].

شرائط امداد غیبی

گاهی با همه تلاش‌ها در جبهه حق، ممکن است عوامل مادی و عادی چنان که باید کارساز نشوند، یا به تنهایی برای شکست جبهه باطل کافی نباشند و پیروزی دشمن هم برای دین و مسلمانان خطرات جدّی و فراوان داشته باشد؛ اینجا است که امدادهای غیبی بهره مؤمنان می‌شود[۲۴].

انواع و روش‌های امداد غیبی

امداد غیبی می‌تواند برای یک شخص عادی، یک شخصیت مهم اجتماعی سیاسی یا یک گروه از مردم یا همه امت اتفاق بیافتد. همچنین گاهی امداد غیبی از نوع اثبات کننده و ایجابی برای یاران خدا است و گاهی ویرانگر و سلبی برای دشمنان خدا. در همه این موارد، زمانی از ناحیه غیب، امداد انجام می‌شود که طبق شرائط عادی امکان پیروزی یا ادامه راه وجود نداشته باشد. البته امداد غیبی هرگز با حکمت الهی و مصالح کلی جهان آفرینش و نظام هدایتی انسان، ناسازگار نیست.

  1. فرستادن لشکریان ناپیدا: قرآن در سه مورد از فرستادن لشکرهایی نامرئی یاد می‌کند و آنها را یاری دهندگان سپاه توحید می‌داند: ﴿وَأَنزَلَ جُنُودًا لَّمْ تَرَوْهَا﴾[۲۵]
  2. امداد با فرشتگان: قرآن در سوره آل‌عمران به نصرت سپاهیان اسلام در نبرد بدر به وسیله فرشتگان تصریح کرده است: ﴿وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشکرُونَ إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِينَ أَلَن يَكْفِيَكُمْ أَن يُمِدَّكُمْ رَبُّكُم بِثَلاثَةِ آلافٍ مِّنَ الْمَلائِكَةِ مُنزَلِينَ بَلَى إِن تَصْبِرُواْ وَتَتَّقُواْ وَيَأْتُوكُم مِّن فَوْرِهِمْ هَذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُم بِخَمْسَةِ آلافٍ مِّنَ الْمَلائِكَةِ مُسَوِّمِينَ﴾[۲۶] این آیات پس از شکستِ مسلمانان در اُحُد نازل شد. آنجا که دشمن مشرک خواست با تهاجمی دوباره اساس حکومت پیامبر خدا در مدینه را ویران کند [۲۷].
  3. به کار گرفتن موجودات (مانند: پرندگان): در ماجرای اصحاب فیل، خدا پرندگانی را برای نابودی لشکر ابرهه فرستاد. این امر هرچند از ناحیه غیب صورت گرفت و نامتعارف بود اما مردم، اسباب آنکه پرندگان بودند را به چشم دیدند. خدا در قرآن به این واقعه اشاره می‌کند: ﴿وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ تَرْمِيهِم بِحِجَارَةٍ مِّن سِجِّيلٍ فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَّأْكُولٍ﴾[۲۸]. این پرندگان از مصادیق بارز امداد الهی بودند.
  4. الهام قلبی: هنگامی که جاسوسان فرعون در پی یافتن نوزاد مادر موسی و کشتن او بودند و او مأموریت یافت تا آن طفل شیرخوار را به امواج نیل سپارد، در بحرانی روحی هر لحظه بیم آن می‌رفت که فریادی زند، و آنان را از وجود موسی خبردار سازد، لکن خدا دل وی را محکم ساخت: ﴿لَوْلا أَن رَّبَطْنَا عَلَى قَلْبِهَا لِتَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ﴾[۲۹][۳۰]. منظور از ربط قلب در این آیه، تقویت دل مادر موسی است تا به وحی الهی ایمان داشته و این حادثه بزرگ را تحمل کند، و بداند که وعده خدا در زمینه نگهداری و بازگرداندن فرزندش به وی حق است [۳۱][۳۲]. این تعبیر درباره اصحاب کهف نیز آمده است. آنان در جامعه‌ای می‌زیستند که بر ابراز عقاید توحیدی خود قادر نبودند: ﴿وَرَبَطْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ﴾[۳۳] خداوند دلهایشان را استحکام بخشید، و در نتیجه با قدرت و شهامت برپا خاستند و ندای توحید سر دادند. [۳۴].
  5. ایجاد آرامش و تقویت روحیه:

شرائط دریافت امداد غیبی

برپایه آیات قرآنی، شخص یا اشخاصی که از سوی خدا امداد شده‌اند، شرائطی داشته‌اند:

  1. ایمان: یکی از شرائط برخورداری از امدادهای الهی ایمان است. بدین لحاظ در چند جای قرآن وقتی از یاری و دستگیری خدا و نجات‌بخشی او سخن رفته مؤمنان را مشمول این لطف خاص دانسته است: ﴿وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ ﴾[۳۵]، ﴿ثُمَّ نُنَجِّي رُسُلَنَا وَالَّذِينَ آمَنُواْ كَذَلِكَ حَقًّا عَلَيْنَا نُنجِ الْمُؤْمِنِينَ﴾[۳۶]
  2. پارسایی: قرآن در آیه ﴿بَلَى إِن تَصْبِرُواْ وَتَتَّقُواْ وَيَأْتُوكُم مِّن فَوْرِهِمْ هَذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُم بِخَمْسَةِ آلافٍ مِّنَ الْمَلائِكَةِ مُسَوِّمِينَ ﴾[۳۷] که مربوط به جنگ احد است، شرط‌هایی برای امداد الهی ذکر کرده که از جمله آنها پارسایی است.
  3. استقامت و پایداری: در دو آیه قرآن، استقامت شرط برخورداری از امدادهای غیبی دانسته شده است: ﴿إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلاَّ تَخَافُوا وَلا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنتُمْ تُوعَدُونَ ﴾[۳۸]
  4. جهاد و یاری دین: قرآن شرط بهره‌مندی از امداد غیبی را یاری خداوند (یاری دین) دانسته است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن تَنصُرُوا اللَّهَ يَنصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ ﴾[۳۹][۴۰] گفتنی است که از جمله شرایط جهاد پاکی انگیزه‌ها است: ﴿وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ ﴾[۴۱]

جستارهای وابسته

منابع

  1. ناصحی، محمد حسن، مقاله «امدادهای غیبی»، دائرةالمعارف قرآن کریم
  2. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت

پانویس

  1. ↑ مفردات، ص ۷۶۳، «مدّ».
  2. ↑ مقاییس اللغة، ج ۴، ص ۴۰۳، «غیب».
  3. ↑ نمونه، ج ۱۰، ص ۹۸.
  4. ↑ تا آنجا که پیامبران به آستانه نومیدی رسیدند و پنداشتند که مردم در وعده پشتیبانی به آنان دروغ گفته‌اند، ناگهان یاری ما به آنان رسید و هر کس را که می‌خواستیم رهایی یافت و عذاب ما از گروه گنهکاران بازگردانده نمی‌شود؛ سوره یوسف، آیه ۱۱۰.
  5. ↑ ناصحی، محمد حسن، مقاله «امدادهای غیبی»، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.
  6. ↑ و به مادر موسی الهام کردیم که به او شیر بده و اگر بر جان او ترسیدی او را در صندوقی بنه و به دریا فکن و مهراس و اندوهگین مباش! ما او را به تو باز می‌گردانیم و او را از پیامبران خواهیم کرد؛ سوره قصص، آیه ۷.
  7. ↑ سوره لقمان، آیه ۱۲.
  8. ↑ جهاد در قرآن، ص ۱۲۹.
  9. ↑ به راستی خدااز مؤمنان خشنود شد هنگامی که با تو در زیر آن درخت بیعت می‌کردند پس آنچه در دل داشتند معلوم داشت، از این رو آرامش را بر آنها فرو فرستاد و به پیروزی زودرسی پاداششان داد؛ سوره فتح، آیه ۱۸.
  10. ↑ ای مؤمنان! نعمت خداوند را بر خویش به یاد آورید هنگامی که سپاهیانی بر شما تاختند و ما بر سر آنان بادی و نیز سپاهیانی را که آنان را نمی‌دیدید فرستادیم و خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست؛ سوره احزاب، آیه ۹.
  11. ↑ یاد کن آنگاه را که از پروردگارتان فریادخواهی می‌کردید و به شما پاسخ داد که من با هزار فرشته پیاپی امدادگر شما خواهم بود؛ سوره انفال، آیه ۹.
  12. ↑ مجمع البیان، ج ۴، ص ۸۰۷؛ نمونه، ج ۷، ص ۱۰۳.
  13. ↑ خدا به پيروان اين دين وعده داده كه اسلام را سر بلند و نقاط ضعف مسلمين را جبران كند، خدايى كه مسلمانان را به هنگام كمى نفرات يارى كرد، و آنگاه كه نمى توانستند از خود دفاع كنند، از آنها دفاع كرد، اكنون زنده است و هرگز نمى ميرد. نهج البلاغه، خطبه شماره 134
  14. ↑ «قَائِمُ‏ أَهْلِ‏ بَيْتِي‏...يُؤَيَّدُ بِنَصْرِ اللَّهِ‏... ‏»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۲۵۷، ح ۲
  15. ↑ «وَ يُنْصَرُ بِمَلَائِكَةِ اللَّهِ‏ ‏»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۲۵۷، ح ۲
  16. ↑ «يَا ثَابِتُ‏ كَأَنِّي‏ بِقَائِمِ‏ أَهْلِ‏ بَيْتِي‏ قَدْ أَشْرَفَ‏ عَلَى‏ نَجَفِكُمْ‏ هَذَا وَ أَوْمَأَ بِيَدِهِ إِلَى نَاحِيَةِ الْكُوفَةِ فَإِذَا هُوَ أَشْرَفَ عَلَى نَجَفِكُمْ نَشَرَ رَايَةَ رَسُولِ اللَّهِ فَإِذَا هُوَ نَشَرَهَا انْحَطَّتْ عَلَيْهِ مَلَائِكَةُ بَدْر‏»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۳۰۷، ح ۲
  17. ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا (ع)، ج ۱، ص ۳۹۹، ح ۵۸
  18. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۲-۷۶.
  19. ↑ «وَ لَأُسَخِّرَنَّ لَهُ الرِّيَاحَ‏ وَ لَأُذَلِّلَنَ‏ لَهُ‏ الرِّقَابَ‏ الصِّعَابَ‏‏»؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۵۴، باب ۲۳، ح ۴
  20. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۲-۷۶.
  21. ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۳۳۰، ح ۱۶
  22. ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۲-۷۶.
  23. ↑ و آنچه در توان دارید از نیرو و اسبان آماده در برابر آنان فراهم سازید؛ سوره انفال، آیه ۶۰.
  24. ↑ ناصحی، محمد حسن، مقاله «امدادهای غیبی»، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.
  25. ↑ و سپاهیانی را که آنان را نمی‌دیدید؛ فرود آورد؛ سوره توبه، آیه ۲۶ و ۴۰؛ سوره احزاب، آیه ۳۳.
  26. ↑ و بی‌گمان خداوند در بدر شما را با آنکه ناتوان بودید یاری کرد پس، از خداوند پروا کنید، باشد که سپاس گزارید یاد کن آنگاه را که به مؤمنان می‌گفتی: آیا بسنده‌تان نیست که خداوند با سه هزار فرشته فرو فرستاده از سوی خود شما را یاری رساند؟ چرا؛ بی‌گمان بسنده است و اگر شکیبایی کنید و پرهیزگاری ورزید و آنان چنین شتابان به سوی شما آیند خداوند شما را با پنج هزار فرشته نشانگذار یاری خواهد رساند؛ سوره آل عمران، آیه ۱۲۳- ۱۲۵.
  27. ↑ نمونه، ج ۳، ص ۷۸.
  28. ↑ و بر سر ایشان پرندگانی دسته‌دسته فرستاد که بر آنان سنگریزه‌هایی از گلسنگ فرو می‌افکندند پس خداوند آنها را چون کاهبرگی نیم جویده کرد؛ سوره فیل، آیه ۳ - ۵.
  29. ↑ اگر دلش را استوار نمی‌داشتیم تا از باورکنندگان باشد به راستی نزدیک بود که آن راز را فاش کند؛ سوره قصص، آیه ۱۰.
  30. ↑ ناصحی، محمد حسن، مقاله «امدادهای غیبی»، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.
  31. ↑ نمونه، ج ۱۶، ص ۳۲ ـ ۳۳.
  32. ↑ ناصحی، محمد حسن، مقاله «امدادهای غیبی»، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.
  33. ↑ و دل‌هایشان را استوار داشتیم؛ سوره کهف، آیه ۱۴.
  34. ↑ نمونه، ج ۱۶، ص ۳۲ ـ ۳۳.
  35. ↑ و یاری مؤمنان بر ما واجب است؛ سوره روم، آیه ۴۷.
  36. ↑ سپس پیامبرانمان و مؤمنان را رهایی می‌بخشیم؛ بدین‌گونه بنا به حقّی که بر عهده ماست مؤمنان را رهایی می‌بخشیم؛ سوره یونس، آیه ۱۰۳.
  37. ↑ چرا؛ بی‌گمان بسنده است و اگر شکیبایی کنید و پرهیزگاری ورزید و آنان چنین شتابان به سوی شما آیند خدا شما را با پنج هزار فرشته نشانگدار یاری خواهد رساند؛ سوره آل عمران، آیه ۱۲۵.
  38. ↑ فرشتگان بر آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند، فرود می‌آیند که نهراسید و اندوهناک نباشید و شما را به بهشتی که وعده می‌دادند مژده باد!؛ سوره فصلت، آیه۳۰.
  39. ↑ ای مؤمنان! اگر (دین) خداوند را یاری کنید او نیز شما را یاری می‌کند و گام‌هایتان را استوار می‌دارد؛ سوره محمد، آیه۷.
  40. ↑ الفرقان، ج ۲۶ ـ ۲۷، ص ۹۱ ـ ۹۲.
  41. ↑ و راه‌های خویش را به آنان که در (راه) ما بکوشند می‌نماییم و بی‌گمان خداوند با نیکوکاران است؛ سوره عنکبوت، آیه۶۹.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=امداد_غیبی&oldid=1299335»