جمعه: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
 
(۳۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[جمعه در قرآن]] - [[جمعه در حدیث]] - [[جمعه در معارف مهدویت]] - [[جمعه در معارف دعا و زیارات]] - [[جمعه در معارف و سیره سجادی]] - [[جمعه در فقه اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;"> [[جمعه در معارف مهدویت]] - [[جمعه در معارف دعا و زیارات]] - [[جمعه در معارف و سیره سجادی]]</div>


==چیستی جمعه==
'''جمعه''' نام روز آخر هفته، و روزی است که [[مردم]] برای [[نماز جمعه]] گرد هم می‌‌آیند. اهمیت و [[فضیلت]] شب و [[روز جمعه]] در [[احادیث]] بسیاری بیان شده و [[اعمال]] و ادعیۀ فراوانی برای آن مقرر گشته است. برخی از [[اعمال]] [[روز جمعه]] عبارت است از: [[عبادت]]، دید و بازدید، رفتن سر خاک مردگان، دادن [[صدقه]]، شرکت در [[نماز جمعه]] و ... . [[روز جمعه]] از روزهایی است که از چند جهت اختصاص به [[امام زمان]] {{ع}} دارد، یکی آنکه ولادت حضرت در آن روز بوده است، همچنین [[ظهور]] آن جناب در [[روز جمعه]] خواهد بود.
جمعه نام روز آخر هفته، روز تعطیلی [[مسلمانان]] و روزی است که [[مردم]] برای [[نماز جمعه]] گرد هم می‌‌آیند و به عقیدۀ برخی، جمعه از آن‌‏رو جمعه نامیده شده است که در آن روز جهت [[نماز]] اجتماع می‌‏کنند<ref>راغب اصفهانی، مفردات.</ref>.


اولین کسی که جمعه را جمعه نامید [[کعب بن لؤی بن غالب]] ـ یکی از [[اجداد پیامبر]]{{صل}} ـ بود، پیش از آن، این روز را «عروبة» می‌‎گفتند<ref>معارف و معاریف، ج ۲، ص ۵۶۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۵۰.</ref>
== معناشناسی ==
«جمعه» نام روز آخر هفته، روز تعطیلی [[مسلمانان]] و روزی است که [[مردم]] برای [[نماز جمعه]] گرد هم می‌‌آیند و به عقیدۀ برخی، جمعه از آن‌‏رو جمعه نامیده شده است که در آن روز جهت [[نماز]] اجتماع می‌‏کنند<ref>راغب اصفهانی، مفردات.</ref>.


==[[روایات]] درباره جمعه==
اولین کسی که جمعه را جمعه نامید «کعب بن لؤی بن غالب» ـ یکی از اجداد پیامبر {{صل}} ـ بود، پیش از آن، این روز را «عروبة» می‌‎گفتند<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۱/۵۹۳؛ معارف و معاریف، ج ۲، ص ۵۶۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۵۰.</ref>
اهمیت و [[فضیلت]] [[شب]] و [[روز جمعه]] در [[احادیث]] بسیاری بیان شده و [[اعمال]] و ادعیۀ فراوانی برای آن مقرر گشته است. برخی از احادیثی که در [[فضیلت]] [[روز جمعه]] وارد شده عبارت‌اند از:
# [[راوی]] می‌‌گوید: [[خدمت]] [[امام هادی]]{{ع}} رسیدم و گفتم: ای [[سید]] من! [[حدیثی]] از [[رسول خدا]]{{صل}} [[روایت]] شده که معنای آن را نمی‌‌فهمم. فرمودند: چیست‌؟ گفتم: {{متن حدیث|لَا تُعَادُوا الْأَیَّامَ فَتُعَادِیَکُمْ}} یعنی با روزها [[دشمنی]] نکنید که آنها با شما [[دشمنی]] خواهند کرد. [[حضرت]] فرمودند: «مراد از ایام، ما هستیم مادامی که آسمان‌‌ها و [[زمین]] بپا‎ست. [[شنبه]] اسم [[رسول خدا]]{{صل}} و یکشنبه [[امیر المؤمنین]]{{ع}} و [[دوشنبه]] [[امام حسن]] و [[امام حسین]]{{ع}} و سه‌شنبه [[علی بن الحسین]] و [[محمد بن علی]] و [[جعفر بن محمد]]{{ع}} و چهارشنبه [[موسی بن جعفر]] و [[علی بن موسی]] و [[محمد بن علی]]{{ع}} و منم و [[پنجشنبه]] فرزندم [[حسن]]{{ع}} و جمعه [[فرزند]] فرزندم است و به سوی او [[اهل حق]] جمع می‎‌شوند و روزی است که در آن روز [[ظهور]] خواهد نمود»<ref>ر.ک: [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۲۰۶.</ref>.
# [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمودند: «[[روز جمعه]]، [[بهترین]] روزها‌ست و نزد [[خداوند]] از روز [[عید قربان]] و [[عید فطر]] ارجمند‌تر است»<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۳۶۷.</ref>.
# [[امام باقر]]{{ع}} فرمودند: «خوبی و [[بدی]] در [[روز جمعه]] دو چندان می‌‌شود»<ref>{{متن حدیث|اَلْخَیْرُ وَ اَلشَّرُّ یُضَاعَفُ یَوْمَ اَلْجُمُعَةِ}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال، ج۲، ص۱۴۲.</ref>.
# [[پیامبر]]{{صل}} فرمودند: «[[خداوند]] در [[روز جمعه]]، ششصد هزار نفر را از [[آتش]] [[آزاد]] می‌‎سازد که همه مستحق [[دوزخ]] بوده‎‌اند»<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۲۶۸؛ ج ۵۹، ص ۳۶.</ref>. ۵. [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «[[قائم]] ما [[اهل بیت]] در [[روز جمعه]] خروج می‌‏کند»<ref>{{متن حدیث|یخرج قائمنا أهل‌البیت یوم الجمعه}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۹۹، ص ۲۱۵.</ref>.<ref>ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعود‌نامه، ص ۲۵۰.</ref>
# در روایاتی آمده است: «روزی که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[حضرت علی]]{{ع}} را در [[غدیر خم]] [[نصب]] فرمود، جمعه بود و روز [[قیام قائم]]{{ع}} جمعه خواهد بود و روز برپایی [[رستاخیز]] جمعه خواهد بود»<ref>.{{متن حدیث|وَ کَانَ الْیَوْمُ الَّذِی نَصَبَ فِیهِ ـ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ{{ع}} ـ بِغَدِیرِ خُمٍ‏ یَوْمَ‏ الْجُمُعَةِ وَ قِیَامُ‏ الْقَائِمِ‏{{ع}} یَکُونُ فِی یَوْمِ الْجُمُعَةِ وَ تَقُومُ الْقِیَامَةُ فِی یَوْمِ الْجُمُعَة‏‏‏‏‏‏‏‏}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص ۴۲۲.</ref>. البته بین این سه رخداد [[عظیم]]، وجوه مشترک فراوانی وجود دارد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۶۱ ـ ۱۶۲.</ref>.


==[[اعمال]] جمعه==
«[[جُمعه]]» از ریشه «جمع» به معنای ضمیمه‌کردن چیزی به چیز دیگر<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۱/۴۷۹.</ref> و نام یکی از روزهای هفته است<ref>فیومی، المصباح المنیر، ۱۰۹.</ref> که در [[عرب جاهلی]] به آن «[[یوم]] العَرُوبه» می‌گفتند<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۲/۱۲۸؛ زمخشری، الکشاف، ۴/۵۳۲؛ صالحی شامی، سبل الهدی و الرشاد، ۱/۲۷۸.</ref> و طبق نقل دیگری [[مردم مدینه]] پیش از [[هجرت پیامبر]]{{صل}} این [[روز]] را برای [[عبادت]] و تجمع [[انتخاب]] کردند و آن را به [[روز جمعه]] [[تغییر]] نام دادند<ref>طبرسی، جوامع الجامع، ۴/۳۹۲.</ref>.<ref>[[حسین علی برزگران|برزگران، حسین]]، [[نماز جمعه (مقاله)|مقاله «نماز جمعه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۱۰، ص۱۱۱–۱۱۹.</ref>
برخی از [[اعمال]] [[روز جمعه]] عبارت‌اند از: استراحت، [[نظافت]]، [[عبادت]]، [[دید و بازدید]]، رفتن سر [[خاک]] مردگان، دادن [[صدقه]]، [[اطعام]]، شرکت در [[نماز جمعه]]، خواندن "سورۀ جمعه" در شب و [[روز جمعه]]، [[مستحب]] بودن "[[غسل]] جمعه"، [[صلوات]] فرستادن که بنابر روایتی منقول از [[امام صادق]]{{ع}}: «پرفضیلت‌‌ترین عمل در [[روز جمعه]] است»<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، خصال، ص ۳۹۴.</ref>.


==جمعه و انتساب به [[امام زمان]]{{ع}}==
==دیدگاه روایی==
[[روز جمعه]] از چند جهت اختصاص به [[امام زمان]]{{ع}} دارد، یکی آنکه ولادت [[حضرت]] در آن روز بوده است و نیز [[ظهور]] آن جناب در [[روز جمعه]] خواهد بود<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۷۹.</ref> و [[انتظار فرج]] در این روز بیشتر از روزهای دیگر است، بلکه [[عید]] بودن [[روز جمعه]] به جهت آن است که در این روز [[زمین]] را از لوث [[شرک]] و [[کفر]] و از وجود ملحدین و کافرین [[پاک]] می‏‌فرماید<ref>مفاتیح الجنان، اعمال روز جمعه.</ref>.  
{{اصلی|جمعه در حدیث}}
اهمیت و [[فضیلت]] شب و [[روز جمعه]] در [[احادیث]] بسیاری بیان شده و [[اعمال]] و ادعیۀ فراوانی برای آن مقرر گشته است. برخی از احادیثی که در [[فضیلت]] [[روز جمعه]] وارد شده عبارت‌اند از:
# [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: «[[روز جمعه]]، [[بهترین]] روزها‌ست و نزد [[خداوند]] از روز [[عید قربان]] و [[عید فطر]] ارجمند‌تر است»<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۳۶۷.</ref>.
# [[امام باقر]] {{ع}} فرمودند: «خوبی و بدی در [[روز جمعه]] دو چندان می‌‌شود»<ref>{{متن حدیث|اَلْخَیْرُ وَ اَلشَّرُّ یُضَاعَفُ یَوْمَ اَلْجُمُعَةِ}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال، ج۲، ص۱۴۲.</ref>.
# [[پیامبر]] {{صل}} فرمودند: «[[خداوند]] در [[روز جمعه]]، ششصد هزار نفر را از [[آتش]] [[آزاد]] می‌‎سازد که همه مستحق [[دوزخ]] بوده‎اند»<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۲۶۸؛ ج ۵۹، ص ۳۶.</ref>.
# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: «[[قائم]] ما [[اهل بیت]] در [[روز جمعه]] خروج می‌‏کند»<ref>{{متن حدیث|یخرج قائمنا أهل‌البیت یوم الجمعه}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۹۹، ص ۲۱۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۵۰.</ref>


از مهم‌‏ترین [[اعمال]] [[مؤمنان]] در [[روز جمعه]]، توجه به [[حضرت مهدی]]{{ع}}‏ و [[انتظار فرج]] آن بزرگوار است. و [[زیارت]] آن [[حضرت]] و [[دعا برای تعجیل فرج]] او [[مستحب]] است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۶۱ ـ ۱۶۲؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۱۴.</ref>. در [[زیارت امام زمان]]{{ع}} که [[امام هادی]]{{ع}} برای [[روز جمعه]] فرمودند، آمده است: «بگو ای مولای من، ای [[صاحب الزمان]]! [[صلوات]] [[خدا]] بر تو و بر [[اهل بیت]] تو؛ این روز، جمعه است، روز توست که در آن [[ظهور]] تو [[انتظار]] می‌‌رود و [[راحتی]] و [[گشایش]] امور [[مؤمنین]] به دست تو و نابودی [[کافران]] به [[شمشیر]] تو در این روز خواهد بود. من در این روز مهمان تو هستم و به همجواری تو آمده‌ام. ای مولای من، تو بخشنده‌‎ای و از [[خاندان]] [[بخشنده]] هستی و تو (از جانب [[خداوند]]) عهده‏‌دار مهما‏‏نداری و [[پناه]] دادن ([[مؤمنین]]) هستی، پس مرا به مهمانی طلب و پناهم ده. [[صلوات]] بر تو و [[خاندان]] [[پاک]] تو»<ref>{{متن حدیث|َ يَا مَوْلَايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكَ هَذَا يَوْمُ الْجُمُعَةِ وَ هُوَ يَوْمُكَ الْمُتَوَقَّعُ فِيهِ ظُهُورُكَ وَ الْفَرَجُ فِيهِ لِلْمُؤْمِنِينَ عَلَى يَدِكَ وَ قَتْلُ الْكَافِرِينَ بِسَيْفِكَ وَ أَنَا يَا مَوْلَايَ فِيهِ ضَيْفُكَ وَ جَارُكَ وَ أَنْتَ يَا مَوْلَايَ كَرِيمٌ مِنْ أَوْلَادِ الْكِرَامِ وَ مَأْمُورٌ بِالضِّيَافَةِ وَ الْإِجَارَةِ فَأَضِفْنِي وَ أَجِرْنِي صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِكَ الطَّاهِرِينَ‏}}؛ جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص۳۸.</ref>.<ref>ر.ک: [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۲۰۶.</ref>
== اعمال شب و روز جمعه ==
=== مستحبات ===
[[نماز جمعه]] با وجود شرایط آن در روز جمعه، [[واجب]] است و از نماز ظهر کفایت می‌کند. خواندن سوره‌ جمعه و [[سوره اعلی]] در [[نماز]] [[مغرب]] و عشای [[شب جمعه]] به قول مشهور<ref>جواهر الکلام، ج ۹، ص۴۰۵.</ref> و سوره‌ جمعه و [[سوره توحید]] به قول برخی یا سوره‌ جمعه و [[سوره منافقون]] بنابر قول برخی دیگر در نماز صبح [[روز جمعه]]<ref>جواهر الکلام، ص۴۰۶ ـ ۴۰۷.</ref>. [[نوافل]] زیادی در روز جمعه وارد شده که خواندن آنها در این [[روز]] مستحب است؛ از قبیل [[نماز]] [[پیامبر]]، نماز جعفر طیار و نماز اعرابی<ref>تحریر الاحکام، ج ۱، ص۲۹۵ ـ ۲۹۶؛ العروة الوثقی، ج ۳، ص۴۰۴.</ref>.


==پرسش مستقیم==
از دیگر [[مستحبات]] شب یا روز جمعه [[اعمال]] زیر است: [[غسل]] جمعه به قول مشهور<ref>جواهر الکلام، ج۵، ص۲.</ref>؛ حمام کردن<ref>الدروس الشرعیة، ج ۱، ص۱۲۸.</ref>، استعمال بوی خوش<ref>وسائل الشیعة، ج ۷، ص۳۶۴.</ref>، آراستن خویش و پوشیدن پاکیزه‌ترین لباس‌ها<ref>مجمع الفائدة، ج ۲، ص۳۹۳.</ref>، گرفتن ناخن و چیدن شارب<ref>وسائل الشیعة، ج ۷، ص۳۵۵.</ref>؛ خوردن انار<ref>وسائل الشیعة، ج ۷، ص۴۱۵.</ref>، زیارت پیامبر {{صل}} و [[امامان]]{{عم}}<ref>الدروس الشرعیة، ج ۲، ص۱۶.</ref>، به‌ویژه [[زیارت امام حسین]]{{ع}}<ref>وسائل الشیعة، ج ۱۴، ص۴۷۹.</ref>، [[زیارت اهل قبور]] قبل از طلوع خورشید؛<ref>وسائل الشیعة، ج ۷، ص۴۱۵.</ref> [[صدقه دادن]]<ref>وسائل الشیعة، ج ۷، ص۴۱۲.</ref> و [[توسعه]] بر [[خانواده]] در خوراک<ref>وسائل الشیعة، ج۷، ص۴۰۱.</ref>.
 
=== مکروهات ===
حجامت کردن<ref>وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۶۳.</ref> و [[شعر]] خواندن<ref>وسائل الشیعة، ج۷، ص۴۰۲.</ref> در روز جمعه و نیز [[ذبح]] حیوان تا ظهر آن<ref>جواهر الکلام، ج ۳۶، ص۱۳۵.</ref> [[مکروه]] است<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۳، صفحه ۱۱۰- ۱۱۲.</ref>.
 
== نماز جمعه ==
{{اصلی|نماز جمعه}}
«نماز جمعه» یکی از عبادت‌های هفتگی [[مسلمانان]] که روزهای جمعه برگزار می‌شود و دو رکعت است و پیش از برپایی آن، [[امام]] جمعه دو سخنرانی می‌کند که "[[خطبه]]" نام دارد. اولین [[نماز]] جمعه‌ای را که [[پیامبر اسلام]] {{صل}} برگزار کرد، هنگام [[هجرت]] به [[مدینه]] و قبل از ورود به این [[شهر]] بود. در خطبه‌های این [[نماز]]، غیر از [[موعظه]] و [[دعوت]] نمازگزاران به [[تقوا]] و [[پاکی]]، مسائل [[اجتماعی]] و [[سیاسی]] [[مسلمانان]] نیز مطرح می‌شود. از این رو نماز جمعه یکی از مظاهر و عوامل [[آگاهی]] [[مسلمانان]] و رمز [[همبستگی]] آنان است. نماز جمعه در زمان [[پیامبر]] و دوران حضور امام [[معصوم]]، [[واجب]] است، ولی در دوران غیبت، [[انسان]] میان [[خواندن نماز]] ظهر و جمعه مخیر است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۳۶.</ref>.
 
== انتساب به امام زمان {{ع}} ==
{{اصلی|جمعه در معارف مهدویت}}
[[روز جمعه]] از چند جهت اختصاص به [[امام زمان]] {{ع}} دارد، یکی آنکه ولادت حضرت در آن روز بوده است و نیز [[ظهور]] آن جناب در [[روز جمعه]] خواهد بود<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۷۹.</ref> و [[انتظار فرج]] در این روز بیشتر از روزهای دیگر است، بلکه [[عید]] بودن [[روز جمعه]] به جهت آن است که در این روز [[زمین]] را از لوث [[شرک]] و [[کفر]] و از وجود ملحدین و کافرین [[پاک]] می‏‌فرماید<ref>مفاتیح الجنان، اعمال روز جمعه.</ref>.
 
از مهم‌‏ترین [[اعمال]] [[مؤمنان]] در [[روز جمعه]]، توجه به [[حضرت مهدی]] {{ع}}‏ و [[انتظار فرج]] آن بزرگوار است. و [[زیارت]] آن حضرت و [[دعا برای تعجیل فرج]] او [[مستحب]] است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۶۱ ـ ۱۶۲؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۱۴.</ref>. در [[زیارت امام زمان]] {{ع}} که [[امام هادی]] {{ع}} برای [[روز جمعه]] فرمودند، آمده است: «بگو ای مولای من، ای [[صاحب الزمان]]! [[صلوات]] [[خدا]] بر تو و بر [[اهل بیت]] تو؛ این روز، جمعه است، روز توست که در آن [[ظهور]] تو [[انتظار]] می‌‌رود و راحتی و [[گشایش]] امور [[مؤمنین]] به دست تو و نابودی [[کافران]] به [[شمشیر]] تو در این روز خواهد بود. من در این روز مهمان تو هستم و به همجواری تو آمده‌ام. ای مولای من، تو بخشنده‌‎ای و از [[خاندان]] [[بخشنده]] هستی و تو (از جانب [[خداوند]]) عهده‏‌دار مهما‏‏نداری و پناه دادن ([[مؤمنین]]) هستی، پس مرا به مهمانی طلب و پناهم ده. [[صلوات]] بر تو و [[خاندان]] [[پاک]] تو»<ref>{{متن حدیث|يَا مَوْلَايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكَ هَذَا يَوْمُ الْجُمُعَةِ وَ هُوَ يَوْمُكَ الْمُتَوَقَّعُ فِيهِ ظُهُورُكَ وَ الْفَرَجُ فِيهِ لِلْمُؤْمِنِينَ عَلَى يَدِكَ وَ قَتْلُ الْكَافِرِينَ بِسَيْفِكَ وَ أَنَا يَا مَوْلَايَ فِيهِ ضَيْفُكَ وَ جَارُكَ وَ أَنْتَ يَا مَوْلَايَ كَرِيمٌ مِنْ أَوْلَادِ الْكِرَامِ وَ مَأْمُورٌ بِالضِّيَافَةِ وَ الْإِجَارَةِ فَأَضِفْنِي وَ أَجِرْنِي صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِكَ الطَّاهِرِينَ‏}}؛ جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص۳۸.</ref>.<ref>ر.ک: [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۲۰۶.</ref>
 
== پرسش مستقیم ==
* [[امام مهدی در چه روزی ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)]]
* [[امام مهدی در چه روزی ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)]]


== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسمان جمعه}}
{{پرسمان جمعه}}


== جستارهای وابسته ==
== منابع ==
 
==منابع==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده:1368945.jpg|22px]] [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|'''فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت''']]
# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
# [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']].
# [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']]
# [[پرونده:IM009957.jpg|22px]] [[حسین علی برزگران|برزگران، حسین علی]]، [[نماز جمعه (مقاله)|'''نماز جمعه''']]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۱۰]]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:مدخل]]
[[رده:امام مهدی]]
[[رده:امام مهدی]]
[[رده:جمعه]]
[[رده:عیدهای اسلامی]]
[[رده:مدخل موعودنامه]]
[[رده:مدخل موعودنامه]]
[[رده:مدخل فرهنگنامه آخرالزمان]]
[[رده:مدخل فرهنگنامه آخرالزمان]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۱۲

جمعه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: جمعه در قرآن - جمعه در حدیث - جمعه در معارف مهدویت - جمعه در معارف دعا و زیارات - جمعه در معارف و سیره سجادی - جمعه در فقه اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

جمعه نام روز آخر هفته، و روزی است که مردم برای نماز جمعه گرد هم می‌‌آیند. اهمیت و فضیلت شب و روز جمعه در احادیث بسیاری بیان شده و اعمال و ادعیۀ فراوانی برای آن مقرر گشته است. برخی از اعمال روز جمعه عبارت است از: عبادت، دید و بازدید، رفتن سر خاک مردگان، دادن صدقه، شرکت در نماز جمعه و ... . روز جمعه از روزهایی است که از چند جهت اختصاص به امام زمان (ع) دارد، یکی آنکه ولادت حضرت در آن روز بوده است، همچنین ظهور آن جناب در روز جمعه خواهد بود.

معناشناسی

«جمعه» نام روز آخر هفته، روز تعطیلی مسلمانان و روزی است که مردم برای نماز جمعه گرد هم می‌‌آیند و به عقیدۀ برخی، جمعه از آن‌‏رو جمعه نامیده شده است که در آن روز جهت نماز اجتماع می‌‏کنند[۱].

اولین کسی که جمعه را جمعه نامید «کعب بن لؤی بن غالب» ـ یکی از اجداد پیامبر (ص) ـ بود، پیش از آن، این روز را «عروبة» می‌‎گفتند[۲].[۳]

«جُمعه» از ریشه «جمع» به معنای ضمیمه‌کردن چیزی به چیز دیگر[۴] و نام یکی از روزهای هفته است[۵] که در عرب جاهلی به آن «یوم العَرُوبه» می‌گفتند[۶] و طبق نقل دیگری مردم مدینه پیش از هجرت پیامبر(ص) این روز را برای عبادت و تجمع انتخاب کردند و آن را به روز جمعه تغییر نام دادند[۷].[۸]

دیدگاه روایی

مقالهٔ اصلی: جمعه در حدیث

اهمیت و فضیلت شب و روز جمعه در احادیث بسیاری بیان شده و اعمال و ادعیۀ فراوانی برای آن مقرر گشته است. برخی از احادیثی که در فضیلت روز جمعه وارد شده عبارت‌اند از:

  1. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «روز جمعه، بهترین روزها‌ست و نزد خداوند از روز عید قربان و عید فطر ارجمند‌تر است»[۹].
  2. امام باقر (ع) فرمودند: «خوبی و بدی در روز جمعه دو چندان می‌‌شود»[۱۰].
  3. پیامبر (ص) فرمودند: «خداوند در روز جمعه، ششصد هزار نفر را از آتش آزاد می‌‎سازد که همه مستحق دوزخ بوده‎اند»[۱۱].
  4. امام صادق (ع) فرمودند: «قائم ما اهل بیت در روز جمعه خروج می‌‏کند»[۱۲].[۱۳]

اعمال شب و روز جمعه

مستحبات

نماز جمعه با وجود شرایط آن در روز جمعه، واجب است و از نماز ظهر کفایت می‌کند. خواندن سوره‌ جمعه و سوره اعلی در نماز مغرب و عشای شب جمعه به قول مشهور[۱۴] و سوره‌ جمعه و سوره توحید به قول برخی یا سوره‌ جمعه و سوره منافقون بنابر قول برخی دیگر در نماز صبح روز جمعه[۱۵]. نوافل زیادی در روز جمعه وارد شده که خواندن آنها در این روز مستحب است؛ از قبیل نماز پیامبر، نماز جعفر طیار و نماز اعرابی[۱۶].

از دیگر مستحبات شب یا روز جمعه اعمال زیر است: غسل جمعه به قول مشهور[۱۷]؛ حمام کردن[۱۸]، استعمال بوی خوش[۱۹]، آراستن خویش و پوشیدن پاکیزه‌ترین لباس‌ها[۲۰]، گرفتن ناخن و چیدن شارب[۲۱]؛ خوردن انار[۲۲]، زیارت پیامبر (ص) و امامان(ع)[۲۳]، به‌ویژه زیارت امام حسین(ع)[۲۴]، زیارت اهل قبور قبل از طلوع خورشید؛[۲۵] صدقه دادن[۲۶] و توسعه بر خانواده در خوراک[۲۷].

مکروهات

حجامت کردن[۲۸] و شعر خواندن[۲۹] در روز جمعه و نیز ذبح حیوان تا ظهر آن[۳۰] مکروه است[۳۱].

نماز جمعه

مقالهٔ اصلی: نماز جمعه

«نماز جمعه» یکی از عبادت‌های هفتگی مسلمانان که روزهای جمعه برگزار می‌شود و دو رکعت است و پیش از برپایی آن، امام جمعه دو سخنرانی می‌کند که "خطبه" نام دارد. اولین نماز جمعه‌ای را که پیامبر اسلام (ص) برگزار کرد، هنگام هجرت به مدینه و قبل از ورود به این شهر بود. در خطبه‌های این نماز، غیر از موعظه و دعوت نمازگزاران به تقوا و پاکی، مسائل اجتماعی و سیاسی مسلمانان نیز مطرح می‌شود. از این رو نماز جمعه یکی از مظاهر و عوامل آگاهی مسلمانان و رمز همبستگی آنان است. نماز جمعه در زمان پیامبر و دوران حضور امام معصوم، واجب است، ولی در دوران غیبت، انسان میان خواندن نماز ظهر و جمعه مخیر است[۳۲].

انتساب به امام زمان (ع)

مقالهٔ اصلی: جمعه در معارف مهدویت

روز جمعه از چند جهت اختصاص به امام زمان (ع) دارد، یکی آنکه ولادت حضرت در آن روز بوده است و نیز ظهور آن جناب در روز جمعه خواهد بود[۳۳] و انتظار فرج در این روز بیشتر از روزهای دیگر است، بلکه عید بودن روز جمعه به جهت آن است که در این روز زمین را از لوث شرک و کفر و از وجود ملحدین و کافرین پاک می‏‌فرماید[۳۴].

از مهم‌‏ترین اعمال مؤمنان در روز جمعه، توجه به حضرت مهدی (ع)‏ و انتظار فرج آن بزرگوار است. و زیارت آن حضرت و دعا برای تعجیل فرج او مستحب است[۳۵]. در زیارت امام زمان (ع) که امام هادی (ع) برای روز جمعه فرمودند، آمده است: «بگو ای مولای من، ای صاحب الزمان! صلوات خدا بر تو و بر اهل بیت تو؛ این روز، جمعه است، روز توست که در آن ظهور تو انتظار می‌‌رود و راحتی و گشایش امور مؤمنین به دست تو و نابودی کافران به شمشیر تو در این روز خواهد بود. من در این روز مهمان تو هستم و به همجواری تو آمده‌ام. ای مولای من، تو بخشنده‌‎ای و از خاندان بخشنده هستی و تو (از جانب خداوند) عهده‏‌دار مهما‏‏نداری و پناه دادن (مؤمنین) هستی، پس مرا به مهمانی طلب و پناهم ده. صلوات بر تو و خاندان پاک تو»[۳۶].[۳۷]

پرسش مستقیم

پرسش‌های وابسته

  1. امام مهدی چه زمانی ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  2. امام مهدی در چه روزی ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
  3. در زمان ظهور امام مهدی جهانیان چگونه از آمدن ایشان باخبر می‌شوند؟ (پرسش)
  4. آیت الله بهجت حتی به پیران نیز بشارت داده که ظهور نزدیک است؟ (پرسش)
  5. آیا صحت دارد که روز ذی القعده روز ظهور امام مهدی خواهد بود؟ (پرسش)
  6. آیا امام مهدی جمعه ظهور می‌کند؟ (پرسش)
  7. چرا امام مهدی در روز جمعه ظهور می‌کنند؟ (پرسش)
  8. حکمت معین نبودن وقت ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  9. آیا تعیین وقت ظهور صحیح است؟ (پرسش)
  10. آیا می‌‏توان وقت ظهور را پیش‏‌بینی کرد؟ (پرسش)
  11. با توجه به کتاب نوسترآداموس آیا می‌توان زمان ظهور حضرت را پیشبینی نموده به گفته آنها اعتماد کرد؟ (پرسش)
  12. عدم آگاهی امام مهدی از زمان ظهور نقصی برای امام و مقام امامت محسوب نمی‏‌شود؟ (پرسش)
  13. راز نهان بودن زمان ظهور چیست؟ (پرسش)
  14. امام مهدی از چه راهی می‌فهمد که موقع ظهورش فرا رسیده است؟ (پرسش)
  15. اینکه گفته می‌شود ظهور نزدیک است به چه معناست؟ (پرسش)

منابع

  1. هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت
  2. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت
  3. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه
  4. محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی
  5. حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان
  6. برزگران، حسین علی، نماز جمعه، دانشنامه امام خمینی ج۱۰

پانویس

  1. ↑ راغب اصفهانی، مفردات.
  2. ↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ۱/۵۹۳؛ معارف و معاریف، ج ۲، ص ۵۶۰.
  3. ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۵۰.
  4. ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۱/۴۷۹.
  5. ↑ فیومی، المصباح المنیر، ۱۰۹.
  6. ↑ فراهیدی، کتاب العین، ۲/۱۲۸؛ زمخشری، الکشاف، ۴/۵۳۲؛ صالحی شامی، سبل الهدی و الرشاد، ۱/۲۷۸.
  7. ↑ طبرسی، جوامع الجامع، ۴/۳۹۲.
  8. ↑ برزگران، حسین، مقاله «نماز جمعه»، دانشنامه امام خمینی، ج۱۰، ص۱۱۱–۱۱۹.
  9. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۳۶۷.
  10. ↑ «اَلْخَیْرُ وَ اَلشَّرُّ یُضَاعَفُ یَوْمَ اَلْجُمُعَةِ»؛ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال، ج۲، ص۱۴۲.
  11. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۲۶۸؛ ج ۵۹، ص ۳۶.
  12. ↑ «یخرج قائمنا أهل‌البیت یوم الجمعه»؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۹۹، ص ۲۱۵.
  13. ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۲۵۰.
  14. ↑ جواهر الکلام، ج ۹، ص۴۰۵.
  15. ↑ جواهر الکلام، ص۴۰۶ ـ ۴۰۷.
  16. ↑ تحریر الاحکام، ج ۱، ص۲۹۵ ـ ۲۹۶؛ العروة الوثقی، ج ۳، ص۴۰۴.
  17. ↑ جواهر الکلام، ج۵، ص۲.
  18. ↑ الدروس الشرعیة، ج ۱، ص۱۲۸.
  19. ↑ وسائل الشیعة، ج ۷، ص۳۶۴.
  20. ↑ مجمع الفائدة، ج ۲، ص۳۹۳.
  21. ↑ وسائل الشیعة، ج ۷، ص۳۵۵.
  22. ↑ وسائل الشیعة، ج ۷، ص۴۱۵.
  23. ↑ الدروس الشرعیة، ج ۲، ص۱۶.
  24. ↑ وسائل الشیعة، ج ۱۴، ص۴۷۹.
  25. ↑ وسائل الشیعة، ج ۷، ص۴۱۵.
  26. ↑ وسائل الشیعة، ج ۷، ص۴۱۲.
  27. ↑ وسائل الشیعة، ج۷، ص۴۰۱.
  28. ↑ وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۶۳.
  29. ↑ وسائل الشیعة، ج۷، ص۴۰۲.
  30. ↑ جواهر الکلام، ج ۳۶، ص۱۳۵.
  31. ↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۳، صفحه ۱۱۰- ۱۱۲.
  32. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۳۶.
  33. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۷۹.
  34. ↑ مفاتیح الجنان، اعمال روز جمعه.
  35. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۶۱ ـ ۱۶۲؛ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۴.
  36. ↑ «يَا مَوْلَايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكَ هَذَا يَوْمُ الْجُمُعَةِ وَ هُوَ يَوْمُكَ الْمُتَوَقَّعُ فِيهِ ظُهُورُكَ وَ الْفَرَجُ فِيهِ لِلْمُؤْمِنِينَ عَلَى يَدِكَ وَ قَتْلُ الْكَافِرِينَ بِسَيْفِكَ وَ أَنَا يَا مَوْلَايَ فِيهِ ضَيْفُكَ وَ جَارُكَ وَ أَنْتَ يَا مَوْلَايَ كَرِيمٌ مِنْ أَوْلَادِ الْكِرَامِ وَ مَأْمُورٌ بِالضِّيَافَةِ وَ الْإِجَارَةِ فَأَضِفْنِي وَ أَجِرْنِي صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِكَ الطَّاهِرِينَ‏»؛ جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص۳۸.
  37. ↑ ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۰۶.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=جمعه&oldid=1307777»