فضایل اهل بیت

فضایل اهل بیت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: فضایل اهل بیت در قرآن - فضایل اهل بیت در حدیث - فضایل اهل بیت در کلام اسلامی - پرسش‌های مرتبط

فضایل اهل بیت دودمان پاک پیامبر اسلام و ائمه معصوم شیعه که از آنان با اهل بیت یاد می‌شود، سرچشمه و عصاره و مجموعۀ همۀ خوبی‌ها، ارزش‌ها، صفات برجسته و فضایل اخلاقی‌اند.

مقدمه

• در خلقت و طینت، در روح و جان، در علم و اندیشه، در اخلاق، در معجزات و کرامات، در مقام و منزلتی که نزد خدا دارند، بر دیگران برتری دارند. چه آیات قرآن و چه روایات، فضایل و جایگاه آنان را برشمرده است و راویان و مؤلّفان بیشماری در طول چهارده قرن، به جمع و تدوین روایات و تألیف کتب دربارۀ آن پرداخته‌اند که این مختصر را مجال ذکر آنها نیست. در اینجا تنها به فهرست برخی از این فضایل و عناوین آنها اشاره می‌شود. طالبان به کتب مفصّلتر و منابع خاص مراجعه کنند: ائمه و اهل بیت عصمت، روح و نور و طینت متعالی دارند، تأییدشدۀ روح القدس‌اند، معصوم و مصون از خطا و گناه و اشتباه‌اند، از علم لدنی و قدرت و ولایت تکوینی برخوردارند، خازنان علم خدا، واسطه‌های فیض الهی، شفیع امت و حجت پروردگارند، از حال و اعمال پیروان خود خبر دارند، علم بلایا و منایا و اسم اعظم الهی در اختیارشان است، علم همۀ ملائکه و انبیا را دارند، به همۀ کتب انبیا آشنایند، همۀ زبان‌ها را می‌فهمند و می‌توانند به آنها تکلّم کنند، فرشتگان در خدمت آنهایند، نام‌هایشان بر عرش و کرسی و لوح و درهای بهشت نگاشته است، قدرت احیای مردگان و شفابخشی بیماران دارند، مودّتشان واجب و ولایتشان موجب قبولی اعمال و طاعت و محبتشان مایۀ ایمنی از عذاب دوزخ است، از حوادث گذشته و آینده و از زمان مرگ خویش و دیگران باخبرند، مقام شفاعت دارند، وجودشان مایۀ امنیت عالم وجود و امان برای مردم از عذاب الهی است، حوض کوثر و جواز عبور از صراط و ورود به بهشت در اختیار آنان است، نصرت و یاری آنان واجب است و بغض و نافرمانی آنان موجب عذاب خداست، بر پیامبران دیگر برتری دارند، عدل و همتای قرآنند، طهارت مولد دارند، در کودکی هم مثل بزرگی دانای علوم و خلیفۀ خدا در زمین‌اند، افضل خلایق، و اولو الأمر، ارکان هستی، پایه‌های حق، وارثان انبیا، راسخان در علم و دانا به دانش جفر و جامعه‌اند، در ایثار، تواضع، عفو، حلم، جود، عبادت، شجاعت، پارسایی و زهد، تقوا و خداترسی، ذکر خدا، صبر و رضا، علم و سیاست و تدبیر، از همه برترند و هیچ فضیلتی را نمی‌توان یافت و شناخت مگر آنکه در بالاترین درجه، آن را دارایند و کتاب فضایلشان آن‌قدر عظیم است که نمی‌توان انگشت به دریا زد و آن را ورق زد. حضرت علی(ع) در نهج البلاغه در موارد متعدّدی از آل محمّد و اهل بیت و فضایل و مکانت علمی و شأن والای آنان سخن به میان آورده است. درخشندگی فضایل به حدّی است که غیر شیعه نیز دربارۀ امامان و اهل بیت پیامبر به تألیف پرداخته‌اند.

فضائل اهل بیت

• اهل بیت عصمت، فضایل بسیار دارند، آیه تطهیر، آیه مودت، سورۀ هل اتی و حدیث کساء دربارۀ آنان است و روایات فراوانی در کتب شیعه و سنّی در فضیلت آنان نقل شده است. اهل بیت، معیار شناخت حق و باطلند، در امور دین و دنیا، فقه و حدیث، تفسیر و اخلاق، سیاست و حکومت، باید به آنان رجوع کرد. حضرت علی(ع) اهل بیت را روشن کنندۀ مرزهای حق معرفی می‌‌کند و می‌‌فرماید: «پس به کجا می‌روید و کی بازگردانده شوید. دلیل‌ها برپاست و نشانه‌ها آشکار و علامت‌ها نصب شده. این گمراهی و حیرانی تا چند و حال آنکه خاندان پیامبرتان که زمام‌داران حق‌اند و اعلام دین و زبان راستین در میان شما هستند. آنان را حرمت دارید، همان‌گونه که قرآن را حرمت باید داشت و چون تشنه‌کامان که به آب می‌رسند از سرچشمه فیض ایشان سیراب شوید».
• بسیاری از آیات قرآن کریم به اهل‌ بیت ارتباط می‌یابد؛ اعم از شأن نزول یا انطباق ـ که شمار آنها به صدها فقره می‌رسد. برخی از فضائلی که دربارۀ اهل‌ بیت(ع) بیان شده است عبارتند از:

منابع

• محدثی، جواد، فرهنگ غدیر