قانون‌گرایی در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

}}

[[قانون]] یا به تعبیر [[قرآن]]، “حدود” [[الهی]] اگرچه در ظاهر همه [[احکام]] پنج‌گانه تکلیفی را شامل می‌گردد، اما به دلیل‌های خاص، منصرف به [[قوانین]] مقرر و احکام الزامی اعم از [[واجبات]] و [[محرمات]] است؛ چون تنها این دسته از احکام واجد خصیصه حدّت‌اند<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۲، ص۲۱۰.</ref>. قوانینی که همه [[مکلفان]] در صورت داشتن شرایط عام [[تکلیف]]، به انجام آن [[الزام]] یافته‌اند.

قانون‌گرایی و [[التزام]] عمیق به رعایت [[حدود الهی]] در همه عرصه‌های فردی و [[اجتماعی]]، از ویژگی‌های برجسته [[مؤمنان راستین]] است. مؤمنی که [[معتقد]] باشد [[خداوند]]، همه عرصه‌های وجودی، ساحت‌های زیستی، قلمروهای فعالیت و چرخه‌های تعاملی او را [[پوشش]] هنجاری داده و به رعایت دقیق [[اوامر و نواهی]] خویش توصیه و [[ترغیب]] فرموده و آثار وضعی و تکلیفی متناسب، بر [[متابعت]] و [[تخلف]] از آنها مترتب ساخته است؛ در ظاهر دلیلی برای [[سرپیچی]]، [[سهل‌انگاری]]، [[اهمال]] و [[غفلت]] از آنها نخواهد داشت. [[جامعه اسلامی]] و در رأس آن [[حکومت اسلامی]] نیز [[وظیفه]] دارد زمینه اجرایی شدن هرچه بیشتر [[احکام الهی]] در گستره وسیع [[جامعه]] و رفع موانع محتمل را فراهم سازد.

از این وضع ایدئال که بگذریم، [[واقعیت]] مشهود [[جوامع]] این است که در کنار التزام اکثری به رعایت قوانین و حدود - از جمله حدود منسوب یا مورد [[تأیید]] [[فقه اسلامی]] همواره [[میزان]] چشمگیری از [[تعدی]] و [[تمرد]] را شاهدیم. تردیدی نیست که داشتن یک [[جامعه مطلوب]]، بدون التزام حداکثری به رعایت [[ارزش‌ها]] و ایجاد زمینه مناسب برای اجرایی شدن هرچه بیشتر آنها و تمهید سازوکارهای نظارتی و کنترلی برای [[تشویق]] اطاعت‌کنندگان و [[تنبیه]] متخلفان غیرممکن خواهد بود. [[تفسیر نمونه]] در این باره می‌نویسد: [[قرآن]] [[معصیت]] و [[مخالفت]] با [[قوانین الهی]] را [[تجاوز]] از مرز تلقی کرده است. در [[حقیقت]] در میان کارهایی که [[انسان]] انجام می‌دهد، یک [[سلسله]] مناطق ممنوعه وجود دارد که ورود در آن فوق‌العاده خطرناک است، قوانین و احکام الهی این مناطق را مشخص می‌کند و بسان علایمی است که در این گونه مناطق قرار می‌دهند. این کار در [[حکم]] نزدیک شدن به مرز است و چه بسا با یک [[غفلت]] [[انسانی]] که به مرز نزدیک شده گام در آن طرف بگذارد و گرفتار [[هلاکت]] و نابودی شود<ref>ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۱۷.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۴۳۶.</ref>

# [[نهی]] [[مؤمنان]] از [[نقض]] [[حدود الهی]]: {{متن قرآن|تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَعْتَدُوهَا}}<ref>«اینها احکام خداوند است از آنها تجاوز نکنید» سوره بقره، آیه ۲۲۹.</ref>.

# [[حفظ]] حدود الهی از جمله اوصاف مؤمنان [[واقعی]]: {{متن قرآن|التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ... وَالْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«آنان توبه‌کنندگان، پرستشگران... و پاسداران حدود خداوندند و به (چنین) مؤمنان نوید ده» سوره توبه، آیه ۱۱۲.</ref>.

# نقض حدود الهی مصداق [[ظلم به خود]] و دیگران: {{متن قرآن|وَمَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ}}<ref>«و آنان که از حدود خداوند تجاوز کنند ستمگرند» سوره بقره، آیه ۲۲۹.</ref>.

== منابع ==