تبری در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[برائت]] و [[تبری]] به معنای دوری جستن، فاصله‌گزینی و [[اعلان]] [[بیزاری]] و | [[برائت]] و [[تبری]] به معنای دوری جستن، فاصله‌گزینی و [[اعلان]] [[بیزاری]] و تنفر از کسی، عقیده‌ای، آیینی، شیئی یا عملی است که با ارجاع به یک اصل و مبنا مورد بی‌مهری و [[کرامت انسان]] واقع شود. اصل واژه برء، [[براء]] و تبری به معنای [[کناره‌گیری]] و بیزاری از هر چیزی است که مجاورت با آن مورد [[کراهت]] باشد؛ لذا گفته می‌شود: {{عربی|برأت من المرض}} یعنی از [[مرض]] بهبودی یافتم... {{عربی|تبرأت من كذا}}، یعنی از فلان عمل بیزاری جستم<ref>حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۱۲۱.</ref>. اعلان تبری، بیزاری و کراهت از برخی امور در کنار پذیرش، مطالبه، ابراز [[عاطفه]] مثبت و [[همزیستی]] با برخی از جمله نمودهای [[ایمان واقعی]] است. به بیان دیگر، [[مؤمنان]] در خصوص برخی امور به [[تولی]] و در خصوص برخی به تبری و اعلان بیزاری [[مأموریت]] یافته‌اند. [[مؤمن]] [[واقعی]] باید نسبت به دسته اول [[جاذبه]] و نسبت به دسته دوم دافعه داشته باشد. [[علامه طباطبایی]] در بیان گستره تبری و تنفر مؤمنانه می‌نویسد: [[حکم]] به [[وجوب]] [[تبری از دشمنان]] [[خدا]] و [[حرمت]] [[دوستی]] با آنان اختصاص به یک نحو دوستی یا دوستی با یک عده معینی ندارد، بلکه همه انحای دوستی را شامل می‌شود، خواه تولی سبب [[استغفار]] باشد یا به غیر آن و خواه [[دشمن]]، [[مشرک]] یا [[کافر]] یا [[منافق]] یا غیر آنها از قبیل [[اهل]] بدعتی که منکر [[آیات خدا]] هستند باشد یا نسبت به پاره‌ای از [[گناهان کبیره]] از قبیل [[محاربه با خدا و رسول]] اصرار داشته باشد<ref>سید محمد حسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۵۴۳.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۴۵۱.</ref> | ||
== [[آیات]] [[قرآنی]] مرتبط == | == [[آیات]] [[قرآنی]] مرتبط == | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
# امر به [[اعراض]] از [[مشرکان]]: {{متن قرآن|...وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ}}<ref>«و از مشرکان روی بگردان» سوره انعام، آیه ۱۰۶.</ref>. | # امر به [[اعراض]] از [[مشرکان]]: {{متن قرآن|...وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ}}<ref>«و از مشرکان روی بگردان» سوره انعام، آیه ۱۰۶.</ref>. | ||
# [[برائت]] از معبودهای ساختگی، شیوه‌ای پیامبرانه: {{متن قرآن|قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ...}}<ref>«بی‌گمان برای شما ابراهیم و همراهان وی نمونه‌ای نیکویند آنگاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و آنچه به جای خداوند می‌پرستید بیزاریم» سوره ممتحنه، آیه ۴.</ref>. | # [[برائت]] از معبودهای ساختگی، شیوه‌ای پیامبرانه: {{متن قرآن|قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ...}}<ref>«بی‌گمان برای شما ابراهیم و همراهان وی نمونه‌ای نیکویند آنگاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و آنچه به جای خداوند می‌پرستید بیزاریم» سوره ممتحنه، آیه ۴.</ref>. | ||
# [[لزوم]] برائت از [[اعمال]] متمردانه: {{متن قرآن|فَإِنْ عَصَوْكَ فَقُلْ إِنِّي بَرِيءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ}}<ref>«آنگاه اگر با تو نافرمانی کردند بگو من از آنچه انجام می‌دهید بیزارم» سوره شعراء، آیه ۲۱۶.</ref><ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۴۵۱.</ref | # [[لزوم]] برائت از [[اعمال]] متمردانه: {{متن قرآن|فَإِنْ عَصَوْكَ فَقُلْ إِنِّي بَرِيءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ}}<ref>«آنگاه اگر با تو نافرمانی کردند بگو من از آنچه انجام می‌دهید بیزارم» سوره شعراء، آیه ۲۱۶.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۴۵۱.</ref | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۱۸ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۰۳
این مدخل زیرشاخهٔ بحث تبری است. تبری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تبری در لغت - تبری در قرآن - تبری در فقه اسلامی - تبری در فقه سیاسی - تبری در کلام اسلامی - تبری در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
برائت و تبری به معنای دوری جستن، فاصله‌گزینی و اعلان بیزاری و تنفر از کسی، عقیده‌ای، آیینی، شیئی یا عملی است که با ارجاع به یک اصل و مبنا مورد بی‌مهری و کرامت انسان واقع شود. اصل واژه برء، براء و تبری به معنای کناره‌گیری و بیزاری از هر چیزی است که مجاورت با آن مورد کراهت باشد؛ لذا گفته می‌شود: برأت من المرض یعنی از مرض بهبودی یافتم... تبرأت من كذا، یعنی از فلان عمل بیزاری جستم[۱]. اعلان تبری، بیزاری و کراهت از برخی امور در کنار پذیرش، مطالبه، ابراز عاطفه مثبت و همزیستی با برخی از جمله نمودهای ایمان واقعی است. به بیان دیگر، مؤمنان در خصوص برخی امور به تولی و در خصوص برخی به تبری و اعلان بیزاری مأموریت یافته‌اند. مؤمن واقعی باید نسبت به دسته اول جاذبه و نسبت به دسته دوم دافعه داشته باشد. علامه طباطبایی در بیان گستره تبری و تنفر مؤمنانه می‌نویسد: حکم به وجوب تبری از دشمنان خدا و حرمت دوستی با آنان اختصاص به یک نحو دوستی یا دوستی با یک عده معینی ندارد، بلکه همه انحای دوستی را شامل می‌شود، خواه تولی سبب استغفار باشد یا به غیر آن و خواه دشمن، مشرک یا کافر یا منافق یا غیر آنها از قبیل اهل بدعتی که منکر آیات خدا هستند باشد یا نسبت به پاره‌ای از گناهان کبیره از قبیل محاربه با خدا و رسول اصرار داشته باشد[۲].[۳]
آیات قرآنی مرتبط
- اعلان برائت از مشرکان:
...أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ
[۴]. - امر به اعراض از مشرکان: ...وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ[۵].
- برائت از معبودهای ساختگی، شیوه‌ای پیامبرانه: قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ...[۶].
- لزوم برائت از اعمال متمردانه: فَإِنْ عَصَوْكَ فَقُلْ إِنِّي بَرِيءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ[۷].<ref>شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۴۵۱.</ref
منابع
پانویس
- ↑ حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۱۲۱.
- ↑ سید محمد حسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۵۴۳.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۴۵۱.
- ↑ «...که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند» سوره توبه، آیه ۳.
- ↑ «و از مشرکان روی بگردان» سوره انعام، آیه ۱۰۶.
- ↑ «بی‌گمان برای شما ابراهیم و همراهان وی نمونه‌ای نیکویند آنگاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و آنچه به جای خداوند می‌پرستید بیزاریم» سوره ممتحنه، آیه ۴.
- ↑ «آنگاه اگر با تو نافرمانی کردند بگو من از آنچه انجام می‌دهید بیزارم» سوره شعراء، آیه ۲۱۶.