منظور از رجعت چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - '{{عربی| {{متن قرآن' به '{{متن قرآن')
جز (جایگزینی متن - ' ؛' به '؛')
خط ۸۱: خط ۸۱:
[[پرونده:13681144.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[علی رضا امامی میبدی]]]]
[[پرونده:13681144.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[علی رضا امامی میبدی]]]]
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی رضا امامی میبدی]]'''، در کتاب ''«[[آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی (کتاب)|آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی رضا امامی میبدی]]'''، در کتاب ''«[[آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی (کتاب)|آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«[[رجعت]] در لغت به معنای بازگشت می‌‌باشد،<ref>فرهنگ فارسی معین ؛لغت نامه دهخدا، واژه «رجعت»).</ref> و در اصطلاح به بازگشت گروهی از کسانی که از [[دنیا]] رفته‌‌اند به این [[جهان]]، در زمان [[قیام حضرت مهدی]] {{ع}} و پس از آن، گفته می‌شود. روشن است که مقصود بازگشت این گروه، تا قبل از برپایی [[قیامت]] و زنده شدن همه [[انسان‌‌ها]] می‌‌باشد<ref>اوائل المقالات، صفحه ۴۶ ؛بحارالانوار، جلد ۵۳، صفحه ۱۳۶.</ref>.  
::::::«[[رجعت]] در لغت به معنای بازگشت می‌‌باشد،<ref>فرهنگ فارسی معین؛لغت نامه دهخدا، واژه «رجعت»).</ref> و در اصطلاح به بازگشت گروهی از کسانی که از [[دنیا]] رفته‌‌اند به این [[جهان]]، در زمان [[قیام حضرت مهدی]] {{ع}} و پس از آن، گفته می‌شود. روشن است که مقصود بازگشت این گروه، تا قبل از برپایی [[قیامت]] و زنده شدن همه [[انسان‌‌ها]] می‌‌باشد<ref>اوائل المقالات، صفحه ۴۶؛بحارالانوار، جلد ۵۳، صفحه ۱۳۶.</ref>.  
::::::در [[روایات]] گاه به جای واژه [[رجعت]]، کلمه «الکره» به کار می‌رود، که به معنای [[رجعت]] اصطلاحی می‌‌باشد، و از [[آیه]] {{متن قرآن|ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ}}<ref>«آنگاه دولت شما را بازگردانده و شما را بر آنها غلبه دهیم». اسراء: ۶.</ref> گرفته شده است<ref>ر.ک به: بحارالانوار، جلد ۵۱، صفحه ۵۰ و جلد ۵۳، باب ۲۹ (باب الرجعه).</ref>.
::::::در [[روایات]] گاه به جای واژه [[رجعت]]، کلمه «الکره» به کار می‌رود، که به معنای [[رجعت]] اصطلاحی می‌‌باشد، و از [[آیه]] {{متن قرآن|ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ}}<ref>«آنگاه دولت شما را بازگردانده و شما را بر آنها غلبه دهیم». اسراء: ۶.</ref> گرفته شده است<ref>ر.ک به: بحارالانوار، جلد ۵۱، صفحه ۵۰ و جلد ۵۳، باب ۲۹ (باب الرجعه).</ref>.
::::::[[رجعت]]، از [[اعتقادات]] قطعی [[شیعیان]] [[دوازده امامی]] می‌‌باشد و [[دانشمندان]] اسلامی نیز [[اعتقاد]] به [[رجعت]] را از ویژگی‌های [[پیروان]] [[اهل بیت]] {{عم}} می‌‌دانند؛ به گونه‌‌ای که گاه از [[شیعیان]] به عنوان قائلان به [[رجعت]] یاد می‌‌کنند. بعضی از [[علما]] مانند: مرحوم [[شیخ حر عاملی]] و [[مرحوم مجلسی]] [[رجعت]] را از امور ضروری و اجماعی [[شیعه]] دانسته‌‌اند<ref>الایقاظ من الهجعه بالبرهان علی الرجعه، صفحه ۶۰ ؛بحارالانوار، جلد ۵۳، صفحه ۱۲۲.</ref>. [[مرحوم علامه]] نیز [[روایات]] مربوط به [[اجماع]] را [[متواتر]] معنوی<ref>مقصود از تواتر معنوی آن است که یک معنا و مفهوم با الفاظ متفاوتی ارائه شود؛ مثلاً گفته شود زید مرد، زید رحلت کرد، زید فوت کرد و غیره، همه این الفاظ یک معنا را می‌رساند. بنابراین، زمانی که احادیث متعددی با الفاظ مختلف، معنای واحدی را برساند، متواتر معنوی خواهد بود. عنایه الاصول، جلد ۳، صفحه ۱۹۴.</ref> می‌‌داند<ref>المیزان، جلد ۲، صفحه ۱۰۷ ؛در محضر علامه طباطبایی، سوال، صفحه ۱۱۷.</ref>.
::::::[[رجعت]]، از [[اعتقادات]] قطعی [[شیعیان]] [[دوازده امامی]] می‌‌باشد و [[دانشمندان]] اسلامی نیز [[اعتقاد]] به [[رجعت]] را از ویژگی‌های [[پیروان]] [[اهل بیت]] {{عم}} می‌‌دانند؛ به گونه‌‌ای که گاه از [[شیعیان]] به عنوان قائلان به [[رجعت]] یاد می‌‌کنند. بعضی از [[علما]] مانند: مرحوم [[شیخ حر عاملی]] و [[مرحوم مجلسی]] [[رجعت]] را از امور ضروری و اجماعی [[شیعه]] دانسته‌‌اند<ref>الایقاظ من الهجعه بالبرهان علی الرجعه، صفحه ۶۰؛بحارالانوار، جلد ۵۳، صفحه ۱۲۲.</ref>. [[مرحوم علامه]] نیز [[روایات]] مربوط به [[اجماع]] را [[متواتر]] معنوی<ref>مقصود از تواتر معنوی آن است که یک معنا و مفهوم با الفاظ متفاوتی ارائه شود؛ مثلاً گفته شود زید مرد، زید رحلت کرد، زید فوت کرد و غیره، همه این الفاظ یک معنا را می‌رساند. بنابراین، زمانی که احادیث متعددی با الفاظ مختلف، معنای واحدی را برساند، متواتر معنوی خواهد بود. عنایه الاصول، جلد ۳، صفحه ۱۹۴.</ref> می‌‌داند<ref>المیزان، جلد ۲، صفحه ۱۰۷؛در محضر علامه طباطبایی، سوال، صفحه ۱۱۷.</ref>.
::::::[[علامه]] با توجه به این [[روایات]] در توصیف [[رجعت]] می‌‌گوید: روایاتی که [[رجعت]] را اثبات می‌کند بیان می‌‌کند، که سیر [[نظام]] دنیوی متوجه به سوی روزی است که در آن روز، [[آیات]] [[خدا]] به تمام معنای [[ظهور]]، ظاهر می‌شود؛ روزی که در آن روز دیگر [[خدای سبحان]] [[نافرمانی]] نمی‌‌شود، بلکه به [[خلوص]] [[عبادت]] می‌‌شود، عبادتی که مشوب و آمیخته با هوای [[نفس]] نیست، عبادتی که [[شیطان]] و اغوایش هیچ سهمی در آن ندارد، روزی که بعضی از اموات که در خوبی و یا بدی برجسته بودند، یا [[ولی خدا]] بودند و یا [[دشمن]] [[خدا]] دوباره به [[دنیا]] برمی‌‌گردند تا میان [[حق]] و [[باطل]] [[حکم]] شود<ref>المیزان، جلد ۲، صفحه ۱۰۹.</ref>.  
::::::[[علامه]] با توجه به این [[روایات]] در توصیف [[رجعت]] می‌‌گوید: روایاتی که [[رجعت]] را اثبات می‌کند بیان می‌‌کند، که سیر [[نظام]] دنیوی متوجه به سوی روزی است که در آن روز، [[آیات]] [[خدا]] به تمام معنای [[ظهور]]، ظاهر می‌شود؛ روزی که در آن روز دیگر [[خدای سبحان]] [[نافرمانی]] نمی‌‌شود، بلکه به [[خلوص]] [[عبادت]] می‌‌شود، عبادتی که مشوب و آمیخته با هوای [[نفس]] نیست، عبادتی که [[شیطان]] و اغوایش هیچ سهمی در آن ندارد، روزی که بعضی از اموات که در خوبی و یا بدی برجسته بودند، یا [[ولی خدا]] بودند و یا [[دشمن]] [[خدا]] دوباره به [[دنیا]] برمی‌‌گردند تا میان [[حق]] و [[باطل]] [[حکم]] شود<ref>المیزان، جلد ۲، صفحه ۱۰۹.</ref>.  
::::::بر این اساس، هنگام [[ظهور امام زمان]] {{ع}}، گروهی از [[اولیای الهی]] و [[مومنان]] حقیقی و همچنین بعضی از [[دشمنان]] و [[معاندان]] [[خاندان]] [[وحی]] که از [[دنیا]] رفته‌‌اند، بار دیگر به [[دنیا]] باز می‌‌گردند. [[رجعت]] [[مومنان]] در راستای [[یاری]] [[امام]] و مشاهده [[پیروزی]] جبهه [[حق]] بر [[دشمنان]] و [[حاکمیت]] [[دین خدا]] در [[زمین]] می‌‌باشد، و بازگشت [[مخالفان]] نیز بخشی از [[عذاب]] و جزای [[ظلم‌ها]] و ستم‌‌هایی است که در [[دنیا]] انجام داده‌‌اند. البته به [[اعتقاد]] [[شیعه]]، علاوه بر [[رجعت]] در [[زمان ظهور]] و [[قیام]]، عده‌‌ای از [[اولیا]] و به خصوص بعضی از [[ائمه اطهار]] {{عم}} نیز پس از استقرار [[حکومت]] [[امام زمان]] {{ع}} و بعد از پایان دوران آن حضرت، برای تداوم [[حاکمیت]] [[دین خدا]] و برای [[امامت]] [[جامعه]] به [[دنیا]] باز می‌‌گردند»<ref>[[علی رضا امامی میبدی|امامی میبدی، علی رضا]]، [[آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی (کتاب)|آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی]]، ص ۲۷۴.</ref>.
::::::بر این اساس، هنگام [[ظهور امام زمان]] {{ع}}، گروهی از [[اولیای الهی]] و [[مومنان]] حقیقی و همچنین بعضی از [[دشمنان]] و [[معاندان]] [[خاندان]] [[وحی]] که از [[دنیا]] رفته‌‌اند، بار دیگر به [[دنیا]] باز می‌‌گردند. [[رجعت]] [[مومنان]] در راستای [[یاری]] [[امام]] و مشاهده [[پیروزی]] جبهه [[حق]] بر [[دشمنان]] و [[حاکمیت]] [[دین خدا]] در [[زمین]] می‌‌باشد، و بازگشت [[مخالفان]] نیز بخشی از [[عذاب]] و جزای [[ظلم‌ها]] و ستم‌‌هایی است که در [[دنیا]] انجام داده‌‌اند. البته به [[اعتقاد]] [[شیعه]]، علاوه بر [[رجعت]] در [[زمان ظهور]] و [[قیام]]، عده‌‌ای از [[اولیا]] و به خصوص بعضی از [[ائمه اطهار]] {{عم}} نیز پس از استقرار [[حکومت]] [[امام زمان]] {{ع}} و بعد از پایان دوران آن حضرت، برای تداوم [[حاکمیت]] [[دین خدا]] و برای [[امامت]] [[جامعه]] به [[دنیا]] باز می‌‌گردند»<ref>[[علی رضا امامی میبدی|امامی میبدی، علی رضا]]، [[آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی (کتاب)|آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی]]، ص ۲۷۴.</ref>.

نسخهٔ ‏۸ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۱۳:۵۶

الگو:پرسش غیرنهایی

منظور از رجعت چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر پس از ظهور / رجعت
مدخل اصلیویژگی‌های رجعت
مدخل وابسته؟

منظور از رجعت چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

  • رجعت چیست؟

پاسخ نخست

محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌
آیت‌الله محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، در کتاب «دانشنامهٔ امام مهدی» در این‌باره گفته است:
«رجعت در لغت، به معنای بازگشت است و در اصطلاح، به معنای بازگشت جمعی از درگذشتگان مؤمن و کافر به زندگی دنیا به هنگام قیام امام مهدی(ع) است تا کافران مجازات دنیوی خود را ببینند و مؤمنان نیز ضمن مشارکت در قیام امام مهدی(ع) از مجازات کافران، خشنود گردند[۱].
معنای اصطلاحی "رجعت"، جزو آموزه‌های اختصاصی شیعه است. درباره زمان دقیق رجعت، سه احتمال وجود دارد: کمی قبل از قیام، هم‌زمان با آغاز قیام و کمی بعد از قیام امام مهدی(ع)[۲]. در هر صورت تعبیر "هنگام قیام"، هر سه احتمال را در بر می‌گیرد. بسیاری از اندیشمندان[۳]، به پیروی از احادیث، رجعت را مخصوص کسانی می‌دانند که در ایمان یا کفر، خالص باشند. امام صادق(ع) می‌فرماید: "إِنَّ الرَّجْعَةَ لَيْسَتْ بِعَامَّةٍ وَ هِيَ خَاصَّةٌ لَا يَرْجِعُ إِلَّا مَنْ مَحَضَ الْإِيمَانَ مَحْضاً أَوْ مَحَضَ الشِّرْكَ مَحْضاً"[۴]. رجعت، عمومی نیست؛ بلکه ویژه گروهی خاص است. تنها، گروهی بازگشت می‌کنند که ایمان خالص یا شرک خالص دارند. رجعت، به صورت احیای دوباره زندگی دنیاست. بنا بر این، باید روح به بدن باز گردد و بازگشتی جسمانی صورت پذیرد، نه صرفاً بازگشتی روحانی. بر اساس احادیث اسلامی، بازگشت روحانی، برای بسیاری از مؤمنان اتفاق می‌افتد و آنان در مواقعی خاص همچون جمعه، اجازه می‌یابند که به سوی اهل منزل خود بروند و احوال آنان را مشاهده کنند؛ اما این بازگشت روحانی، غیر از "رجعت" است که در آن، روح به بدن باز می‌گردد و انسان، زندگی جسمانی را از سر می‌گیرد[۵]. البته از سخنان بعضی قدمای علمای شیعه و همچنین از سخنان طبرسی در مجمع البیان بر می‌آید که اقلیت بسیار کوچکی از شیعه، رجعت را به معنای بازگشت دولت و حکومت اهل بیت(ع) تفسیر کرده‌اند و نه بازگشت اشخاص و زنده شدن مردگان. طبرسی، بر این اعتقاد است که مخالفت آنها طوری است که لطمه‌ای به اجماع نمی‌زند[۶]»[۷].

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

پرسش‌های وابسته

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. رسائل الشریف المرتضی، ج ۱، ص ۱۲۵، علم الیقین فی أصول الدین، ج ۲، ص ۸۲۳، مجموعة ثلاث رسائل (مخطوطة)، مفید، ص ۳۴، مجمع البحرین، ج ۴، ص ۳۳۳.
  2. علامه مجلسی، هر سه احتمال را آورده است (مرآة العقول، ج ۳، ص ۲۰۱).
  3. این، همان کاری است که شیخ مفید کرده است (أوائل المقالات، ص ۷۷- ۷۸).
  4. تصحیح الاعتقاد، شیخ مفید، ص ۴۰، مختصر بصائر الدرجات، ص ۲۴، بحار الأنوار، ج ۵۳، ص ۳۹، ح ۱.
  5. رجعت اصطلاحی، با رجعتی که برخی کافران در آستانه مرگ طلب می‌کنند، متفاوت است. چهار تفاوت مهم میان رجعت و این تقاضای کافران برای بازگشت به دنیا وجود دارد که در بحث از شبهات و ادله مخالفان رجعت خواهد آمد.
  6. مجمع البیان، ج ۷، ص ۳۶۷.
  7. م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج۸، ص۳۶، ۳۷.
  8. معجم مقائیس اللغة.
  9. طبسى، نجم الدین، رجعت از نظر شیعه، ص ۱۵.
  10. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۲۷۱.
  11. سفینة البحار، ج ۱، ص ۵۱۱، ماده رجع.
  12. طاهری، حبیب‌الله، سیمای آفتاب، ص: ۳۴۰.
  13. ، «الرُّجُوعُ: العود إلي ما كان منه البدء فَالرُّجُوعُ: العود، الرَّجْعَةُ و الرِّجْعَةُ، و في العود إلي الدّنيا بعد الممات، و يقال: فلا يؤمن بِالرَّجْعَة»مفردات، ص ۳۴۳. طریحی می‌گوید: «الرجعة بالفتح هي المرة في الرجوع بعد الموت بعد ظهور المهدي (ع)، و هي من ضروريات مذهب الإمامية... و فلا يؤمن بالرجعة: أي بالرجوع إلي الدنيا بعد الموت.»
  14. بقره / ۲۴۳. آیا در (کار) کسانی ننگریسته‌ای که از بیم مرگ از سرزمین خود بیرون رفتند و آنان هزاران کس بودند
  15. بقره / ۲۵۹. یا همچون (داستان) آن کس که بر (خرابه‌های) شهری (با خانه‌هایی) فرو ریخته گذشت.
  16. بقره / ۵۶.
  17. الاعتقادات، ص ۶۰.
  18. الارشاد، ج ۲، ص ۳۶۹.
  19. المسائل، السرویه، ص ۳۰.
  20. الرسائل الشریف مرتضی، ج ۱، ص ۱۲۵.
  21. بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۲۲.
  22. نمل/ ۸۳. و (یاد کن) روزی (را) که از هر امتی دسته‌ای از آنان را که نشانه‌های ما را دروغ می‌شمردند گرد می‌آوریم و آنگاه آنان را به هم می‌پیوندند.
  23. المیزان، ج ۲، ص ۱۰۶، ذیل آیه ۲۱۰ از سوره بقره.
  24. مجمع البیان، ج ۷، ص ۳۶۷، ذیل آیه ۸۳ سوره نمل.
  25. معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۸۳-۲۸۶.
  26. شیخ مفید، اوائل المقالات، ص ۷۷
  27. مجمع البیان، ج ۷، ص۴۰۶.
  28. فاضلیان، سید محمد جواد؛ قیام، ص ۳۰۲ تا ۳۰۳.
  29. «اگر در راه خدا کشته شوید، و یا بمیرید، رحمت و مغفرت خدا بهتر است از آنچه گرد می‌‏‏آورید» سوره آل عمران، آیه ۱۵۷
  30. تفسیر عیاشی، ج ۱، ص ۲۰۲
  31. بحار الانوار، علّامه مجلسی، ج ۵۳، ص ۶۶
  32. «خداوند از مؤمنان جان‌ها و مال‌هایشان را خریداری کرد و در برابر، بهشت را از آن آنها ساخت، آنها در راه خدا کارزار کنند و بکشند و کشته شوند. وعده حقّ خدا در تورات و انجیل و قرآن است. چه کسی از خداوند، به وعده خود وفادارتر است؟ بشارت باد بر شما با این معامله‌‏ای که با خدا کردید، و این رستگاری بزرگ است.» سوره توبه، آیه ۱۱۱
  33. سوره آل عمران، آیه ۱۴۴
  34. سوره آل عمران، آیه ۱۵۸.
  35. سوره توبه، آیه ۱۱۱
  36. سوره انبیاء، آیه ۳۵
  37. تفسیر عیاشی، ج ۲، ص112
  38. «آنگاه شما را پس از مرگتان برانگیختم تا شاید سپاسگزار باشید» سوره بقره، آیه ۵۶
  39. تفسیر صافی، فیض کاشانی، ج ۴، ص ۷۷
  40. «به یاد آورید هنگامی را که فردی را به قتل رساندید. سپس درباره قاتل او به نزاع پرداختید، و خداوند آنچه را که مخفی می‌‏کردید آشکار می‌‏‏سازد. پس گفتیم که قسمتی از گاو را به مقتول بزنید (تا زنده شود و قاتل خود را معرفی کند) خداوند این‏گونه مردگان را زنده می‌‏‏کند و آیات خود را به شما نشان می‌‏دهد، شاید عقل خود را به کار برید» سوره بقره، آیات ۷۲ و ۷۳
  41. تفسیر المیزان، علّامه طباطبایی، ج ۱، ص ۲۰۴
  42. تفسیر صافی، فیض کاشانی، ج ۱، ص ۱۲۹
  43. بلد الامین، کفعمی، ص ۳۰۱
  44. اقتباس از کتاب رجعت تألیف محمد خادمی شیرازی
  45. یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص ۲۵۷ تا ۲۶۲.
  46. رحیمی، عباس، امید فردا، ص:۵۵.
  47. فرهنگ فارسی معین؛لغت نامه دهخدا، واژه «رجعت»).
  48. اوائل المقالات، صفحه ۴۶؛بحارالانوار، جلد ۵۳، صفحه ۱۳۶.
  49. «آنگاه دولت شما را بازگردانده و شما را بر آنها غلبه دهیم». اسراء: ۶.
  50. ر.ک به: بحارالانوار، جلد ۵۱، صفحه ۵۰ و جلد ۵۳، باب ۲۹ (باب الرجعه).
  51. الایقاظ من الهجعه بالبرهان علی الرجعه، صفحه ۶۰؛بحارالانوار، جلد ۵۳، صفحه ۱۲۲.
  52. مقصود از تواتر معنوی آن است که یک معنا و مفهوم با الفاظ متفاوتی ارائه شود؛ مثلاً گفته شود زید مرد، زید رحلت کرد، زید فوت کرد و غیره، همه این الفاظ یک معنا را می‌رساند. بنابراین، زمانی که احادیث متعددی با الفاظ مختلف، معنای واحدی را برساند، متواتر معنوی خواهد بود. عنایه الاصول، جلد ۳، صفحه ۱۹۴.
  53. المیزان، جلد ۲، صفحه ۱۰۷؛در محضر علامه طباطبایی، سوال، صفحه ۱۱۷.
  54. المیزان، جلد ۲، صفحه ۱۰۹.
  55. امامی میبدی، علی رضا، آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی، ص ۲۷۴.
  56. موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۶۵۹.
  57. شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد، ص ۴۰.
  58. مسلّم، در این جا به معنای غیر قابل انفکاک و قطعی بودن اصل موضوع است.
  59. رجعت، از مسلّمات مذهب است، بدین معنا که اگر کسی متون مذهب تشیع را ببیند، بی‌تردید، رجعت را جزء اعتقادات شیعه به حساب می‌آورد. البته این به معنای آن نیست که بر سر کیفیت و جزئیات آن نیز اتفاق نظر وجود داشته باشد. به علاوه، ممکن است کسی از متون مذهبی، اطلاع کافی نداشته باشد و بر اثر این بی‌اطلاعی یا قانع نشدن، اعتقاد به رجعت نداشته باشد. چنین کسی از دایره تشیع، بیرون نیست.
  60. ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج ۸، ص ۳۶–۳۸.
  61. باقری‌زاده اشعری، محمد، از امام مهدی بیشتر بدانیم، ص۹۱، ۹۲.
  62. اوائل المقالات، ص ۷۷.
  63. سوره بقره؛ آیه: ۵۵ و ۵۶.
  64. سوره بقره؛ آیه:۷۳.
  65. سوره بقره؛ آیه:۲۴۳.
  66. سوره بقره؛ آیه:۲۵۹.
  67. سوره آل عمران؛ آیه: ۴۹.
  68. بحارالانوار، ج۵۳، ص۵۱.
  69. بحارالانوار، ج۵۳، ص ۵۹.
  70. بحارالانوار، ج۵۳، ص۹۲.
  71. آفتاب مهر، ج۱، ص ۲۷۸-۲۸۰.
  72. نک: بحار الانوار، ج۳۵، ص۱۳۸
  73. همان، ج۷، ص۶۱ وج۵۳، ص۶۳
  74. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ترجمه: آیت الله مصباح یزدی، ج۲، ص۱۴۶ ونک: ظهور نور، علی سعادت پرور، ص۲۰۵ - ۲۰۶
  75. مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۴۳۷.
  76. بالادستان، محمد امین؛ حائری‌‎پور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ج۱، ص ۲۴۰.