بیعت عقبه دوم: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مقدمه) |
|||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*پس از [[بیعت عقبه اول]]، [[دعوت پیامبر]] در یثرب با [[اقبال]] عمومی روبه‌رو شد و در سال بعد ۷۲ مرد و سه [[زن]] از [[مسلمانان]] این [[شهر]] به [[مکه]] آمده، در همان [[عقبه]] با [[پیامبر]]{{صل}} [[دیدار]] و [[بیعت]] کردند. این [[بیعت]] که بر [[دفاع]] از [[پیامبر]]{{صل}} بود<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۴۴۱؛ الکامل، ج۱، ص۹۸.</ref> [[زمینه‌ساز]] [[هجرت پیامبر]]{{صل}} به یثرب گردید. به [[اعتقاد]] [[مفسران]]، [[آیات]] {{متن قرآن|وَاذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَمِيثَاقَهُ الَّذِي وَاثَقَكُمْ بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}}<ref>«و نعمت خداوند را به یاد آورید و (نیز) پیمانی را که استوار با شما بسته است هنگامی که گفتید: شنیدیم و گردن نهادیم؛ و از خداوند پروا کنید بی‌گمان خداوند به اندیشه‌ها داناست» سوره مائده، آیه ۷.</ref><ref>مجمع البیان، ج۳، ص۲۶۰؛ التفسیر الکبیر، ج۴، ص۳۱۹؛ روح المعانی، مج ۴، ج۶، ص۱۲۱.</ref> و {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَانُوا عَاهَدُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ لَا يُوَلُّونَ الْأَدْبَارَ وَكَانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْئُولًا}}<ref>«و بی‌گمان اینان پیش‌تر با خداوند پیمان بسته بودند که (در جنگ به دشمن) پشت نکنند و پیمان خداوند بازخواست می‌گردد» سوره احزاب، آیه ۱۵.</ref><ref>تفسیر قرطبی، ج۱۴، ص۹۹.</ref> به این [[بیعت]] اشاره دارد<ref>[[حمید رضا مطهری‌فر|مطهری‌فر، حمید رضا]]، [[بیعت ۱ (مقاله)|بیعت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]؛ ج۶.</ref>. | |||
*یک سال پس از [[بیعت]] عقبۀ اول در ایام [[حج]] سال سیزدهم [[بعثت]]، هفتاد مرد و دو [[زن]] از تیره‌های مختلف دو قبیلۀ [[اوس]] و [[خزرج]]، به [[مکه]] آمدند و پس از ملاقات‌هایی با [[پیامبر]]{{صل}} و انجام [[مناسک]] [[حج]]، در ایام تشریق با [[رسول خدا]]{{صل}} در [[عقبه]] [[بیعت]] کردند. در این [[بیعت]]، مسئلۀ [[دفاع]] و [[جهاد]] مطرح شد<ref>السیرة النبویه، ج ۱، ص ۴۴۲؛ اعلام الوری، ج ۱، ص ۱۴۲؛ دلائل النبوه، ج ۲، ص ۴۴۳ و عیون الاثر، ج ۱، ص ۱۹۱.</ref>. لذا این [[بیعت]] به عقبۀ دوم یا بیعة الحرب مشهور شد و زمینۀ [[هجرت]] [[حضرت]] را به یثرب فراهم کرد<ref>ر.ک: [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۴۶؛ [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه دوم (مقاله)|پیمان عقبه دوم]]، [[فرهنگنامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۲۷-۲۲۸؛ [[حمید رضا مطهری‌فر|مطهری‌فر، حمید رضا]]، [[بیعت ۱ (مقاله)|بیعت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]].</ref>. | *یک سال پس از [[بیعت]] عقبۀ اول در ایام [[حج]] سال سیزدهم [[بعثت]]، هفتاد مرد و دو [[زن]] از تیره‌های مختلف دو قبیلۀ [[اوس]] و [[خزرج]]، به [[مکه]] آمدند و پس از ملاقات‌هایی با [[پیامبر]]{{صل}} و انجام [[مناسک]] [[حج]]، در ایام تشریق با [[رسول خدا]]{{صل}} در [[عقبه]] [[بیعت]] کردند. در این [[بیعت]]، مسئلۀ [[دفاع]] و [[جهاد]] مطرح شد<ref>السیرة النبویه، ج ۱، ص ۴۴۲؛ اعلام الوری، ج ۱، ص ۱۴۲؛ دلائل النبوه، ج ۲، ص ۴۴۳ و عیون الاثر، ج ۱، ص ۱۹۱.</ref>. لذا این [[بیعت]] به عقبۀ دوم یا بیعة الحرب مشهور شد و زمینۀ [[هجرت]] [[حضرت]] را به یثرب فراهم کرد<ref>ر.ک: [[محمد رضا فرخی|فرخی، محمد رضا]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۴۶؛ [[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[پیمان عقبه دوم (مقاله)|پیمان عقبه دوم]]، [[فرهنگنامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۲۲۷-۲۲۸؛ [[حمید رضا مطهری‌فر|مطهری‌فر، حمید رضا]]، [[بیعت ۱ (مقاله)|بیعت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]].</ref>. | ||
==مفاد [[بیعت]]== | ==مفاد [[بیعت]]== | ||
*مفاد [[بیعت]]، بیانگر نقش فعال [[مسلمانان]] و هماهنگی‌های از پیش صورت گرفته بود و آیۀ {{متن قرآن|وَاذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَمِيثَاقَهُ الَّذِي وَاثَقَكُمْ بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}}<ref>«و نعمت خداوند را به یاد آورید و (نیز) پیمانی را که استوار با شما بسته است هنگامی که گفتید: شنیدیم و گردن نهادیم؛ و از خداوند پروا کنید بی‌گمان خداوند به اندیشه‌ها داناست» سوره مائده، آیه ۷.</ref> به مفاد این [[بیعت]] اشاره دارد<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۲۶۰؛ التفسیر الکبیر، ج۴، ص۳۱۹؛ روح المعانی، مج ۴، ج۶، ص۱۲۱.</ref> که عبارت‌اند از: | *مفاد [[بیعت]]، بیانگر نقش فعال [[مسلمانان]] و هماهنگی‌های از پیش صورت گرفته بود و آیۀ {{متن قرآن|وَاذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَمِيثَاقَهُ الَّذِي وَاثَقَكُمْ بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}}<ref>«و نعمت خداوند را به یاد آورید و (نیز) پیمانی را که استوار با شما بسته است هنگامی که گفتید: شنیدیم و گردن نهادیم؛ و از خداوند پروا کنید بی‌گمان خداوند به اندیشه‌ها داناست» سوره مائده، آیه ۷.</ref> به مفاد این [[بیعت]] اشاره دارد<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۲۶۰؛ التفسیر الکبیر، ج۴، ص۳۱۹؛ روح المعانی، مج ۴، ج۶، ص۱۲۱.</ref> که عبارت‌اند از: | ||
نسخهٔ ۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۲۷
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث بیعت است. "بیعت عقبه دوم" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل بیعت عقبه دوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- پس از بیعت عقبه اول، دعوت پیامبر در یثرب با اقبال عمومی روبه‌رو شد و در سال بعد ۷۲ مرد و سه زن از مسلمانان این شهر به مکه آمده، در همان عقبه با پیامبر(ص) دیدار و بیعت کردند. این بیعت که بر دفاع از پیامبر(ص) بود[۱] زمینه‌ساز هجرت پیامبر(ص) به یثرب گردید. به اعتقاد مفسران، آیات ﴿وَاذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَمِيثَاقَهُ الَّذِي وَاثَقَكُمْ بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ﴾[۲][۳] و ﴿وَلَقَدْ كَانُوا عَاهَدُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ لَا يُوَلُّونَ الْأَدْبَارَ وَكَانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْئُولًا﴾[۴][۵] به این بیعت اشاره دارد[۶].
- یک سال پس از بیعت عقبۀ اول در ایام حج سال سیزدهم بعثت، هفتاد مرد و دو زن از تیره‌های مختلف دو قبیلۀ اوس و خزرج، به مکه آمدند و پس از ملاقات‌هایی با پیامبر(ص) و انجام مناسک حج، در ایام تشریق با رسول خدا(ص) در عقبه بیعت کردند. در این بیعت، مسئلۀ دفاع و جهاد مطرح شد[۷]. لذا این بیعت به عقبۀ دوم یا بیعة الحرب مشهور شد و زمینۀ هجرت حضرت را به یثرب فراهم کرد[۸].
مفاد بیعت
- مفاد بیعت، بیانگر نقش فعال مسلمانان و هماهنگی‌های از پیش صورت گرفته بود و آیۀ ﴿وَاذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَمِيثَاقَهُ الَّذِي وَاثَقَكُمْ بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ﴾[۹] به مفاد این بیعت اشاره دارد[۱۰] که عبارت‌اند از:
- اطاعت از رسول خدا(ص) در راحتی و سختی؛
- انفاق در تنگدستی و ثروت؛
- امر به معروف و نهی از منکر؛
- گفتارحق و نهراسیدن از سرزنش دیگران؛
- دفاع از پیامبر(ص) هنگام هجرت به یثرب، همچون دفاع از زنان و فرزندانشان[۱۱].
- مسلمانان با این بیعت، پیمان‌هایشان با یهود را قطع کردند و از پیامبر(ص) خواستند که پس از پیروزی، آنها را ترک نکند و رسول خدا(ص) نیز فرمود: من از شما هستم و شما از من، با هر که شما بجنگید می‌جنگم و با هر که صلح کنید صلح می‌کنم"[۱۲].[۱۳]
نتایج بیعت
- نتیجه بیعت عقبه دوم، وفاداری، ایجاد انضباط و تشکل سیاسی و در نهایت حکومت نبوی(ص) بود. لذا پس از بیعت، بنا به درخواست پیامبر(ص)، آنها از بین خود دوازده نفر ـ نُه تن آنان از خزرج و سه نفر از اوس ـ را به عنوان نقیب (برای تکفل امور) انتخاب کردند[۱۴] و در پی تقویت جبهۀ مسلمانان، آیات جهاد با کفار نیز پس از بیعت دوم عقبه نازل شد: ﴿وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَلَا عُدْوَانَ إِلَّا عَلَى الظَّالِمِينَ﴾[۱۵].[۱۶]
عکس‌العمل مشرکان مکه
- پس از انعقاد پیمان، صدایی بلند از بالای کوه عقبه برخاست که خبر از این اجتماع و محتوای بیعت می‌داد که به فرموده پیامبر(ص)، ندای شیطان بود[۱۷]. مشرکان نیز که مشکوک شده بودند از فردای همان شب، با پرسش‌هایی از یثربیان درصدد کسب اطلاعات برآمدند و زمانی به یقین رسیدند که کاروان اهل یثرب از مکه خارج شده بود[۱۸].
بیعت کنندگان عقبه دوم
بیعت کنندگان در بیعت عقبه دوم 75 نفر بودند. دو تن از آنها از زنان، یازده تن از قبیله اوس و بقیه از قبیله خزرج بودند:
- ابوبرده هانی بن نیار
- ابوایوب خالد بن زید
- ابوالهیثم بن تیهان
- ابوامامة اسعد بن زراره
- ابوطلحه زید بن سهل
- اسید بن خضیر
- ام عماره نسیبه دخترکعب
- ام منیع اسماء بنت عمرو
- اوس بن ثابت
- براء بن معرور
- بشر بن براء
- بشیر بن سعد
- ثابت بن جذع بن عدی
- ثعلبة بن غنمة
- جابر بن عبدالله بن عمرو
- جبار بن صخر
- حارث بن قیس
- خارجة بن زید
- خالد بن عمرو
- خالد بن قیس
- خدیج بن سلامه
- خلاد بن سوید
- ذکوان بن عبد قیس
- رافع بن مالک
- رفاعة بن عبدالمنذر
- رفاعه بن عمرو
- زیاد بن لبید
- سعد بن خیثمه
- سعد بن ربیع
- سعد بن عباده
- سلمة بن سلامة
- سلیم بن عمرو
- سنان بن صیفی
- سهل بن عتیک
- صیفی بن سواد
- ضحاک بن حارثه
- طفیل بن مالک
- طفیل بن نعمان
- ظهیر بن رافع
- عبادة بن قیس
- عباده بن صامت
- عباس بن عباده
- عبدالله بن انیس
- عبدالله بن جبیر انصاری
- عبدالله بن رواحه انصاری
- عبدالله بن زید مناة
- عبدالله بن عمرو بن حرام
- عبس بن عامر
- عقبة بن عمرو
- عقبه بن وهب
- عمارة بن حزم
- عمرو بن حارث
- عمرو بن غزیه
- عمرو بن غنمة
- عمیر بن حارث
- عوف بن حارث
- عویم بن ساعدة
- فروة بن عمرو
- قطبة بن عامر
- قیس بن ابی صعصة
- کعب بن عمرو
- کعب بن مالک
- مسعود بن یزید
- معاذ بن جبل خزرجی
- معاذ بن حارث
- معاذ بن عمرو بن جموح
- معقل بن منذر
- معن بن عدی
- معوذ بن حارث
- منذر بن عمرو
- نهیر بن هیثم
- یزید بن ثعلبه
- یزید بن خذام
- یزید بن عامر
- یزید بن منذر
منابع
فرخی، محمد رضا، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم
مطهری‌فر، حمید رضا، بیعت، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۶
شریعت‌جو، منیره، پیمان عقبه دوم، فرهنگنامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱
جستارهای وابسته
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ السیرة النبویه، ج۲، ص۴۴۱؛ الکامل، ج۱، ص۹۸.
- ↑ «و نعمت خداوند را به یاد آورید و (نیز) پیمانی را که استوار با شما بسته است هنگامی که گفتید: شنیدیم و گردن نهادیم؛ و از خداوند پروا کنید بی‌گمان خداوند به اندیشه‌ها داناست» سوره مائده، آیه ۷.
- ↑ مجمع البیان، ج۳، ص۲۶۰؛ التفسیر الکبیر، ج۴، ص۳۱۹؛ روح المعانی، مج ۴، ج۶، ص۱۲۱.
- ↑ «و بی‌گمان اینان پیش‌تر با خداوند پیمان بسته بودند که (در جنگ به دشمن) پشت نکنند و پیمان خداوند بازخواست می‌گردد» سوره احزاب، آیه ۱۵.
- ↑ تفسیر قرطبی، ج۱۴، ص۹۹.
- ↑ مطهری‌فر، حمید رضا، بیعت، دائرةالمعارف قرآن کریم؛ ج۶.
- ↑ السیرة النبویه، ج ۱، ص ۴۴۲؛ اعلام الوری، ج ۱، ص ۱۴۲؛ دلائل النبوه، ج ۲، ص ۴۴۳ و عیون الاثر، ج ۱، ص ۱۹۱.
- ↑ ر.ک: فرخی، محمد رضا، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص۲۴۶؛ شریعت‌جو، منیره، پیمان عقبه دوم، فرهنگنامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۲۲۷-۲۲۸؛ مطهری‌فر، حمید رضا، بیعت، دائرةالمعارف قرآن کریم.
- ↑ «و نعمت خداوند را به یاد آورید و (نیز) پیمانی را که استوار با شما بسته است هنگامی که گفتید: شنیدیم و گردن نهادیم؛ و از خداوند پروا کنید بی‌گمان خداوند به اندیشه‌ها داناست» سوره مائده، آیه ۷.
- ↑ مجمع البیان، ج۳، ص۲۶۰؛ التفسیر الکبیر، ج۴، ص۳۱۹؛ روح المعانی، مج ۴، ج۶، ص۱۲۱.
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۴۲.
- ↑ ابوبکر بیهقی، دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعه، ج۲، ص۴۴۷؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۴۲؛ عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۹۹.
- ↑ ر.ک: شریعت‌جو، منیره، پیمان عقبه دوم، فرهنگنامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۲۳۰؛ فرخی، محمد رضا، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص۲۴۷؛ مطهری‌فر، حمید رضا، بیعت، دائرةالمعارف قرآن کریم.
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۴۳-۴۴۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۲؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۵۲.
- ↑ «و با آنان نبرد کنید تا آشوبی برجا نماند و تنها دین خداوند بر جای ماند، پس اگر دست از (جنگ) بازداشتند (شما نیز دست باز دارید که) جز با ستمگران دشمنی نباید کرد» سوره بقره، آیه ۱۹۳.
- ↑ ر.ک: شریعت‌جو، منیره، پیمان عقبه دوم، فرهنگنامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۲۳۰-۲۳۱؛ فرخی، محمد رضا، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص۲۴۷.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۲؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۴۴۷-۴۴۸؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۲، ص۳۶۴-۳۶۵.
- ↑ ر.ک: شریعت‌جو، منیره، پیمان عقبه دوم، فرهنگنامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱، ص۲۳۲.