آموزش کلام اسلامی ج۲ (کتاب)

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

آموزش کلام اسلامی
زبان	فارسی
ترجمهٔ کتاب	[[راهنماشناسی - معادشناسی (کتاب)|راهنماشناسی - معادشناسی]]
نویسنده	محمد سعیدی مهر
موضوع	نبوت، پیامبر خاتم و امامت
مذهب	[[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]]
ناشر	[[:رده:انتشارات کتاب طه|انتشارات کتاب طه]][[رده:انتشارات کتاب طه]]
وابسته به	مؤسسه فرهنگی طه
محل نشر	قم، ایران
سال نشر	* چاپ اول: ۱۳۷۸ * چاپ بیست و یکم: ۱۳۹۵ ش
شابک	۹۷۸۹۶۴۷۰۱۹۰۶۴
شماره ملی	م‌۷۷-۱۵۹۰۳

آموزش کلام اسلامی: راهنماشناسی - معادشناسی ، جلد دوم از کتاب دو جلدی آموزش کلام اسلامی است که با زبان فارسی به مباحث نبوت، امامت و معاد از دیدگاه قرآن و سنت، می‌پردازد. این کتاب اثر محمد سعیدی مهر است و انتشارات کتاب طه نشر آن را به عهده داشته‌‌ است.

دربارهٔ کتاب

• در معرفی کتاب آمده است: «کتاب حاضر با عنوان راهنماشناسی و معادشناسی در سه بخش به مباحث نبوت، امامت و معاد می پردازد. معانی نبوت، تفاوت نبی و رسول، اهداف پیامبران، دلایل و ضرورت نبی، بررسی قاعده لطف، دلایل منکران بعثت پیامبران، بیان انواع راه‌های شناخت پیامبر، بررسی اعجاز در قرآن، نشانه‌های مدعیان دروغین پیامبری، تبیین وحی، بررسی امتیازات پیامبران، تبیین ابعاد مختلف عصمت، راه‌های اثبات نبوت حضرت محمد (ص) و بررسی جهانی بودن اسلام از دیدگاه قرآن از جمله مباحث بخش پنجم است. مؤلف در بخش ششم بعد از بیان تصویر کلی شیعه و اهل‌سنت از امامت، ویژگی‌های امام را بیان و به صورت تفصیلی امامت امام علی (ع)، امام مهدی (ع) و دیگر ائمه‌اطهار (ع) را مطرح می کند. بحث سیمای معاد، مرگ، برزخ، بهشت و دوزخ از مباحث بخش هفتم این کتاب است».
• جلد دوم کتاب در سه بخش به مباحث نبوت امامت و معاد می‌پردازد.
• در بخش پنجم مباحث مربوط به نبوت همچون فلسفه نبوت، ضرورت بعثت، راه‌های شناخت پیامبران، امتیازات پیامبران و مبحث پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) مورد بررسی قرار گرفته است.
• بخش ششم کتاب نیز به مباحث امامت اختصاص دارد که شامل مباحثی همچون تعریف امام و امامت، ویژگی‌های امام، امامت حضرت علی(ع) و آیات مربوط به ولایت ایشان، امامان دوازده‌گانه و امام مهدی(ع) است.
• در بخش پایانی مسائل مربوط به معاد از قبیل اهمیت اصل معاد در کلام، معنای لغوی و اصطلاحی معاد، حقیقت انسان، مرگ، برزخ، معاد و شبهات مربوط به آن، معاد در قرآن و سنت، سیمای معاد و بهشت و دوزخ مطرح شده است.

فهرست کتاب

بخش پنجم: نبوت

۱. فلسفه نبوت

• درآمد
• معنای نبی
• تفاوت نبی و رسول
• مباحث نبوت در علم کلام
• حسن یا ضرورت بعثت پیامبران
• حسن بعثت انبیا (فواید و برکات نبوت)
• فلسفه نبوت در قرآن
• اهداف پیامبران در نگاه احادیث.

۲. ضرورت بعثت

• درآمد
• قاعده لطف
• وجوب لطف
• لطف در کتاب و سنت:

1. دلیل لطف (دلیل متکلمان)
2. نیاز جامعه به قانون (دلیل حکما)
3. نیاز به معرف وحیانی

• هدایت الهی و اختیار انسان
• انکار نبوت:
• دلایل منکران بعثت پیامبران.

۳. راه‌های شناخت پیامبران (۱)

راه اول: اعجاز:

• تعریف معجزه
• چند نکته
• کرامت و ارهاص
• اعجاز و قانون علیت
• فاعل معجزه کیست؟
• دلالت معجزه بر صدق مدعای پیامبری
• اعجاز و تواتر
• اعجاز در قرآن
• تنوع معجزات
• اعجاز در روایات اسلامی.

۴. راه‌های شناخت پیامبران (۲)

• راه دوم: گواهی پیامبری دیگر
• راه سوم: گواهی قراین و شواهد
• راه‌های دیگر
• نشانه‌های مدعیان دروغین پیامبری.

۵. امتیازات پیامبران (۱)

• درآمد
• پیامبر، انسانی ممتاز
• پیامبران و فرشتگان
• وحی:
• وحی چیست؟
• امکان وحی
• تفسیرهای طبیعت گرایانه از وحی
• وحی در قرآن.

۶. امتیازات پیامبران (۲)

• عصمت یا مصونیت الهی پیامبران
• اقسام عصمت:

۱. عصمت از گناه:

• آرای متکلمان در عصمت پیامبران از گناه
• حقیقت عصمت از گناه
• عصمت و اختیار
• ارزشمندی مقام عصمت
• دلایل عصمت پیامبران از گناه
• دلایل عقلی عصمت
• عصمت پیامبران از گناه در قرآن و روایات
• عصمت انبیا در روایات

۲. عصمت در دریافت و ابلاغ وحی:

• قرآن و عصمت پیامبران در دریافت وحی و ابلاغ وحی

۳. عصمت از سهو وخطا

• علم لدنی
• منابع علوم پیامبران
• تنزّه از صفات نفرت‌انگیز.

۷. پیامبر اسلام (ص)(۱)

• درآمد
• راه‌های اثبات نبوت محمد (ص):
• راه اول: معجزات پیامبر اسلام (ص)
• قرآن کریم، معجزه جاویدان محمد (ص)
• وجوه اعجاز قرآن:
• ۱. اعجاز ادبی:
• مقایسه اعجاز ادبی قرآن با سایر وجوه اعجاز آن
• ارکان اعجاز ادبی قرآن
• نظریه صرفه
• نقد نظریه صرفه.

۸. پیامبر اسلام (۲)

1. اخبار غیبی
2. سازگاری کامل در روش و مضمون (عدم اختلاف در قرآن)
3. اعجاز قرآن به لحاظ آورنده آن
4. قرآن و علم

• تحدی قرآن:
• ناتوانی مخالفان از معارضه با قرآن
• دیگر معجزات پیامبر (ص)
• معجزات پیامبر (ص) در قرآن
• معجزات پیامبر (ص) در تاریخ
• راه دوم: بشارت پیامبران پیشین به نبوت محمد (ص)
• راه سوم: گواهی قراین و شواهد
• جهانی بودن و جاودانگی اسلام:

1. جهانی بودن و جاودانگی اسلام از دیگاه قرآن
2. ادله روایی
3. خاتمیت پیامبر اسلام (ص):

• خاتمیت محمد (ص) در قرآن
• پاسخ به چند اشکال
• خاتمیت پیامبر اسلام (ص) در روایات
• شواهد تاریخی.

بخش ششم: امامت

۱. کلیات

• درآمد
• تصویر کلی شیعه و اهل‌سنت از امامت
• ضرورت طرح مسأله امامت
• واژه «امام»
• تعریف امام و امامت
• امامت: اصلی اعتقادی یا مسأله فقهی؟
• ضرورت امامت و قاعده لطف
• نیاز امت به امام
• جایگاه اصل امامت در روایات.

۲. ویژگی‌های امام

• ویژگی‌های امام در نظر اهل‌سنت
• ویژگی‌های امام از دیدگاه شیعه:

۱. عصمت امام

• عصمت امام در قرآن

۲. علم خدادی

• منابع علم امام

۳. برتری معنوی بر دیگران (افضلیت)

۴. منصوص بودن

• روش‌های تعیین امام در نظر اهل‌سنت
• نص، تنها طریق اثبات امام در نظر شیعه

۳. امامت علی (ع)

• امامت علی (ع) در قرآن:
• آیه ولایت:

۱. شأن نزول آیه

۲. دلالت «انّما» بر حصر

۳. معنای «ولی»

• پاسخ به چند ایراد
• آیه تبلیغ
• امامت علی (ع) در سنت پیامبر (ص):
• حدیث وزارت
• حدیث منزلت
• حدیث غدیر
• سند حدیث غدیر
• دلالت حدیث غدیر بر امامت علی (ع)
• عصمت علی (ع)
• افضلیت علی (ع)

۴. امامان دوازده‌گانه (ع)

• درآمد
• امامت امامان دوازده‌گانه (ع) در قرآن
• سنت نبوی و تداوم امامت:

۱. بیان امامت اهل‌بیت (ع)

۲. بیان تعداد امامان (ع)

۳. بیان اسامی امامان (ع)

• نص امام معصوم بر امامت امامان دیگر

۵. امام مهدی (ع)

• اشاره‌ای تاریخی
• مهدویت، آرمانی جهانی
• حکومت جهانی مهدی (ع) از دیدگاه قرآن
• سنت اسلامی و اندیشه مهدویت
• امام مهدی (ع) در روایات شیعی
• مهدی موعود (ع)، فرزند امام عسکری (ع)
• عوامل غیبت
• کارکردهای امامت در زمان غیبت
• نشانه‌های ظهور
• بلندای عمر امام مهدی (ع)
• ویژگی‌های دوران ظهور
• فضیلت انتظار.

بخش هفتم: معاد

۱. کلیات:

• پرسشی بنیادین (به کجا می‌روم؟)
• دغدغه تاریخی فرجام بشر
• نقش معاد‌باوری در حیات انسان
• اهمیت معادشناسی و ایمان به حیات بازپسین در قرآن و سنت
• اهمیت اصل معاد درکلام
• روش‌ها و منابع تحقیق در معادشناسی
• پیچیدگی مباحث معادشناسی
• معنای لغوی و اصطلاحی معاد:
• واژه معاد در قرآن و روایات
• معنای عام و خاص معاد
• ارتباط معادشناسی و انسان‌شناسی

۲. حقیقت انسان

• درآمد
• شواهدی بر دوبعدی بودن انسان
• حقیقت روح در نظر متکلمان
• تجد روح (نفس) انسان
• موجود مجرد چیست؟
• دلایل عقلی تجرد روح
• حدوث و قدم نفس
• دلیلی بر حدوث نفس، هم‌زمان با حدوث بدن
• تجرد نفس در حدوث یا بقا
• ابعاد وجود انسان از دیدگاه قرآن
• روح و تجرد آن در قرآن

۳. مرگ

• مرگ قانونی حتمی و گریزناپذیر
• ماهیت مرگ
• اقسام مرگ
• ماهیت مرگ از نگاه قرآن
• مشابهت خواب و مرگ
• سیمای مرگ در قرآن و روایات:

۱. ستانندگان روح

۲. مخلوقیت مرگ

۳. اجل حتمی و اجل مشروط (معلق)

۴. تفاوت مرگ مؤمنان و کافران

۵. سکرات مرگ

• ترس از مرگ
• مبارزه با ترس از مرگ
• یاد مرگ

۴. برزخ

• درآمد
• داوری عقل درباره عالم برزخ
• نحوه وجود انسان در عالم برزخ
• برزخ در قرآن و روایات
• حیات برزخی
• نعمت و عذاب برزخی؟
• عذاب قبر
• بهشت و دوزخ برزخی در قرآن
• سؤال قبر
• تجسم اعمال در برزخ
• بدن برزخی

۵. معاد

• معاد جسمانی یا روحانی؟

1. معاد جسمانی
2. معاد روحانی
3. معاد جسمانی_روحانی

• دلیلی بر معاد جسمانی_روحانی
• بررسی شبهات مربوط به معاد:
• شبهات معاد روحانی
• شبهات معاد جسمانی

۱. امتناع اعاده معدوم

۲. شبهه آکل و مأکول

• دیگر شبهات معاد جسمانی
• بدن اخروی
• تعاریف و اصطلاحات.

۶. معاد در قرآن و سنت

• اسامی رستاخیز در قرآن
• ابعاد مسأله معاد در قرآن
• تبیین امکان معاد:

۱. قدرت و علم بیکران خداوند

۲. آفرینش نخستین انسان

۳. نمونه‌های عینی معاد در طبیعت

۴. نمونه‌های تاریخی معاد

• اثبات وقوع معاد
• انگیزه انکار معاد
• معاد جسمانی_روحانی

۷. سیمای معاد (۱)

• نشانه‌های رستاخیز:
• دگرگونی جهان در آستانه قیامت
• تحولات آسمانی
• نفخ صور
• به سوی دادگاه الهی
• کتاب (نامه اعمال):
• حقیقت نامه عمل
• گواهان رستاخیز
• حقیقت شهادت اخروی

۸. سیمای معاد (۲)

• میزان (سنجش اعمال):
• اختلاف آرا در حقیقت میزان
• حقیقت سنجش اعمال
• حساب و سؤال
• حقیقت حساب و سؤال اخروی چیست؟
• صراط
• اعراف

۹. بهشت و دوزخ

• درآمد
• آفرینش بهشت و دوزخ:
• الف) دلایل گروه اول
• ب) دلایل گروه دوم
• بهشت:
• نامهای بهشت در قرآن
• درهای بهشت
• گستره بهشت
• مقامات بهشت
• نعمت‌های بهشت
• الف) نعمت‌های جسمانی
• ب) مواهب روحانی
• دوزخ:
• نام‌های دوزخ در قرآن
• درها و درکات دوزخ
• عذاب‌های دوزخی
• عذاب‌های جسمانی دوزخ
• عذاب‌های روحانی
• فهرست آیات
• فهرست روایات
• کتاب‌نامه.

دربارهٔ پدیدآورنده

محمد سعیدی مهر

آقای دکتر محمد سعیدی مهر (متولد ۱۳۴۲ ش، تهران)، تحصیلات حوزوی خود را تا سطوح عالی پیگیری کرد. وی رشته فلسفه را در مقطع دکتری در دانشگاه تربیت مدرس تهران به اتمام رساند. مدیر آموزش و پژوهش معاونت امور اساتید معارف نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها و مدیر گروه منطق مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «حق‌محوری از دیدگاه علی (ع)»، «تبیین عقلانی وحی از نظر ابن‌سینا»، «آموزش کلام اسلامی»، «معارف اسلامی»، «نقدی بر انسجام‌گرایی» و «معنا و مفهوم فلسفه در اسلام» برخی از این آثار است.

کتاب‌های و ابسته

• اصل مجموعه؛
• آموزش کلام اسلامی ج۱ (کتاب)؛

پانویس

پیوند به بیرون

• پایگاه‌اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران
• وبگاه پارسا
• وبگاه ویستا