آثار قیام امام مهدی چیست؟ (پرسش)

آثار قیام امام مهدی (ع) چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند.

آثار قیام امام مهدی چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / عصر ظهور امام مهدی / قیام امام مهدی / برکات قیام امام مهدی
مدخل اصلی	آثار و برکات قیام امام مهدی
تعداد پاسخ	۲ پاسخ

پاسخ نخست

نجم‌الدین طبسی

آیت الله نجم‌الدین طبسی در کتاب «چشم اندازی به حکومت مهدی» در این‌باره گفته است:

«روایات مختلفی درباره روز قیام حضرت مهدی (ع) وجود دارد. در برخی، از نوروز به عنوان روز آغاز قیام، یاد شده است. برخی احادیث دیگر روز عاشورا را روز آغاز قیام ذکر کرده است. در تعدادی از روایات روز شنبه ودر تعدادی دیگر، جمعه، روز قیام تعیین شده است. در هم زمانی نوروز، با عاشورا اشکالی به نظر نمی‌رسد؛ زیرا نوروز طبق سال شمسی وعاشورا بر اساس سال قمری محاسبه می‌شود ویکی شدن این دو روز امکان‌پذیر است وهم زمانی این دو روز با جمعه یا شنبه نیز ممکن است. آن چه مشکل و متعارض به نظر می‌رسد، ذکر دو روز از هفته به عنوان روز قیام است؛ ولی می‌توان این دسته از روایات را نیز توجیه کرد؛ زیرا اگر سند این روایات صحیح باشد، در این صورت احادیثی که جمعه را روز ظهور حضرت، تعیین کرده است، بر روز قیام وظهور حمل می‌شود وروایاتی که شنبه را روز قیام می‌داند، بر استقرار وتثبیت نظام الهی ونابودی مخالفان تفسیر شود. باید توجه داشت که روایاتی که شنبه را روز قیام می‌داند، از نظر سند مورد تأمّل است؛ ولی روایاتی که جمعه را ذکر کرده است، از این نظر ایرادی ندارد. اینک به روایاتی در این باره توجه فرمایید: امام صادق (ع) می‌فرماید: "قائم ما اهل بیت، در روز جمعه ظهور می‌کند"، امام باقر (ع) می‌فرماید: "گویا حضرت قائم را می‌بینم که در روز عاشورا، روز شنبه، میان رکن و مقام ایستاده و جبرئیل نیز جلوی حضرتش ایستاده است و مردم را به بیعت بااو فرا می‌خواند"، امام باقر (ع) می‌فرماید: "حضرت قائم (ع) روز شنبه که روز عاشور است، قیام می‌کند؛ روزی که امام حسین (ع) شهید شد". نیز آن حضرت می‌فرماید: "آیا می‌دانید که این روز -عاشورا- چه روزی است؟ همان روزی است که خداوند توبه آدم وحوّا را پذیرفت؛ روزی است که خداوند دریا را برای بنی اسرائیل شکافت وفرعون وپیروانش را غرق کرد وموسی بر فرعون پیروز شده؛ روزی است که حضرت ابراهیم (ع) متولد شد؛ روزی است که خداوند توبه قوم یونس را پذیرفت؛ روز تولد حضرت عیسی است وروزی است که حضرت قائم در آن روز قیام می‌کند". روایت دیگری نیز به همین مضمون از امام باقر (ع) نقل شده است؛ ولی در این روایت وثاقت ابن بطائنی که در سلسله سند آن است، مورد بحث است. امام صادق (ع) می‌فرماید: "در شب بیست وسوم، به نام حضرت مهدی (ع) ندا داده می‌شود ودر روز عاشورا، روز شهادت حسین بن علی (ع)، قیام می‌کند" هم چنین آن حضرت می‌فرماید: "روز نوروز همان روزی است که قائم ما اهل بیت در آن روز ظهور می‌کند"

• اعلان ظهور: ظهور حضرت مهدی (ع)، ابتدا به وسیله منادی آسمانی اعلام می‌گردد، آن گاه حضرت در حالی که پشت به کعبه داده است، با دعوت به حق، ظهور خود را اعلام می‌کند. امیرمؤمنان (ع) می‌فرماید: "هنگامی‌ که منادی از آسمان ندا می‌دهد: حق از آنِ آل محمد است، شما اگر طالب هدایت وسعادت هستید، به دامان آل محمد (ص) چنگ زنید، حضرت مهدی (ع) ظهور می‌کند" نیز امام باقر (ع) در این زمینه می‌فرماید: "حضرت مهدی (ع) در مکه به هنگام نماز عشا ظهور می‌کند؛ در حالی که پرچم وپیراهن وشمشیر پیامبر (ص) را همراه دارد وچون نماز عشا را خواند، فریاد بر می‌آورد:‌ای مردم! شما را به ذکر خدا وبه ایستادنتان در برابر ### 313### (در روز قیامت) متذکر می‌شوم؛ در حالی که حجّتش را (در دنیا) بر شما تمام کرده است وپیامبران را مبعوث نموده و قرآن را فرو فرستاده است. خداوند به شما فرمان می‌دهد که به او شرک نورزید وفرمانبر او وپیامبرانش باشید. آن چه را قرآن امر به احیای آن کرده است، احیا وزنده کنید وآن چه را که امر به نابودی آن کرده است، نابود سازید و یاوران راه هدایت باشید و بر تقوا و پرهیزگاری همکاری نمایید؛ زیرا دنیا، فنا وزوالش فرا رسیده ونفخه وداع سر داده است. من شما را به سوی خدا و رسولش و عمل به کتاب او ونابودی باطل واحیا وزنده ساختن سیره پیامبر (ص) دعوت می‌کنم. آن گاه در میان سی صد وسیزده نفر از یارانش ظهور می‌کند"
• شعار پرچم قیام: هر حکومتی دارای پرچمی‌ است که به وسیله آن شناخته می‌شود و قیام‌ها و انقلاب‌ها نیز از پرچم مخصوصی برخوردارند که آرم آن تا حدودی نمایانگر اهداف رهبرانش می‌باشد. انقلاب جهانی حضرت مهدی (ع) نیز پرچم مخصوصی دارد وبر آن شعاری نقش بسته است. البته هر چند درباره شعار پرچم آن حضرت اختلاف است، ولی نکته‌ای در همه اقوال مشترک است وآن این که مردم را به فرمانبری از حضرتش دعوت می‌کند اینک به ذکر چند نمونه در این باره بسنده می‌کنیم: در روایتی آمده است: "بر روی پرچم حضرت مهدی (ع) نوشته شده است: "گوش شنوا داشته باشید واز حضرتش اطاعت کنید" در جای دیگری می‌خوانیم: "شعار پرچم مهدی (ع)"الْبَيْعَةُ لِلَّهِ‏ "
• خرسندی جهانیان از قیام: از روایات فهمیده می‌شود که قیام مهدی (ع) موجب خرسندی انسان‌ها می‌شود. این شادی ورضایت به اشکال گوناگونی بیان شده است. در بعضی روایات، سخن از شادی اهل زمین وآسمان است ودر برخی دیگر از شادی مردگان سخن به میان آمده است. در روایتی، از استقبال مردم از قیام بحث شده است ودر روایت دیگر از آرزوی مردم برای زنده شدن مردگانشان پرده بر می‌دارد. در این جا با ذکر چند روایت، نمونه‌هایی از آن را بازگو می‌کنیم: رسول خدا (ص) می‌فرماید: "همه اهل آسمان وزمین، پرندگان، حیوانات درنده وماهیان دریا، از ظهور حضرت مهدی (ع) شاد وخرسند می‌شوند" امیر مؤمنان علی (ع) در این باره می‌فرماید: "هنگامی‌ که حضرت مهدی (ع) ظهور می‌کند، نام مبارکش بر سر زبان‌ها خواهد بود ووجود مردم سرشار از عشق به مهدی است؛ به گونه‌ای که جز نام او، هیچ نامی‌ در یاد و زبان آنان نیست و با دوستی او، روح خود را سیراب می‌کنند" در روایت تعبیر "یشربون حبّه"»، آمده است که در آن، علاقه به جضرت را به آب یا مایع نوشیدنی گوارایی تشبیه کرده است که مردم با کمال میل آن را می‌نوشند وعشق به مهدی در وجودشان نفوذ می‌کند. حضرت رضا (ع) ضمن بر شمردن حوادث تلخ وفتنه‌های پیش از ظهور، درباره گشایش وفَرَج پس از ظهور می‌فرماید: "در آن هنگام فَرَج وگشایش بر مردم می‌رسد؛ به طوری که مردگان آرزوی زندگی دوباره می‌کنند" امام صادق (ع) نیز در این باره می‌فرماید: "گویا قائم (ع) را می‌بینم که بر فراز منبر کوفه نشسته است وزره رسول خدا (ص) را بر تن دارد". آن گاه برخی از حالات حضرتش را بازگو کرد ودر ادامه فرمود: "هیچ مؤمنی در قبر نمی‌ماند، مگر آن که آن شادی وسرور در قبرش وارد می‌شود؛ به گونه‌ای که مردگان به دیدار یک دیگر می‌روند وظهور حضرتش را به هم دیگر تبریک می‌گویند". در برخی از روایات عبارت "تلک الفرجة آمده است؛ یعنی گشایشی در امور" برزخیان نیز به برکت ظهور حضرت پدید می‌آید وطبق این نقل، عظمت نهضت ورهبری قیام به اندازه‌ای است که بر ارواح نیز تأثیر می‌گذارد
• نجات محرومان: شکی نیست که قیام حضرت مهدی (ع) موجب برقراری عدالت و ریشه کن شدن همه محرومیت‌ها از جامعه بشری می‌گردد؛ در این قسمت به اقداماتی که حضرت به هنگام قیام برای ستمدیدگان ومحرومان انجام می‌دهد، به گونه‌ای که باعث پناه آوردن محرومان به او می‌شود خواهیم پرداخت. پیامبر گرامی ‌اسلام (ص) می‌فرماید: "مهدی (ع) از امّت من، ظهور می‌کند؛ خداوند او را به عنوان فریاد رس انسان‌ها می‌فرستد. آن زمان مردم در نعمت به سر خواهند برد" رسول خدا (ص) فریادرسی را محدود به طایفه یا ملیت خاصی نکرده است؛ بلکه باتعبیر کلمه ناس (مردم)، آن حضرت را رهایی بخش همه انسان‌ها می‌داند. از این رو، پیش از ظهورش، شرایط به گونه‌ای می‌شود که همه انسان‌های جهان آرزوی ظهورش را دارند. جابر می‌گوید: امام باقر (ع) فرمود: "حضرت مهدی در مکه ظهور می‌کند... خداوند سرزمین حجاز را (به دست او) می‌گشاید و حضرت زندانیان بنی هاشم را از زندان آزآدمی‌سازد" ابو ارطات می‌گوید: حضرت مهدی (از مکه) عازم مدینه می‌شود وزندانیان بنی هاشم را رهایی می‌بخشد. آن گاه به کوفه می‌رود وزندانیان بنی هاشم را آزاد می‌سازد شعرانی می‌گوید: هنگامی‌ که حضرت مهدی (ع) به مغرب زمین می‌رسد، مردم اندلس به سوی او رفته، می‌گویند:‌ای ولی الله (وحجّت خدا)! جزیره اندلس را یاری کن که خود ومردمش هلاک شده‌اند».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛

خدامراد سلیمیان حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت ج۳» در این‌باره گفته است: «نابودی باطل: قیام حضرت مهدی (ع) بر اساس حق و حق‌گرایی بوده و مهم‌ترین هدف آن، برپاداشتن حق، غلبه دادن نور بر تاریکی، برداشتن شرارت و شیطنت و نابودی باطل است. در آیاتی از قرآن که به حادثه برانگیخته شدن حجت الهی در پایان دوران اشاره شده، نابودی باطل بزرگ‌ترین اثر و برکت آن دانسته است. امام باقر (ع) درباره آیه: ﴿جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا﴾؛ فرمود: "هنگامی که قائم (ع) قیام کند، دولت باطل از میان می‌رود". همچنین در تفسیر قمی از امام باقر (ع) ذیل آیه ﴿وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى﴾؛ نقل شده که فرمود: "روز، قائم از ما اهل بیت (ع) است که چون قیام کند، بر دولت باطل پیروز گردد". نابودی مشرکان و کافران: زراره می‌گوید: از امام باقر (ع) از تأویل آیه ﴿وَقَاتِلُواْ الْمُشْرِكِينَ كَافَّةً كَمَا يُقَاتِلُونَكُمْ كَافَّةً﴾؛ پرسیدند؛ آن حضرت در پاسخ فرمود: "موقع تأویل این آیه نرسیده است؛ هر کس قیام قائم ما را درک کند و او را ببیند، تأویل آن را می‌بیند. دین محمد تا جایی که شب و روز است، گسترش می‌یابد؛ به گونه‌ای که در روی زمین مشرکی نباشد"؛ امام صادق (ع) در تفسیر آیه ﴿هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ﴾ می‌فرماید: "به خدا سوگند! تأویل این آیه به مرحله اجرا در نمی‌آید؛ مگر آنکه قائم ما مهدی (ع) ظهور کند. تمام مشرکان در روی زمین محو می‌شوند؛ تا جایی که سنگ به سخن می‌آید و به مؤمن می‌گوید:‌ای مؤمن! درون من کافری است، مرا بشکن و او را به قتل برسان؛ اینها شمار اندکی از روایات است که به روشنی سخن از نابودی مشرکان و کفار به میان آورده است. رشد خردورزی بندگان خداوند: با شناخت و معرفت اصولی است که خداوند، بهتر بندگی می‌شود و در نتیجه آن انسان به رشد و کمال و لقای الهی دست می‌یابد. امام باقر (ع) درباره یکی از آثار قیام حضرت مهدی (ع) فرمود: "هنگامی که قائم ما قیام کند، خداوند دستش را بر سر بندگان گذاشته، اندیشه‌های ایشان جمع و اخلاق آنها کامل می‌گردد". برپایی عدل و قسط: در مجموع روایاتی که به اهداف متعالی قیام جهانی حضرت مهدی (ع) اشاره کرده‌اند، از برپاداشت عدل و قسط فراوان سخن به میان آمده است. روایات فراوانی با تعبیر " يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً " به این حقیقت اشاره کرده است. عبدالعظیم حسنی گوید: امام هادی (ع) فرمود: "پس از من، پسرم حسن است و مردم، با جانشین او چگونه باشند؟ گفتم: فدای شما شوم برای چه؟ فرمود: زیرا شخص او را نمی‌بینند و بردن نام او روا نباشد، تا آنکه قیام کند و زمین را پر از عدل و داد نماید"؛بنابراین آن حضرت حرکت خویش را برای اقامه عدل و قسط بنیان نهاده و مهم‌ترین اثر قیام او پر شدن زمین از عدل و داد خواهد بود. غلبه اسلام بر دیگر ادیان محمد بن فضیل گوید: از حضرت ابو الحسن (ع) درباره آیه شریفه ﴿يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ﴾؛ پرسیدم، امام (ع) فرمود: "می‌خواهند ولایت امیر المؤمنین (ع) را با پف دهانشان خاموش کنند"؛ گفتم: به چه معناست؟ آن حضرت در پاسخ فرمود: "خدا تمام کننده امامت است، به دلیل قول خدای عز و جل کسانی که به خدا و رسولش و نوری که فرو فرستاده‌ایم ایمان آورند، پس نور همان امام است"؛ گفتم: ﴿هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ﴾؛ امام (ع) فرمود: "اوست که رسولش را به ولایت وصی‌اش امر کرد و ولایت همان دین حق است؛ گفتم: ﴿لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ ﴾؛ به چه معناست؟ امام (ع) فرمود: "آن را در زمان قیام قائم بر همه دینها غلبه دهد، خدا می‌فرماید: و خدا تمام کننده نور خود است، یعنی ولایت قائم، اگر چه کافران نخواهند"؛ عرض کردم: این تنزیل است؟ امام (ع)فرمود: آری این حرف تنزیل است و اما غیر آن تأویل است. البته افزون بر آنچه یاد شد در برخی روایات به مواردی اشاره شده است که در محل خود بدان می‌پردازیم».