امام حسین

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

این مدخل از زیرشاخه‌های بحث اهل بیت پیامبر خاتم است. "امام حسین" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امام حسین در قرآن | امام حسین در حدیث | امام حسین در کلام اسلامی | امام حسین در تاریخ اسلام

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام حسین (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

سومین پیشوای شیعه، فرزند علی بن ابی طالب(ع) و نواده پیامبر اسلام، امام حسین(ع) در سوّم شعبان سال چهارم هجری در مدینه به دنیا آمد. شش سال از عمرش در کنار جدّش رسول خدا گذشت. دورانی که علی(ع) به خلافت رسید، یاور پدر در حکومت و جهاد بود. پس از شهادت برادرش امام حسن(ع) به امامت شیعیان رسید و مدّت ده سال در دوران معاویه، به احترام پیمان برادرش با وی، صبر کرد. با مرگ معاویه و به خلافت رسیدنِ پسرش یزید، امام حسین(ع) با او بیعت نکرد و به عنوان اعتراض، از مدینه به مکه هجرت کرد و چند ماه آنجا بود. به دعوتِ مردم کوفه که از هواداران او و پدرش بودند، برای مبارزه با سلطه یزید از مکه به سوی کوفه عزیمت کرد، امّا پیش از رسیدن به کوفه، در سرزمین کربلا به محاصره سربازان یزیدی در آمد و چون حاضر نبود تسلیم شود، خود و فرزندان و بستگان و یارانش روز دهم محرّم سال ۶۱ هجری، به شهادت رسیدند. او هنگام شهادت، ۵۷ سال داشت. امام حسین(ع) با آنکه می‌دانست پایان این سفر، شهادت است، امّا در آن دوران، برای رسوا ساختن امویان و ایجاد یک حرکت ریشه‌دار و تحریک مردم به مبارزه علیه ستم و نجات اسلام از زوال و نابودی، تنها شهادت مظلومانه می‌توانست کارساز باشد. امام نیز با خون خود و یارانش، نهال حق و آزادی و اسلام را آبیاری کرد و فرهنگ "جهاد و شهادت" را جهانی ساخت. حسین بن علی(ع) در علم و شجاعت و بخشش و دستگیری از بیچارگان، نمونه بود و در جوانمردی و ایثار، نظیر نداشت. مدفن او در "کربلا" زیارتگاه مسلمانان و آزادی‌خواهان است^[۱].

مقدمه

امام حسین بن علی بن ابی‌طالب، سیدالشهداء، دومین فرزند امام علی (ع) و فاطمه (س)، کنیه‌اش ابوعبدالله و دارای القاب فراوانی است که بخشی از آن‌ها با امام حسن (ع) مشترک‌اند. نام حسین را پیامبر اکرم (ص) به امر خدا بر وی نهاد. حسین نام فرزند دوم هارون، یعنی "شبیر" است. این نام پیش از این در میان مردمان عرب سابقه نداشته است. امام حسین (ع) در مدینه به‌دنیا آمد. سال تولد امام را منابع مختلف بین سال‌های سوم تا ششم هجری نقل کرده‌اند. روز تولد وی نیز بنا بر قول مشهور مطابق با سوم ماه شعبان روایت شده است. روایت است که هنگام تولد او، جبرئیل به‌همراه هزار تن از ملائک برای تبریک به حضور پیامبر اکرم (ص) رسیدند و جبرئیل پیامبر را از کیفیّت شهادت ایشان و ادامه امامت اهل‌بیت (ع) در نسل او آگاه ساخت. حسنین (ع) بسیار مورد توجه و علاقه پیامبر اکرم (ص) بودند. روایات تاریخی زیادی در خصوص علاقه پیامبر (ص) به ایشان وجود دارد. روایت است که پیامبر بر منبر سخنرانی می‌کردند، چون آن‌دو آمدند پیامبر از منبر پایین آمد و آنان را در آغوش گرفت. مهم‌ترین رخداد دوران کودکی امام حسن (ع) و امام حسین (ع) شرکت در مباهله بود. امام حسین (ع) از نظر ظاهری شبیه به پیامبر (ص) بود. ایشان مردی سپیدچهره بود و عمامه‌ای سیاه بر سر می‌گذاشت و موی سر و محاسن خود را خضاب می‌کرد. حضرتش مردی صاحب کم و بردبار بود و به فقرا و مساکین رسیدگی می‌کرد و با آنان نشست و برخاست داشت. ایشان همواره احترام برادرش، امام حسن (ع) را پاس می‌داشت و در حضور ایشان سخن نمی‌گفت. امام حسین در زمان خلافت امام علی (ع) در زمره یاران ایشان بود و در جنگ‌ها نیز حضور داشت.
امام علی (ع) در نامه ۲۴ نهج البلاغه امام حسین را پس از امام حسن مسئول موقوفات خود قرار می‌دهد^[۲]. ایشان در دوره ده ساله حکومت امام حسن (ع) همواره در رکاب ایشان حاضر بود. پس از صلح امام حسن (ع) از بیعت با معاویه خودداری کرد و در برابر امویان موضع می‌گرفت و با آنان برخورد می‌کرد، اما در مواجهه با برخی افراد که ایشان را به قیام علیه معاویه تحریک می‌کردند، قیام در زمان معاویه را به صلاح نمی‌دانست و آن‌ها را نیز برحذر می‌داشت. پس از شهادت امام حسن (ع)، در زمان حیات معاویه نیز بر این موضع خود باقی ماند و ضمن ضرورت قیام بر حکومت کفر، قیام را بعد از حیات معاویه موکول کردند. امام حسین (ع) هنگامی‌که معاویه برای یزید از مردم بیعت می‌گرفت، دست بیعت با او نداد و ضمن خطبه‌ای معاویه را محکوم کرد.
امام حسین (ع) در روز جمعه، دهم محرم سال ۶۱ هجری در سرزمین کربلا به‌شهادت رسید. سن امام را به شهادت بین ۵۶ تا ۵۸ سال روایت کرده‌اند^[۳].