مرابطه
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل مرابطه (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
معناشناسی
معنای فقهی و سیاسی
مرابطه، نگهبانی و حراست از حدود و ثغور و مرزهای جغرافیایی سرزمین اسلامی است[۱]. فقها، ثغور را به سه صورت زیر تقسیم کرده‌اند:
- حد مشترک بین دارالشرک و دارالاسلام؛
- مواضعی از اطراف سرزمین‌های اسلامی که در معرض خطر هجوم بیگانگان واقع شده باشد؛
- هر منطقه‌ای که از طرف قوای بیگانه تهدید شود.
با تقسیم فوق روشن می‌گردد که عنوان مرابطه، هیچ‌گونه ارتباطی با مسأله جنگ ندارد، بلکه هدف اصلی آن حراست و مراقبت از اوضاع مرزی سرزمین‌های اسلامی، جهت پیشگیری از بروز خطرهای احتمالی است[۲]. اسلام از مرزبانی به عنوان یک عبادت مهم و پر ارزش یاد می‌کند[۳]. هر چند آیین اسلام، از نظر فکری و عقیدتی با مرزهای مادی و جغرافیایی قابل تحدید نیست، ولی از نقطه نظر سیاسی، سرزمین‌های تحت قلمرو آن، باید از اراضی بیگانگان با علایمی، متمایز گردد. این علایم ممکن است به صورت طبیعی (کوه‌ها، رودخانه هاو...) و یا مصنوعی و با نشانه‌های خاصی مشخص می‌گردد. ضمناً مرابطین، نام یک سلسله از دولت‌هایی بود که در شمال آفریقا، براساس اسلام، رژیمی انقلابی بنیانگذاری کرده بودند[۴][۵].
معنای اخلاقی و تهذیب نفس
- یکی از راهکارهای حفظ سلامت اخلاقی موجود، مرابطه است. مرابطه در اصل به معنی مرزبانی است [۶]. در این راهکار، نفس انسان مملکتی تلقی شده که همیشه در خطر تجاوز دشمن است و برای آسودگی اهل مملکت پیوسته باید از مرزهای آن مراقبت کرد. در این دیدگاه شیطان دشمن انسان است؛ ﴿الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ﴾[۷][۸]. این دشمن آشکار با خود تباهی و فساد به جان انسان می‌آورد[۹].
منابع
پانویس
- ↑ شرایع الاسلام، ج۱، ص۳۰۹؛ جامع عباسی ص۳۹۱؛ ریاض المسائل، ج۷، ص۴۵۱؛ مسالک الافهام، ج۳، ص۱۸.
- ↑ جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۹؛ مسالک، ج۳، ص۱۸؛ صبح الاعشی، ج۶، ص۲۷؛ تفسیر قرطبی، ج۴، ص۳۲۴؛ مجمع البحرین، ج۴، ص۲۴۸.
- ↑ صحیفه سجادیه، دعای ۲۷؛ شرح لمعه، ج۱، ص۲۵۶.
- ↑ دائرة المعارف القرن العشرین، ج۴، ص۱۷۷؛ روض القرطاس، ج۲، ص۹؛ الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۲۳۱؛ تاریخ الاسلام، ج۴، ص۲۸۳-۲۸۲؛ العبر، ج۶، ص۱۸۳.
- ↑ فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۱۶۴.
- ↑ محمد بن ابی‌بکر، محتار الصحاح، ص۱۱۷.
- ↑ «شیطان برای شما دشمنی آشکار است» سوره بقره، آیه ۱۶۸.
- ↑ همچنین ر.ک: سوره بقره، آیه ۱۶۸ و ۲۰۸؛ سوره انعام، آیه ۱۴۲؛ سوره اعراف، آیه ۲۲؛ سوره یس، آیه ۶۰.
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۶۹ و ۲۸۶.