اثبات عصمت حضرت فاطمه

این مدخل زیرشاخهٔ بحث عصمت حضرت فاطمه است. مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

در کتب کلامی، تفسیری و روایی به اثبات عصمت حضرت فاطمه(س) با استناد به ادله عقلی اشاره‌ای نشده است. اما از آنجا که در روایات اهل بیت(ع) عنوان «حجة الله علی الحجج» یعنی حجت خدا بر سایر حجت‌ها که مراد همان امامان معصوم(ع) است، بر آن حضرت اطلاق شده، می‌توان در اثبات عقلی عصمت آن حضرت به برخی ادله عقلی لزوم عصمت حجج الهی اعم از پیامبران و امامان، استناد نمود. با این وجود جهت اثبات عصمت حضرت فاطمه(س) به ادله نقلی متعددی اعم از آیات و روایات استناد شده است. از میان آیات، می‌توان به دو آیه تطهیر و اصطفای حضرت مریم اشاره نمود. از میان روایات نیز می‌توان به احادیثی همچون ثقلین و سفینه که در شأن اهل بیت(ع) صادر شده و علاوه بر افضلیت و اثبات امامت برای امامان اثنا عشر، عصمت آنها را نیز ثابت می‌کنند، اشاره نمود. گذشته از این احادیث، می‌توان به حدیث «بضعة منی»، حدیث «اسوه بودن حضرت فاطمه برای امام زمان»، حدیث «رضا و سخط الهی»، حدیث کساء و نیز احادیث که القابی خاص را برای حضرت فاطمه(س) بیان می‌کنند، استناد کرد.

معناشناسی عصمت

معنای لغوی

عصمت، واژه‌ای عربی و از ماده «عَصِمَ يَعْصِمُ» است که در لغت سه معنا برای آن ذکر شده؛ یکی: «مَسَکَ» به معنای حفظ و نگهداری، دوم: «مَنَعَ» به معنای مانع شدن و سوم به معنای وسیله بازداشتن. با این وجود واژه «عصمت»، به معنای «گرفتن» و «نگهداری» مناسب‌تر از معنای «مانع شدن» است و شاید به همین جهت است که برخی لغویون نیز «اعصم» را به معنای «مَسْک» و «اعتصام» را به «استمساک» معنا کرده‌اند.

در اصطلاح متکلمان

در علم کلام دست کم دو معنا برای عصمت ارائه شده است:

1. عصمت به معنای لطف: مرحوم شیخ مفید نخستین متکلم امامیه است که به تعریف عصمت پرداخته است. از نظر او عصمت از ناحیه خداوند متعال، همان توفیق و لطف او برای حجت‌های اوست و اعتصام به این عصمت به وسیله حجج الهی برای حفظ دین خداوند از ورود گناهان و خطاها در آن است. متکلمان امامیه به تبع مرحوم مفید قرن‌ها عصمت را به لطف تعریف کرده‌اند و بزرگانی همچون سیدمرتضی، شیخ طوسی، نوبختی، نباطی و مانند آنها در آثار خود آن را به کار برده‌اند.
2. عصمت به معنای ملکه: پس از آنکه شیخ مفید عصمت را به لطف تعریف کرد و دیگران نیز آن را پذیرفتند، مرحوم خواجه نصیرالدین طوسی آن را به نقل از فلاسفه، ملکه نامید و گفت: عصمت ملکه‌ای است که با وجود آن، از صاحبش گناهان صادر نمی‌شود و این بنا بر اندیشه حکماست. پس از خواجه برخی از متکلمان معاصر و متأخر از او نیز این تعریف را در کتاب‌های خود ارائه کردند.

اثبات عقلی عصمت حضرت فاطمه

مقالهٔ اصلی: دلیل عقلی عصمت امام

در کتب کلامی، تفسیری و روایی به اثبات عصمت حضرت فاطمه(س) با استناد به ادله عقلی اشاره‌ای نشده است. اما از آنجا که در روایات اهل بیت(ع) عنوان «حجة الله علی الحجج» یعنی حجت خدا بر سایر حجت‌ها که مراد همان امامان معصوم(ع) است، بر آن حضرت اطلاق شده، می‌توان در اثبات عقلی عصمت آن حضرت به برخی ادله عقلی لزوم عصمت حجج الهی اعم از پیامبران و امامان، استناد نمود.

علاوه بر آن می‌توان از این روایت نیز استفاده نمود که می‌فرماید: «اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي حُجَّتَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دِينِي‏».؛ با این دو مقدمه که به تصریح برخی روایات، حضرت فاطمه(س)، یکی از حجج الهی است، از طرفی در این روایت تصریح شده که عدم شناخت حجت الهی مساوی با گمراهی و ضلالت در دین است، نتیجه روشن است و آن اینکه خود حجت الهی قطعا معصوم از هر گناه، خطا و لغزشی خواهد بود؛ چراکه در غیر این صورت گمراهی دیگران از دین در صورت عدم شناخت و تبعیت از او، معنا نخواهد داشت.

اثبات نقلی عصمت حضرت فاطمه

آیات

همچنین ببینید: عصمت حضرت فاطمه در قرآن

آیه تطهیر

مقالهٔ اصلی: آیه تطهیر

خداوند متعال در قرآن مجید می‌فرمایند: ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾. این آیه از اراده خداوند به از بین بردن رجس از اهل بیت(ع) خبر داده است. بر اساس روایات معتبر، مراد از اهل بیت(ع) در آیه تطهیر، پنج تن آل عبا هستند که خداوند متعال افزون بر اراده از بین بردن رجس، تحقق این فعل را نیز در مورد آنها در نظر داشته است؛ زیرا آیه در مقام مدح و منقبت اهل بیت(ع) است. (یعنی اراده خدا در آیه اراده تکوینی است) و از بین بردن رجس و پلیدی از اهل بیت(ع)، به معنای عصمت آنهاست. چه اینکه واژه «الرِجسَ» نیز (به معنای پلیدی) به دلیل اینکه با «الف و لام جنس» آمده است، مفید عموم بوده و هرگونه پلیدی ظاهری و باطنی را شامل می‌شود و از بین بردن این چنینی هر گونه پلیدی تنها با عصمت منطبق است.

به تعبیر دیگر از آنجا که در شأن نزول این آیه چنین آمده که در شأن حضرت فاطمه، امام علی و امام حسن و امام حسین (ع) نازل شده، پس بر حضرت فاطمه زهرا (س) نیز که در شمار پنج تن است صدق کرده و لذا آن حضرت هم همچون دیگر مصادیق آیه، از رجس و پلیدی به دور است و کسی که از منظر الهی از رجس و پلیدی، مبرا باشد، معصوم خواهد بود.

آیه اصطفای حضرت مریم

قرآن کریم در فضیلت حضرت مریم(س) می‌‌فرماید: ﴿وَإِذْ قَالَتِ الْمَلائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاء الْعَالَمِينَ﴾. با توجه به این آیه روشن است که خداوند حضرت مریم(س) را پاک نموده و او را از میان زنان جهان برگزیده است. چه اینکه برگزیده خدا کسی است که دارای مقام عصمت باشد مثل انبیاء و اوصیاء انبیاء و این آیه دلالت دارد بر اینکه حضرت مریم(س) دارای مقام عصمت بوده است. طهارت مطلقه عبارت از طهارت ظاهریه از کثافات و نجاسات مثل حیض و نفاس و طهارت باطنیه از معاصی و اخلاق رذیله و طهارت معنویه از توجّه به غیر خداست و حضرت مریم(س) دارای جمیع این مراتب بود.

با این حال اطلاق آیه مورد بحث دربارهِ فضیلت نفسی حضرت مریم با روایات وارده در افضلیت حضرت فاطمه(س) مقید می‌‌شود، چون متعلق (اِصطفی) ذکر نشده، هم می‌‌تواند منظور زنان عصر مریم باشد و هم زنان همه اعصار؛ ولی به قرینه روایات، متعلق آن، زنان عصر خودش خواهد بود. بنابراین وقتی ثابت شود که حضرت زهرا(س) افضل از تمام زنان عالم هستند، پس بر حضرت مریم(س) نیز برتری خواهند داشت. در این صورت اگر ویژگی عصمت برای حضرت مریم ثابت گردد، این ویژگی به طریق اولی برای حضرت زهرا(س) به اثبات خواهد رسید. چنانچه در روایتی از امام صادق(ع) نیز چنین نقل شده است که فرشتگان الهی نزد فاطمه زهرا(س) می‌‌آمدند با او حرف می‌‌زدند و آیات الهی را بر او می‌‌خواندند و همان تعبیراتی که نسبت به مریم(س) در قرآن آمده را به فاطمه زهرا(س) خطاب کرده و می‌‌گفتند: «یا فاطمه إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاک وَ طَهَّرَک وَ اصْطَفاک عَلی نِساءِ الْعالَمِینَ»..

روایات

همچنین ببینید: عصمت حضرت فاطمه در حدیث

اول: احادیث دال بر عصمت اهل بیت

احادیثی که عصمت اهل بیت(ع) را اثبات می‌کنند مانند حدیث ثقلین و حدیث سفینه نیز از جمله دلایل عصمت فاطمه (س) شمرده شده‌اند. این احادیث که بر عصمت اهل بیت(ع) دلالت دارند، به طریق اولی عصمت حضرت زهرا (س) را اثبات می‌کنند؛ زیرا فاطمه(س) به طور مسلم از اهل بیت(ع) است. به گفته علامه مجلسی، احادیثی که بر وجوب تمسک به اهل بیت (ع) دلالت دارند مانند حدیث ثقلین و حدیث سفینه، بر عصمت حضرت فاطمه (س) نیز دلالت دارند؛ زیرا وجوب تمسک فقط برای معصومان ثابت است. شخصی که مرتکب گناه می‌شود، نه تنها تمسک و پیروی از او واجب نیست، بلکه از باب نهی از منکر، منع و انکار او واجب است.

دوم: حدیث «فاطمه بضعة منی»

حدیث نبوی «فاطمه بضعة منی» یکی از روایات دال بر عصمت حضرت زهرا(س) است. بر اساس این حدیث که در جوامع روایی فریقین به اتفاق نقل شده، پیغمبر اکرم(ص) در شأن دختر گرامی خویش فرموده است: «فاطمة بضعة منی فمن ءاذاها فقد ءاذانی و من ءاذانی فقد ءاذی الله»؛ «فاطمه پارۀ تن من است؛ هر کس او را بیازارد مرا آزرده و هر کس مرا بیازارد خدا را آزرده است» البته صدر و ذیل این روایت به نقل‌های مختلفی در منابع آمده که البته برغم اختلاف در الفاظ، اما مفهوم همه آنها یکی است.

در این روایت، خشنودی و ناخشنودی حضرت زهرا(س) محور و ملاک خشنودی و ناخشنودی خدا و رسولش شمرده شده و از آنجا که خداوند جز به اعمال صالح خشنود نمی‌شود و به گناه و نافرمانی از دستوراتش رضایت نمی‌دهد، اگر حضرت زهرا(س) گناهی مرتکب می‌شد یا حتی فکر انجام آن را در سر می‌پروراند، در این صورت به چیزی خشنود شده بود که خدا از آن ناخشنود است؛ در حالی که حدیث بضعة، رضایت الهی را با خشنودی حضرت فاطمه(س) پیوند داده است. بنابراین این روایت به عصمت هم جانبه آن حضرت دلالت دارد.

برخی از حدیث بضعة، تنها عصمت حضرت فاطمه (س) از گناه را برداشت کرده‌اند اما برخی دیگر (عصمت از گناه و خطا، نسیان و اشتباه) را برداشت نموده.

سوم: حدیث «إن الله یغضب لغضب فاطمة»

در حدیث دیگری از رسول خدا(ص) چنین نقل شده که فرمودند: «ان اللّه تَبارَکَ وَ تَعالی یَغضِبُ لِغَضَب فاطِمَة وَ یَرضی لِرِضاها» «همانا خداوند بلند مرتبه با غضب فاطمه غضب ناک و با رضایت او خشنود می‌شود».

بر اساس این روایت، رضایت و نارضایتی حضرت فاطمه زهرا(س)، محور خشنودی و ناخشنودی خداوند قرار داده شده و این حقیقت، بیانگر عصمت مطلق و همه جانبه آن حضرت، است. چه اینکه خداوند جز به اعمال صالح خشنود نمی‌گردد و هیچ گاه به گناه و سرپیچی از فرمانش رضایت نمی‌دهد. اگر حضرت زهرا(ص) به گناه دست می‌زد و یا فکر انجام آن را در سر می‌پروراند، به چیزی خشنود گردیده بود که خدا از آن خشنود نیست؛ در حالی که در این روایت، رضایت الهی پیوندی ناگسستنی با خشنودی فاطمه(س) یافته است.

چهارم: روایت اسوه بودن حضرت فاطمه(س) برای امام زمان(ع)

امام زمان (ع) در روایتی، حضرت فاطمه(س) را به عنوان اسوه و الگوی خویش معرفی فرموده‌اند: «اِنَّ لی فی ابنة رسولِ الله اُسوةٌ حَسَنَةٌ»، الگو و اسوۀ‌ نیکوی من دختر فرستاده خدا (فاطمه زهرا(س)) است.

بدیهی است که فاطمه زهرا (س) پرورش یافته مکتب نبوی و جان پیامبر(ص) است؛ لذا اگر حضرت مهدی(ع) فاطمه زهرا(س) را الگوی خویش معرفی می‌فرماید، در حقیقت پیامبر گرامی اسلام(ص) را الگو دانسته است؛ چون مکارم اخلاقی پیامبر در پاره‌ تن وی جمع است و فاطمه(س) آئینه تمام نمای پیامبر(ص) است. از طرفی اگر امام که شکی در عصمت او نیست، شخص دیگری غیر از امام را به عنوان الگوی خویش معرفی نماید، بدان معناست که آن شخص نیز حجت بوده و در نتیجه معصوم است یعنی هرگز خطا و اشتباهی از او سر نمی‌زند و الا الگوگیری شخص معصوم از غیر معصوم عقلا و شرعا مردود است.

پنجم: حدیث کساء

یکی از جریاناتی که در زمان پیامبر خاتم(ص) اتفاق افتاد، ماجرای جمع شدن پنج نور مقدس؛ پیامبر خاتم، امیرالمؤمنین، حضرت زهرا، امام حسن و امام حسین(ع) در زیر عبا یا کسای رسول خدا(ص) در خانه حضرت فاطمه(س) است. در حدیثی با همین نام نقل شده که هنگامی که پیامبر اکرم(ص) و چهار نفر از اهل بیت آن حضرت زیر عبا جمع شدند، پیامبر(ص)دست به سوی آسمان بلند کرد و چنین دعا نمود «پروردگارا! اینان اهل بیت من هستند، آنها را از هر رجس و پلیدی پاک گردان» سپس آیه ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾ نازل گشت و این چنین خدا دعای پیامبرش را مستجاب کرد.

از چنین شان نزولی، پیرامون این جریان به روشنی دو نکته قابل استفاده است

1. نخست اینکه مراد از اهل بیت(ع) همین کسانی هستند که زیر عبا قرار گرفته‌اند که حضرت فاطمه(س) هم یکی از آنهاست.
2. دوم اینکه خداوند اراده کرده است که هر گونه پلیدی را از اهل بیت(ع) دور کند. از این روی اهل بیت(ع) در دو مقام اعتقاد و عمل، به عصمت رسیده‌اند.

گذشته از آنچه گفته شد عبارت «اِلاّ فی مَحَبَّةِ هؤُلاَّءِ الْخَمْسَةِ الَّذینَ هُمْ تَحْتَ الْکساَّءِ» «مگر به خاطر دوستی این پنج نفری که زیر عبا هستند». در حدیث معروف کساء و سیاق این حدیث، به خصوص دو جمله‌ای که می‌فرماید: آسمان‌ها، زمین، ستارگان و افلاک و... را به خاطر محبت این پنج نور مقدس آفریدم، نیز دلالت بر عصمت آنها دارد. توضیح اینکه در اینجا خداوند متعال آفرینش تمام کائنات را با کلمه «إلّا» که بعد از نفی آمده، به خاطر محبت اهل بیت(ع) دانسته است. حصر، عبارت است از اثبات حکمی برای موردی معین و نفی آن حکم از موارد دیگر. بر این اساس در اینجا معنا چنین می‌شود: آفرینش فقط به خاطر محبت اهل بیت(ع) است، نه کسی دیگر! به عبارت دیگر؛ غرض از آفرینش جهان، محبت اهل بیت(ع) است، این انحصار نشان دهنده عصمت کامل آنهاست؛ زیرا محبت تبعیت‌آور است. یعنی بدون چون و چرا از محبوب باید پیروی کرد، حال اگر آن محبوب، معصوم نباشد، پیروی از او موجب گمراهی است و گمراهی هرگز مورد تائید الهی نخواهد بود. پس انحصار محبت در اهل بیت(ع)، به معنای پیروی بی‌چون و چرا از آنهاست و این همان عصمت اهل بیت(ع) است.

ششم: روایات برخی از القاب حضرت فاطمه

در برخی روایات القابی برای حضرت فاطمه (س) نقل شده که یا به صراحت بر عصمت آن حضرت دلالت می‌کنند و یا به صورت غیر مستقیم این معنا را می‌رسانند. برخی از آن القاب عبارت‌اند از:

فاطمه

امام صادق (ع) فرمود: فاطمه نامیده شده چون از هر گونه شر و بدی بریده شده است. امام صادق (ع) از طریق پدران گرامیش نقل کردند که: رسول خدا به فاطمه فرمود: آیا می‌دانی چرا فاطمه نامیده شده‌ای؟ على (ع) پرسید: یا رسول الله! علت این نام‌گذاری چیست؟ فرمود: زیرا فاطمه و پیروانش از آتش بازداشته شده‌اند.

صدیقه

امام کاظم(ع) در روایت صحیحه‌ای فرموده‌اند: «اَنَّ فاطمةَ صدیقةٌ شهیدةَ». بر اساس این روایت، صدیقه کسی است که نه تنها زبانش صادق، بلکه سراسر وجودش صادق است. چنانچه برخی محدثین همچون علامه مجلسی، صدیقه را به معصومه معنا کرده و از این روایت عصمت حضرت فاطمه(س) را برداشت کرده‌اند و گفته‌اند: نمی‌شود به مقام صدیقین جز با عصمت رسید.

ملقب شدن خضرت زهرا (س) به این «صدیقه» به سبب برخورداری آن بانو از این ویژگی در حد اعلای آن بوده و حکایت از عصمت دخت پیامبر خاتم (ص)دارد. زیرا حق محور بودن و نلغزیدن از حق در رفتار، اخلاق، اعتقاد و گفتار فقط از ویژگی‌های معصومان (ع) است.

طاهره و مطهره

دو لقب طاهره و مطهَره از ریشه «طُهر» به معنای پاکی در مقابل آلودگی است که در برخی از روایات در شأن حضرت فاطمه(س) آمده است این دو لقب به آن معناست که خدای متعال، حضرت فاطمه(س) را از هر پلیدی ظاهری و باطنی در گفتار، رفتار، اخلاق و اعتقاد، پاک و مطهَر داشته و این درجه از طهارت، همان است که از آن با وصف عصمت یاد می‌شود.

بتول

در مورد علت نام‌گذاری ایشان به بتول، از علی (ع) روایت شده که فرمود: از پیامبر سوال شد که معنای بتول چیست؟ زیرا ما از شما شنیدیم که می‌گفتید مریم و فاطمه بتول هستند. پیامبر فرمود: بتول زنی است که هرگز عادت ماهیانه نمی‌شود. همانا حیض در دختران انبیاء مکروه است. همچنین در علت انتخاب لقب بتول برای آن حضرت از امام جواد (ع) روایت شده است که: "به این علت فاطمه را بتول نامیدند که از زرق و برق دنیا گسسته بود و به عبادت خداوند پیوسته بود".

معصومه

در برخی منابع روایی، لقب «معصومه» به معنای کسی که معصوم از هر گناه و خطایی است نیز به حضرت فاطمه(س) نسبت داده شده است که صریح در عصمت آن حضرت است.

حوراء انسیه

از ابن‌عباس روایت شده که پیامبر خدا (ص) فرمود: «دخترم فاطمه حوریه‌ای در چهره آدمیان است. او هیچ‌گاه خون ندید و مردی با او تماس نگرفت. خداوند بدین سبب او را فاطمه نامید که او و دوستدارانش را از آتش دوزخ رهایی بخشید». از آنجا که فرشتگان الهی هرگز به گناه آلوده نشده و معصوم‌اند، پس کسی که در خلقتش نیز به حوریه، که نوعی فرشته پاک است، تشبیه شده، از آلودگی‌ها نیز منزه است.

زکیه

اصل آن به معنای نمو و زیاد شدن است. برخی نیز آن را به معنای طهارت و پاکی دانسته‌اند؛ لذا هم شامل نمو می‌شود و هم طهارتگفته شده فاطمه زهرا(س)، طاهره و زکیه است زیرا معصوم و پاکیزه از هر گناه و آلودگی است و شجره طیبه‌ای است که نمو داشته و از او میوه امامت به قمر نشسته است.

طیبه

در برخی منابع روایی، لقب «طیبه» به معنای پاکدامن نیز به حضرت فاطمه(س) نسبت داده شده است که بر عصمت آن حضرت دلالت دارد.

تقیه و نقیه

پرهیزگاری بی‌بدیل حضرت فاطمه(س) در میان زنان عالم، آن حضرت را به «تقیه» ملقب کرده و چون آن حضرت از هر گونه پلیدی و ناخالصی، پاک و مبرا است، به «نقی» ملقب شده است. واضح است که این القاب نیز بر عصمت آن حضرت دلالت می‌کنند.

صفیه

از ریشه صفو و به معنای خلوص از هر گونه ناخالصی است. صفی برگزیده‌ای از غنایم است که فرمانده لشکر پیش از تقسیم، برای خویش اختیار می‌کند. فاطمه (س) از آن روی صفیه لقب گرفته که خدای متعال از میان همه زنان عالم، او را برگزید. زیرا در برتری و بندگی، خالص‌تر از همه بود. امام صادق (ع) در حدیثی یادآور شده که فرشتگان از آسمان پایین می‌آمدند و فاطمه (س) را صدا می‌کردند، همانگونه که مریم (س) را صدا می‌کردند و برگزیدگی، طهارت و برتری وی را بر تمامی زنان بشارت می‌دادند.

راضیه، رضیه و مرضیه

راضیه اسم فاعل و به معنای خشنود و مرضیه اسم مفعول، مؤنث مرضی و به معنای کسی است که مورد پسند و رضایت است. حضرت فاطمه(س) بنده خالص خدا و راضی و خشنود محض در برابر خواست خدا بود و به همین سبب خدواند نیز از او خشنود و راضی شد.

اطلاق «راضیه» بر حضرت به سبب رضایت کامل آن حضرت از خدا و رسول او بوده است. برخی با استفاده از روایات بسیاری وجه رضایت آن حضرت از خدای متعال را اعطای قرب و منزلت و طهارت باطن و مقام شفاعت از سوی خدای متعال به ایشان و بالا بردن مراتب آن حضرت در دنیا و آخرت دانسته‌اند. و اطلاق صفت «مرضیه» نیز از آن رو است که خدا و رسول و امیرالمؤمنین(ع) پیوسته از آن حضرت راضی بودند.

صفت «رضیه» نیز مانند دو صفت قبل است. روشن است که رضایت خدا و رسول از شخصی حاکی از تقوا، پاکی و پرهیزکاری آن شخص و ایمان والای وی بوده و چنانچه این رضایت به قید استمرار به کار رود، از عصمت آن شخص حکایت می‌کند.

سیدة نساء اهل الجنة

سیده، مؤنث سید و در لغت به معنای شریف، فاضل، رئیس مردم و بزرگ و مهتر قوم است. از امام صادق(ع) درباره این سخن رسول خدا(ص) که فاطمه(س) سیده زنان بهشتی و آسیه سیده زنان عالم خویش است، پرسش شد و حضرت پاسخ داد: کسی که سیده زنان عالم خویش است، مریم(س) است و فاطمه سیده زنان یهشتی از اولین و آخرین آنان است. روشن است کسی که سیده و سرور زنان اهل بهشت حتی مریم(س) است، هرگز در زندگی خویش دچار لغزش و انحراف نشده و این همان مقام عصمت است.

منابع

1. سبحانی، جعفر، پژوهشی در شناخت و عصمت امام
2. حکیم، سید منذر، درسنامه زندگانی و سیره حضرت زهرا
3. حسینی میلانی، سید علی، عصمت از منظر فریقین
4. خاتمی، سید احمد، سیره فاطمی نگاهی به زندگانی، فضایل و کلام حضرت فاطمه(س)
5. فاریاب، محمد حسین، عصمت امام
6. علی شاه علیزاده، علی گرامی، اسماء و اوصاف فاطمه، دانشنامه فاطمی ج۲
7. سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت
8. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه
9. روحی برندق، کاوس، قلمرو عصمت فاطمه زهرا در حدیث فاطمه بضعه منی، فصلنامه پژوهش‌های اعتقادی کلامی
10. محقق، فاطمه، عصمت از دیدگاه شیعه و اهل تسنن
11. ریحانه لطیفی، محمد مهدی کریمی‌نیا، مجتبی انصاری مقدم، عصمت حضرت فاطمه زهرا(س) از دیدگاه آیات و روایات، ماهنامه پژوهش و مطالعات اسلامی، تیر ۱۴۰۱، سال چهارم - شماره ۳۶