نماز

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

نماز در قرآن - نماز در حدیث - نماز در نهج البلاغه - نماز در فقه اسلامی - نماز در معارف مهدویت - نماز در معارف و سیره حسینی - نماز در معارف دعا و زیارات - نماز در معارف و سیره سجادی - نماز در معارف و سیره رضوی - نماز در معارف و سیره نبوی

مقدمه

نماز: یکی از پرستش‌ها و نیایش‌های روزانه مسلمانان است که به شکرانه نعمت‌های خداوند و برای اطاعت از پروردگار، انجام می‌‌دهند. نماز از تکلیف‌های واجب و یکی از "فروع دین" است و اهمیت آن به حدی است که ستون دین به شمار آمده است. انجام این عبادت در وقت خاص و با شرایط و کیفیت مخصوصی انجام می‌گیرد و باید با وضو و طهارت و به زبان عربی باشد.
غیر از نماز واجب روزانه که در پنج نوبت انجام می‌‌گیرد و هفده رکعت است، نمازهای دیگری هم مانند نماز جمعه، نماز عید، نماز میت، و نمازهای مستحب وجود دارد که در کتب احکام، به تفصیل بیان شده است.
نماز، یکی از برنامه‌های تربیتی اسلام است و اگر درست و با همه شرایط انجام گیرد، به تعبیر قرآن از زشتی‌ها و فسادها و گناهان جلوگیری می‌کند. کسی که روزی پنج نوبت در پیشگاه خدا سر بر خاک می‌گذراد و به نیایش و پرستش می‌پردازد، کمتر در پی فساد و گناه می‌رود. نماز در روایات، به عنوان معراج مؤمن و عامل تصفیه روح و از بین برنده تکبر معرفی شده است.
در این عبادت، نمازگزار روی به کعبه می‌ایستد و خدا را یاد می‌کند و او را می‌ستاید و از او مدد می‌جوید. این عبادت، دل را آرامش می‌بخشد و اضطراب‌های روحی را می‌کاهد (دل آرام گیرد زیاد خدای). نماز را هم به تنهایی می‌خوانند و هم گروهی، که به آن "نماز جماعت" گفته می‌شود و پاداش بیشتری دارد و پیشنماز عادل در جلو می‌ایستد و نمازگزاران به او اقتدا می‌کنند.^[۱].

وصف نماز

از ارزش‌های نماز است آرامش خاص در عضلات، خشوع و فروتنی در چشمان، پست کردن و مهار نفس طغیانگر، آرامش و فرونشاندن هیجانات منطقی دل‌ها، منتفی‌کردن کبر و نخوت، تواضع و فروتنی با ساییدن صورت بر خاک و نهادن اعضا و جوارح شریف بر زمین برای احساس کوچکی در برابر خدای بزرگ^[۲]. نمونه‌های دیگر از توصیف‌های امام (ع) در نهج البلاغه را می‌توان در مواضع زیر دریافت: توصیف اسلام^[۳]، بردباری^[۴]، تقوا^[۵]، خوش خلقی^[۶]، سکوت^[۷]، علم و حکمت^[۸]، قرآن^[۹]، قناعت^[۱۰]، نیکوکاری^[۱۱]، اخلاق^[۱۲]، ذکر خدا^[۱۳]، یقین^[۱۴]، بهشت^[۱۵]، پیامبر اسلام^[۱۶]، پیامبران^[۱۷]، خدا^[۱۸]، قیامت^[۱۹]، ملائکه^[۲۰]، اهل باطل^[۲۱]، عالمان ربانی^[۲۲]، فرومایگان^[۲۳]، گمراهان^[۲۴]، کارگزاران^[۲۵]، لشکریان^[۲۶]، منشیان و نویسندگان^[۲۷]، مؤمنان^[۲۸]، وزیران و مشاوران^[۲۹]، امامان^[۳۰]، اهل‌بیت^[۳۱]»^[۳۲].

جستارهای وابسته

منابع

محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی

پانویس

↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۳۵.
↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲: «"الْمَفْرُوضَاتِ تَسْكِيناً لِأَطْرَافِهِمْ وَ تَخْشِيعاً لِأَبْصَارِهِمْ وَ تَذْلِيلًا لِنُفُوسِهِمْ وَ تَخْفِيضاً لِقُلُوبِهِمْ وَ إِذْهَاباً لِلْخُيَلَاءِ عَنْهُمْ، وَ لِمَا فِي ذَلِكَ مِنْ تَعْفِيرِ عِتَاقِ الْوُجُوهِ بِالتُّرَابِ تَوَاضُعاً وَ الْتِصَاقِ كَرَائِمِ الْجَوَارِحِ بِالْأَرْضِ تَصَاغُراً"»
↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۹۸
↑ نهج البلاغه، حکمت ۲۰۷
↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۹۸
↑ نهج البلاغه، حکمت ۲۲۹
↑ نهج البلاغه، حکمت ۳۸۲
↑ نهج البلاغه، حکمت‌های ۷۹ و ۸۰
↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۱۰
↑ نهج البلاغه، حکمت‌های ۲۲۹ و ۴۷۵
↑ نهج البلاغه، حکمت ۴۴۲
↑ نهج البلاغه، خطبه ۸۶، نامه ۳۱ و حکمت‌های ۲۱، ۴۷، ۱۱۲، ۲۱۱، ۲۲۴، ۳۴۹، ۳۷۱ و ۴۳۵
↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۲۲
↑ نهج البلاغه، حکمت ۹۷
↑ نهج البلاغه، خطبه‌های ۸۵ و ۱۶۵
↑ نهج البلاغه، خطبه‌های ۷۲، ۹۴، ۱۰۰، ۱۰۵، ۱۰۸، ۱۱۶، ۱۳۳، ۱۸۵ و ۲۳۱
↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۹۴
↑ نهج البلاغه، خطبه‌های ۹۱ و ۹۴
↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹
↑ نهج البلاغه، خطبه‌های ۹۱ و ۱۰۹
↑ نهج البلاغه، خطبه ۲
↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۱۶
↑ نهج البلاغه، حکمت ۱۹۹
↑ نهج البلاغه، خطبه‌های ۱۴۴ و ۱۵۳
↑ نهج البلاغه، نامه ۵۳
↑ نهج البلاغه، نامه ۵۳
↑ نهج البلاغه، نامه ۵۳
↑ نهج البلاغه، نامه ۶۹ و حکمت‌های ۱۰۴، ۳۳۳ و ۳۹۰
↑ نهج البلاغه، نامه ۵۳
↑ نهج البلاغه، خطبه‌های ۱۴۴ و ۱۴۷
↑ نهج البلاغه، خطبه‌های ۱۴۴ و ۱۴۷
↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 229.

[1] محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۳۵.

[2] نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲: «"الْمَفْرُوضَاتِ تَسْكِيناً لِأَطْرَافِهِمْ وَ تَخْشِيعاً لِأَبْصَارِهِمْ وَ تَذْلِيلًا لِنُفُوسِهِمْ وَ تَخْفِيضاً لِقُلُوبِهِمْ وَ إِذْهَاباً لِلْخُيَلَاءِ عَنْهُمْ، وَ لِمَا فِي ذَلِكَ مِنْ تَعْفِيرِ عِتَاقِ الْوُجُوهِ بِالتُّرَابِ تَوَاضُعاً وَ الْتِصَاقِ كَرَائِمِ الْجَوَارِحِ بِالْأَرْضِ تَصَاغُراً"»

[3] نهج البلاغه، خطبه ۱۹۸

[4] نهج البلاغه، حکمت ۲۰۷

[5] نهج البلاغه، خطبه ۱۹۸

[6] نهج البلاغه، حکمت ۲۲۹

[7] نهج البلاغه، حکمت ۳۸۲

[8] نهج البلاغه، حکمت‌های ۷۹ و ۸۰

[9] نهج البلاغه، خطبه ۱۱۰

[10] نهج البلاغه، حکمت‌های ۲۲۹ و ۴۷۵

[11] نهج البلاغه، حکمت ۴۴۲

[12] نهج البلاغه، خطبه ۸۶، نامه ۳۱ و حکمت‌های ۲۱، ۴۷، ۱۱۲، ۲۱۱، ۲۲۴، ۳۴۹، ۳۷۱ و ۴۳۵

[13] نهج البلاغه، خطبه ۲۲۲

[14] نهج البلاغه، حکمت ۹۷

[15] نهج البلاغه، خطبه‌های ۸۵ و ۱۶۵

[16] نهج البلاغه، خطبه‌های ۷۲، ۹۴، ۱۰۰، ۱۰۵، ۱۰۸، ۱۱۶، ۱۳۳، ۱۸۵ و ۲۳۱

[17] نهج البلاغه، خطبه ۱۹۴

[18] نهج البلاغه، خطبه‌های ۹۱ و ۹۴

[19] نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹

[20] نهج البلاغه، خطبه‌های ۹۱ و ۱۰۹

[21] نهج البلاغه، خطبه ۲

[22] نهج البلاغه، خطبه ۲۱۶

[23] نهج البلاغه، حکمت ۱۹۹

[24] نهج البلاغه، خطبه‌های ۱۴۴ و ۱۵۳

[25] نهج البلاغه، نامه ۵۳

[26] نهج البلاغه، نامه ۵۳

[27] نهج البلاغه، نامه ۵۳

[28] نهج البلاغه، نامه ۶۹ و حکمت‌های ۱۰۴، ۳۳۳ و ۳۹۰

[29] نهج البلاغه، نامه ۵۳

[30] نهج البلاغه، خطبه‌های ۱۴۴ و ۱۴۷

[31] نهج البلاغه، خطبه‌های ۱۴۴ و ۱۴۷

[32] دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 229.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

[۲۹]

[۳۰]

[۳۱]

[۳۲]

v t e فروع دین
فروع دین	نماز • روزه • خمس • زکات • حج • جهاد • امر به معروف • نهی از منکر • تولی • تبری
مرتبط	آیات الاحکام • فقه • اصول دین