آیا آیه ۲۶ سوره کهف نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
آیا آیه ۲۶ سوره کهف نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب
مدخل اصلیعلم غیب

آیا آیه ۲۶ سوره کهف نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «آیاتی که مخالفان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مجموعه پرسش‌های مرتبط به این بحث (علم غیب معصوم) یا به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

آیه مورد اشاره پرسش

﴿قُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثُوا لَهُ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ أَبْصِرْ بِهِ وَأَسْمِعْ مَا لَهُم مِّن دُونِهِ مِن وَلِيٍّ وَلا يُشْرِكُ فِي حُكْمِهِ أَحَدًا

«بگو: خداوند بر آن اندازه که درنگ کردند داناتر است، نهان آسمان‌ها و زمین از آن اوست؛ چه بینا و چه شنواست! آنان را جز او سروری نیست و هیچ کس را در فرمانروایی خویش شریک نمی‌گرداند».

پاسخ نخست

علامه طباطبایی

علامه طباطبایی در کتاب «المیزان» در این باره گفته است:

«آیه بیان این جهت است که چطور خدا داناتر به مدت لبث اصحاب کهف است. و لام در آن مفید اختصاص ملکی است، و مراد این است که خدای تعالی تنها مالک آنچه در آسمان‌ها و زمین است می‌‏باشد، و تنها او است که مالک غیب است و چیزی از او فوت نمی‏‌شود، هر چند که آسمان و زمین از بین بروند. و وقتی که مالک غیب عالم باشد و ملکیتش هم به حقیقت معنای ملکیت باشد و وقتی دارای کمال بصر و سمع است، پس او از هر کس دیگر داناتر به مدت لبث اصحاب کهف است که خود یکی از مصادیق غیب است»[۱].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آیت‌الله مکارم شیرازی؛
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در کتاب «تفسیر نمونه» در این‌باره گفته‌ است: «آیه از چندین راه، احاطه علمی خداوند را به همه موجودات عالم بیان کرده است: نخست می‌‏گوید: غیب آسمان‌ها و زمین از آن او است، و به همین دلیل او از همه آنها آگاه است؛ سپس اضافه می‌‏کند: او چه بینا و چه شنوا است؟! باز می‌‏گوید: تنها ولی و سرپرست او است، و او از همه آگاه‌تر است. و هیچکس در حکم او شرکت ندارد تا علم و دانش او محدود شود. سپس مى‌فرمايد: در علم و كلام او تغيير و تبديلى پيدا نمى‌شود، تا از ارزش و ثبات آن بكاهد. و در آخرين جمله مى‌گويد: تنها پناهگاه در عالم او است، و طبعاً او از تمام پناهندگان خويش آگاهى دارد»[۲].
۲. آقای عرفانی (پژوهشگر جامعة المصطفی العالمیة).
آقای محمد نظیر عرفانی در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین» در این‌باره گفته‌ است:
  • محمد جواد نجفی خمینی در ذیل آیه می‌نویسد: لام کلمه "لَهُ" لام اختصاص است. به این معنی که علم غیب آسمان‌ها و زمین و آنچه که در آنها می‌‏باشد فقط بذات مقدس پروردگار اختصاص دارد. پس سخنان شما که در باره اصحاب کهف می‌‏گویید چیزی بیش از مسموعات و شنیدنی‌‏ها نیستند.
  • محمد بن‌جریر طبری در تفسیر آیه چنین آورده: خداوند در این آیه خطاب به نبی‌گرامی (ص) می‌فرماید: بگو یا محمد، خداوند آگاه است به مدت ماندن آنها در غار و از آن آگاه نیستند مگر خداوند و کسانی که او به آنها علم داده است.
  • محمد بن احمد قرطبی در کتاب خود ذیل آیه می‌گوید: علم به آن ندارند مگر خدا و کسانی که خداوند علمش را در اختیار آنها قرار داده است.
  • اسماعیل بن عمرو ابن کثیر دمشقی در تفسیر این آیه چنین نوشته است: هنگامی که سؤال می‌کنند از تو در مورد مدت ماندن اصحاب کهف در غار و تو به آن آگاهی و علم نداری و از خداوند هم چیزی در این مورد دریافت ننموده‌ای پس چیزی به آنها نگو غیر اینکه بگویی خداوند می‌داند مدت ماندن آنها را و کسانی که او به آنها علم داده است.
  • از دیدگاه‌های مفسران که به اختصار بیان شد می‌توان دریافت:
  1. آیه دال بر قدرت خداوند و دلیلی بر بطلان قول اهل کتاب در مورد اصحاب کهف می‌باشد؛
  2. هیچ چیز از قلمرو و درک خدا پوشیده نیست؛
  3. خدا تنها مالک آنچه در آسمان‌ها و زمین و تنها مالک غیب می‌باشد؛
  4. آیه دال بر احاطه علم خداوند به همه موجودات عالم است؛
  5. با دقت در نظرات مفسران اهل سنت به‌دست می‌آید که از مدت ماندن اصحاب کهف در غار تنها خداوند و کسانی که او به آنها علم داده؛ آگاه هستند.
  6. در بررسی آیه می‌توان قائل شد که این آیه اظهار می‌‏دارد، خدا به مقداری که (اصحاب کهف)در غار درنگ کردند آگاه‌‏تر است، سپس دلیل آن را بیان می‏‌کند و می‌‏فرماید: غیب آسمان‌‏ها و زمین از آنِ خداست و خدا چه بینا و چه شنواست! یعنی بینایی و شنوایی او در حدّی است که باید مایه شگفتی هر متفکری قرار بگیرد. و اضافه می‌‏کند که آنان یعنی مردم جز خدا یاوری ندارند و خدا در حکم خود کسی را شریک قرار نمی‌‏دهد یعنی در صادر کردن حکمی با کسی مشورت نمی‏‌کند، ‏چون علم او احاطه دارد به آنچه در آسمان‌ها و زمین است لذا به تمام اسرار و حقایقِ پنهان و آشکار آگاه است. و از آیه مطلبی دال بر اینکه علم غیب را خداوند به کسی از بندگانش نمی‌دهد به دست نمی‌آید.»[۳].

پرسش‌های وابسته

  1. آیا علم غیب منحصر به خداست؟ (پرسش)
  2. آیاتی که مخالفان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)
  3. آیا آیه ۱۰۱ سوره برائت به صراحت نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
  4. با توجه به آیه ۵۹ سوره انعام چگونه علم غیب غیر از خدا ثابت می‌شود؟ (پرسش)
  5. با توجه به آیه ۲۰ سوره یونس چگونه علم غیب غیر خدا ثابت می‌شود؟ (پرسش)
  6. با توجه به آیه ۶۵ سوره نمل چگونه علم غیب غیر از خدا اثبات می‌شود؟ (پرسش)
  7. با توجه به آیه ۵۰ سوره انعام آیا پیامبر خاتم علم غیب دارد؟ (پرسش)
  8. با توجه به آیه ۱۸۸ سوره اعراف چگونه علم غیب پیامبر خاتم ثابت می‌شود؟ (پرسش)
  9. با توجه به آیه ۳۱ سوره هود چگونه علم غیب پیامبر خاتم ثابت می‌شود؟ (پرسش)
  10. آیا آیه ۶۳ سوره احزاب علم غیب را از پیامبر خاتم نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
  11. با توجه به آیه ۱۰۹ سوره مائده آیا علم غیب از پیامبران نفی شده است؟ (پرسش)
  12. با توجه به آیه ۱۸۷ سوره اعراف آیا پیامبر خاتم به زمان قیامت علم دارد؟ (پرسش)
  13. آیا آیه ۳۴ سوره لقمان علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
  14. آیا آیه ۷۷ سوره نحل نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
  15. آیا آیه ۳۳ سوره بقره نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
  16. آیا آیه ۳۸ سوره فاطر نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
  17. آیا آیه ۴۶ سوره هود نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
  18. آیا آیه ۹ سوره احقاف علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
  19. آیا آیه ۶۹ سوره ص علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
  20. آیا آیه ۶۹ سوره هود علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
  21. آیا آیه ۲۳ سوره احقاف علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
  22. آیا آیه ۲۶ سوره ملک علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
  23. آیا آیه ۱۱۶ سوره مائده علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
  24. آیا آیه ۱۱۱ سوره انبیا نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
  25. آیا آیه ۴۷ سوره هود علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
  26. آیا آیه ۱۱۲ سوره شعرا نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
  27. آیا آیه ۳ سوره عبس نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
  28. آیا آیه ۸ سوره مطففین نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
  29. آیا آیه ۱۹ سوره مطففین نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
  30. آیا آیه ۳۶ سوره اسرا علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
  31. آیا آیه ۴۷ سوره فصلت نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
  32. آیا آیه ۸۵ سوره زخرف علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
  33. آیا آیه ۳۱ سوره مدثر علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
  34. آیا آیه ۹ سوره ابراهیم نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
  35. آیا آیه ۸ سوره رعد علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
  36. آیا آیه ۷ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
  37. آیا آیه ۹۹ سوره مائده علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)

پانویس