آیا آیه ۴۷ سوره فصلت نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)

آیا آیه ۴۷ سوره فصلت نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب
مدخل اصلی	علم غیب

آیا آیه ۴۷ سوره فصلت نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «آیاتی که مخالفان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مجموعه پرسش‌های مرتبط به این بحث (علم غیب معصوم) یا به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

آیه مورد اشاره پرسش

﴿إِلَيْهِ يُرَدُّ عِلْمُ السَّاعَةِ﴾

«دانش رستخیز بدو بازگردانده می‌شود».

پاسخ به این پرسش

احمد مطهری

حجج الاسلام و المسلمین مطهری و کاردان در کتاب «ع‍ل‍م‌ پ‍ی‍ام‍ب‍ر و ام‍ام‌ در ق‍رآن‌» در این‌باره گفته‌اند:

«مفاد آیه این است که منشأ اصلی و عالم و آگاه نخستین به وقت قیامت، خداوند است، همچنانکه بازگشت تمام علوم و آگاهی‌ها به او است و با این مفهوم، آیه دلالتی بر عدم آگاهی پیامبر از وقت قیامت ندارد» .

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین هاشمی؛

سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲) حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی هاشمی نویسنده کتاب «ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی» در پاسخ به این پرسش گفته است: «﴿إِلَيْهِ يُرَدُّ عِلْمُ السَّاعَةِ﴾. دو پاسخ می‌توان ارائه کرد: یکی اینکه این آیه مثل دیگر آیاتی که علم غیب غیر خدا را نفی می‌کنند، در مقام نفی علم استقلالی غیر خداوند به مصادیق غیب است. پاسخ دومی که می‌توان داد این است که "علم الساعه" یعنی استثناء باشد، این مورد جزء مواردی است که خداوند علمش را به کسی نداده است؛ علم مستأثر هست. ولی ظاهراً جزء موارد علم مستأثر نیست؛ یعنی امکانش وجود دارد که ائمه (ع) بدانند روز قیامت چه موقع است؛ که در جای خودش نیازمند بحث بیشتر است».

۲. حجت الاسلام و المسلمین شاکر.

محمد تقی شاکر حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی شاکر نویسنده مقاله «مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران» در پاسخ به این پرسش گفته‌ است: «آیه می‌فرماید: ﴿إِلَيْهِ يُرَدُّ عِلْمُ السَّاعَةِ وَمَا تَخْرُجُ مِن ثَمَرَاتٍ مِّنْ أَكْمَامِهَا وَمَا تَحْمِلُ مِنْ أُنثَى وَلا تَضَعُ إِلاَّ بِعِلْمِهِ وَيَوْمَ يُنَادِيهِمْ أَيْنَ شُرَكَائِي قَالُوا آذَنَّاكَ مَا مِنَّا مِن شَهِيدٍ ﴾ بر اساس روایات دانش به دو بخش عمده تقسیم می‌شود دانشی اختصاصی که خداوند آن را به هیچ یک از بندگان اعطاء نمی‌کند و دانشی که تنها به برخی از برگزیدگان الهی اختصاص یافته است. آگاهی از زمان قیامت مطابق آیات و روایات از جمله دانش‌های اختصاصی به خداوند است. در سوره اعراف می‌خوانیم: ﴿يَسْأَلُونَكَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْسَاهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ رَبِّي لاَ يُجَلِّيهَا لِوَقْتِهَا إِلاَّ هُوَ ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لاَ تَأْتِيكُمْ إِلاَّ بَغْتَةً يَسْأَلُونَكَ كَأَنَّكَ حَفِيٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ اللَّهِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَعْلَمُونَ﴾ اما سایر دانش‌ها یعنی دانش غیر اختصاصی خود به دو دسته عمده تقسیم می‌شود: نخست دانشی که مسیر دست‌یابی به آن مشخص و تنها برخی از برگزیدگان الهی امکان آگاهی‌یابی به آن را دارد همانند وحی به انبیاء البته پس از آگاهی یافتن نبی و ابلاغ آن به مردم این غیب تبدیل به آشکار می‌شود. دوم دانشی که مطابق وضع قوانین طبیعت که خداوند آن را اراده و مشیت کرده است امکان دست‌یابی به آن برای نوع بشر وجود دارد همانند آگاهی از جنسیت فرزند که زمانه‌ای به دلیل کمی دانش بشر و عدم استفاده از امکاناتی که خداوند در اطراف او در هستی نهاده است امری پنهان و پوشیده به شمار می‌آمد و امروز با دانش به دست امده محقق می‌شود. نکته حائز اهمیت آنکه در هر دو دانش اخیر این خواست و اراده الهی است که امکان تحقق و تبلور آن را فراهم می‌سازد یعنی دانش اختصاصی به انبیاء یا اولیاء با اذن الهی مستقیم یا با واسطه به ایشان انتقال می‌یابد و همچنین دانشی که بشر با تجربه و اختراع به آن می‌رسد با توان ذهنی و خلاقیتی است که خداوند سبحان در نهاد بشر فراهم ساخته و با استفاده از ابزار و وسائلی است که خداوند مهربان در هستی آفرینش کرده است و این تلاش و هدف بشر است که این مسیر را نزدیک یا دور می‌سازد».

پرسش‌های وابسته

1. آیا علم غیب منحصر به خداست؟ (پرسش)
2. آیاتی که مخالفان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)
3. آیا آیه ۱۰۱ سوره برائت به صراحت نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
4. با توجه به آیه ۵۹ سوره انعام چگونه علم غیب غیر از خدا ثابت می‌شود؟ (پرسش)
5. با توجه به آیه ۲۰ سوره یونس چگونه علم غیب غیر خدا ثابت می‌شود؟ (پرسش)
6. با توجه به آیه ۶۵ سوره نمل چگونه علم غیب غیر از خدا اثبات می‌شود؟ (پرسش)
7. با توجه به آیه ۵۰ سوره انعام آیا پیامبر خاتم علم غیب دارد؟ (پرسش)
8. با توجه به آیه ۱۸۸ سوره اعراف چگونه علم غیب پیامبر خاتم ثابت می‌شود؟ (پرسش)
9. با توجه به آیه ۳۱ سوره هود چگونه علم غیب پیامبر خاتم ثابت می‌شود؟ (پرسش)
10. آیا آیه ۶۳ سوره احزاب علم غیب را از پیامبر خاتم نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
11. با توجه به آیه ۱۰۹ سوره مائده آیا علم غیب از پیامبران نفی شده است؟ (پرسش)
12. با توجه به آیه ۱۸۷ سوره اعراف آیا پیامبر خاتم به زمان قیامت علم دارد؟ (پرسش)
13. آیا آیه ۳۴ سوره لقمان علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
14. آیا آیه ۷۷ سوره نحل نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
15. آیا آیه ۳۳ سوره بقره نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
16. آیا آیه ۳۸ سوره فاطر نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
17. آیا آیه ۴۶ سوره هود نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
18. آیا آیه ۹ سوره احقاف علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
19. آیا آیه ۶۹ سوره ص علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
20. آیا آیه ۶۹ سوره هود علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
21. آیا آیه ۲۶ سوره کهف نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
22. آیا آیه ۱۲۳ سوره هود علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
23. آیا آیه ۲۳ سوره احقاف علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
24. آیا آیه ۲۶ سوره ملک علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
25. آیا آیه ۱۱۶ سوره مائده علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
26. آیا آیه ۱۱۱ سوره انبیا نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
27. آیا آیه ۴۷ سوره هود علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
28. آیا آیه ۱۱۲ سوره شعرا نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
29. آیا آیه ۳ سوره عبس نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
30. آیا آیه ۸ سوره مطففین نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
31. آیا آیه ۱۹ سوره مطففین نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
32. آیا آیه ۳۶ سوره اسرا علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
33. آیا آیه ۸۵ سوره زخرف علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
34. آیا آیه ۳۱ سوره مدثر علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
35. آیا آیه ۹ سوره ابراهیم نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
36. آیا آیه ۸ سوره رعد علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
37. آیا آیه ۷ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
38. آیا آیه ۹۹ سوره مائده علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)