آیا آیه ۱۱۶ سوره مائده علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
| آیا آیه ۱۱۶ سوره مائده علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب |
| مدخل اصلی | علم غیب |
آیا آیه ۱۱۶ سوره مائده علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «آیاتی که مخالفان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مجموعه پرسش‌های مرتبط به این بحث (علم غیب معصوم) یا به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.
آیه مورد اشاره پرسش
﴿إِنَّكَ أَنتَ عَلاَّمُ الْغُيُوبِ﴾
«بگو: دانش (آن) نزد خداوند است و من تنها بیم‌دهنده‌ای آشکارم».
پاسخ نخست
حجج الاسلام و المسلمین مطهری و کاردان در کتاب «علم پیامبر و ام‍ام در ق‍رآن» در این‌باره گفته‌اند:
«در آیه با در نظر گرفتن قسمت قبل آن و با ملاحظه کلمه ﴿عَلاَّمُ﴾ باید گفت آنچه در این مورد حصر است بسیار دانا بودن است نه اصل دانا بودن به غیب. توضیح اینکه آیه مورد بحث قسمتی از سخنان حضرت عیسی بن مریم (ع) است که وقتی خداوند از وی سؤال می‌کند که آیا تو به مردم گفتی من و مادرم را به جای خدا معبود خویش اتخاذ کنید؟ او در پاسخ می‌گوید: منزهی تو، مرا نمی‌سزد چیزی که در خور شأن و شایسته‌ام نیست بگویم، اگر گفته بودم می‌دانستی، تو آنچه در نفس من است می‌دانی و من آنچه در ذات تو است نمی‌دانم، همانا تو بسیار داننده غیب‌ها هستی. با توجه به این زمینه در آیه مبارکه روشن است که این آیه در صدد انحصار اصل علم غیب حتی در مورد خود آیه که گفتن جمله مذکور از ناحیه حضرت عیسی (ع) باشد، نیست چه اینکه وی خود عالم بوده به اینکه آن را نگفته است و نیز جمله مذکور در پاسخ سؤالی قرار گرفته که از پیامبران در قیامت می‌شود: ﴿يَوْمَ يَجْمَعُ اللَّهُ الرُّسُلَ فَيَقُولُ مَاذَا أُجِبْتُمْ قَالُواْ لاَ عِلْمَ لَنَا إِنَّكَ أَنتَ عَلاَّمُ الْغُيُوبِ﴾[۱] در این جمله نیز مانند آیه پیش، بسیار داننده بودن در خداوند حصر شده است اضافه بر اینکه در پاسخی که آنان می‌دهند و می‌گویند: ﴿لاَ عِلْمَ لَنَا﴾[۲] روشن است که منظور علم ذاتی است و الا معلوم است که آنان عالم بودند به انیکه امت‌های آنان چگونه دعوت آنان را پاسخ گفتند و نفی جنس علم در این مقام جز به نفی علم ذاتی قابل حمل نیست و نکته آن احتمالاً رعایت کمال ادب و خضوع در پیشگاه خداوند متعال است»[۳].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین ایزدخواه و خانم نیری؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین محمد ابراهیم ایزدخواه و خانم عصمت نیری در مقاله «بررسی تفسیری آیات انحصار و شمول علم غیب پیامبران» در این‌باره گفته‌اند:
«در آیه ﴿إِنَّكَ أَنتَ عَلاَّمُ الْغُيُوبِ﴾[۴] با در نظر گرفتن قسمت قبل آن و با ملاحظه کلمه ﴿عَلَّامُ﴾ باید گفت آنچه در این مورد حصر است بسیار دانا بودن است نه اصل دانا بودن به غیب. چنانکه جمله مذکور در پاسخ سؤالی قرار گرفته که از پیامبران در قیامت می‌شود: ﴿يَوْمَ يَجْمَعُ اللَّهُ الرُّسُلَ فَيَقُولُ مَاذَا أُجِبْتُمْ قَالُواْ لاَ عِلْمَ لَنَا إِنَّكَ أَنتَ عَلاَّمُ الْغُيُوبِ﴾[۵] در این جمله نیز مانند آیه قبل بسیار داننده بودن در خدا حصر شده است. اضافه بر اینکه در پاسخی که آنان می‌دهند و می‌گویند ﴿لاَ عِلْمَ لَنَا﴾ روشن است که منظور علم ذاتی است و الا معلوم است که آنان عالم بودند به اینکه امت‌های آنان چگونه دعوت آنان را پاسخ گفته‌اند و نفی جنس علم در این مقام جز به نفی علم ذاتی قابل حمل نیست و نکته آن احتمال رعایت کمال ادب و خضوع در پیشگاه خدای متعال است»[۶].
|
| ۲. پژوهشگران وبگاه پرسمان. |
|---|
|
پژوهشگران وبگاه پرسمان، در پاسخ به این پرسش آورده‌اند:
«اینکه گفته می‌شود انبیا و ائمه (ع) دارای علم غیب هستند اوّلاً منظور این است که آنان مورد تعلیم خداوند متعال هستند و خداوند متعال آنها را بر هر چه خود از امور غیبی صلاح بداند آگاه می‌کند. لذا اگر در موردی برخی از انبیا (ع) اظهار بی‌اطلاعی نمودند به این معناست که در آن مورد خداوند متعال آنان را از غیب آگاه نساخته است. کما اینکه در آیه ﴿فَأَوْجَسَ فِي نَفْسِهِ خِيفَةً مُّوسَى* قُلْنَا لا تَخَفْ إِنَّكَ أَنتَ الأَعْلَى﴾[۷] که از آن سؤال فرموده‌اید حضرت موسی (ع) ترسید که مردم در اثر سحر ساحران فریفته شوند ولی خدا به او خبر داد که نگران نباش چرا که تو برتر و پیروز هستی. ثانیاً علم غیب داشتن انبیا به این معنی نیست که آنان بر هر امر غیبی علم داشته‌اند؛ بلکه هر کدام از آنان به حسب مرتبه خود عالم به برخی از امور غیبی بوده‌اند؛ و علم غیب آنها اغلب به عنوان یکی از معجزات آنها بوده است که گاه آن را به امر خدا ظاهر می‌نمودند تا نبوت خود را اثبات نمایند. خداوند متعال در مورد حضرت عیسی (ع) فرمود: ﴿وَرَسُولاً إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنِّي قَدْ جِئْتُكُم بِآيَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ أَنِّي أَخْلُقُ لَكُم مِّنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُبْرِئُ الأَكْمَهَ وَالأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَى بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُنَبِّئُكُم بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ﴾[۸]»[۹].
|
پرسش‌های وابسته
- آیا علم غیب منحصر به خداست؟ (پرسش)
- آیاتی که مخالفان علم غیب غیر خدا به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۰۱ سوره برائت به صراحت نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
- با توجه به آیه ۵۹ سوره انعام چگونه علم غیب غیر از خدا ثابت می‌شود؟ (پرسش)
- با توجه به آیه ۲۰ سوره یونس چگونه علم غیب غیر خدا ثابت می‌شود؟ (پرسش)
- با توجه به آیه ۶۵ سوره نمل چگونه علم غیب غیر از خدا اثبات می‌شود؟ (پرسش)
- با توجه به آیه ۵۰ سوره انعام آیا پیامبر خاتم علم غیب دارد؟ (پرسش)
- با توجه به آیه ۱۸۸ سوره اعراف چگونه علم غیب پیامبر خاتم ثابت می‌شود؟ (پرسش)
- با توجه به آیه ۳۱ سوره هود چگونه علم غیب پیامبر خاتم ثابت می‌شود؟ (پرسش)
- آیا آیه ۶۳ سوره احزاب علم غیب را از پیامبر خاتم نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
- با توجه به آیه ۱۰۹ سوره مائده آیا علم غیب از پیامبران نفی شده است؟ (پرسش)
- با توجه به آیه ۱۸۷ سوره اعراف آیا پیامبر خاتم به زمان قیامت علم دارد؟ (پرسش)
- آیا آیه ۳۴ سوره لقمان علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۷۷ سوره نحل نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
- آیا آیه ۳۳ سوره بقره نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
- آیا آیه ۳۸ سوره فاطر نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
- آیا آیه ۴۶ سوره هود نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
- آیا آیه ۹ سوره احقاف علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۶۹ سوره ص علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۶۹ سوره هود علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۲۶ سوره کهف نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۲۳ سوره هود علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۲۳ سوره احقاف علم غیب پیامبران را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۲۶ سوره ملک علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۱۱ سوره انبیا نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
- آیا آیه ۴۷ سوره هود علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۱۲ سوره شعرا نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
- آیا آیه ۳ سوره عبس نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
- آیا آیه ۸ سوره مطففین نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
- آیا آیه ۱۹ سوره مطففین نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
- آیا آیه ۳۶ سوره اسرا علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۴۷ سوره فصلت نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
- آیا آیه ۸۵ سوره زخرف علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۳۱ سوره مدثر علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۹ سوره ابراهیم نافی علم غیب غیر از خدا نیست؟ (پرسش)
- آیا آیه ۸ سوره رعد علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۷ سوره آل عمران علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
- آیا آیه ۹۹ سوره مائده علم غیب غیر خدا را نفی نمی‌کند؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ «روزی که خداوند پیامبران را گرد می‌آورد و می‌فرماید که به (دعوت) شما چه پاسخ داده شد؟ می‌گویند: ما را هیچ دانشی نیست، بی‌گمان این تویی که بسیار داننده نهان‌هایی». سوره مائده، آیه ۱۰۹.
- ↑ «ما را هیچ دانشی نیست».
- ↑ علم پیامبر و ام‍ام در ق‍رآن، ص ۲۲ و ۲۳.
- ↑ «بی‌گمان این تویی که بسیار داننده نهان‌هایی»؛ سوره مائده، آیه ۱۰۹.
- ↑ «روزی که خداوند پیامبران را گرد می‌آورد و می‌فرماید که به (دعوت) شما چه پاسخ داده شد؟ می‌گویند: ما را هیچ دانشی نیست، بی‌گمان این تویی که بسیار داننده نهان‌هایی»؛ سوره مائده، آیه ۱۰۹.
- ↑ بررسی تفسیری آیات انحصار و شمول علم غیب پیامبران، فصلنامه مطالعات تفسیری؛ شماره۳۰، ص ۸۲.
- ↑ سوره طه، آیه ۶۷و۶۸.
- ↑ «و(او را به عنوان) رسول به سوی بنی اسرائیل(قرار داده، که به آنها می‌گوید:) من نشانهای از طرف پروردگار شما، برایتان آوردهام؛ من از گِل، چیزی به شکل پرنده میسازم؛ سپس در آن میدمم و به فرمان خدا، پرندهای میگردد. و به اذن خدا، کورِ مادرزاد و مبتلایان به برص (پیسی) را بهبودی میبخشم؛ و مردگان را به اذن خدا زنده میکنم؛ و از آنچه میخورید، و در خانههای خود ذخیره میکنید، به شما خبر میدهم؛ مسلماً در اینها، نشانهای برای شماست، اگر ایمان داشته باشید» سوره آل عمران، آیه ۴۹.
- ↑ وبگاه پرسمان