آیا آیه ۴۴ سوره ابراهیم درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)

آیا آیه ۴۴ سوره ابراهیم درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / آشنایی با معارف مهدویت / مهدویت در اسلام / مهدویت در قرآن
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

آیا آیه ۴۴ سوره ابراهیم درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند.

پاسخ نخست

علی رضا امامی میبدی

حجت الاسلام و المسلمین علی رضا امامی میبدی، در کتاب «آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی» در این‌باره گفته است:

«﴿وَأَنذِرِ النَّاسَ يَوْمَ يَأْتِيهِمُ الْعَذَابُ﴾، و مردم را بیم دِه از روزی که عذاب بر سرشان می‌آید. نگاه ژرف و عمیق علامه در المیزان، باعث روشنگری‌های ویژه و نویی نسبت به آیات الهی شده و طالبان حقیقت را متوجه زوایای جدیدی کرده است.

یکی از این موارد، توضیحاتی است که در رابطه با این آیه مطرح می‌کند ایشان با چند دلیل اثبات می‌‌کند که مراد از روز عذاب در آیه مذکور، روز قیامت یا روز مرگ نیست، بلکه مقصود از عذلب فراگیری است که در آخرالزمان و در زمان ظهور، و تمام کسانی که مسیر خدا را طی نمی‌‌کنند ریشه کن می‌‌کند، و زمین را پر از نور خداپرستی و یکتاپرستی می‌‌کند.

مقصود از عذاب چیست؟ خداوند در آیات قبل از این آیه می‌‌فرماید: ﴿وَلاَ تَحْسَبَنَّ اللَّهَ غَافِلاً عَمَّا يَعْمَلُ الظَّالِمُونَ إِنَّمَا يُؤَخِّرُهُمْ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الأَبْصَارُ * مُهْطِعِينَ مُقْنِعِي رُؤُوسِهِمْ لاَ يَرْتَدُّ إِلَيْهِمْ طَرْفُهُمْ وَأَفْئِدَتُهُمْ هَوَاء﴾، گمان مبر که خدا، از آنچه ظالمان انجام می‌‌دهند، غافل است! بلکه آنها را برای روزی تاخیر انداخته است که چشم‌ها در آن از حرکت باز می‌‌ایستد؛ گردن‌ها را کشیده، سرها را به آسمان بلند کرده، حتی پلک چشم‌هایشان از حرکت باز می‌‌ماند، زیرا به هر طرف نگاه کنند، آثار عذاب آشکار است! و دل‌های‌شان (از امید) خالی می‌‌گردد.

پس از این آیات خداوند می‌‌فرماید: ﴿وَأَنذِرِ النَّاسَ يَوْمَ يَأْتِيهِمُ الْعَذَابُ...﴾؛ لذا این آیه انذار و ترساندن بعد از انذار است و میان این دو انذار از دو جهت تفاوت است:

جهت اول: اینکه انذار در آیات قبلی، انذار عذابی است که خداوند برای روز قیامت آماده کرده است، و اما انذار در این آیه و ما بعد آن، انذار به عذاب استیصال دنیوی است. به همین علت است که عده‌ای امید نجات دارند و خداوند درباره آنها می‌‌گوید: ﴿فَيَقُولُ الَّذِينَ ظَلَمُواْ رَبَّنَا أَخِّرْنَا إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ...﴾ است.

جهت دوم: این که انذار اول، انذار به عذاب قطعی است که هیچ قدرتی آن را از ستمکاران و حتی از یک فرد ستمکار بر نمی‌‌گرداند، به خلاف انذار دوم که هر چند از امت ستمکار بر نمی‌‌گردد ولی از یک یا چند فرد قابل برگشت است، و لذا می‌‌بینیم که خدای تعالی در ابتدای آیه تعبیر به «و انذر الناس» کرده که کلمه «ناس» را آورده و گویای عذابی که همه را در بر دارد، ولی در ادامه فرموده ﴿فَيَقُولُ الَّذِينَ ظَلَمُوا﴾ و نفرموده «فیقولون»؛ و این خود شاهد بر این است که افرادی از عذاب و دوم که همان عذاب استیصال است، استثناء می‌‌شوند. آری، مومنین هیچ وقت به چنین عذابی که به کلی منقرض‌‌شان کند مبتلا نمی‌‌گردند، و این عذاب مخصوص امت‌هایی است که به خاطر ظلم‌‌شان بدان دچار می‌‌گردند، نه تمام افراد امت؛ و لذا می‌‌بینیم خدای تعالی می‌‌فرماید: ﴿ثُمَّ نُنَجِّي رُسُلَنَا وَالَّذِينَ آمَنُواْ كَذَلِكَ حَقًّا عَلَيْنَا نُنجِ الْمُؤْمِنِينَ﴾.

ازهمین جا معلوم می‌شود، اینکه بعضی گفته اند: منظور از این روز، روز قیامت است، و یا اینکه بعضی دیگر گفته‌‌اند: منظور از آن، روز مرگ است، وجهی ندارد؛ به علاوه اگر آیه مورد بحث را حمل بر عذاب قیامت کنیم، ناگزیر می‌شویم از ظاهر آیات صرف نظر نموده، دلالت سیاقی را هم نادیده بگیریم، در حالی که هیچ یک جایز نیست.

با توجه به این توضیحات، روشن می‌‌شود که جمله ﴿وَأَنذِرِ النَّاسَ يَوْمَ يَأْتِيهِمُ الْعَذَابُ﴾ انذار مردم به عذاب استیصال است که نسل ستمکاران را قطع می‌‌کند، و این سنت الهی است که خداوند آن را در امت‌های گذشته و حتی در امت محمدی مقدر کرده که در صورت ارتکاب کفر و ستم، آنها را دچار انقراض کند.

دوران ظهور، زمان تحقق عذاب بر ستمکاران علامه معتقد است روزی که خداوند چنین عذاب‌هایی را برای نابودی ستمکاران نازل می‌کند، همان روزی است که زمین را از آلودگی و پلیدی شرک و ظلم پاک می‌‌کند، و دیگر به غیر از خدا کسی در روی زمین عبادت نمی‌‌شود. زیرا بر اساس آیه، همه مردم زمین مورد انذار هستند و لذا دعوت عمومی است، و مقصود تمامی ساکنین عالم ند، وقتی به وسیله عذابه انقراض، شرک ریشه کن شود، دیگر جز مومنین و یکتاپرستان حقیقی کسی باقی نمی‌‌ماند، آن دوران زمان تحقق ﴿وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّه﴾ می‌‌باشد؛ و همان روزگاری است که خداوند وعده آن را داده است، ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾.

این تعابیر به‌خصوص به قرینه آیاتی که به عنوان شاهد مطرح شده است، نشان می‌‌دهد که مقصود از زمان مذکور، دوره ظهور حق و فراگیری حکومت اسلام بر کره زمین است؛ دوره‌ای که با ظهور حضرت مهدی (ع) محقق می‌‌شود.

شاهد دیگری که برای این مطلب می‌توان ارائه نمود، این است که در جای دیگری از قرآن نیز کلمه عذاب برای مستکبران آمده و ظرف تحقق آن دوران ظهور می‌‌باشد، زیرا در بسیاری از روایات که در تبیین مقصود آیه ﴿وَلَئِنْ أَخَّرْنَا عَنْهُمُ الْعَذَابَ إِلَى أُمَّةٍ مَّعْدُودَةٍ﴾، نقل شده، آمده است: منظور از «عذاب» خروج مهدی (ع) و مراد از «امه معدوه» یاران آن حضرت می‌‌باشد. مرحوم علامه نیز این روایت را در تفسیر خود در ذیل همین آیه ذکر کرده است».

پرسش‌های وابسته

1. آیات مهدوی در قرآن کدامند و چگونه باید به آنها استدلال کرد؟ (پرسش)
2. مهمترین آیات قرآن درباره مهدویت کدامند؟ (پرسش)
   1. آیا آیه ۳۹ سوره انفال درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   2. آیا آیه ۳۳ سوره توبه درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   3. آیا آیه ۸۶ سوره هود درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   4. آیا آیات ۳۴ تا ۳۸ سوره حجر درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   5. آیا آیه ۵ و ۶ سوره اسراء درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   6. ارتباط آیه ۸۱ از سوره اسراء با امام مهدی چیست؟ (پرسش)
   7. آیا آیه ۵۱ و ۶۱ سوره انبیاء درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   8. آیا آیه ۳۹ سوره حج درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   9. آیا آیه ۳۵ سوره نور درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   10. آیا آیه ۵۵ سوره نور درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   11. آیا آیه ۱۰۵ سوره انبیا درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   12. آیا آیه ۶۲ سوره نمل درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   13. آیا آیه ۵ و ۶ سوره قصص درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   14. آیا آیه ۱۴۸ سوره بقره درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   15. آیا آیه ۶۹ و ۷۰ سوره زمر درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   16. آیا آیات ۱ تا ۴ سوره شورى‌ درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   17. آیا آیه ۲۸ سوره فتح درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   18. آیا آیات ۴۱ تا ۴۴ سوره ق درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   19. آیا آیه ۸ و ۹ سوره صف درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   20. آیا آیات ۲۸ تا ۳۰ سوره ملک درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   21. آیا آیات ۴۰ تا ۴۴ سوره معارج درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   22. آیا آیه ۴ سوره شعراء درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   23. آیا آیه ۵۵ سوره مائده درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   24. آیا آیه ۲۱۰ سوره بقره درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   25. آیا آیه ۵ سوره ابراهیم درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   26. آیا آیه ۵۳ سوره فصلت درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   27. آیا آیه ۴۴ سوره ابراهیم درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   28. آیا آیه ۱۳ سوره صف درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   29. آیا آیه ۲۴ سوره شوری درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
   30. آیا آیه ۱ تا ۳ سوره عصر درباره مهدویت است؟ تفسیر آن چیست؟ (پرسش)
3. آیا مهدویت در قرآن کریم مطرح شده است؟ (پرسش)
4. دیدگاه علامه طباطبایی درباره آیه ۵۵ سوره نور چیست و چگونه بر مهدویت دلالت می‌کند؟ (پرسش)
5. مراد از خنس و کنس چیست؟ (پرسش)