درآمدی بر کلام جدید (کتاب)
| درآمدی بر کلام جدید | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | علی ربانی گلپایگانی |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات مرکز نشر هاجر |
| محل نشر | ت‍ه‍ران |
| سال نشر | ۱۳۸۲ ش |
| تعداد صفحه | ۲۴۰ |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۸۵۷۹-۳۶-۹ |
| شماره ملی | ۵۸۳۴۴۰۹ |
درآمدی بر کلام جدید کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون کلام جدید میپردازد. این کتاب به قلم علی ربانی گلپایگانی نگاشته شده و انتشارات مرکز نشر هاجر نشر آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «در این پژوهش برخی از رایج‌ترین و مهم‌ترین مسایل کلامی جدید که در مراکز حوزی و دانشگاهی مورد بحث و گفتگو قرار می‌‌گیرد و شبهات و سوالات متنوعی را موجب می‌‌شود، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و چالش‌ها و آسیب‌های پیش روی علم کلام اسلامی بیان گردیده است. تویسنده، نخست به آشنایی اجمالی با علم کلام و کلام جدید و تاریخچه ای از آنها میپردازد. وی اهداف و ضرورت علم کلام اسلامی را در صیانت از مبانی اعتقادی و اصول دین حیاتی خوانده است و موضوع علم کلام، تعریف علم کلام، علت نام گذاری این علم به کلام، جایگاه آن در میان سایر علوم اسلامی و ارتباط این علم با سایر علوم را بررسی نموده است. مطالعه علم کلام از منظر برون دینی و درون دینی، نسبت بین فلسفه با علم کلام، فرق میان فلسفه دین با کلام اسلامی و نقش علوم تجربی در تحول علم کلام از دیگر مباحث مربوط به کلیات در این کتاب است. نویسنده، در ادامه به شکل‌گیری علم کلام جدید در جهان مسیحیت و اسلام اشاره کرده و محورهای ثبات و تحول در علم کلام را با توجه به مسایل جدید مطرح شده در این حوزه بررسی نموده است. در بخش بعدی کتاب، نویسنده، مسایل و مباحث مهم علم کلام را مورد کنکاش و بررسی قرار داده است و تعاریفی مختلف از دین در لغت و اصطلاح ارائه کرده‌اند و تعاریف غایت گرایانه، اخلاق‌گرایانه، روان‌شناختی، جامعه‌شناختی و سایر تعاریف متفاوت از دین را نشانه اهمیت مقوله دین و ادیان شمرده است. در فصل دیگری از این بخش وی به منشأ دین از منظر دین پژوهان اسلامی و غربی اشاره کرده است و اموری مانند فطرت، حس حقیقت جویی، باور درونی به خداوند، حس کمال خواهی نفس انسان و اتکا‌طلبی کودکانه به دین را جزء منشأ دین خوانده است و دیدگاه درست را در این زمینه مطرح کرده است. وی در ادامه به نیاز بشر به دین اشاره کرده و رسیدن به سعادت ابدی، هدایت عمومی، قانون الهی برای اداره دنیا و آخرت بشر، رسیدن به حیات معقول، پرورش فضایل اخلاقی و کسب عقاید راستین را تنها در پرتو دین‌داری امکان‌پذیر دانشته است. بحث از گستره و قلمروی دین و نسبت بین عقل و قلمروی دین. نسبت بین قرآن و قلمروی دین، اهداف نبوت از دین، گستره هدایت‌های قرآنی و نقد سکولاریسم از مسایل مطرح شده در فصول بعدی کتاب است که در همین زمینه، نویسنده به زبان دین و دیدگاه‌های معرفتی و غیر معرفتی از آن اشاره کرده و زبان دین را زبانی عقلانی و در برخی از مواقع فوق عقل توصیف کرده است. نویسنده، در همین راستا به نسبت بین عقل و دین و تعامل آنها اشاره نموده و قرآن کریم را پایه گذار تفکر عقلانی دانسته است. وی همچنین به جایگاه و حجیت عقل در دین اسلام و کارکردهای آن در شناخت معارف دینی پرداخته و نسبت بین عقلانیت جدید و دین در جهان غرب را بیان کرده است. سپس به نسبت بین عقل و ایمان اشاره کرده و دیدگاه‌های مختلف را در مورد چیستی ایمان و ارتباط آن با عقل منعکس نموده است. رابطه بین علم و دین، تجربه دینی و متعلقات آن و نسبت بین دین و تجربه از مباحث بعدی کتاب است. که در این زمینه، نویسنده، به نقد دیدگاه‌های مربوط به تجربه دینی و از سنخ تجربه دانستن معارف دینی پرداخته است. تکثرگرایی دینی و نقد آن، مبانی معرفت شناختی پلورالیسم دینی، فلسفه تبوت، نسبت بین معرفت بشری و فهم دین، گونه‌های تحول در فهم دین، تجرد معرفت و تکامل فهم دین، کثرت فهم‌ها از دین و معیار صدق و صحت آنها و نسبیت‌گرایی در فهم دین از مباحث پایانی کتاب است».[۱]
فهرست کتاب
- فهرست مطالب
- پیشگفتار
- مقدمه مؤلف
- بخش اول: آشنایی با علم کلام و کلام جدید
- فصل اول: تعریف و نامگذاری علم کلام
- تعریف علم کلام
- وجه تسمیه
- فصل دوم: هدف و ضرورت علم کلام
- اهدافعلم کلام
- جایگاه و ضرورت علم کلام
- موضوع علم کلام
- مسائل علم کلام
- فصل چهارم: علم کلام و علوم دیگر
- کلام و علوم برون دینی
- کلام و فلسفه دین
- فصل پنجم:تاریخ و تطور علم کلام
- تحلیل تاریخی
- نتایج بحث
- نقد دو دیدگاه
- نقش فلسفه در تحول علم کلام
- علوم تجربی و تحول علم کلام
- فصل ششم: کلام جدید
- کلام جدید در جهان مسیحیت
- کلام جدید در جهان اسلام
- محورهای ثبات و تحول در علم کلام
- الف) محورهای ثبات
- ب) محورهای تحول و تجدد (...)
- نکته‌های تکمیلی
- بخش دوم: مباحثی از کلام جدید
- فصل اول: تعریف دین
- دین در لغت
- عنصر مشترک ادیان
- تعریف عام و خاص دین
- گونه‌شناسی تعاریف دین
- تعریف‌های ذاتی دین
- تعریف‌های غایت انگارانه
- تعریف‌های اخلاق گرایانه دین
- تعریف‌های روان شناختی دین
- تعریف‌های جامعه شناختی دین
- تعریف‌هایی از دین شناسان مسلمان
- فصل دوم: منشا دین
- دیدگاه‌های خداباورانه
- فطرت و دین
- فطرت کمال خواهی و دین‌گرایی بشر
- حس حقیقت جویی و دین‌گرایی انسان
- دیدگاه‌های طبیعت گرایانه
- جانمندانگاری و منشا دین
- اتکا‌طلبی کودکانه و منشا دین
- دورکیم و منشا دین
- فصل سوم: نیاز بشر به دین
- دین زمینه ساز سعادت ابدی
- هدایت عمومی و فطرت بشری
- جامعیت و قداست قانون
- دین و حیات معقول بشر
- دین و پرورش فضایل اخلاقی
- دین وعقاید راستین
- فصل چهارم: قلمرو دین
- عقل و قلمرو دین
- قرآن و قلمرو دین
- قرآن و اهداف نبوت
- گستره هدایت‌های قرآنی
- نقد سکولاریسم
- فصل پنجم: زبان دین
- ماهیت و پیشینه بحث
- الف) دیدگاه‌های غیر معرفتی
- ب * دیدگاه‌های معرفتی
- فصل ششم: عقل و دین
- عقل در لغت و اصطلاح
- قرآن و تفکر عقلی
- جایگاه و حجیت عقل از دیدگاه روایات
- کارکردهای عقل و دین‌شناسی
- فصل هفتم: دین و عقلانیت جدید
- دین و عقلانیت نظام مند
- دین و عقلانیت ابزاری و سوداگرا
- واکنش‌ها و انتقادها
- فصل هشتم: عقل و ایمان
- چیستی ایمان
- دیدگاه‌های مختلف در باب نسبت عقل و ایمان
- فصل نهم: علم و دین
- پیشینه بحث
- علم و دین مورد بحث
- دیدگاه‌ها
- فصل دهم: تجربه دینی
- واژه‌شناسی تجربه دینی
- متعلق تجربه دینی
- پیشینه و انگیزه
- گونه‌های تجربه دینی
- فصل یازدهم: تکثرگرایی دینی
- تبیین موضوع بحث
- مبنای معرفت شناختی تکثرگرایی دینی
- مبنای دینی تکثرگرایی دینی
- تکثرگرایی دینی و فلسفه نبوت
- فصل دوازدهم: معرفت و فهم دین (۱)
- ضرورت فهم دین
- امکان فهم دین
- فصل سیزدهم: معرفت و فهم دین (۲)
- اسلام و کمال دین
- گونه‌های تحول در فهم
- تجرد معرفت و تکامل فهم
- فرضیه تحول تنوریک معانی
- فهم عصری دین
- فصل چهاردهم: کثرت فهم‌ها و فهم معیار
- طرح مسئله
- کثرت طولی و عرضی فهم
- اختلاف در ظواهر نه در نصوص
- عوامل اختلاف فهم‌ها
- معیار ارزیابی و داوری
- مرجعیت دینی و سیاسی
- نسبی‌گرایی و کثرات قرائت‌ها
- منابع ماخذ
دربارهٔ پدیدآورنده
