لغو: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-''']] ==پانویس== {{پانویس}} +''']] {{پایان منابع}} == پانویس == {{پانویس}})) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[لغو در حدیث]] - [[لغو در تاریخ اسلامی]] - [[لغو در فقه سیاسی]] - [[لغو در جامعه‌شناسی اسلامی]]| پرسش مرتبط = لغو (پرسش)}} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
“لغو” معرف اشتغال‌های بی‌فایده یا فاقد [[هدف]] [[عقلانی]] است. [[قرآن کریم]] در بیان اوصاف [[مؤمنان]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ}}<ref>«و آنان که از یاوه رویگردانند» سوره مؤمنون، آیه ۳.</ref>. لغو در لغت، [[افکار]] [[بیهوده]] و بی‌پایه‌ای است که [[انسان]] را از [[یاد خدا]] [[غافل]] و از [[تفکر]] در آنچه مفید و سازنده است بازداشته و به خود مشغول می‌سازد<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۴، ص۱۹۷.</ref>. هر کار فاقد [[هدف]] [[عقلانی]]، لغو است<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۵، ص۱۶۵.</ref>؛ همچنین، شامل سخنانی است که تأثیری در [[زندگی]] ما ندارند و فقط نوعی [[سرگرمی]] به حساب می‌آیند. شنیدن سخن لغو نیز [[نکوهش]] [[اخلاقی]] دارد، زیرا موجب اتلاف وقت است و توجه انسان را به چیزهایی جلب می‌کند که برای [[زندگی دنیا]] یا [[زندگی اخروی]] او مفید نیست<ref>[[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، فلسفه اخلاق، ص۳۷۰.</ref>. [[علامه طباطبایی]] در بیان وجه نسبیت لغو می‌نویسد: چه بسا فعلی نسبت به امری لغو و نسبت به امری دیگر مفید باشد؛ پس کارهای لغو در نظر [[دین]]، آن [[اعمال]] [[مباح]] و حلالی است که صاحبش در [[آخرت]] یا در [[دنیا]] از آن سودی [[نبرد]] و سرانجام آن، منتهی به سود آخرت نگردد؛ مانند [[خوردن و آشامیدن]] به [[انگیزه]] [[لذت]]. این عمل لغو است، چون غرض از خوردن و [[نوشیدن]]، [باید] گرفتن نیرو برای [[اطاعت]] و [[عبادت خدا]] باشد؛ بنابراین اگر فعلی هیچ سودی برای آخرت نداشته باشد، و سود دنیایی‌اش هم سرانجام منتهی به آخرت نشود، چنین فعلی لغو است و به نظر دقیق تر، لغو عبارت است از غیرواجب و غیرمستحب<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۵، ص۳۹.</ref>. | “لغو” معرف اشتغال‌های بی‌فایده یا فاقد [[هدف]] [[عقلانی]] است. [[قرآن کریم]] در بیان اوصاف [[مؤمنان]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ}}<ref>«و آنان که از یاوه رویگردانند» سوره مؤمنون، آیه ۳.</ref>. لغو در لغت، [[افکار]] [[بیهوده]] و بی‌پایه‌ای است که [[انسان]] را از [[یاد خدا]] [[غافل]] و از [[تفکر]] در آنچه مفید و سازنده است بازداشته و به خود مشغول می‌سازد<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۴، ص۱۹۷.</ref>. هر کار فاقد [[هدف]] [[عقلانی]]، لغو است<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۵، ص۱۶۵.</ref>؛ همچنین، شامل سخنانی است که تأثیری در [[زندگی]] ما ندارند و فقط نوعی [[سرگرمی]] به حساب می‌آیند. شنیدن سخن لغو نیز [[نکوهش]] [[اخلاقی]] دارد، زیرا موجب اتلاف وقت است و توجه انسان را به چیزهایی جلب می‌کند که برای [[زندگی دنیا]] یا [[زندگی اخروی]] او مفید نیست<ref>[[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، فلسفه اخلاق، ص۳۷۰.</ref>. [[علامه طباطبایی]] در بیان وجه نسبیت لغو می‌نویسد: چه بسا فعلی نسبت به امری لغو و نسبت به امری دیگر مفید باشد؛ پس کارهای لغو در نظر [[دین]]، آن [[اعمال]] [[مباح]] و حلالی است که صاحبش در [[آخرت]] یا در [[دنیا]] از آن سودی [[نبرد]] و سرانجام آن، منتهی به سود آخرت نگردد؛ مانند [[خوردن و آشامیدن]] به [[انگیزه]] [[لذت]]. این عمل لغو است، چون غرض از خوردن و [[نوشیدن]]، [باید] گرفتن نیرو برای [[اطاعت]] و [[عبادت خدا]] باشد؛ بنابراین اگر فعلی هیچ سودی برای آخرت نداشته باشد، و سود دنیایی‌اش هم سرانجام منتهی به آخرت نشود، چنین فعلی لغو است و به نظر دقیق تر، لغو عبارت است از غیرواجب و غیرمستحب<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۵، ص۳۹.</ref>. | ||
| خط ۱۰: | خط ۷: | ||
[[شهید مطهری]] نیز در توضیح معنای لغو می‌نویسد: از نظر [[اسلام]] در هر کار، اعم از فردی و [[اجتماعی]]، باید در [[درجه]] اول فایده و نتیجه مفید آن در نظر گرفته شود هر کاری که مفید فایده‌ای نباشد از نظر اسلام “لغو” تلقی می‌شود و [[ممنوع]]<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی توحیدی، ج۳، ص۱۱۸.</ref>. به لحاظ گستره معنایی، لغو در [[کلام]]، عمل و موضوع خارجی امکان تحقق دارد و به طور کلی، هر [[لهو]] و باطلی مصداق “لغو” شمرده می‌شود<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۰، ص۲۳۰.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۲۰۲.</ref> | [[شهید مطهری]] نیز در توضیح معنای لغو می‌نویسد: از نظر [[اسلام]] در هر کار، اعم از فردی و [[اجتماعی]]، باید در [[درجه]] اول فایده و نتیجه مفید آن در نظر گرفته شود هر کاری که مفید فایده‌ای نباشد از نظر اسلام “لغو” تلقی می‌شود و [[ممنوع]]<ref>[[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی توحیدی، ج۳، ص۱۱۸.</ref>. به لحاظ گستره معنایی، لغو در [[کلام]]، عمل و موضوع خارجی امکان تحقق دارد و به طور کلی، هر [[لهو]] و باطلی مصداق “لغو” شمرده می‌شود<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۰، ص۲۳۰.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۲۰۲.</ref> | ||
==[[آیات]] قرآنی مرتبط== | == [[آیات]] قرآنی مرتبط == | ||
#دوری از بیهوده‌کاری، [[شیوه]] [[مؤمنان راستین]]: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ}}<ref>«و آنان که از یاوه رویگردانند» سوره مؤمنون، آیه ۳.</ref>. | # دوری از بیهوده‌کاری، [[شیوه]] [[مؤمنان راستین]]: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ}}<ref>«و آنان که از یاوه رویگردانند» سوره مؤمنون، آیه ۳.</ref>. | ||
#روی‌گردانی از سخنان [[بیهوده]]، [[سیره]] مؤمنان راستین: {{متن قرآن|وَإِذَا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ...}}<ref>«و چون (سخن) یاوه بشنوند از آن دوری می‌گزینند» سوره قصص، آیه ۵۵.</ref>. | # روی‌گردانی از سخنان [[بیهوده]]، [[سیره]] مؤمنان راستین: {{متن قرآن|وَإِذَا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ...}}<ref>«و چون (سخن) یاوه بشنوند از آن دوری می‌گزینند» سوره قصص، آیه ۵۵.</ref>. | ||
#در برخی آیات نیز بر عاری بودن [[بهشت]] (عنوان [[برترین]] جایگاه [[مؤمنان]] [[متقی]] و عرصه [[ظهور]] [[رحمت]] و [[رضوان]] [[ناب]] الهی) از امور لغو و بیهوده تصریح شده است<ref>{{متن قرآن|لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا إِلَّا سَلَامًا وَلَهُمْ رِزْقُهُمْ فِيهَا بُكْرَةً وَعَشِيًّا}} «در آنجا هیچ سخن یاوه‌ای نمی‌شنوند؛ تنها درود می‌شنوند و در آن، پگاهان و در پایان روز روزی خود را دارند» سوره مریم، آیه ۶۲.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۲۰۲.</ref> | # در برخی آیات نیز بر عاری بودن [[بهشت]] (عنوان [[برترین]] جایگاه [[مؤمنان]] [[متقی]] و عرصه [[ظهور]] [[رحمت]] و [[رضوان]] [[ناب]] الهی) از امور لغو و بیهوده تصریح شده است<ref>{{متن قرآن|لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا إِلَّا سَلَامًا وَلَهُمْ رِزْقُهُمْ فِيهَا بُكْرَةً وَعَشِيًّا}} «در آنجا هیچ سخن یاوه‌ای نمی‌شنوند؛ تنها درود می‌شنوند و در آن، پگاهان و در پایان روز روزی خود را دارند» سوره مریم، آیه ۶۲.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۲۰۲.</ref> | ||
== منابع == | |||
==منابع== | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:1100695.jpg|22px]] [[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|'''ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم''']] | # [[پرونده:1100695.jpg|22px]] [[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|'''ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم''']] | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۱: | ||
[[رده:لغو]] | [[رده:لغو]] | ||
{{ارزش‌های اجتماعی}} | {{ارزش‌های اجتماعی}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۱۵
لغو از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: لغو در حدیث - لغو در تاریخ اسلامی - لغو در فقه سیاسی - لغو در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
“لغو” معرف اشتغال‌های بی‌فایده یا فاقد هدف عقلانی است. قرآن کریم در بیان اوصاف مؤمنان می‌فرماید: ﴿وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ﴾[۱]. لغو در لغت، افکار بیهوده و بی‌پایه‌ای است که انسان را از یاد خدا غافل و از تفکر در آنچه مفید و سازنده است بازداشته و به خود مشغول می‌سازد[۲]. هر کار فاقد هدف عقلانی، لغو است[۳]؛ همچنین، شامل سخنانی است که تأثیری در زندگی ما ندارند و فقط نوعی سرگرمی به حساب می‌آیند. شنیدن سخن لغو نیز نکوهش اخلاقی دارد، زیرا موجب اتلاف وقت است و توجه انسان را به چیزهایی جلب می‌کند که برای زندگی دنیا یا زندگی اخروی او مفید نیست[۴]. علامه طباطبایی در بیان وجه نسبیت لغو می‌نویسد: چه بسا فعلی نسبت به امری لغو و نسبت به امری دیگر مفید باشد؛ پس کارهای لغو در نظر دین، آن اعمال مباح و حلالی است که صاحبش در آخرت یا در دنیا از آن سودی نبرد و سرانجام آن، منتهی به سود آخرت نگردد؛ مانند خوردن و آشامیدن به انگیزه لذت. این عمل لغو است، چون غرض از خوردن و نوشیدن، [باید] گرفتن نیرو برای اطاعت و عبادت خدا باشد؛ بنابراین اگر فعلی هیچ سودی برای آخرت نداشته باشد، و سود دنیایی‌اش هم سرانجام منتهی به آخرت نشود، چنین فعلی لغو است و به نظر دقیق تر، لغو عبارت است از غیرواجب و غیرمستحب[۵].
یکی از مفسران معاصر در تفسیر آیه فوق[۶] می‌نویسد: قرآن کریم در کنار فراخوانی به پرهیز از لغو، مصداق‌های فراوان آن یعنی قول یا فعل یاوه و بیهوده را نیز بر می‌شمرد و ثمرهای هر یک را نیز بیان می‌دارد. اموری چون شهادت باطل، دروغ، خیانت، ستم، بدعهدی، نقض عهد، پیمان‌شکنی و... هر یک نمود غفلت آدمی و مصداقی برای لغو است که پرهیز از آنها به مثابه شست‌و‌شو و لکه‌گیری و جرم‌زدایی پیش از رنگ شدن به زیباترین رنگ هستی و صبغه الهی، [لازم] است، صفای درون انسان نیز با پرهیز از لغو و بیهودگی تأمین می‌شود؛ از این‌رو، میان پرهیز از لغو و ذکر خدا یک نحوه تلازم عملی وجود دارد و هر یکی می‌تواند مقدمه با نتیجه دیگری باشد[۷]. شهید مطهری نیز در توضیح معنای لغو می‌نویسد: از نظر اسلام در هر کار، اعم از فردی و اجتماعی، باید در درجه اول فایده و نتیجه مفید آن در نظر گرفته شود هر کاری که مفید فایده‌ای نباشد از نظر اسلام “لغو” تلقی می‌شود و ممنوع[۸]. به لحاظ گستره معنایی، لغو در کلام، عمل و موضوع خارجی امکان تحقق دارد و به طور کلی، هر لهو و باطلی مصداق “لغو” شمرده می‌شود[۹].[۱۰]
آیات قرآنی مرتبط
- دوری از بیهوده‌کاری، شیوه مؤمنان راستین: ﴿وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ﴾[۱۱].
- روی‌گردانی از سخنان بیهوده، سیره مؤمنان راستین: ﴿وَإِذَا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ...﴾[۱۲].
- در برخی آیات نیز بر عاری بودن بهشت (عنوان برترین جایگاه مؤمنان متقی و عرصه ظهور رحمت و رضوان ناب الهی) از امور لغو و بیهوده تصریح شده است[۱۳].[۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ «و آنان که از یاوه رویگردانند» سوره مؤمنون، آیه ۳.
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۴، ص۱۹۷.
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۵، ص۱۶۵.
- ↑ مصباح یزدی، محمد تقی، فلسفه اخلاق، ص۳۷۰.
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۵، ص۳۹.
- ↑ ﴿وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ﴾ «و آنان که از یاوه رویگردانند» سوره مؤمنون، آیه ۳.
- ↑ عبدالله جوادی آملی، تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج۱۵، ص۲۲۱-۲۲۲.
- ↑ مطهری، مرتضی، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی توحیدی، ج۳، ص۱۱۸.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۰، ص۲۳۰.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۲۰۲.
- ↑ «و آنان که از یاوه رویگردانند» سوره مؤمنون، آیه ۳.
- ↑ «و چون (سخن) یاوه بشنوند از آن دوری می‌گزینند» سوره قصص، آیه ۵۵.
- ↑ ﴿لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا إِلَّا سَلَامًا وَلَهُمْ رِزْقُهُمْ فِيهَا بُكْرَةً وَعَشِيًّا﴾ «در آنجا هیچ سخن یاوه‌ای نمی‌شنوند؛ تنها درود می‌شنوند و در آن، پگاهان و در پایان روز روزی خود را دارند» سوره مریم، آیه ۶۲.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۲۰۲.