حضرت الیاس علیه السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۵۰

مقدمه

از پیامبران مرسل است که در قرآن کریم دو بار از او یاد شده است^[۱]. از حضرت الیاس و خضر (ع) به‌عنوان اوتادی یاد شده است که پیوسته اطراف حضرت مهدی (ع) هستند^[۲]. درباره حضرت الیاس (ع) بیان کرده‌اند که او از جمله زندگان است و از کسانی است که خداوند به سبب حکمتی که خود می‌داند، عمرشان را طولانی نموده است. بر طبق نظر عده‌ای از مفسّران -که در تفسیر آیاتی راجع به وی اظهار کرده‌اند- و تعدادی از روایات -که درباره او از اهل بیت (ع) رسیده است- آن حضرت زنده است و خداوند، عمر او را همچون خضر طولانی کرده و آن دو بزرگوار، هرسال در سرزمین عرفات و دیگر جاها باهم حضور پیدا می‌کنند^[۳].^[۴]

الیاس - الیا

در قرآن کریم، دو جا نام الیاس ذکر شده است: یکی در سوره انعام و دیگر در سوره صافات. در سوره انعام خدای تعالی فرموده است: «و زکریا و یحیی و عیسی و الیاس، همگی از شایستگان بودند»^[۵]. در سوره صافات می‌فرماید: «و الیاس از پیغمبران بود، هنگامی که به قوم خود گفت: چرا نمی‌ترسید؟ آیا بعل^[۶] را (به پرستش و خدایی) می‌خوانید و بهترین آفریدگار را وامی‌گذارید، آن خدایی که پروردگار شما و پروردگار پدران پیشین شماست. پس او را تکذیب کردند و (باید بدانند که) احضار می‌شوند (و کیفر تکذیب خود را خواهند دید) مگر بندگان با اخلاص خدا و نامش را میان آیندگان به جای گذاشتیم. سلام بر الیاس (یا الیاسیان) که ما نیکوکاران را چنین پاداش می‌دهیم، و او از بندگان مؤمن ما بود»^[۷]. اما درباره الیا در قرآن کریم ذکری نشده و بعید نیست الیا همان الیاس پیغمبر باشد، چنان که بسیاری احتمال داده‌اند. درباره الیاس نیز اختلاف است. ابن مسعود گفته است که الیاس همان ادریس پیغمبر است. وهب گفته که ذوالکفل است و ابن عباس گفته است که الیاس، نام خضر پیغمبر است و در جای دیگر از او نقل شده که الیاس یکی از پیغمبران بنی‌اسرائیل و از فرزندان هارون بن عمران، عموزاده یسع است و نسب او چنین است: الیاس بن یاسین بن فنحاص بن عیزار بن هارون بن عمران.

در احوالات آن حضرت گفته‌اند: وی پس از حزقیل مبعوث گردید؛ یعنی در هنگامی که پیش آمدهای ناگواری در بنی‌اسرائیل رخ می‌داد. طبرسی نقل کرده که گفته‌اند چون یوشع بن نون شام را فتح کرد، بنی‌اسرائیل را در آنجا سکونت داد و زمین‌های آنجا را میان ایشان تقسیم کرد و سبط الیاس را در بعلبک جای داد. خدای تعالی الیاس را به نبوت میان آنها مبعوث فرمود و پادشاه شهر دعوتش را پذیرفت، ولی همسرش او را وادار کرد تا از پیروی الیاس سرپیچی کند و به مخالفت با او قیام نماید. پس پادشاه از پیروی الیاس دست کشید و در صدد قتل آن حضرت بر آمد. الیاس به کوه‌ها و بیابان‌ها گریخت و به قولی یسع را به جای خود برای بنی‌اسرائیل منصوب کرد و خدای تعالی او را از میان آنها برد^[۸]. نظیر آن‌چه در بالا گفته شد، از قاموس الاعلام ترکی نقل شده که در آنجا گفته است: الیاس یکی از انبیای بنی‌اسرائیل و از اهالی بعلبک بود و ۹ قرن قبل از میلاد در زمان آخار (یا احاب) می‌زیست و بنی‌اسرائیل را به راه راست و ترک بت پرستی دعوت می‌کرد، ولی قوم او دعوتش را نمی‌پذیرفتند و آزارش می‌دادند و هر چه معجزه می‌آورد، انکار می‌کردند، از این رو بیشتر زمان‌ها را در صحراها و غارها به سر می‌برد. عاقبت یسع(ع) را در نبوت وارث خود قرار داد و در تاریخ ۸۸۰ پیش از میلاد به آسمان‌ها عروج کرد.

در پاره‌ای از روایات و تواریخ نقل است که الیاس هم چون خضر پیغبمر از آب حیات نوشید و همیشه زنده است و او موکل بر دریاهاست، چنان‌که خضر موکل بر خشکی است یا بالعکس. در حدیثی که از رسول خدا(ص) روایت شده که فرمود: خضر و الیاس هر ساله در هنگام حج یک دیگر را دیدار می‌کنند^[۹]. و در روایت دیگری نقل است که الیاس خدمت رسول خدا(ص) رسید و با آن حضرت ملاقات کرد، ولی برای هیچ یک از این سخنان سند معتبری به دست نیامد. کلینی در اصول کافی^[۱۰] و صفار در بصائر الدرجات دعاهایی نیز از الیاس و الیا نقل کرده‌اند که ائمه(ع) آن دعاها را می‌خوانده‌اند. ثعلبی در عرائس الفنون داستانی از مردی از اهل عسقلان نقل کرده که الیاس را در بیابان اردن دیده و سؤالاتی از او کرده و پاسخ‌هایی شنید که در مجموع بعید به نظر می‌رسد. از قصص الانبیاء راوندی^[۱۱] نیز در کتاب بحارالانوار داستانی درباره الیاس نقل شده که چون سندش به وهب بن منبه می‌رسد، خالی از اعتبارست؛ لذا از نقل آن خودداری شد.^[۱۲]

ولادت و نیاکان

پدر و مادر

نام و نسب

کنیه‌ها و القاب

فرزندان

شمایل و صفات ظاهری

صفات و ویژگی‌های شخصیتی

قوم و محل سکونت

قوم الیاس

سرگذشت تاریخی

نبوت و رسالت

امامت و ولایت

علم ویژه الهی

عصمت

فضایل و مناقب

سیره

اصحاب

مخالفان و دشمنان

رحلت و محل دفن

جستارهای وابسته

قوم الیاس

پرسش مستقیم

آیا حضرت الیاس هنگام ظهور امام مهدی در کنار او خواهد بود؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

↑ سوره انعام، ۸۵؛ سوره صافات، ۱۲۳.
↑ سفینة البحار، ماده قطب.
↑ عصر ظهور، علی کورانی، ترجمه عباس جلالی، ص ۲۸۹.
↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۱۷.
↑ ﴿وَزَكَرِيَّا وَيَحْيَى وَعِيسَى وَإِلْيَاسَ كُلٌّ مِنَ الصَّالِحِينَ﴾ «و زکریا و یحیی و عیسی و الیاس را (نیز)؛ آنان همه از شایستگان بودند» سوره انعام، آیه ۸۵.
↑ بعل نام بتی بوده که قوم الیاس آن را می‌پرستیده‌اند و برخی گفته‌اند که یک نام شهری در شام بوده که مردم آنجا بعل را می‌پرستیدند و شهر مزبور اکنون به بعلبک موسوم است.
↑ ﴿وَإِنَّ إِلْيَاسَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ * إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَلَا تَتَّقُونَ * أَتَدْعُونَ بَعْلًا وَتَذَرُونَ أَحْسَنَ الْخَالِقِينَ * اللَّهَ رَبَّكُمْ وَرَبَّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ * فَكَذَّبُوهُ فَإِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ * إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ * وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ * سَلَامٌ عَلَى إِلْ يَاسِينَ * إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ * إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِينَ﴾ «و نیز الیاس از پیامبران بود * و (یاد کن) آنگاه را که به قوم خود گفت: آیا پرهیزگاری نمی‌ورزید؟ * آیا (بت) بعل را (به پرستش) می‌خوانید و بهترین آفریدگاران را وا می‌نهید؟ * خداوند را که پروردگار شما و پروردگار نیاکان شماست؟ * پس او را دروغگو انگاشتند از این رو آنان را (در دوزخ) حاضر می‌گردانند * مگر بندگان ناب خداوند * و در میان آیندگان از وی (نامی نیکو) بر جای نهادیم * و درود بر ال یاسین * بدین‌گونه به نیکوکاران پاداش می‌دهیم * بی‌گمان او از بندگان مؤمن ما بود» سوره صافات، آیه ۱۲۳-۱۳۲.
↑ مجمع البیان، ج۸، ص۴۵۷.
↑ مجمع البیان، ج۸، ص۴۵۷.
↑ اصول کافی، ج۱، ص۲۴۲ - ۲۴۴ و ۲۴۷.
↑ بحارالانوار، ج۱۳، ص۳۹۳؛ راوندی، قصص الانبیاء، ص۲۴۴.
↑ رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیاء ص ۴۸۹.

[1] سوره انعام، ۸۵؛ سوره صافات، ۱۲۳.

[2] سفینة البحار، ماده قطب.

[3] عصر ظهور، علی کورانی، ترجمه عباس جلالی، ص ۲۸۹.

[4] تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۱۷.

[5] ﴿وَزَكَرِيَّا وَيَحْيَى وَعِيسَى وَإِلْيَاسَ كُلٌّ مِنَ الصَّالِحِينَ﴾ «و زکریا و یحیی و عیسی و الیاس را (نیز)؛ آنان همه از شایستگان بودند» سوره انعام، آیه ۸۵.

[6] بعل نام بتی بوده که قوم الیاس آن را می‌پرستیده‌اند و برخی گفته‌اند که یک نام شهری در شام بوده که مردم آنجا بعل را می‌پرستیدند و شهر مزبور اکنون به بعلبک موسوم است.

[7] ﴿وَإِنَّ إِلْيَاسَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ * إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَلَا تَتَّقُونَ * أَتَدْعُونَ بَعْلًا وَتَذَرُونَ أَحْسَنَ الْخَالِقِينَ * اللَّهَ رَبَّكُمْ وَرَبَّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ * فَكَذَّبُوهُ فَإِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ * إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ * وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ * سَلَامٌ عَلَى إِلْ يَاسِينَ * إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ * إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِينَ﴾ «و نیز الیاس از پیامبران بود * و (یاد کن) آنگاه را که به قوم خود گفت: آیا پرهیزگاری نمی‌ورزید؟ * آیا (بت) بعل را (به پرستش) می‌خوانید و بهترین آفریدگاران را وا می‌نهید؟ * خداوند را که پروردگار شما و پروردگار نیاکان شماست؟ * پس او را دروغگو انگاشتند از این رو آنان را (در دوزخ) حاضر می‌گردانند * مگر بندگان ناب خداوند * و در میان آیندگان از وی (نامی نیکو) بر جای نهادیم * و درود بر ال یاسین * بدین‌گونه به نیکوکاران پاداش می‌دهیم * بی‌گمان او از بندگان مؤمن ما بود» سوره صافات، آیه ۱۲۳-۱۳۲.

[8] مجمع البیان، ج۸، ص۴۵۷.

[9] مجمع البیان، ج۸، ص۴۵۷.

[10] اصول کافی، ج۱، ص۲۴۲ - ۲۴۴ و ۲۴۷.

[11] بحارالانوار، ج۱۳، ص۳۹۳؛ راوندی، قصص الانبیاء، ص۲۴۴.

[12] رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیاء ص ۴۸۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 == مقدمه ==
 از [[پیامبران]] مرسل است که در [[قرآن کریم]] دو بار از او یاد شده است<ref>سوره انعام، ۸۵؛ سوره صافات، ۱۲۳. </ref>. از [[حضرت الیاس]] و [[خضر]] {{عم}} به‌عنوان اوتادی یاد شده است که پیوسته اطراف [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} هستند<ref>سفینة البحار، ماده قطب. </ref>. درباره [[حضرت الیاس]] {{ع}} بیان کرده‌اند که او از جمله زندگان است و از کسانی است که [[خداوند]] به سبب حکمتی که خود می‌داند، عمرشان را طولانی نموده است. بر طبق نظر عده‌ای از [[مفسّران]] -که در [[تفسیر]] آیاتی راجع به وی اظهار کرده‌اند- و تعدادی از [[روایات]] -که درباره او از [[اهل بیت]] {{عم}} رسیده است- آن حضرت زنده است و خداوند، [[عمر]] او را همچون خضر طولانی کرده و آن دو بزرگوار، هرسال در [[سرزمین عرفات]] و دیگر جاها باهم حضور پیدا می‌کنند<ref>عصر ظهور، علی کورانی، ترجمه عباس جلالی، ص ۲۸۹. </ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۱۷.</ref>
+==الیاس - الیا==
+در [[قرآن کریم]]، دو جا نام [[الیاس]] ذکر شده است: یکی در [[سوره انعام]] و دیگر در [[سوره صافات]].
+در سوره انعام [[خدای تعالی]] فرموده است: «و [[زکریا]] و [[یحیی]] و [[عیسی]] و الیاس، همگی از [[شایستگان]] بودند»<ref>{{متن قرآن|وَزَكَرِيَّا وَيَحْيَى وَعِيسَى وَإِلْيَاسَ كُلٌّ مِنَ الصَّالِحِينَ}} «و زکریا و یحیی و عیسی و الیاس را (نیز)؛ آنان همه از شایستگان بودند» سوره انعام، آیه ۸۵.</ref>.
+در سوره صافات می‌فرماید: «و الیاس از [[پیغمبران]] بود، هنگامی که به [[قوم]] خود گفت: چرا نمی‌ترسید؟ آیا بعل<ref>بعل نام بتی بوده که قوم الیاس آن را می‌پرستیده‌اند و برخی گفته‌اند که یک نام شهری در شام بوده که مردم آنجا بعل را می‌پرستیدند و شهر مزبور اکنون به بعلبک موسوم است.</ref> را (به [[پرستش]] و خدایی) می‌خوانید و بهترین [[آفریدگار]] را وامی‌گذارید، آن خدایی که [[پروردگار]] شما و پروردگار [[پدران]] پیشین شماست. پس او را [[تکذیب]] کردند و (باید بدانند که) احضار می‌شوند (و [[کیفر]] تکذیب خود را خواهند دید) مگر [[بندگان]] با [[اخلاص]] [[خدا]] و نامش را میان آیندگان به جای گذاشتیم. [[سلام]] بر الیاس (یا الیاسیان) که ما [[نیکوکاران]] را چنین [[پاداش]] می‌دهیم، و او از بندگان [[مؤمن]] ما بود»<ref>{{متن قرآن|وَإِنَّ إِلْيَاسَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ * إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَلَا تَتَّقُونَ * أَتَدْعُونَ بَعْلًا وَتَذَرُونَ أَحْسَنَ الْخَالِقِينَ * اللَّهَ رَبَّكُمْ وَرَبَّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ * فَكَذَّبُوهُ فَإِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ * إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ * وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ * سَلَامٌ عَلَى إِلْ يَاسِينَ * إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ * إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِينَ}} «و نیز الیاس از پیامبران بود * و (یاد کن) آنگاه را که به قوم خود گفت: آیا پرهیزگاری نمی‌ورزید؟ * آیا (بت) بعل را (به پرستش) می‌خوانید و بهترین آفریدگاران را وا می‌نهید؟ * خداوند را که پروردگار شما و پروردگار نیاکان شماست؟ * پس او را دروغگو انگاشتند از این رو آنان را (در دوزخ) حاضر می‌گردانند * مگر بندگان ناب خداوند * و در میان آیندگان از وی (نامی نیکو) بر جای نهادیم * و درود بر ال یاسین * بدین‌گونه به نیکوکاران پاداش می‌دهیم * بی‌گمان او از بندگان مؤمن ما بود» سوره صافات، آیه ۱۲۳-۱۳۲.</ref>.
+اما درباره الیا در [[قرآن کریم]] ذکری نشده و بعید نیست الیا همان [[الیاس]] [[پیغمبر]] باشد، چنان که بسیاری احتمال داده‌اند.
+درباره الیاس نیز [[اختلاف]] است. [[ابن مسعود]] گفته است که الیاس همان [[ادریس]] پیغمبر است.
+وهب گفته که [[ذوالکفل]] است و [[ابن عباس]] گفته است که الیاس، نام [[خضر]] پیغمبر است و در جای دیگر از او نقل شده که الیاس یکی از [[پیغمبران]] [[بنی‌اسرائیل]] و از [[فرزندان]] [[هارون]] بن [[عمران]]، عموزاده [[یسع]] است و [[نسب]] او چنین است: [[الیاس بن یاسین بن فنحاص بن عیزار بن هارون بن عمران]].
+در احوالات آن حضرت گفته‌اند: وی پس از [[حزقیل]] [[مبعوث]] گردید؛ یعنی در هنگامی که پیش آمدهای [[ناگواری]] در بنی‌اسرائیل رخ می‌داد. [[طبرسی]] نقل کرده که گفته‌اند چون [[یوشع بن نون]] [[شام]] را فتح کرد، بنی‌اسرائیل را در آنجا سکونت داد و زمین‌های آنجا را میان ایشان تقسیم کرد و [[سبط]] الیاس را در بعلبک جای داد. [[خدای تعالی]] الیاس را به [[نبوت]] میان آنها مبعوث فرمود و [[پادشاه]] [[شهر]] دعوتش را پذیرفت، ولی همسرش او را وادار کرد تا از [[پیروی]] الیاس [[سرپیچی]] کند و به [[مخالفت]] با او [[قیام]] نماید. پس پادشاه از پیروی الیاس دست کشید و در صدد [[قتل]] آن حضرت بر آمد. الیاس به کوه‌ها و بیابان‌ها گریخت و به قولی یسع را به جای خود برای بنی‌اسرائیل [[منصوب]] کرد و خدای تعالی او را از میان آنها برد<ref>مجمع البیان، ج۸، ص۴۵۷.</ref>.
+نظیر آن‌چه در بالا گفته شد، از قاموس الاعلام [[ترکی]] نقل شده که در آنجا گفته است: الیاس یکی از [[انبیای بنی‌اسرائیل]] و از اهالی بعلبک بود و ۹ [[قرن]] قبل از میلاد در [[زمان]] آخار (یا احاب) می‌زیست و بنی‌اسرائیل را به [[راه راست]] و ترک [[بت پرستی]] [[دعوت]] می‌کرد، ولی [[قوم]] او دعوتش را نمی‌پذیرفتند و آزارش می‌دادند و هر چه [[معجزه]] می‌آورد، [[انکار]] می‌کردند، از این رو بیشتر زمان‌ها را در صحراها و غارها به سر می‌برد. [[عاقبت]] [[یسع]]{{ع}} را در [[نبوت]] [[وارث]] خود قرار داد و در [[تاریخ]] ۸۸۰ پیش از میلاد به [[آسمان‌ها]] [[عروج]] کرد.
+در پاره‌ای از [[روایات]] و [[تواریخ]] نقل است که [[الیاس]] هم چون [[خضر]] پیغبمر از [[آب حیات]] نوشید و همیشه زنده است و او [[موکل]] بر دریاهاست، چنان‌که خضر موکل بر خشکی است یا بالعکس. در [[حدیثی]] که از [[رسول خدا]]{{صل}} [[روایت]] شده که فرمود: خضر و الیاس هر ساله در هنگام [[حج]] یک دیگر را [[دیدار]] می‌کنند<ref>مجمع البیان، ج۸، ص۴۵۷.</ref>. و در روایت دیگری نقل است که الیاس [[خدمت]] رسول خدا{{صل}} رسید و با آن حضرت [[ملاقات]] کرد، ولی برای هیچ یک از این سخنان سند معتبری به دست نیامد.
+[[کلینی]] در [[اصول کافی]]<ref>اصول کافی، ج۱، ص۲۴۲ - ۲۴۴ و ۲۴۷.</ref> و صفار در [[بصائر الدرجات]] دعاهایی نیز از الیاس و الیا نقل کرده‌اند که [[ائمه]]{{عم}} آن [[دعاها]] را می‌خوانده‌اند. [[ثعلبی]] در عرائس الفنون داستانی از مردی از [[اهل]] [[عسقلان]] نقل کرده که الیاس را در بیابان [[اردن]] دیده و سؤالاتی از او کرده و پاسخ‌هایی شنید که در مجموع بعید به نظر می‌رسد.
+از [[قصص]] الانبیاء راوندی<ref>بحارالانوار، ج۱۳، ص۳۹۳؛ راوندی، قصص الانبیاء، ص۲۴۴.</ref> نیز در کتاب [[بحارالانوار]] داستانی درباره الیاس نقل شده که چون سندش به [[وهب بن منبه]] می‌رسد، خالی از اعتبارست؛ لذا از نقل آن خودداری شد.<ref>[[سید هاشم رسولی محلاتی|رسولی محلاتی، سید هاشم]]، [[تاریخ انبیاء (کتاب)|تاریخ انبیاء]] ص ۴۸۹.</ref>
 == ولادت و نیاکان ==
 == پدر و مادر ==
 == نام و نسب ==

v t e نبوت شناسی
باورها	ختم نبوت • وحی • معجزه • اولو العزم • علم غیب • عصمت • نبوت عامه • نبوت خاصه
آیین‌ها	آيين حنيف • اسلام • یهود • مسیحیت
پیامبران	محمد(ص) • نوح • ابراهیم • موسی • عیسی• آدم • اسماعیل • شعيب • صالح • الیاس • ادریس • یونس • یوسف • یعقوب • شیث • زکریا • یحییٰ • اسحاق • داوود • ایوب • لوط • هود • عزیر • سلیمان • جرجیس • ذو النون • الیسع
کتاب‌ها	قرآن • تورات • انجیل • زبور • صحف
مدعیان نبوت	مسیلمه کذاب • سجاح دختر حارث • طلیحة بن خویلد • حارث بن سعید کذاب • علی‌محمد شیرازی • غلام احمد قادیانی
مرتبط	امامت • سوره انبیاء • سهو النبی • ترک اولی • تنزیه الانبیاء • النور المبین فی قصص الانبیاء و المرسلین