بحث:وظیفه مسلمانان درباره اطاعت و نصرت امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
[[پرونده:152003.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[محمود اباذری]]]] | [[پرونده:152003.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[محمود اباذری]]]] | ||
::::::حجت الاسلام و المسلمین'''[[محمود اباذری]]'''، در کتاب ''«[[سیمای ماه دوازدهم در سی جزء قرآن (کتاب)|سیمای ماه دوازدهم در سی جزء قرآن]]»'' در این‌باره گفته است: | ::::::حجت الاسلام و المسلمین'''[[محمود اباذری]]'''، در کتاب ''«[[سیمای ماه دوازدهم در سی جزء قرآن (کتاب)|سیمای ماه دوازدهم در سی جزء قرآن]]»'' در این‌باره گفته است: | ||
::::::«{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید، چون در چیزی با هم به ستیز برخاستید آن را به خداوند و پیامبر بازبرید که این بهتر و بازگشت آن نیکوتر است» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref>. | ::::::«{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید، چون در چیزی با هم به ستیز برخاستید آن را به خداوند و پیامبر بازبرید که این بهتر و بازگشت آن نیکوتر است» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref>. [[جابر بن عبد الله انصاری]] گوید: نگامی که [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} نازل گردید، [[خدمت]] [[حضرت رسول]]{{صل}} عرض کردم: ما [[خدا]] و [[رسول]] را شناختیم و اکنون می‌‌خواهیم بدانیم این اولوا الامر که [[طاعت]] آنان با [[طاعت]] [[خدا]] و [[رسول]] قرین شده، کدام افراد هستند؟ فرمود: "این افراد خلفای من هستند. ای [[جابر]]! اینان [[پیشوایان]] [[مسلمین]] می‌‌باشند که پس از من خواهند آمد، اول آنها [[علی بن ابی طالب]] است،... پس از اینها همنام و [[صاحب]] [[کنیه]] من که [[حجت]] [[پروردگار]] و نشانه او در [[زمین]] است... از [[شیعیان]] و [[پیروان]] و [[دوستان]] خود [[غیبت]] خواهد کرد، و جز افرادی که در [[ایمان]] [[امتحان]] داده باشند، کسی در [[امامت]] او [[باقی]] نخواهد ماند؛ به خداوندی که مرا به [[راستی]] برانگیخته، [[شیعیان]] از [[غیبت]] او استفاده خواهند کرد و از تابش [[انوار]] او [[مستفیض]] خواهند شد، همانطور که از [[خورشید]] [[بهره]] می‌‌برند حتی اگر در زیر [[ابر]] باشد"<ref>{{متن حدیث|جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِيَّ يَقُولُ لَمَّا أَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى نَبِيِّهِ مُحَمَّدٍ{{صل}}:}} {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} {{متن حدیث|قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ عَرَفْنَا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَمَنْ أُولُو الْأَمْرِ الَّذِينَ قَرَنَ اللَّهُ طَاعَتَهُمْ بِطَاعَتِكَ فَقَالَ{{ع}} هُمْ خُلَفَائِي يَا جَابِرُ وَ أَئِمَّةُ الْمُسْلِمِينَ مِنْ بَعْدِي أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ثُمَّ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ ثُمَّ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ الْمَعْرُوفُ فِي التَّوْرَاةِ بِالْبَاقِرِ وَ سَتُدْرِكُهُ يَا جَابِرُ فَإِذَا لَقِيتَهُ فَأَقْرِئْهُ مِنِّي السَّلَامَ ثُمَّ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ ثُمَّ عَلِيُّ بْنُ مُوسَى ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ ثُمَّ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ ثُمَّ سَمِيِّي وَ كَنِيِّي حُجَّةُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ وَ بَقِيَّتُهُ فِي عِبَادِهِ ابْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ ذَاكَ الَّذِي يَفْتَحُ اللَّهُ تَعَالَى ذِكْرُهُ عَلَى يَدَيْهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا ذَاكَ الَّذِي يَغِيبُ عَنْ شِيعَتِهِ وَ أَوْلِيَائِهِ غَيْبَةً لَا يَثْبُتُ فِيهَا عَلَى الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ إِلَّا مَنِ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِيمَانِ قَالَ جَابِرٌ فَقُلْتُ لَهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَهَلْ يَقَعُ لِشِيعَتِهِ الِانْتِفَاعُ بِهِ فِي غَيْبَتِهِ فَقَالَ{{ع}} إِي وَ الَّذِي بَعَثَنِي بِالنُّبُوَّةِ إِنَّهُمْ يَسْتَضِيئُونَ بِنُورِهِ وَ يَنْتَفِعُونَ بِوَلَايَتِهِ فِي غَيْبَتِهِ كَانْتِفَاعِ النَّاسِ بِالشَّمْسِ وَ إِنْ تَجَلَّلَهَا سَحَابٌ}}؛ (شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۲۵۳، باب۲۳، ح۳).</ref>. [[امام صادق]] در پاسخ این سؤال که چرا نام [[اهل بیت در قرآن]] نیست فرمودند: (خلاصه [[روایت]]) بر [[رسول خدا]] [[حکم]] [[نماز]] نازل شد، اما در [[قرآن]] به این مطلب که چه نمازی سه رکعتی یا چهار رکعتی است تصریح نشد و این [[رسول الله]] بود (طبق [[فرمان]] إلهی در [[آیه]] ۴۴ سوره نحل) که [[نماز]] را [[تفسیر]] کرد و همین طور [[زکات]] بر [[رسول خدا]] نازل شد، اما این مطلب که از هرچهل درهم یک درهمِ آن [[زکات]] است در [[قرآن]] نام برده نشده است و [[رسول خدا]] آن را برای [[مردم]] [[تفسیر]] نمود و [[حج]] نیز نازل شد، اما در [[قرآن]] نگفت هفت شوط [[طواف]] کنید و [[رسول خدا]] آن را [[تفسیر]] نمود. در مورد إمامت و [[ولایت]] هم همین طور است؛ اصلِ إمامت در [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} بیان شد و [[حضرت رسول]] مصادیق و جزئیات {{متن قرآن|أُولِي الْأَمْرِ}} را در [[حدیث غدیر]]، [[ثقلین]]، [[منزلت]] و... بیان نموده است<ref>{{متن حدیث| عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}... فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ النَّاسَ يَقُولُونَ فَمَا لَهُ لَمْ يُسَمِّ عَلِيّاً وَ أَهْلَ بَيْتِهِ{{عم}} فِي كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ فَقَالَ قُولُوا لَهُمْ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} نَزَلَتْ عَلَيْهِ الصَّلَاةُ وَ لَمْ يُسَمِّ اللَّهُ لَهُمْ ثَلَاثاً وَ لَا أَرْبَعاً حَتَّى كَانَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} هُوَ الَّذِي فَسَّرَ ذَلِكَ لَهُمْ وَ نَزَلَتْ عَلَيْهِ الزَّكَاةُ وَ لَمْ يُسَمِّ لَهُمْ مِنْ كُلِّ أَرْبَعِينَ دِرْهَماً دِرْهَمٌ حَتَّى كَانَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} هُوَ الَّذِي فَسَّرَ ذَلِكَ لَهُمْ وَ نَزَلَ الْحَجُّ فَلَمْ يَقُلْ لَهُمْ طُوفُوا أُسْبُوعاً حَتَّى كَانَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} هُوَ الَّذِي فَسَّرَ ذَلِكَ لَهُمْ وَ نَزَلَتْ}} {{متن قرآن|أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} {{متن حدیث|وَ نَزَلَتْ فِي عَلِيٍّ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} فِي عَلِيٍّ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ وَ قَالَ{{صل}} أُوصِيكُمْ بِكِتَابِ اللَّهِ وَ أَهْلِ بَيْتِي...}}؛ (محمد کلینی، کافی، ج۱، کتاب الحجه، باب ما نص الله و رسوله...ص۲۸۶، ح۱؛ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ذیل آیه ۵۹ سوره نساء).</ref>. | ||
::::::'''نکته‌ها''' | ::::::'''نکته‌ها''' | ||
:::::#[[اطاعت]] از [[خداوند]] فقط در پرتو [[اطاعت]] از رسولش و [[جانشینان]] [[الهی]] [[رسول]] امکان پذیر است {{متن قرآن|مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ}}<ref>«هر که از پیامبر فرمانبرداری کند بی‌گمان از خداوند فرمان برده است» سوره نساء، آیه ۸۰.</ref>. | :::::#[[اطاعت]] از [[خداوند]] فقط در پرتو [[اطاعت]] از رسولش و [[جانشینان]] [[الهی]] [[رسول]] امکان پذیر است {{متن قرآن|مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ}}<ref>«هر که از پیامبر فرمانبرداری کند بی‌گمان از خداوند فرمان برده است» سوره نساء، آیه ۸۰.</ref>. | ||
نسخهٔ ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۲:۴۰
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین اباذری؛ |
|---|
|
| ۲. آیت‌‌الله فاضل همدانی؛ |
|---|
|
| ۳. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
|---|
|
پاسخ اجمالی
ضرورت اطاعت از امام زمان(ع)
- امام زمان (ع) احیا کنندۀ آموزه‌های نورانی قرآن و معارف پیامبر اکرم و ائمه هدی (ع) است[۱۹] و رهاورد ایشان همان اسلام ناب و معارف والای پیامبر اسلام (ص) است و اگر چه ایشان غایب هستند ولی اراده و فرمانشان در میان همۀ خلایق جاری است؛ بنابراین، دستورات حضرت را باید شناخت و فرمان‌هایش را اطاعت کرد[۲۰] چرا که بزرگ‌ترین مشکلی که در طول تاریخ زندگانی امامان (ع) دیده میشود آن است که با وجود محبت به آنها، مردم عملاً از آنها حرف شنوی نداشتند؛ این در حالی است که اگر انسان‌ها خواستار ظهور امام هستند، باید آمادگی عملی و اطاعت پذیری از ایشان را داشته باشند تا رضایت خدای متعال جلب شده و اذن ظهور فرماید[۲۱]، به همین خاطر امام صادق (ع) میفرماید[۲۲]: «خوشا به حال دوستان قائم ما که در غیبتش ظهور او را انتظار می‌کشند و در ظهورش از او اطاعت میکنند»[۲۳].
اطاعت از امامان در آیات و روایات
- قرآن کریم در کنار اطاعت خدا و پیامبر، به اطاعت از اولی الأمر فرمان میدهد[۲۴]: ﴿ْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَ أَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَ أُوْلىِ الْأَمْرِ مِنكم﴾[۲۵] اولی الامر به ائمه اهل بیت (ع) تفسیر شده[۲۶] و اطاعت از امام یک فریضه و بزرگداشت امامت[۲۷] از مهم‌ترین ویژگی‌های منتظران شمرده شده است[۲۸]. رسول اکرم (ص) فرمودند: «به فرمانبرداری از امامان خود تمسّک جویید و با آنان مخالفت نکنید، چرا که اطاعت آنان اطاعت خداست»[۲۹]، امام باقر (ع) هم می‌‌فرمایند: «اساس دین اسلام و کلید همه خزائن رحمت و فضل کبریایی و نیز وسیله معرفت اشیا و فلاح و رستگاری و ایمن بودن از سخط و غضب ساحت کبریایی، بر اطاعت امام مفترض الطاعه استوار خواهد بود، پس از این که او را شناخته و به ولایت عامه او معتقد باشد»[۳۰]. در زیارت جامعۀ کبیره هم می‌خوانیم: «من أطاعکم فقد أطاع اللّه»[۳۱]. بنابراین معیار اطاعت الهی، اطاعت از اهل بیت و امامان است[۳۲]. چون ایشان تسلیم محضِ اوامر و نواهی الهی، بدون خطا و اشتباه‌اند و به مقامی رسیده‌اند که امر و نهی آنها عین امر و نهی الهی است[۳۳].
راه‌های اطاعت از امام زمان(ع)
- برای اطاعت و نصرت امام زمان (ع) راه‌هایی وجود دارد:
- آشنایی با قرآن و آموزه‌های آن به همراه شناخت سیره و معالم اهل بیت (ع)، تا بتوان بدین وسیله آمادگی حضور در محضر امام زمان (ع) را پیدا کرد[۳۴]. چون پیروی از پیشوایان معصوم (ع) در گرو شناخت آموزه‌های دینی و رفتار دین‌مدارانه است و رفتار هر کسی رهاورد آگاهی و نوع بینش اوست و آنچه شخص پیرو را به امام (ع) پیوند میدهد، ایمان و بصیرت برخاسته از آموزه‌های دینی است که زمینه‌ساز الگوپذیری می‌گردد[۳۵]، به گونه‌ای که فرد ارادۀ امام را بر ارادۀ خود مقدَّم میدارد و در برابر امام تسلیم و خاضع است[۳۶] و اطاعت او از امام، از فرمانبرداری کنیز در برابر مولایش بیشتر است[۳۷].
- پیروی از دستورات و فرمایشات امامان پیشین (ع): از آنجایی که همۀ امامان (ع) نور یگانه‌ای هستند، دستورات و فرموده‌های ایشان نیز یک هدف را دنبال می‌کند؛ بنابراین، در زمانی که یکی از آنها در دسترس نیست، فرامین امامان دیگر چراغ راه هدایت است[۳۸] و هر کس به آنها تمسک جوید، به خدا تمسک جسته است[۳۹]. خدا به پیامبرش دستور میدهد: ﴿قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونىِ يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ﴾[۴۰] بر اساس این آیه، اطاعت از دستورات اهل بیت (ع) بیانگر محبت به آنان است و محبت زمینه ساز اطاعت بوده و سختی‌های مسیر بندگی را هموار می‌‌سازد[۴۱]. بنابراین، اگر کسی در اعتقادات، عبادات و بندگی و صفات، مانند آن بزرگواران عمل کند نسبت به خداوند متعال نیز مطیع و تابع خواهد بود[۴۲].
- مراجعه به نایبان خاص در زمان غیبت صغری و نایبان عام در زمان غیبت کبری: به این معنا که پیوند امام (ع) در زمان غیبت با مردم به طور کلی قطع و گسسته نشده است؛ زیرا در هر دو غیبت، امر سفارت و نیابت وجود داشته و دارد و از طریق نایبان، پیوند امام با مردم برقرار بوده و هست؛ در زمان غیبت صغری نیابت نایبان خاص بوده و در زمان غیبت کبری نیابت نایبان عام، که همان اطاعت فقهاء جامع‌الشرایط است[۴۳]. همانطور که حضرت می‌‌فرمایند[۴۴]: «اما حوادثی که پیش میآید به راویان حدیث ما مراجعه کنید زیرا آنها حجت و نمایندگان من هستند بر شما و من حجت خدا بر آنها»[۴۵].
نصرت و یاری امام زمان(ع)
- دربارۀ اهمیت نصرت و یاری امام نیز در روایات و زیارات تذکر داده شده است[۴۶] چون نصرت ائمه (ع) تقویت راه آنهاست که راه خدا و رسول خداست و تجلی نصرت خداوند در یاری دین خداست[۴۷]. بنابراین، نصرت ائمه (ع) بر هر فرد به قدر توان و امکانات واجب است[۴۸]، به ویژه در جهت تقویت حکومت حضرت مهدی (ع) که امام صادق (ع) میفرماید: «نه تنها اعتقاد به امام زمان (ع) واجب است بلکه خداوند یاری حضرت را در زمان غیبت واجب گردانیده است»[۴۹] و یاری حضرت در دوران غیبت در سه مرحله صورت می‌‌گیرد:
- مرحله اول: شکر قلبی نعمت که همان معرفت صحیح حضرت است؛
- مرحله دوم: شکر زبانی نعمت که امام را به دیگران معرفی مینماید؛
- مرحله سوم: شکر عملی نعمت که فرد به اصلاح اعمال خود می‌‌پردازد[۵۰].
- برای منتظران حقیقی، فرقی بین غیبت و ظهور امام زمان(ع) نیست[۵۱] و در زمان ظهور نیز امام را بر دو گونه نصرت می‌‌دهند:
- نصرت مادی: بذل جان برای حفظ جان امام؛ مانند اینکه در معرکۀ جنگ از وجود امام دفاع کنیم[۵۲]؛ یا بذل مال در راه نصرت امام؛ مانند کمک مالی برای برطرف شدن گرفتاری شیعیان[۵۳].
- نصرت معنوی: این نصرت، بالاتر از نصرت مادی است؛ مثل اینکه واسطۀ نشر معارف ائمه (ع) بشویم[۵۴].
نتیجه گیری
- بنابراین بر اساس آیه اولی الامر اطاعت از ائمه (ع)، اطاعت از خداست و اطاعت از امام زمان (ع) که احیا کنندۀ آموزه‌های نورانی قرآن و معارف پیامبر اکرم و ائمه هدی (ع) است؛ واجب بوده و وظیفۀ اصلی انسان منتظِر در اطاعت امام منتظَر(ع)، عبارت است از شناخت آموزه‌های قرآنی، فراگیری گفتار، رفتار و سیره اهل بیت (ع) و نیز، مراجعه به نایبان عام یعنی، محدثان و فقهای جامع الشرایط.
پاسخ تفصیلی
ضرورت اطاعت از امام زمان(ع)
- امام زمان (ع) احیا کنندۀ آموزه‌های نورانی قرآن و معارف پیامبر اکرم و ائمه هدی (ع) است و رهاورد ایشان همان اسلام ناب و معارف والای پیامبر اسلام (ص) است که از خزائن الهی دریافت کرده است. به همین دلیل، راه امام عصر (ع) جز راه قرآن و عترت نیست پس، اگر چه ایشان غایب هستند، ولی اراده و فرمانشان در میان همۀ خلایق جاری است؛ بنابراین، دستورات حضرت را باید شناخت و فرمان‌هایش را اطاعت کرد[۵۵]. لذا کسی که او را نشناسد و از امام شایسته و بر حق تبعیت نکند، به گمراهی خواهد افتاد. امام صادق (ع) میفرماید[۵۶]: «امام خودت را بشناس که اگر او را شناختی بر تو زیان نرساند که این امر (ظهور) پیش بیاید یا تأخیر بیفتد»[۵۷].
- باید توجه داشت بزرگ‌ترین مشکلی که در طول تاریخ زندگانی امامان (ع) دیده میشود آن است که با وجود محبت به آنها، مردم عملاً از آنها حرف شنوی نداشتند؛ این در حالی است که اگر انسان‌ها خواستار ظهور امام هستند، باید آمادگی عملی و اطاعت پذیری از ایشان را داشته باشند تا رضایت خدای متعال جلب شده و اذن ظهور فرماید[۵۸]. در سخنی از امام باقر (ع) می‌خوانیم: «اساس دین اسلام و کلید همۀ خزائن رحمت و فضل کبریایی و نیز وسیلۀ معرفت اشیا و فلاح و رستگاری و ایمن بودن از سخط و غضب ساحت کبریایی، بر اطاعت امام مفترض الطاعه استوار خواهد بود، پس از این که او را شناخته و به ولایت عامه او معتقد باشد»[۵۹]. خداوند نیز حتماً اگر این آمادگی را که نشانۀ صداقت در درخواست فرج است مشاهده کند، امر ظهور را نزدیک میفرماید[۶۰].
- یاران مهدی (ع)، باید چون بندگان از او فرمان ببرند؛ و در انجام دستور از او پیشی نگیرند چنانچه پیامبر اسلام (ص) فرمودند: «تلاش‌گر و کوشا در پیروی از اویند»[۶۱]. یاران امام به خاطر عشق و علاقۀ قلبی به حضرت مهدی (ع) فرمانبر او هستند و مثل پروانه، به دور شمع وجودش در گردشند. جاذبۀ سازنده و پر قدرتش آنان را مجذوب کرده است. حضرت را بیش از حد دوست می‌دارند و پیروی از او را بدون قید و شرط بر خود لازم می‌شمارند. امام حسن عسکری (ع) در سخنانی در آخرین روزهای عمر خود به فرزندش فرمود که یاران مخلص مهدی (ع) اینگونه هستند: «دلهایشان از آلودگی نفاق و پلیدی شقایق پاکیزه، به فرمان‌های الهی فروتنند و دلهایشان از کینه و دشمنی پیراسته، رخسارشان برای پذیرش حق آماده است و سیمای‌شان با نور فضل و کمال آراسته، آیین حق را می‌پرستند و از اهل حق پیروی میکنند[۶۲]»[۶۳].
- بنابراین، ولایت‌مداری و پیروی در برابر امر امام از مهم‌ترین ویژگی منتظران و اصحاب آن حضرت است. از‌این‌رو، کسی‌که این ویژگی مهم را دارد دارای پاداش بسیاری است. امام علی بن الحسین (ع) میفرماید[۶۴]: «هر کس در زمان غیبت قائم (ع) بر دوستی و ولایت‌پذیری ما ثابت‌قدم بماند، خدای عزوجل به او پاداش هزار شهید بدر و اُحد میدهد»[۶۵] و امام صادق (ع) نیز میفرماید[۶۶]: «خوشا به حال دوستان قائم ما که در غیبتش ظهور او را انتظار می‌کشند و در ظهورش از او اطاعت میکنند»[۶۷].
اطاعت از امامان در آیات و روایات
- قرآن کریم در کنار اطاعت خدا و پیامبر، به اطاعت از اولی الأمر فرمان میدهد: ﴿ْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَ أَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَ أُوْلىِ الْأَمْرِ مِنكمُْ﴾[۶۸] اولو الامر به علی بن ابی طالب و ائمه اهل بیت (ع) تفسیر شده است[۶۹]. اطاعت از امام، یک فریضه و بزرگداشت امامت شمرده شده است[۷۰]: «"و الطّاعة تعظیما للإمامة"»[۷۱] و از مهم‌ترین ویژگی منتظران است[۷۲]. پیامبرخدا (ص) نیز فرموده است: «به فرمانبرداری از امامان خود تمسّک جویید و با آنان مخالفت نکنید، چرا که اطاعت آنان اطاعت خداست»[۷۳]. در زیارت جامعۀ کبیره هم می‌خوانیم: «"من أطاعکم فقد أطاع اللّه و من عصاکم فقد عصی اللّه"»[۷۴] و اینگونه است که اطاعت از اهل بیت و امامان، با اطاعت الهی پیوند خورده است و معیار اطاعت الهی، پیروی از این خاندان است. این اطاعت، گاهی نیز با تعبیر عمل به سخنان و اخذ به قول بیان شده است، یا تسلیم امر بودن. امام رضا (ع) در معرفی اوصاف شیعه فرمودند: «شیعیان ما آنانند که تسلیم امر ما باشند، به گفتۀ ما عمل کنند، با دشمنانمان مخالف باشند، پس هر که چنین نباشد از ما نیست»[۷۵]. امیرالمؤمنین (ع) در خطبۀ جهادیّۀ خویش، ضمن شکایت از سستی و کوتاهی همراهانش در نبرد با دشمن و ردّ این اتّهام که می‌گفتند: علی مرد شجاعی است، لکن دانش جنگ ندارد، از سابقۀ بیش از چهل ساله خویش در حضور در میدان‌های رزم و جنگاوری یاد می‌کند و می‌فرمود: «از کسی که اطاعت نکنند، رأیی ندارد»[۷۶]، یعنی اشکال در فرماندهی و پیشوایی او نیست، بلکه در عدم فرمانبری و پیروی مردم است[۷۷].
- امامان معصوم به دلیل دارا بودن ویژگی‌هایی چون سر سپردگی و تسلیم محض نسبت به اوامر و نواهی الهی، پاکی و پیراستگی از هرگونه خطا و اشتباه و فانی شدن در اراده و خواست خداوند به مقامی رسیده‌اند که امر و نهی آنها عین امر و نهی الهی است. به همین دلیل، کسی که از آنها پیروی کند دقیقا مانند این است که از خدا پیروی کرده است و کسی که با آنها مخالفت کند، دقیقا مانند این است که با خدا مخالفت کرده است[۷۸].
راه‌های اطاعت از امام زمان(ع)
- حال سؤال این است چگونه اوامر و دستورات امام زمان (ع) را در زمان غیبت ایشان بدانیم و به آنها عمل کنیم؟ در جواب این سؤال باید گفت:
- آشنایی با قرآن و آموزه‌های آن به همراه شناخت سیره و معالم اهل بیت (ع)، تا بتوان بدین وسیله آمادگی حضور در محضر امام زمان (ع) را پیدا کرد[۷۹]. چون پیروی از پیشوایان معصوم (ع) در گرو شناخت آموزه‌های دینی و رفتار دین‌مدارانه است و رفتار هر کسی رهاورد آگاهی و نوع بینش اوست و آنچه شخص پیرو را به امام (ع) پیوند میدهد، ایمان و بصیرت برخاسته از آموزه‌های دینی است که زمینه‌ساز الگوپذیری می‌گردد[۸۰]، به گونه‌ای که فرد ارادۀ امام بر ارادۀ خود مقدَّم میدارد و در برابر امام تسلیم و خاضع است[۸۱] و اطاعت او از امام، از فرمانبرداری کنیز در برابر مولایش بیشتر است[۸۲]. امام صادق (ع) مهم‌ترین پیش‌نیاز گام نهادن در راه رشد و تکامل را داشتن بصیرت و آگاهی بیان کرده و رفتار بدون شناخت را سبب بیراهه رفتن و گمراهی می‌داند، به گونه‌ای که شتاب در آن، جز دوری از هدف نتیجه‌ای نخواهد داشت[۸۳]. این معرفت و آگاهی، از رهگذر عمل به تکالیف الاهی و دین‌مداری پیروان امامان معصوم (ع) به دست میآید[۸۴].
- پیروی از دستورات و فرمایشات امامان پیشین (ع): از آنجا که همه امامان (ع) نور یگانه‌ای هستند، دستورها و فرموده‌های ایشان نیز یک هدف را دنبال می‌کند؛ بنابراین، پیروی از هر کدام، پیروی از همۀ آنهاست. در زمانی که یکی از آنها در دسترس نیست، دستورهای دیگران چراغ راه هدایت است. امام صادق (ع) در پاسخ کسی که گفت: «شنیده‌ایم صاحب الامر پنهان خواهد شد؛ پس چه کنیم؟ فرمود: چنگ بزنید به آنچه "از پیشوایان پیشین" در دستتان است، تا اینکه امر بر شما آشکار شود.[۸۵]»[۸۶]. به همین دلیل، امیرمؤمنان(ع) مهم‌ترین شناسۀ پیروان راستین خویش را اخلاص و پایبندی به فرمان پیشوایان معصوم (ع) یاد کرده، فرمودند[۸۷]: «سعادتمند‌ترین مردم کسانی هستند که با مهرورزی و الگوپذیری از امام خویش به سوی خدا نزدیکی جویند و نسبت به آن چه سفارش کرده ایم، پای بند و آنچه بر حذر داشته ایم، دوری گزینند. چنین کسانی از ما بوده و در بهشت نیز کنار ما خواهند بود. لزوم اقتدا به آنان، برای این است که آنان شاخصه حق و پایه‌های استوار دین‌اند و دیگران باید رویه آنان را الگوی عملی خویش قرار دهند؛ تندروان به آنان بازگردند و کندروان خود را به آنان برسانند»[۸۸]. هر کس به اهل بیت(ع) تمسک جوید، به خدا تمسک جسته است[۸۹]. خدا به پیامبرش دستور میدهد: ﴿قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونىِ يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ﴾[۹۰] بر اساس این آیه، اطاعت از دستورات اهل بیت (ع) بیانگر محبت به آنان است به طوری که هر چه محبت بیشتر باشد، تبعیت و پیروی از ایشان بیشتر و کامل‌تر است و محبت زمینه ساز اطاعت بوده و سختی‌های مسیر بندگی را هموار می‌‌سازد[۹۱].
- مراجعه به نایبان خاص در زمان غیبت صغری و نایبان عام در زمان غیبت کبری: در خصوص امام زمان ارتباط محسوس بین امام و مردم وجود ندارد ولی در هیچ یک از دو غیبت صغری و کبرای امام زمان، پیوند امام با مردم به طور کلی قطع و گسسته نشده است زیرا در هر دو غیبت، امر سفارت و نیابت وجود داشته و دارد و از طریق نایبان، پیوند امام با مردم برقرار بوده و هست. در زمان غیبت صغری نیابت نایبان خاص بوده و در زمان غیبت کبری نیابت نایبان حضرت عام می‌باشد که با توجه به شرایط و ضوابطی که مطرح میکنند اطاعت فقهاء جامع الشرایط لازم و در ردیف اطاعت از امام زمان است و مخالفت با فقیه جامع الشرایط که نایب امام است، مخالفت با امام و مخالفت با امام، مخالفت با خداوند می‌باشد. "اسحاق بن یعقوب" نامه‌ای به وسیلۀ نایب دوم، یعنی محمد بن عثمان عمری به محضر حضرت مهدی (ع) نوشت و در ذیل آن سوال کرده بود مردم در عصر غیبت در حوادث واقعه به چه کسی مراجعه کنند؟ حضرت فرمودند: «اما حوادثی که پیش میآید به راویان حدیث ما مراجعه کنید زیرا آنها حجت و نمایندگان من هستند بر شما و من حجت خدا بر آنها»[۹۲]. همچنین از این حدیث استفاده میشود اطاعت از ائمۀ قبل، عین اطاعت از امام زمان است چون فقها با توجه به قرآن کریم و قول ائمه احکام شرعی را بیان میکنند[۹۳].
نصرت و یاری امام زمان(ع)
- اهمیت نصرت و یاری امام در روایات و زیارات فراوانی تذکر داده شده است. این فراز زیارت جامعه کبیره: «"وَ نُصْرَتِی مُعَدَّةٌ لَکُمْ"» اشاره به یاری امام دارد و کلمه "نُصْرَة" یعنی تمام قدرت و نیروی بدنی و مادی من و هر آنچه که در توانم دارم، به خدمت شماست. چون نصرت ائمه(ع) تقویت راه آنهاست که راه خدا و رسول است. تجلی نصرت خداوند در یاری دین خداست و طبق فرمودۀ خداوند متعال، ثمرۀ نصرت دین خدا این است که مورد نصرت الهی قرار می‌گیریم[۹۴] و کسی که خداوند متعال یاورش باشد، غلبه‌ناپذیر می‌گردد[۹۵]. بنابراین، نصرت ائمه (ع) بر هر فرد به قدر توان و امکانات واجب است؛ هرکس به هر نحوی که می‌تواند باید در مقام نصرت آن بزرگواران باشد[۹۶]؛ به ویژه در جهت تقویت حکومت حضرت مهدی (ع) که امام صادق (ع) میفرماید: «نه‌تنها اعتقاد به امام زمان واجب است بلکه خداوند یاری حضرت را در زمان غیبت واجب گردانیده است»[۹۷] و یاری حضرت در دوران غیبت در سه مرحله صورت می‌‌گیرد؛
- مرحله اول: شکر قلبی نعمت که همان معرفت صحیح حضرت است؛
- مرحله دوم: شکر زبانی نعمت که امام را به دیگران معرفی مینماید؛
- مرحله سوم: شکر عملی نعمت که فرد به اصلاح اعمال خود می‌‌پردازد[۹۸].
- برای منتظران حقیقی، فرقی بین غیبت و ظهور امام زمان (ع) نیست[۹۹]و در زمان ظهور نیز امام را بر دو گونه نصرت می‌‌دهند:
- نصرت مادی: بذل جان برای حفظ جان امام؛ مانند اینکه در معرکه جنگ از وجود امام دفاع کنیم[۱۰۰]. یا بذل مال در راه نصرت امام؛ مانند کمک مالی برای برطرف شدن گرفتاری شیعیان[۱۰۱].
- نصرت معنوی: این نصرت، بالاتر از نصرت مادی است؛ مثل اینکه واسطۀ نشر معارف ائمه (ع) بشویم[۱۰۲].
نتیجه گیری
- بنابراین بر اساس آیه اولی الامر اطاعت از ائمه (ع)، اطاعت از خداست و اطاعت از امام زمان (ع) که احیا کنندۀ آموزه‌های نورانی قرآن و معارف پیامبر اکرم و ائمه هدی (ع) است؛ واجب بوده و وظیفۀ اصلی انسان منتظِر در اطاعت امام منتظَر(ع)، عبارت است از شناخت آموزه‌های قرآنی، فراگیری گفتار، رفتار و سیره اهل بیت (ع) و نیز، مراجعه به نایبان عام یعنی، محدثان و فقهای جامع الشرایط.
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ «ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید، چون در چیزی با هم به ستیز برخاستید آن را به خداوند و پیامبر بازبرید که این بهتر و بازگشت آن نیکوتر است» سوره نساء، آیه ۵۹.
- ↑ «جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِيَّ يَقُولُ لَمَّا أَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى نَبِيِّهِ مُحَمَّدٍ(ص):» ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾ «قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ عَرَفْنَا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَمَنْ أُولُو الْأَمْرِ الَّذِينَ قَرَنَ اللَّهُ طَاعَتَهُمْ بِطَاعَتِكَ فَقَالَ(ع) هُمْ خُلَفَائِي يَا جَابِرُ وَ أَئِمَّةُ الْمُسْلِمِينَ مِنْ بَعْدِي أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ثُمَّ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ ثُمَّ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ الْمَعْرُوفُ فِي التَّوْرَاةِ بِالْبَاقِرِ وَ سَتُدْرِكُهُ يَا جَابِرُ فَإِذَا لَقِيتَهُ فَأَقْرِئْهُ مِنِّي السَّلَامَ ثُمَّ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ ثُمَّ عَلِيُّ بْنُ مُوسَى ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ ثُمَّ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ ثُمَّ سَمِيِّي وَ كَنِيِّي حُجَّةُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ وَ بَقِيَّتُهُ فِي عِبَادِهِ ابْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ ذَاكَ الَّذِي يَفْتَحُ اللَّهُ تَعَالَى ذِكْرُهُ عَلَى يَدَيْهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا ذَاكَ الَّذِي يَغِيبُ عَنْ شِيعَتِهِ وَ أَوْلِيَائِهِ غَيْبَةً لَا يَثْبُتُ فِيهَا عَلَى الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ إِلَّا مَنِ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِيمَانِ قَالَ جَابِرٌ فَقُلْتُ لَهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَهَلْ يَقَعُ لِشِيعَتِهِ الِانْتِفَاعُ بِهِ فِي غَيْبَتِهِ فَقَالَ(ع) إِي وَ الَّذِي بَعَثَنِي بِالنُّبُوَّةِ إِنَّهُمْ يَسْتَضِيئُونَ بِنُورِهِ وَ يَنْتَفِعُونَ بِوَلَايَتِهِ فِي غَيْبَتِهِ كَانْتِفَاعِ النَّاسِ بِالشَّمْسِ وَ إِنْ تَجَلَّلَهَا سَحَابٌ»؛ (شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۲۵۳، باب۲۳، ح۳).
- ↑ « عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(ع)... فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ النَّاسَ يَقُولُونَ فَمَا لَهُ لَمْ يُسَمِّ عَلِيّاً وَ أَهْلَ بَيْتِهِ(ع) فِي كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ فَقَالَ قُولُوا لَهُمْ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ(ص) نَزَلَتْ عَلَيْهِ الصَّلَاةُ وَ لَمْ يُسَمِّ اللَّهُ لَهُمْ ثَلَاثاً وَ لَا أَرْبَعاً حَتَّى كَانَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) هُوَ الَّذِي فَسَّرَ ذَلِكَ لَهُمْ وَ نَزَلَتْ عَلَيْهِ الزَّكَاةُ وَ لَمْ يُسَمِّ لَهُمْ مِنْ كُلِّ أَرْبَعِينَ دِرْهَماً دِرْهَمٌ حَتَّى كَانَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) هُوَ الَّذِي فَسَّرَ ذَلِكَ لَهُمْ وَ نَزَلَ الْحَجُّ فَلَمْ يَقُلْ لَهُمْ طُوفُوا أُسْبُوعاً حَتَّى كَانَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) هُوَ الَّذِي فَسَّرَ ذَلِكَ لَهُمْ وَ نَزَلَتْ» ﴿أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾ «وَ نَزَلَتْ فِي عَلِيٍّ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) فِي عَلِيٍّ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ وَ قَالَ(ص) أُوصِيكُمْ بِكِتَابِ اللَّهِ وَ أَهْلِ بَيْتِي...»؛ (محمد کلینی، کافی، ج۱، کتاب الحجه، باب ما نص الله و رسوله...ص۲۸۶، ح۱؛ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ذیل آیه ۵۹ سوره نساء).
- ↑ «هر که از پیامبر فرمانبرداری کند بی‌گمان از خداوند فرمان برده است» سوره نساء، آیه ۸۰.
- ↑ سوره عنکبوت، آیه ۸؛ سوره شعراء، آیه ۱۵۱؛ سوره کهف، آیه ۲۸؛ سوره فرقان، آیه ۵۲؛ سوره احزاب، آیه ۱؛ سوره قلم، آیه ۸ و۱۰؛ سوره انسان، آیه ۲۴؛ سوره علق، آیه ۱۹؛ سوره انعام، آیه ۱۱۶.
- ↑ ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۷۲، باب۴، ح۸.
- ↑ ﴿يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ﴾ سوره مائده، آیه ۶۷.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۲۸۶، باب۲۵.
- ↑ «وَ اللَّهِ يَا أَبَا خَالِدٍ لَنُورُ الْإِمَامِ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ أَنْوَرُ مِنَ الشَّمْسِ الْمُضِيئَةِ بِالنَّهَارِ وَ هُمْ وَ اللَّهِ يُنَوِّرُونَ قُلُوبَ الْمُؤْمِنِينَ وَ يَحْجُبُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نُورَهُمْ عَمَّنْ يَشَاءُ فَتُظْلِمُ قُلُوبُهُمْ وَ اللَّهِ يَا أَبَا خَالِدٍ لَا يُحِبُّنَا عَبْدٌ وَ يَتَوَلَّانَا حَتَّى يُطَهِّرَ اللَّهُ قَلْبَهُ وَ لَا يُطَهِّرُ اللَّهُ قَلْبَ عَبْدٍ حَتَّى يُسَلِّمَ لَنَا وَ يَكُونَ سِلْماً لَنَا فَإِذَا كَانَ سِلْماً لَنَا سَلَّمَهُ اللَّهُ مِنْ شَدِيدِ الْحِسَابِ وَ آمَنَهُ مِنْ فَزَعِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ الْأَكْبَرِ»؛ (کلینی، کافی، ج۱، ص۱۹۴، باب ان الائمه نور الله عزّوجلّ).
- ↑ اباذری، محمود، سیمای ماه دوازدهم در سی جزء قرآن، ص ۴۴-۴۷.
- ↑ اصول کافی، کتاب الروضه، ج ۸، ص ۸۰، ح ۳۷.
- ↑ فاضل همدانی، سید یحیی، نشانه‌های قائم آل محمد، ص ۷۵.
- ↑ «بی‌گمان فرستاده خداوند برای شما نمونه‌ای نیکوست» سوره احزاب، آیه ۲۱.
- ↑ «و آنچه پیامبر به شما میدهد بگیرید و از آنچه شما را از آن باز میدارد دست بکشید» سوره حشر، آیه ۷.
- ↑ «به سامان دادن (امور) بپرداز و از راه و روش تبهکاران پیروی مکن!» سوره اعراف، آیه ۱۴۲.
- ↑ فاضل همدانی، سید یحیی، نشانه‌های قائم آل محمد، ص ۸۶.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبه، ص ۱۵۹، ح ۵ و ۴.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، بایسته‌های عصر چشم به راهی.
- ↑ ر.ک. صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص ۱۲۴.
- ↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص ۱۹۳-۱۸۹؛ رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۱۱۷-۱۱۰؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۸-۲۲۲ و «انتظار و منتظران»، ص ۲۰۹-۲۰۱؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۷۷.
- ↑ ر.ک. قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص ۹۳ ـ ۱۰۴.
- ↑ «"طُوبَی لِشِیعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ فِی غَیْبَتِهِ وَ الْمُطِیعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ"»؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۵۷.
- ↑ ر.ک. گرجیان، محمد مهدی، تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه، ص ۲۰.
- ↑ ر.ک. نقوی، سید محمد تقی، شرح زیارت جامعه کبیره، ص۲۹۷ - ۲۹۸.
- ↑ «ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.
- ↑ ر.ک. موسوعة الامام علی بن ابی طالب، ج ۲ ص ۱۷۱ به نقل از تفسیر عیاشی؛ مناقب، ج ۳، ص ۱۵.
- ↑ «و الطّاعة تعظیما للإمامة»نهج البلاغه (صبحی صالح)، حکمت ۲۵۲
- ↑ ر.ک. محمد‌هاشمی، عبدالله، فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی، ص۳۵-۳۶.
- ↑ «"تمسّکوا بِطَاعَةِ أئمّتکم وَ لَا تُخَالِفُوهُمْ، فَإِنْ طَاعَتُهُمْ طَاعَةِ اللَّهِ"»؛ اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۳۶۹.
- ↑ «"ذِرْوَةُ الْأَمْرِ وَ سَنَامُهُ وَ مِفْتَاحُهُ وَ بَابُ الْأَشْیَاءِ وَ رِضَا الرَّحْمنِ- تَبَارَکَ وَ تَعَالی- الطَّاعَةُ لِلْإِمَامِ بَعْدَ مَعْرِفَتِه"»؛ کافی، ج۱، ص۱۸۵.
- ↑ «هر کس از شما اطاعت کند همانا از خدا اطاعت کرده است».
- ↑ ر.ک. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۰۸.
- ↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۸، ص۳۲۰، ۳۲۳؛ شفیعی سروستانی؛ ابراهیم، او را بشناسیم، ص ۱۰۹.
- ↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص ۱۹۳-۱۸۹.
- ↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۸، ص۳۲۰، ۳۲۳؛
- ↑ «"هُمْ أَطْوَعُ لَهُ مِنَ الْأَمَةِ لِسَیِّدِهَا"»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸.
- ↑ ر.ک. آیتی، نصرتالله، آیینه انتظار یاوران مهدی، ص ۱۶۱-۱۶۲؛ روح‌بخش، سید مهدی، انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح، ص ۲۹۰.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۱-۲۰۹.
- ↑ ر.ک. موسوی، سید علی، فلسفه انتظار فرج با تأکید بر افضل اعمال بودن آن، ص ۲۳۹-۲۴۴؛ محمدی ری‌شهری،محمد، شرح زیارت جامعه کبیره، ص؟؟؟
- ↑ «بگو اگر خداوند را دوست می‌دارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد» سوره آل عمران، آیه ۳۱.
- ↑ ر.ک. فرحمند، مهناز، جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت، ص؟؟؟
- ↑ ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج۲، ص ۳۸۵-۳۸۶.
- ↑ ر.ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۱۱۷-۱۱۰.
- ↑ «"وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاةِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ"». کمال‌الدین، ص۴۸۴.
- ↑ ر.ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۱۱۰-۱۱۷.
- ↑ «"وَ نُصْرَتِی مُعَدَّةٌ لَکُمْ"»؛ زیارت جامعه کبیره.
- ↑ ﴿يَأَيهَُّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ إِن تَنصُرُواْ اللَّهَ يَنصُرْكُمْ وَ يُثَبِّتْ أَقْدَامَكم﴾«ای مؤمنان! اگر (دین) خداوند را یاری کنید او نیز شما را یاری می‌کند و گام‌هایتان را استوار میدارد» سوره محمد، آیه ۷.
- ↑ ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، وظایف امت در برابر امام، ص ۱۰۰.
- ↑ «"رابِطُوا إِمَامَکُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ فِیمَا أَمَرَکُمْ بِهِ وَ افْتَرَضَ عَلَیْکُمْ"»؛ بحار الأنوار، ج ۲۴، ص ۲۱۷.
- ↑ ر.ک. صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث، ص؟؟؟
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مسجد مقدس جمکران، انتظار بهار و باران، ص ۷۷- ۸۱.
- ↑ ﴿النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ وَأُولُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلَى أَوْلِيَائِكُمْ مَعْرُوفًا كَانَ ذَلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا﴾«پیامبر بر مؤمنان از خودشان سزاوارتر است و همسران او، مادران ایشانند و خویشاوندان نسبت به یکدیگر در کتاب خداوند از مؤمنان و مهاجران (به ارث) سزاوارترند مگر آنکه بخواهید به وابستگان خود، نیکی ورزید، این (حکم) در کتاب (خداوند) نگاشته است» سوره احزاب، آیه ۶.
- ↑ کافی، ج ۲، ص ۱۸۹.
- ↑ ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، وظایف امت در برابر امام، ص ۱۰۰.
- ↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص ۱۹۳-۱۸۹؛ رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۱۱۷-۱۱۰؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۸-۲۲۲ و «انتظار و منتظران»، ص ۲۰۹-۲۰۱. هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۷۷.
- ↑ «"اعْرِفْ إِمَامَکَ فَإِنَّکَ إِذَا عَرَفْتَ لَمْ یَضُرَّکَ تَقَدَّمَ هَذَا الْأَمْرُ أَوْ تَأَخَّرَ"»؛ کافی، ج ۱، ص ۳۷۱.
- ↑ ر.ک. هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۷۷.
- ↑ ر.ک. قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص ۹۳ ـ ۱۰۴.
- ↑ «"ذِرْوَةُ الْأَمْرِ وَ سَنَامُهُ وَ مِفْتَاحُهُ وَ بَابُ الْأَشْیَاءِ وَ رِضَا الرَّحْمنِ- تَبَارَکَ وَ تَعَالی- الطَّاعَةُ لِلْإِمَامِ بَعْدَ مَعْرِفَتِه"»؛ شیخ کلینی، کافی، ج۱، ص۱۸۵.
- ↑ ر.ک. قرائتی، محسن، شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم، ص ۹۳ - ۱۰۴.
- ↑ «"کَدَّادُونَ مُجِدُّونَ فِی طَاعَتِهِ"»، یوم الخلاص، ص ۲۲۴.
- ↑ متن روایت؟؟؟، عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۶۳.
- ↑ ر.ک. هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص ۴۶-۶۳.
- ↑ «"مَنْ ثَبَتَ عَلَی وَلَایَتِنَا فِی غَیْبَةِ قَائِمِنَا أَعْطَاهُ اللَّهُ أَجْرَ أَلْفِ شَهِیدٍ مِثْلِ شُهَدَاءِ بَدْرٍ وَ أُحُدٍ"»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص ۱۲۵.
- ↑ ر.ک. محمد هاشمی، عبدالله، فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی، ص۳۵-۳۶.
- ↑ «"طُوبَی لِشِیعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ فِی غَیْبَتِهِ وَ الْمُطِیعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ"»؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۵۷.
- ↑ ر.ک. گرجیان، محمد مهدی، تحلیل کارآمدی انتظار در حیات طیبه، ص ۲۰.
- ↑ «ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.
- ↑ ر.ک. موسوعة الامام علی بن ابی طالب، ج ۲ ص ۱۷۱ به نقل از تفسیر عیاشی؛ مناقب، ج ۳، ص ۱۵.
- ↑ ر.ک. نهج البلاغه (صبحی صالح) حکمت ۲۵۲
- ↑ ر.ک. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۰۸.
- ↑ ر.ک. محمد‌هاشمی، عبدالله، فرهنگ انتظار زمینه‌ساز تحقق جامعه مهدوی، ص۳۵-۳۶.
- ↑ «"تمسّکوا بِطَاعَةِ أئمّتکم وَ لَا تُخَالِفُوهُمْ، فَإِنْ طَاعَتُهُمْ طَاعَةِ اللَّهِ"»؛ اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۳۶۹.
- ↑ «هر کس از شما اطاعت کند همانا از خدا اطاعت کرده است».
- ↑ «"شیعتنا، الْمُسَلِّمُونَ لِأَمْرِنَا، ألآخذون بِقَوْلِنَا، الْمُخَالِفُونَ لأعداءنا، فَمَنْ لَمْ یکن کذلک فلیس مِنَّا"»؛ وسائل الشیعه، ج ۱۸ ص ۸۳.
- ↑ «"وَ لکن لَا رأی لِمَنْ لَا یطاع"»؛ نهج البلاغه، خطبۀ ۲۷
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۰۸.
- ↑ ر.ک. شفیعی سروستانی؛ ابراهیم، او را بشناسیم، ص ۱۰۹.
- ↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص ۱۹۳-۱۸۹.
- ↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۸، ص۳۲۰، ۳۲۳.
- ↑ «"هُمْ أَطْوَعُ لَهُ مِنَ الْأَمَةِ لِسَیِّدِهَا"»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸.
- ↑ ر.ک. آیتی، نصرتالله، آیینه انتظار یاوران مهدی، ص ۱۶۱-۱۶۲؛ روح‌بخش، سید مهدی، انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح، ص ۲۹۰.
- ↑ «"الْعَامِلُ عَلَی غَیْرِ بَصِیرَةٍ کَالسَّائِرِ عَلَی غَیْرِ الطَّرِیقِ وَ لَا یَزِیدُهُ سُرْعَةُ السَّیْرِ مِنَ الطَّرِیقِ إِلَّا بُعْداً"»
- ↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۸، ص۳۲۰، ۳۲۳.
- ↑ الغیبة(طوسی)، ص ۱۵۹، ح ۴ و ۵.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۲- ۲۲۸؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۱-۲۰۹.
- ↑ «"أسعَدُ الناسِ مَن عَرَفَ فَضلَنا، وَ تَقَرَّبَ إلی اللّهِ بِنا، وَ أخلَصَ حُبَّنا، وَ عَمِلَ بما إلَیهِ نَدَبنا، وَ انتَهی عَمّا عَنهُ نَهَینا، فذاک مِنّا وَ هُو فِی دَارِ المُقامَةِ مَعَنا"»؛ غرر الحکم، ص۱۱۵.
- ↑ ر.ک. صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص ۱۲۴.
- ↑ ر.ک. محمدی ری‌شهری،محمد، شرح زیارت جامعه کبیره، ص؟؟؟
- ↑ «بگو اگر خداوند را دوست می‌دارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد» سوره آل عمران، آیه ۳۱.
- ↑ ر.ک. فرحمند، مهناز، جامعه منتظر ظهور از منظر دعای عصر غیبت، ص؟؟؟
- ↑ «"وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاةِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ"»؛ کمال‌الدین، ص۴۸۴. جهت مطالعه بیشتر به کتاب سیمای آفتاب سیری در زندگانی حضرت مهدی (ع) به قلم حجت‌الاسلام دکتر طاهری درس یازدهم (غیبت کبری و نواب عام، حضرت مهدی (ع)) مراجعه شود.
- ↑ ر.ک. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص ۱۱۰-۱۱۷.
- ↑ ﴿يَأَيهَُّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ إِن تَنصُرُواْ اللَّهَ يَنصُرْكُمْ وَ يُثَبِّتْ أَقْدَامَكم﴾«ای مؤمنان! اگر (دین) خداوند را یاری کنید او نیز شما را یاری می‌کند و گام‌هایتان را استوار میدارد» سوره محمد، آیه ۷.
- ↑ ﴿إِن يَنصرُْكُمُ اللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمْ وَ إِن يخَْذُلْكُمْ فَمَن ذَا الَّذِى يَنصرُُكُم مِّن بَعْدِهِ وَ عَلىَ اللَّهِ فَلْيَتَوَكلَِ الْمُؤْمِنُون﴾«اگر خداوند یاریتان کند هیچ کس بر شما چیره نخواهد شد و اگر شما را واگذارد پس از او کیست که یاریتان دهد؟ و مؤمنان باید تنها بر خداوند توکل کنند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۰.
- ↑ ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، وظایف امت در برابر امام، ص ۱۰۰.
- ↑ «"رابِطُوا إِمَامَکُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ فِیمَا أَمَرَکُمْ بِهِ وَ افْتَرَضَ عَلَیْکُمْ"»؛ بحار الأنوار، ج ۲۴، ص ۲۱۷.
- ↑ ر.ک. صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث، ص؟؟؟
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مسجد مقدس جمکران، انتظار بهار و باران، ص ۷۷- ۸۱.
- ↑ ﴿النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ وَأُولُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلَى أَوْلِيَائِكُمْ مَعْرُوفًا كَانَ ذَلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا﴾«پیامبر بر مؤمنان از خودشان سزاوارتر است و همسران او، مادران ایشانند و خویشاوندان نسبت به یکدیگر در کتاب خداوند از مؤمنان و مهاجران (به ارث) سزاوارترند مگر آنکه بخواهید به وابستگان خود، نیکی ورزید، این (حکم) در کتاب (خداوند) نگاشته است» سوره احزاب، آیه ۶.
- ↑ کافی، ج ۲، ص ۱۸۹.
- ↑ ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، وظایف امت در برابر امام، ص ۱۰۰.