شریعت الهی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
خط ۲۸: خط ۲۸:


==طریق [[امام]]{{ع}} در برابر [[شریعت]] الهی==
==طریق [[امام]]{{ع}} در برابر [[شریعت]] الهی==
*[[امام]] خود به‌عنوان نخستین گرونده به [[دین]] [[پیامبر]]، در تمام [[عمر]] خویش بر طریق [[شریعت]] پای فشرده و چه در دوران [[حکومت]] و چه در دوران قبل از آن هرگز برای لحظه‌ای چشم بر [[شریعت]] و [[احکام الهی]] نبست. او هرگز حاضر نشد حتی برای دوام و قوام حکومتش و برای مدتی کوتاه، گامی از [[شریعت]] فرو نهد و [[شریعت]] را فدای [[مصلحت]] گرداند. از این‌رو در پاسخ به کسانی که او را به مقابله به مثل در برابر نیرنگ‌های [[معاویه]] [[تشویق]] می‌کردند، فرمود: به [[خدا]] [[سوگند]]، [[معاویه]] هوشمندتر و زیرک‌تر از من نیست، امّا او [[فریب]] دهد و [[خیانت]] کند و از [[گناه]] باکی ندارد. و اگر نبود که [[فریب]] و [[خیانت]] را زشت می‌دانستم، از هوشمندترینِ [[مردم]] بودم، ولی هر [[فریب]] و [[خیانت]]، [[گناه]] است و هر گناهی [[کفر]]، و برای هر [[فریب‌کاری]] در [[روز قیامت]] نشانه‌ای است که بدان شناخته شود<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۹۱</ref>. نیز در فرازی دیگر خود را این چنین معرفی می‌کند: آن دسته از [[یاران]] [[حضرت محمد]]{{صل}} که نگهبان [[قرآن]] و شریعت‌اند، می‌دانند که من لحظه‌ای در [[مقام]] [[انکار]] چیزی درباره [[خدا]] و [[رسول]] برنیامدم و با [[جان]] خودم آن‌جا که شجاعان [[عرب]] پا به فرار می‌گذاشتند و قدم‌هایشان [[سست]] می‌شد، [[پیامبر]] را [[یاری]] کردم<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۸۸</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 498-499.</ref>.
*[[امام]] خود به‌عنوان نخستین گرونده به [[دین]] [[پیامبر]]، در تمام [[عمر]] خویش بر طریق [[شریعت]] پای فشرده و چه در دوران [[حکومت]] و چه در دوران قبل از آن هرگز برای لحظه‌ای چشم بر [[شریعت]] و [[احکام الهی]] نبست. او هرگز حاضر نشد حتی برای دوام و قوام حکومتش و برای مدتی کوتاه، گامی از [[شریعت]] فرو نهد و [[شریعت]] را فدای [[مصلحت]] گرداند. از این‌رو در پاسخ به کسانی که او را به مقابله به مثل در برابر نیرنگ‌های [[معاویه]] [[تشویق]] می‌کردند، فرمود: به [[خدا]] [[سوگند]]، [[معاویه]] هوشمندتر و زیرک‌تر از من نیست، امّا او [[فریب]] دهد و [[خیانت]] کند و از [[گناه]] باکی ندارد. و اگر نبود که [[فریب]] و [[خیانت]] را زشت می‌دانستم، از هوشمندترینِ [[مردم]] بودم، ولی هر [[فریب]] و [[خیانت]]، [[گناه]] است و هر گناهی [[کفر]]، و برای هر [[فریب‌کاری]] در [[روز قیامت]] نشانه‌ای است که بدان شناخته شود<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۹۱: {{متن حدیث|"وَ اللَّهِ مَا مُعَاوِيَةُ بِأَدْهَى مِنِّي، وَ لَكِنَّهُ يَغْدِرُ وَ يَفْجُرُ؛ وَ لَوْ لَا كَرَاهِيَةُ الْغَدْرِ لَكُنْتُ مِنْ أَدْهَى النَّاسِ، وَ لَكِنْ كُلُّ غُدَرَةٍ فُجَرَةٌ وَ كُلُّ فُجَرَةٍ كُفَرَةٌ، وَ لِكُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ يُعْرَفُ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ"}}</ref>. نیز در فرازی دیگر خود را این چنین معرفی می‌کند: آن دسته از [[یاران]] [[حضرت محمد]]{{صل}} که نگهبان [[قرآن]] و شریعت‌اند، می‌دانند که من لحظه‌ای در [[مقام]] [[انکار]] چیزی درباره [[خدا]] و [[رسول]] برنیامدم و با [[جان]] خودم آن‌جا که شجاعان [[عرب]] پا به فرار می‌گذاشتند و قدم‌هایشان [[سست]] می‌شد، [[پیامبر]] را [[یاری]] کردم<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۸۸: {{متن حدیث|"وَ لَقَدْ عَلِمَ الْمُسْتَحْفَظُونَ مِنْ أَصْحَابِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه وآله) أَنِّي لَمْ أَرُدَّ عَلَى اللَّهِ وَ لَا عَلَى رَسُولِهِ سَاعَةً قَطُّ، وَ لَقَدْ وَاسَيْتُهُ بِنَفْسِي فِي الْمَوَاطِنِ الَّتِي تَنْكُصُ فِيهَا الْأَبْطَالُ وَ تَتَأَخَّرُ فِيهَا الْأَقْدَامُ، نَجْدَةً أَكْرَمَنِي اللَّهُ بِهَا"}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 498-499.</ref>.
*[[امام]]{{ع}} گام‌های آغازین [[تربیت اسلامی]] را از طریق [[آموزش]] شریعت الهی می‌داند و می‌فرماید: تصمیم گرفتم ابتدا [[کتاب خدا]] را به تو بیاموزم و [[تأویل]] آن را برایت شرح دهم و [[شریعت اسلام]] و [[احکام]] آن، از [[حلال]] و [[حرام]] را بر تو [[آشکار]] سازم، در حالی که برای [[آموختن]] از غیر [[کتاب خدا]] استفاده نکنم<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱</ref>. در منظر [[امام]]{{ع}} [[دعوت]] [[مردمان]] به [[شریعت اسلام]] و [[تبیین]] و توصیف مبانی آن از [[وظایف امام]] است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 499.</ref>.
*[[امام]]{{ع}} گام‌های آغازین [[تربیت اسلامی]] را از طریق [[آموزش]] شریعت الهی می‌داند و می‌فرماید: تصمیم گرفتم ابتدا [[کتاب خدا]] را به تو بیاموزم و [[تأویل]] آن را برایت شرح دهم و [[شریعت اسلام]] و [[احکام]] آن، از [[حلال]] و [[حرام]] را بر تو [[آشکار]] سازم، در حالی که برای [[آموختن]] از غیر [[کتاب خدا]] استفاده نکنم<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{متن حدیث|"وَ أَنْ أَبْتَدِئَكَ بِتَعْلِيمِ كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ تَأْوِيلِهِ وَ شَرَائِعِ الْإِسْلَامِ وَ أَحْكَامِهِ وَ حَلَالِهِ وَ حَرَامِهِ لَا أُجَاوِزُ ذَلِكَ بِكَ إِلَى غَيْرِهِ"}}</ref>. در منظر [[امام]]{{ع}} [[دعوت]] [[مردمان]] به [[شریعت اسلام]] و [[تبیین]] و توصیف مبانی آن از [[وظایف امام]] است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 499.</ref>.
 
==احکام الهی==
==احکام الهی==
*[[احکام شرعی]] به دو دسته، [[احکام]] تکلیفی و [[احکام]] وضعی، تقسیم می‌شوند:
*[[احکام شرعی]] به دو دسته، [[احکام]] تکلیفی و [[احکام]] وضعی، تقسیم می‌شوند:

نسخهٔ ‏۱۹ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۹:۰۶

مدخل‌های وابسته به این بحث:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل شریعت الهی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

منابع شریعت

شریعت اسلام، شریعتی سهل و آسان

مردمان در مواجهه با شریعت

طریق امام(ع) در برابر شریعت الهی

احکام الهی

احکام تکلیفی

  • همان بایدها و نبایدها هستند که به‌طور مستقیم به فعل فرد مربوط می‌شوند و موضوع آنها انجام یا ترک فعل است.

حکم تکلیفی به پنج نوع واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح تقسیم می‌شود. امام(ع) در فرازهایی به برخی احکام الهی و بیان فلسفه آنها نظر داشته‌اند: نماز به منزله قربانی هر پرهیزکاری است و حج، جهاد هر ناتوان. هر چیز را زکاتی است، زکات بدن، روزه است و جهاد زن، نیکوداشتن شویش[۳۷]. هم‌چنین در بیان فلسفه برخی واجبات و محرمات نیز اشاراتی دارد، چنان‌که می‌فرماید: خداوند ایمان را برای پالایش از شرک واجب کرد، نماز را برای دوری خود از خودبینی و خودپسندی، زکات را برای گشایش روزی، روزه را برای آزمایش خلوص بندگان، حجّ را برای تقویت دین، جهاد را برای عزّت و شکست‌ناپذیری اسلام، امر به معروف را برای مصلحت توده، نهی از منکر را برای بازداشتن نادانان، پیوند با خویشان را برای رویش نسل، قصاص را برای حفاظت از خون‌ریزی، اجرای حدود الهی را برای جلوگیری از گناهان، ترک شراب‌خواری را برای نگه‌داری عقل، دوری از دزدی را برای ضرورت پاک‌دامنی، ترک آلودگیِ دامن را برای حفظ خاندان و تبار، ترک هم‌جنس‌بازی را برای حفظ نسل، به قانون گواهی دادن را برای کشف مطالب انکارشده، ترک دروغ را برای بزرگ‌داشت و احترام راست‌گویی، سلام را برای امنیّت از ترس‌ها، امامت را برای سامان دادن امّت و اطاعت را برای تحقّق امامت[۳۸][۳۹].

احکام وضعی

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 495.
  2. غررالحکم، ۱ / ۱۴۵: «"الشَّريعَةُ رِياضَةُ النَّفْسِ"»
  3. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 495.
  4. ﴿ ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَى شَرِيعَةٍ مِّنَ الأَمْرِ فَاتَّبِعْهَا وَلا تَتَّبِعْ أَهْوَاء الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ ؛ سوره جاثیه، آیه۱۸
  5. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 495.
  6. غررالحکم، ۱ / ۲۱: «"الشَّريعَةُ رِياضَةُ النَّفْسِ"»
  7. غررالحکم، ۲۷: «"اَلشَّرِيعَةُ صَلاَحُ اَلْبَرِيَّة"»
  8. غررالحکم، ۸۵: «"لايَسعَدُ أحَدٌ إلاّ بِإقامَةِ حُدودِ اللّه‏ وَ لا يَشقى أحَدٌ إلاّ بِإِضاعَتِها"»
  9. غررالحکم، ۵۶۰
  10. غررالحکم، ۲ / ۵۴۱: «"قِوامُ الشَّريعَةِ الأمرُ بِالمَعروفِ، و النَّهيُ عَنِ المُنكَرِ و إقامَةُ الحُدودِ"»
  11. غررالحکم، ۱ / ۴۵۴: «"شَرُّ اَلْآرَاءِ مَا خَالَفَ اَلشَّرِيعَة"»
  12. نهج البلاغه، خطبه ۱۵۲: «"وَ إِنَّمَا الْأَئِمَّةُ قُوَّامُ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ عُرَفَاؤُهُ عَلَى عِبَادِهِ وَ لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ عَرَفَهُمْ وَ عَرَفُوهُ وَ لَا يَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْكَرَهُمْ وَ أَنْكَرُوهُ"»
  13. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 495-496.
  14. نهج البلاغه، خطبه ۷۱: «"حَتَّى أَوْرَى قَبَسَ الْقَابِسِ وَ أَضَاءَ الطَّرِيقَ لِلْخَابِطِ وَ هُدِيَتْ بِهِ الْقُلُوبُ بَعْدَ خَوْضَاتِ الْفِتَنِ وَ الْآثَامِ وَ أَقَامَ بِمُوضِحَاتِ الْأَعْلَامِ وَ نَيِّرَاتِ الْأَحْكَامِ فَهُوَ أَمِينُكَ الْمَأْمُونُ وَ خَازِنُ عِلْمِكَ الْمَخْزُونِ وَ شَهِيدُكَ يَوْمَ الدِّينِ وَ بَعِيثُكَ بِالْحَقِّ وَ رَسُولُكَ إِلَى الْخَلْقِ"»
  15. نهج البلاغه، خطبه ۱۴۹: «"أَمَّا وَصِيَّتِي، فَاللَّهَ لَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه وآله) فَلَا تُضَيِّعُوا سُنَّتَهُ. أَقِيمُوا هَذَيْنِ الْعَمُودَيْنِ وَ أَوْقِدُوا هَذَيْنِ الْمِصْبَاحَيْنِ وَ خَلَاكُمْ ذَمٌّ مَا لَمْ تَشْرُدُوا"»
  16. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 496.
  17. نهج البلاغه، خطبه ۱: «"كِتَابَ رَبِّكُمْ فِيكُمْ مُبَيِّناً حَلَالَهُ وَ حَرَامَهُ وَ فَرَائِضَهُ وَ فَضَائِلَهُ وَ نَاسِخَهُ وَ مَنْسُوخَهُ وَ رُخَصَهُ وَ عَزَائِمَهُ وَ خَاصَّهُ وَ عَامَّهُ وَ عِبَرَهُ وَ أَمْثَالَهُ وَ مُرْسَلَهُ وَ مَحْدُودَهُ وَ مُحْكَمَهُ وَ مُتَشَابِهَهُ مُفَسِّراً [جُمَلَهُ‏] مُجْمَلَهُ وَ مُبَيِّناً غَوَامِضَهُ بَيْنَ مَأْخُوذٍ مِيثَاقُ عِلْمِهِ وَ مُوَسَّعٍ‏ عَلَى الْعِبَادِ فِي جَهْلِهِ وَ بَيْنَ مُثْبَتٍ فِي الْكِتَابِ فَرْضُهُ وَ مَعْلُومٍ فِي السُّنَّةِ نَسْخُهُ وَ وَاجِبٍ فِي السُّنَّةِ أَخْذُهُ وَ مُرَخَّصٍ فِي الْكِتَابِ تَرْكُهُ وَ بَيْنَ وَاجِبٍ [لِوَقْتِهِ‏] بِوَقْتِهِ وَ زَائِلٍ فِي مُسْتَقْبَلِهِ وَ مُبَايَنٌ بَيْنَ مَحَارِمِهِ مِنْ كَبِيرٍ أَوْعَدَ عَلَيْهِ نِيرَانَهُ أَوْ صَغِيرٍ أَرْصَدَ لَهُ غُفْرَانَهُ وَ بَيْنَ مَقْبُولٍ فِي أَدْنَاهُ [وَ] مُوَسَّعٍ فِي أَقْصَاهُ"»
  18. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 496-497.
  19. نهج البلاغه، خطبه ۲: «"هُمْ مَوْضِعُ سِرِّهِ وَ لَجَأُ أَمْرِهِ وَ عَيْبَةُ عِلْمِهِ وَ مَوْئِلُ حُكْمِهِ وَ كُهُوفُ كُتُبِهِ وَ جِبَالُ دِينِهِ بِهِمْ أَقَامَ انْحِنَاءَ ظَهْرِهِ وَ أَذْهَبَ ارْتِعَادَ فَرَائِصِهِ"»
  20. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 497.
  21. ﴿وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِّلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ مِن قَبْلُ وَفِي هَذَا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيدًا عَلَيْكُمْ وَتَكُونُوا شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ فَأَقِيمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلاكُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلَى وَنِعْمَ النَّصِيرُ ؛ سوره حج، آیه ۷۸
  22. ﴿لاَ يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا رَبَّنَا وَلاَ تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلاَ تُحَمِّلْنَا مَا لاَ طَاقَةَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا أَنتَ مَوْلانَا فَانصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ ؛ سوره بقره، آیه ۲۸۶
  23. ﴿وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِّلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ مِن قَبْلُ وَفِي هَذَا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيدًا عَلَيْكُمْ وَتَكُونُوا شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ فَأَقِيمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلاكُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلَى وَنِعْمَ النَّصِيرُ ؛ سوره حج، آیه ۷۸
  24. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 497.
  25. نهج البلاغه، خطبه ۱۷۵: «"إِنَّمَا النَّاسُ رَجُلَانِ: مُتَّبِعٌ شِرْعَةً وَ مُبْتَدِعٌ بِدْعَةً، لَيْسَ مَعَهُ مِنَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ بُرْهَانُ سُنَّةٍ وَ لَا ضِيَاءُ حُجَّةٍ"»
  26. غررالحکم، ۴ / ۱۶۳: «"شرُّ الآراءِ ما خالَفَ الشَّريعَةَ"»
  27. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 497-498.
  28. نهج البلاغه، خطبه ۸۳: «"وَ اقْتَدَى فَاحْتَذَى وَ أُرِيَ فَرَأَى فَأَسْرَعَ طَالِباً وَ نَجَا هَارِباً فَأَفَادَ ذَخِيرَةً وَ أَطَابَ سَرِيرَةً"»
  29. غررالحکم، ۲ / ۴۶۸
  30. نهج البلاغه، خ ۱۲۲: «"طُوبَى لِمَنْ ذَلَّ فِي نَفْسِهِ، وَ طَابَ كَسْبُهُ، وَ صَلَحَتْ سَرِيرَتُهُ، وَ حَسُنَتْ خَلِيقَتُهُ، وَ أَنْفَقَ الْفَضْلَ مِنْ مَالِهِ، وَ أَمْسَكَ الْفَضْلَ مِنْ لِسَانِهِ، وَ عَزَلَ عَنِ النَّاسِ شَرَّهُ، وَ وَسِعَتْهُ السُّنَّةُ، وَ لَمْ يُنْسَبْ إلَى الْبِدْعَةِ"»
  31. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 498.
  32. نهج البلاغه، خطبه ۱۹۱: «"وَ اللَّهِ مَا مُعَاوِيَةُ بِأَدْهَى مِنِّي، وَ لَكِنَّهُ يَغْدِرُ وَ يَفْجُرُ؛ وَ لَوْ لَا كَرَاهِيَةُ الْغَدْرِ لَكُنْتُ مِنْ أَدْهَى النَّاسِ، وَ لَكِنْ كُلُّ غُدَرَةٍ فُجَرَةٌ وَ كُلُّ فُجَرَةٍ كُفَرَةٌ، وَ لِكُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ يُعْرَفُ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ"»
  33. نهج البلاغه، خطبه ۱۸۸: «"وَ لَقَدْ عَلِمَ الْمُسْتَحْفَظُونَ مِنْ أَصْحَابِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه وآله) أَنِّي لَمْ أَرُدَّ عَلَى اللَّهِ وَ لَا عَلَى رَسُولِهِ سَاعَةً قَطُّ، وَ لَقَدْ وَاسَيْتُهُ بِنَفْسِي فِي الْمَوَاطِنِ الَّتِي تَنْكُصُ فِيهَا الْأَبْطَالُ وَ تَتَأَخَّرُ فِيهَا الْأَقْدَامُ، نَجْدَةً أَكْرَمَنِي اللَّهُ بِهَا"»
  34. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 498-499.
  35. نهج البلاغه، نامه ۳۱: «"وَ أَنْ أَبْتَدِئَكَ بِتَعْلِيمِ كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ تَأْوِيلِهِ وَ شَرَائِعِ الْإِسْلَامِ وَ أَحْكَامِهِ وَ حَلَالِهِ وَ حَرَامِهِ لَا أُجَاوِزُ ذَلِكَ بِكَ إِلَى غَيْرِهِ"»
  36. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 499.
  37. نهج البلاغه، حکمت ۱۳۱
  38. نهج البلاغه، حکمت ۲۴۴
  39. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 499.
  40. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 500.
  41. نهج البلاغه، حکمت ۱۳۸
  42. نهج البلاغه، حکمت ‌های ۶۶ و ۲۵۸
  43. نهج البلاغه، حکمت ۴۱۹
  44. وسائل الشیعه، احادیث، ۴، ۵، ۹، ۱۰، ۱۱و...
  45. خطبه‌های ۶۰ و ۱۲۴
  46. نهج البلاغه، حکمت ۳۷۵
  47. نهج البلاغه، نامه ۵۳ و خطبه ۱۸
  48. نهج البلاغه، نامه ۵۳
  49. نهج البلاغه، نامه ۵۳
  50. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 500.
  51. نهج البلاغه، خطبه ۲۴
  52. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 500.