ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '==دربارهٔ کتاب==' به '== دربارهٔ کتاب ==') |
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان پیشین = | |||
| عنوان = ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم | | عنوان = ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم | ||
| عنوان پسین = | |||
| شماره جلد = | |||
| عنوان اصلی = | | عنوان اصلی = | ||
| تصویر = 1100695.jpg | | تصویر = 1100695.jpg | ||
| خط ۱۸: | خط ۲۱: | ||
| موضوع = [[قرآن کریم]] | | موضوع = [[قرآن کریم]] | ||
| مذهب = شیعه | | مذهب = شیعه | ||
| ناشر = | | ناشر = پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی | ||
| به همت = | | به همت = | ||
| وابسته به = | | وابسته به = | ||
| محل نشر = قم، ایران | | محل نشر = قم، ایران | ||
| سال نشر = ۱۳۹۶ | | سال نشر = ۱۳۹۶ | ||
| تعداد صفحات = ۵۶۴ | | تعداد صفحات = ۵۶۴ | ||
| شابک = 978-600-108-369-3 | | شابک = 978-600-108-369-3 | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۳: | ||
== دربارهٔ کتاب == | == دربارهٔ کتاب == | ||
در معرفی این کتاب آمده است: «این کتاب بخشی از یک تحقیق گسترده در حوزه اندیشه‌های [[اجتماعی]] [[قرآن کریم]] است که به صورتی مجزا، تدوین و تألیف یافته است. [[ارزش‌ها]] | در معرفی این کتاب آمده است: «این کتاب بخشی از یک تحقیق گسترده در حوزه اندیشه‌های [[اجتماعی]] [[قرآن کریم]] است که به صورتی مجزا، تدوین و تألیف یافته است. [[ارزش‌ها]] همان‌گونه که در مباحث مطرح شده در بخش نخست به تفصیل بیان شده مهم‌ترین، کانونی‌ترین و زنده‌ترین بخش یک [[فرهنگ]] محسوب می‌‌شوند و از این رو، [[شناخت]] یک فرهنگ بدون شناخت تحلیل [[نظام ارزشی]] و عناصر و اجزای آن، [[ارتباطات]] متنوع میان عناصر این [[نظام]]، [[پیوستگی]] این نظام با نظام [[باورها]]، [[هنجارها]]، [[شخصیت]] و رفتارها غیرممکن خواهد بود. بررسی اجمالی [[معارف اسلامی]] نیز نمایانگر جایگاه [[برتر]] و موقعیت محوری ([[ارزش‌ها]]) در [[فرهنگ دینی]] است. اگر [[معارف دین]] را طبق تقسیم‌بندی معروف مرکب از یه بخش به هم پیوسته و درهم‌تنیده (باورها، [[احکام]] و [[اخلاق]]) بدانیم، ارزش‌ها در تاروپود این اجزا به گونه ای انفکاک‌ناپذیر درهم‌آمیخته شده، بحث از ارزش‌ها پای هر سه بخش را به میان می‌‌کشد. محور این مطالعه، قرآن کریم و بخش گوهری و اساسی [[فرهنگ اسلامی]] انعکاس یافته در این متن آسمانی و [[مقدس]] است؛ از این رو [[ارزش‌های اجتماعی]] مورد بحث نیز ارزش‌هایی است که قرآن کریم به طور مستقیم و غیر مستقیم و در قالب عبارات و بیانات مختلف، از آن سخن گفته است. این کتاب، در پنج فصل تحت عنوان‌های ارزش‌های اجتماعی از دیدگاه [[علوم اجتماعی]]، مواضع کلی قرآن کریم در حوزه ارزش‌ها، مفاهیم عام ناظر به ارزش‌های اجتماعی، مفاهیم خاص ناظر به ارزش‌های اجتماعی وارزش‌های اجتماعی ناظر به حوزه‌های مختلف [[رفتاری]] تهیه و تنظیم شده است»<ref name=p1></ref>. | ||
== فهرست کتاب == | == فهرست کتاب == | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۹: | ||
* پیشگفتار | * پیشگفتار | ||
* مقدمه | * مقدمه | ||
* '''فصل اول: | * '''فصل اول: [[ارزش‌های اجتماعی]] از دیدگاه [[علوم اجتماعی]]''' | ||
* مقدمه | * مقدمه | ||
# [[ارزش]] از نگاهی توصیفی | # [[ارزش]] از نگاهی توصیفی | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۴: | ||
## ارزش و نگرش | ## ارزش و نگرش | ||
## ارزش و [[گرایش]] | ## ارزش و [[گرایش]] | ||
## ارزش و عاطفه | ## ارزش و [[عاطفه]] | ||
## ارزش و هنجار | ## ارزش و [[هنجار]] | ||
## ارزش و [[رفتار]] | ## ارزش و [[رفتار]] | ||
## ارزش و اشیا | ## ارزش و اشیا | ||
# جامعه‌پذیری و [[نظام]] | # [[جامعه‌پذیری]] و [[نظام ارزش‌ها]] | ||
# [[ثبات]] و [[تغییر]] ارزش‌ها | # [[ثبات]] و [[تغییر]] ارزش‌ها | ||
# نهادی‌شدن ارزش‌ها | # نهادی‌شدن ارزش‌ها | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۴: | ||
# ضمانت اجرای ارزش‌ها | # ضمانت اجرای ارزش‌ها | ||
## [[فطری]] بودن [[ارزش‌های دینی]] و قوانین | ## [[فطری]] بودن [[ارزش‌های دینی]] و قوانین | ||
## خردپذیری ارزش‌ها | ## [[خردپذیری]] ارزش‌ها | ||
## [[ایمان]] به [[حقانیت]] ارزش‌ها | ## [[ایمان]] به [[حقانیت]] ارزش‌ها | ||
## [[احکام]] | ## [[احکام جزایی]] و [[کیفری]] | ||
# ضرورت‌های زندگی اجتماعی | # ضرورت‌های زندگی اجتماعی | ||
# [[هدف‌ها]] و غایت‌های مورد نظر در [[التزام]] به ارزش‌ها | # [[هدف‌ها]] و غایت‌های مورد نظر در [[التزام]] به ارزش‌ها | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۲: | ||
## [[مساوات]] | ## [[مساوات]] | ||
## [[تقوا]] | ## [[تقوا]] | ||
## | ## حسن و [[احسان]] | ||
## [[عمل صالح]] و [[اصلاح]] | ## [[عمل صالح]] و [[اصلاح]] | ||
## معروف | ## معروف | ||
## | ## خیر | ||
## [[برّ]] | ## [[برّ]] | ||
## [[طیب]] و خبیث | ## [[طیب]] و [[خبیث]] | ||
## [[حلال]] | ## [[حلال]] | ||
## شعایر | ## [[شعایر]] | ||
# مفاهیم عام ناظر به ارزش‌های منفی ([[ضد ارزش‌ها]]) | # مفاهیم عام ناظر به ارزش‌های منفی ([[ضد ارزش‌ها]]) | ||
## [[تبعیت | ## [[تبعیت از گام‌های شیطان]] | ||
## صدّ از | ## [[صدّ از راه خدا]] | ||
## محاربه با خدا و | ## [[محاربه با خدا و رسول]]{{صل}} | ||
## [[هواپرستی]] | ## [[هواپرستی]] | ||
## [[عصیان]] | ## [[عصیان]] | ||
## [[طغیان]] | ## [[طغیان]] | ||
## منکر (و [[نهی از منکر]]) | ## [[منکر]] (و [[نهی از منکر]]) | ||
## [[فساد]] | ## [[فساد]] | ||
## [[بغی]] | ## [[بغی]] | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۳: | ||
## [[شر]] | ## [[شر]] | ||
## [[سیئه]] | ## [[سیئه]] | ||
## خطیئه | ## [[خطیئه]] | ||
## [[باطل]] | ## [[باطل]] | ||
## [[فجور]] | ## [[فجور]] | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۲۳: | ||
## [[تعدی]] | ## [[تعدی]] | ||
## [[حرام]] | ## [[حرام]] | ||
## | ## [[قول زور]] | ||
## [[لهو]] | ## [[لهو]] | ||
## لعب | ## [[لعب]] | ||
## [[لغو]] | ## [[لغو]] | ||
## [[اسراف]] و [[تبذیر]] | ## [[اسراف]] و [[تبذیر]] | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۳۱: | ||
* '''فصل چهارم: مفاهیم خاص ناظر به ارزش‌های اجتماعی''' | * '''فصل چهارم: مفاهیم خاص ناظر به ارزش‌های اجتماعی''' | ||
# مفاهیم خاص ناظر به ارزش‌های مثبت | # مفاهیم خاص ناظر به ارزش‌های مثبت | ||
## [[بهداشت]] | ## [[بهداشت عمومی]] | ||
## [[آراستگی]] و [[زینت]] | ## [[آراستگی]] و [[زینت]] | ||
## [[سلام]] و تحیت | ## [[سلام]] و [[تحیت]] | ||
## | ## [[تعامل‌های کلامی مناسب]] (در مقام گفتار) | ||
## [[پرهیز]] از | ## [[پرهیز]] از [[تعامل‌های کلامی نامناسب]] | ||
## تعامل‌های کلامی مناسب (در | ## تعامل‌های کلامی مناسب (در مقام شنیدار) | ||
## [[صداقت]] ( | ## [[صداقت]] ([[صداقت گفتاری|گفتاری]]، [[صداقت رفتاری|رفتاری]] و [[صداقت عقیدتی|عقیدتی]]) | ||
## [[امانت‌داری]] | ## [[امانت‌داری]] | ||
## [[احساس مسئولیت اجتماعی]] | ## [[احساس مسئولیت اجتماعی]] | ||
| خط ۱۴۱: | خط ۱۴۳: | ||
## [[تواضع]] و [[فروتنی]] | ## [[تواضع]] و [[فروتنی]] | ||
## [[میانه‌روی]] و [[اعتدال]] | ## [[میانه‌روی]] و [[اعتدال]] | ||
## [[سعه صدر]] و | ## [[سعه صدر]] و [[گشادگی روح]] | ||
## واکنش [[اخلاقی]] در برابر رفتارهای [[ناپسند]] | ## واکنش [[اخلاقی]] در برابر رفتارهای [[ناپسند]] | ||
## [[فرو خوردن خشم]] | ## [[فرو خوردن خشم]] | ||
## [[عفو و گذشت]] | ## [[عفو و گذشت]] | ||
## [[ایثار]] و [[ | ## [[ایثار]] و [[ازخودگذشتگی]] | ||
## ترجیح امور غیرمادی بر [[امور مادی]] | ## ترجیح امور غیرمادی بر [[امور مادی]] | ||
## [[شکرگزاری]] از [[نعمت‌ها]] | ## [[شکرگزاری]] از [[نعمت‌ها]] | ||
## [[میهمان‌نوازی]] و اکرام | ## [[میهمان‌نوازی]] و [[اکرام]] | ||
## [[اذن]] | ## [[اذن ورود]] به [[حریم خصوصی]] | ||
## | ## [[رعایت آداب مجالست]] | ||
## [[ | ## امر به [[اجازه]] قبل ورود، ورود با [[دعوت]] و طول ندادن حضور | ||
## [[رأفت]] و [[شفقت]] به [[ایتام]] | ## [[رأفت]] و [[شفقت]] به [[ایتام]] | ||
## [[اتقان]] و محکم‌کاری | ## [[اتقان]] و [[محکم‌کاری]] | ||
## رعایت تمایزهای معقول | ## رعایت تمایزهای معقول | ||
## [[مقابله به مثل]] | ## [[مقابله به مثل]] | ||
# مفاهیم خاص ناظر به ارزش‌های منفی ([[ضد ارزش‌ها]]) | # مفاهیم خاص ناظر به [[ارزش‌های منفی]] ([[ضد ارزش‌ها]]) | ||
## [[دروغ]] ( | ## [[دروغ]] (دروغ گفتاری|گفتاری]]، [[دروغ رفتاری|رفتاری]] و [[دروغ عقیدتی|عقیدتی) | ||
## ریاکاری | ## [[ریاکاری]] | ||
## [[نمامی]] و [[سخن‌چینی]] | ## [[نمامی]] و [[سخن‌چینی]] | ||
## [[رشک]] و [[حسد]] | ## [[رشک]] و [[حسد]] | ||
| خط ۱۶۵: | خط ۱۶۷: | ||
## [[تکبر]] و [[برتری‌جویی]] | ## [[تکبر]] و [[برتری‌جویی]] | ||
## [[انحصارگرایی]] | ## [[انحصارگرایی]] | ||
## [[تجسس]] و کنجکاوی بی‌مورد | ## [[تجسس]] و [[کنجکاوی]] بی‌مورد | ||
## [[سوء ظن]] بی‌مورد | ## [[سوء ظن]] بی‌مورد | ||
## [[عیب‌جویی]] | ## [[عیب‌جویی]] | ||
## [[غیبت]] | ## [[غیبت]] | ||
## سخریه و [[استهزا]] | ## [[سخریه]] و [[استهزا]] | ||
## [[تهمت]] و [[افترا]] | ## [[تهمت]] و [[افترا]] | ||
## [[تحقیر]] و [[استخفاف]] دیگران | ## [[تحقیر]] و [[استخفاف]] دیگران | ||
| خط ۱۷۷: | خط ۱۷۹: | ||
## [[خیانت]] در [[امانت]] | ## [[خیانت]] در [[امانت]] | ||
## [[کینه‌ورزی]] | ## [[کینه‌ورزی]] | ||
## [[سستی]] و [[ضعف | ## [[سستی]] و [[ضعف در انجام وظایف]] | ||
## [[حق‌گریزی]] و [[حق‌ستیزی]] | ## [[حق‌گریزی]] و [[حق‌ستیزی]] | ||
## [[اعتقاد | ## [[اعتقاد به سعد و نحس ایام]] | ||
* '''فصل پنجم: | * '''فصل پنجم: [[ارزش‌های اجتماعی]] ناظر به حوزه‌های مختلف رفتاری''' | ||
# ارزش‌های اجتماعی ناظر به حریم‌های جنسی | # ارزش‌های اجتماعی ناظر به حریم‌های جنسی | ||
## | ## [[رعایت حریم عفاف]] | ||
## داشتن [[حجاب]] و [[پوشش]] مناسب | ## داشتن [[حجاب]] و [[پوشش]] مناسب | ||
## غیرت‌ورزی و [[تعصب]] | ## [[غیرت‌ورزی]] و [[تعصب]] | ||
## [[پرهیز]] از [[روابط | ## [[پرهیز]] از [[روابط جنسی نامشروع]] | ||
## پرهیز از [[همجنس‌گرایی]] | ## پرهیز از [[همجنس‌گرایی]] | ||
## [[ازدواج]] و [[همسرگزینی]] | ## [[ازدواج]] و [[همسرگزینی]] | ||
# ارزش‌های اجتماعی ناظر به | # ارزش‌های اجتماعی ناظر به [[روابط خانوادگی]] و [[خویشاوندی]] | ||
## [[نیکی]] و [[احسان به والدین]] | ## [[نیکی]] و [[احسان به والدین]] | ||
## نیکی و [[احسان | ## نیکی و [[احسان به خویشان]] | ||
## اجتناب از | ## [[اجتناب از قطع رحم]] | ||
## | ## [[رعایت حقوق و تکالیف متقابل والدین و فرزندان]] | ||
## رعایت حقوق | ## [[رعایت حقوق همسر]] | ||
## | ## گزینش [[طلاق]] (در صورت [[لزوم]]) | ||
## رعایت حقوق | ## [[رعایت حقوق همسایه]] | ||
# ارزش‌های اجتماعی ناظر به حوزه [[دین]] (=[[اسلام]]) | # ارزش‌های اجتماعی ناظر به حوزه [[دین]] (=[[اسلام]]) | ||
## [[اقامه دین]] | ## [[اقامه دین]] | ||
## موضع‌گیری منطقی در مواجهه با دین [حوزه [[اعتقادی]] [[مؤمنان]]] | ## موضع‌گیری منطقی در مواجهه با دین [حوزه [[اعتقادی]] [[مؤمنان]]] | ||
## [[نصرت | ## [[نصرت دین خدا]] | ||
## نشر و [[تبلیغ | ## نشر و [[تبلیغ فرهنگ دینی]] | ||
## | ## [[رعایت حرمت اولیای دین]] | ||
## اجتناب از [[نقض | ## اجتناب از [[نقض سوگند]] | ||
## | ## [[ترجیح مؤمن بر غیرمؤمن]] | ||
## [[شجاعت]] و [[پایمردی]] در مقام ایفای [[رسالت]] | ## [[شجاعت]] و [[پایمردی]] در مقام ایفای [[رسالت]] | ||
## [[شرک]] و کفرستیزی | ## [[شرک‌ستیزی|شرک]] و [[کفرستیزی]] | ||
## تقیه‌ورزی در شرایط خاص | ## [[تقیه‌ورزی]] در شرایط خاص | ||
## اجتناب از [[اضلال]] و کج‌نمایی طریق [[هدایت]] | ## اجتناب از [[اضلال]] و [[کج‌نمایی]] طریق [[هدایت]] | ||
# | # [[ارزش‌های اجتماعی]] ناظر به حوزه [[تعلیم و تربیت]] | ||
## اسوه‌گزینی از شخصیت‌های شاخص | ## [[اسوه‌گزینی]] از شخصیت‌های شاخص | ||
## [[تعلیم و تعلم]] | ## [[تعلیم و تعلم]] | ||
## [[تزکیه نفوس]] | ## [[تزکیه نفوس]] | ||
## [[تعقل]] و [[تفکر]] | ## [[تعقل]] و [[تفکر]] | ||
## [[هدایت‌گری]] به [[حق]] | ## [[هدایت‌گری]] به [[حق]] | ||
## سفارش به | ## [[سفارش به نیکی‌ها]] | ||
## [[موعظه]] | ## [[موعظه]] | ||
## [[نصیحت]] و [[خیرخواهی]] | ## [[نصیحت]] و [[خیرخواهی]] | ||
## [[تذکر]] و | ## [[تذکر]] و یادآوری | ||
## [[مشورت]] در امور | ## [[مشورت]] در امور | ||
## [[تشویق]] [[نیکوکاران]]؛ [[تهدید]] بدکاران | ## [[تشویق]] [[نیکوکاران]]؛ [[تهدید]] بدکاران | ||
## [[عبرت‌آموزی]] از تجربیات دیگران | ## [[عبرت‌آموزی]] از تجربیات دیگران | ||
## [[محبت]] به [[نیکان]] و اجتناب از محبت ناپاکان | ## [[محبت]] به [[نیکان]] و [[اجتناب از محبت ناپاکان]] | ||
## [[همراهی]] | ## [[همراهی با نیکان]]؛ [[دوری از ناپاکان]] | ||
## دوری از [[پیروی]] [[منحرفان]] | ## دوری از [[پیروی]] [[منحرفان]] | ||
## [[برحذر بودن]] از [[دنیاگرایی]] | ## [[برحذر بودن]] از [[دنیاگرایی]] | ||
## اجتناب از پیروی بینش‌ها و [[رسوم]] [[خرافی]] | ## اجتناب از پیروی بینش‌ها و [[رسوم]] [[خرافی]] | ||
## اجتناب از [[تقلید کورکورانه]] (سنت‌پرستی نیاکانی) | ## اجتناب از [[تقلید کورکورانه]] ([[سنت‌پرستی نیاکانی]]) | ||
## اجتناب از [[روحیات]] | ## اجتناب از [[روحیات منافقانه]] | ||
## [[پرهیز]] از [[جدال]] [[باطل]] | ## [[پرهیز]] از [[جدال]] [[باطل]] | ||
# ارزش‌های اجتماعی ناظر به حوزه [[سیاست]] | # ارزش‌های اجتماعی ناظر به حوزه [[سیاست]] | ||
## اجتماع‌گرایی در مقابل انزواجویی و تفرد | ## [[اجتماع‌گرایی]] در مقابل انزواجویی و تفرد | ||
## توسعه و [[آبادانی زمین]] | ## [[توسعه]] و [[آبادانی زمین]] | ||
## [[همبستگی]] و [[پیوند با مؤمنان]] | ## [[همبستگی]] و [[پیوند با مؤمنان]] | ||
## [[امنیت]] و [[صلح]] | ## [[امنیت]] و [[صلح]] | ||
## [[همزیستی مسالمت‌آمیز]] با غیرمسلمین | ## [[همزیستی مسالمت‌آمیز]] با غیرمسلمین | ||
## | ## ارتباط ضابطه‌مند با سایر [[جوامع]] | ||
## قانون‌گرایی | ## [[قانون‌گرایی]] | ||
## رفع [[تبعیض]] | ## رفع [[تبعیض جنسی]] | ||
## وفای به [[پیمان‌ها]] و قراردادها | ## وفای به [[پیمان‌ها]] و [[قراردادها]] | ||
## عزت‌خواهی و اقتدارطلبی | ## [[عزت‌خواهی]] و [[اقتدارطلبی]] | ||
## [[صبر]] و قدم در راه [[هدف‌ها]] | ## [[صبر]] و قدم در راه [[هدف‌ها]] | ||
## طاغوت‌ستیزی | ## [[طاغوت‌ستیزی]] | ||
## [[تبرّی]] از [[انحراف]] و منحرفان | ## [[تبرّی]] از [[انحراف]] و منحرفان | ||
## [[جهاد]] در مسیر تحقق هدف‌های متعالی | ## [[جهاد]] در مسیر تحقق هدف‌های متعالی | ||
| خط ۲۴۸: | خط ۲۵۰: | ||
## پرهیز از [[اختلاف]] و [[تفرقه]] | ## پرهیز از [[اختلاف]] و [[تفرقه]] | ||
## اجتناب از [[قتال]] [[مذموم]] | ## اجتناب از [[قتال]] [[مذموم]] | ||
## [[هجرت]] از [[جامعه]] | ## [[هجرت]] از [[جامعه نامطلوب]] | ||
# ارزش‌های اجتماعی ناظر به حوزه [[اقتصاد]] | # ارزش‌های اجتماعی ناظر به حوزه [[اقتصاد]] | ||
## تحرک و [[پویایی]] (از جمله در عرصه‌های [[اقتصادی]]) | ## تحرک و [[پویایی]] (از جمله در عرصه‌های [[اقتصادی]]) | ||
## [[عفت نفس]] در نیازهای مادی | ## [[عفت نفس]] در [[نیازهای مادی]] | ||
## [[رعایت حقوق دیگران]] در [[امور مالی]] دیگران | ## [[رعایت حقوق دیگران]] در [[امور مالی]] دیگران | ||
## [[ادای حقوق | ## [[ادای حقوق مالی]] | ||
### | ### [[پرداخت زکات]] | ||
### | ### [[پرداخت خمس]] | ||
### ادای [[صدقات]] | ### ادای [[صدقات]] | ||
### تأمین و [[اطعام | ### تأمین و [[اطعام نیازمندان]] | ||
### [[انفاق]] | ### [[انفاق]] | ||
## [[قرض‌الحسنه]] | ## [[قرض‌الحسنه]] | ||
## اجتناب از بخل‌ورزی | ## اجتناب از [[بخل‌ورزی]] | ||
## پرهیز از رفاه‌زدگی و [[تجمل‌گرایی]] | ## پرهیز از [[رفاه‌زدگی]] و [[تجمل‌گرایی]] | ||
## اجتناب از [[ثروت‌اندوزی]] غیرمجاز | ## اجتناب از [[ثروت‌اندوزی]] غیرمجاز | ||
### [[سرقت]] | ### [[سرقت]] | ||
### رشوه‌خواری | ### [[رشوه‌خواری]] | ||
### [[رباخواری]] | ### [[رباخواری]] | ||
### قماربازی | ### [[قماربازی]] | ||
* کتابنامه | * کتابنامه | ||
* فهرست [[آیات]] | * فهرست [[آیات]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۱۹
ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون اجتماع و ارزش‌های آن از منظر قرآن کریم می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر سید حسین شرف‌الدین است و انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است[۱].
| ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | سید حسین شرف‌الدین |
| موضوع | قرآن کریم |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۶ ش |
| تعداد صفحه | ۵۶۴ |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۱۰۸-۳۶۹-۳ |
| شماره ملی | 4536214 ۴۵۳۶۲۱۴ |
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «این کتاب بخشی از یک تحقیق گسترده در حوزه اندیشه‌های اجتماعی قرآن کریم است که به صورتی مجزا، تدوین و تألیف یافته است. ارزش‌ها همان‌گونه که در مباحث مطرح شده در بخش نخست به تفصیل بیان شده مهم‌ترین، کانونی‌ترین و زنده‌ترین بخش یک فرهنگ محسوب می‌‌شوند و از این رو، شناخت یک فرهنگ بدون شناخت تحلیل نظام ارزشی و عناصر و اجزای آن، ارتباطات متنوع میان عناصر این نظام، پیوستگی این نظام با نظام باورها، هنجارها، شخصیت و رفتارها غیرممکن خواهد بود. بررسی اجمالی معارف اسلامی نیز نمایانگر جایگاه برتر و موقعیت محوری (ارزش‌ها) در فرهنگ دینی است. اگر معارف دین را طبق تقسیم‌بندی معروف مرکب از یه بخش به هم پیوسته و درهم‌تنیده (باورها، احکام و اخلاق) بدانیم، ارزش‌ها در تاروپود این اجزا به گونه ای انفکاک‌ناپذیر درهم‌آمیخته شده، بحث از ارزش‌ها پای هر سه بخش را به میان می‌‌کشد. محور این مطالعه، قرآن کریم و بخش گوهری و اساسی فرهنگ اسلامی انعکاس یافته در این متن آسمانی و مقدس است؛ از این رو ارزش‌های اجتماعی مورد بحث نیز ارزش‌هایی است که قرآن کریم به طور مستقیم و غیر مستقیم و در قالب عبارات و بیانات مختلف، از آن سخن گفته است. این کتاب، در پنج فصل تحت عنوان‌های ارزش‌های اجتماعی از دیدگاه علوم اجتماعی، مواضع کلی قرآن کریم در حوزه ارزش‌ها، مفاهیم عام ناظر به ارزش‌های اجتماعی، مفاهیم خاص ناظر به ارزش‌های اجتماعی وارزش‌های اجتماعی ناظر به حوزه‌های مختلف رفتاری تهیه و تنظیم شده است»[۱].
فهرست کتاب
- پیشگفتار
- مقدمه
- فصل اول: ارزش‌های اجتماعی از دیدگاه علوم اجتماعی
- مقدمه
- ارزش از نگاهی توصیفی
- تعریف ارزش
- ساختار زبانی ارزش‌ها
- وجودشناسی ارزش‌ها
- ویژگی ارزش‌ها
- خاستگاه ارزش‌ها
- گونه‌شناسی ارزش‌ها
- کارکرد ارزش‌ها
- مطلق یا نسبی بودن ارزش‌ها
- ارزش‌ها و مفاهیم مرتبط
- جامعه‌پذیری و نظام ارزش‌ها
- ثبات و تغییر ارزش‌ها
- نهادی‌شدن ارزش‌ها
- سلسله مراتب ارزش‌ها
- تحلیل نظری ارزش‌ها
- ضمانت اجرای ارزش‌ها
- فصل دوم: مواضع کلی قرآن کریم در حوزه ارزش‌ها
- مقدمه
- مبانی عام ارزش‌ها
- مبانی اعتقادی ارزش‌ها
- شیوه‌های القا، دریافت و انتقال ارزش‌ها
- ضمانت اجرای ارزش‌ها
- فطری بودن ارزش‌های دینی و قوانین
- خردپذیری ارزش‌ها
- ایمان به حقانیت ارزش‌ها
- احکام جزایی و کیفری
- ضرورت‌های زندگی اجتماعی
- هدف‌ها و غایت‌های مورد نظر در التزام به ارزش‌ها
- پیامدها و آثار سوء ناشی از سرپیچی از ارزش‌ها
- موانع التزام و عمل به ارزش‌های دینی
- فصل سوم: مفاهیم عام ناظر به ارزش‌های اجتماعی
- مقدمه
- مفاهیم عام ناظر به ارزش‌های اجتماعی
- مفاهیم عام ناظر به ارزش‌های منفی (ضد ارزش‌ها)
- فصل چهارم: مفاهیم خاص ناظر به ارزش‌های اجتماعی
- مفاهیم خاص ناظر به ارزش‌های مثبت
- بهداشت عمومی
- آراستگی و زینت
- سلام و تحیت
- تعامل‌های کلامی مناسب (در مقام گفتار)
- پرهیز از تعامل‌های کلامی نامناسب
- تعامل‌های کلامی مناسب (در مقام شنیدار)
- صداقت (گفتاری، رفتاری و عقیدتی)
- امانت‌داری
- احساس مسئولیت اجتماعی
- مردم‌داری
- تواضع و فروتنی
- میانه‌روی و اعتدال
- سعه صدر و گشادگی روح
- واکنش اخلاقی در برابر رفتارهای ناپسند
- فرو خوردن خشم
- عفو و گذشت
- ایثار و ازخودگذشتگی
- ترجیح امور غیرمادی بر امور مادی
- شکرگزاری از نعمت‌ها
- میهمان‌نوازی و اکرام
- اذن ورود به حریم خصوصی
- رعایت آداب مجالست
- امر به اجازه قبل ورود، ورود با دعوت و طول ندادن حضور
- رأفت و شفقت به ایتام
- اتقان و محکم‌کاری
- رعایت تمایزهای معقول
- مقابله به مثل
- مفاهیم خاص ناظر به ارزش‌های منفی (ضد ارزش‌ها)
- دروغ (دروغ گفتاری|گفتاری]]، رفتاری و [[دروغ عقیدتی|عقیدتی)
- ریاکاری
- نمامی و سخن‌چینی
- رشک و حسد
- مکر و فریب
- خودستایی و تفاخر
- تکبر و برتری‌جویی
- انحصارگرایی
- تجسس و کنجکاوی بی‌مورد
- سوء ظن بی‌مورد
- عیب‌جویی
- غیبت
- سخریه و استهزا
- تهمت و افترا
- تحقیر و استخفاف دیگران
- اذیت و آزار دیگران
- نجوا و رازگویی در جمع
- منّت‌گذاری
- خیانت در امانت
- کینه‌ورزی
- سستی و ضعف در انجام وظایف
- حق‌گریزی و حق‌ستیزی
- اعتقاد به سعد و نحس ایام
- فصل پنجم: ارزش‌های اجتماعی ناظر به حوزه‌های مختلف رفتاری
- ارزش‌های اجتماعی ناظر به حریم‌های جنسی
- رعایت حریم عفاف
- داشتن حجاب و پوشش مناسب
- غیرت‌ورزی و تعصب
- پرهیز از روابط جنسی نامشروع
- پرهیز از همجنس‌گرایی
- ازدواج و همسرگزینی
- ارزش‌های اجتماعی ناظر به روابط خانوادگی و خویشاوندی
- ارزش‌های اجتماعی ناظر به حوزه دین (=اسلام)
- اقامه دین
- موضع‌گیری منطقی در مواجهه با دین [حوزه اعتقادی مؤمنان]
- نصرت دین خدا
- نشر و تبلیغ فرهنگ دینی
- رعایت حرمت اولیای دین
- اجتناب از نقض سوگند
- ترجیح مؤمن بر غیرمؤمن
- شجاعت و پایمردی در مقام ایفای رسالت
- شرک و کفرستیزی
- تقیه‌ورزی در شرایط خاص
- اجتناب از اضلال و کج‌نمایی طریق هدایت
- ارزش‌های اجتماعی ناظر به حوزه تعلیم و تربیت
- اسوه‌گزینی از شخصیت‌های شاخص
- تعلیم و تعلم
- تزکیه نفوس
- تعقل و تفکر
- هدایت‌گری به حق
- سفارش به نیکی‌ها
- موعظه
- نصیحت و خیرخواهی
- تذکر و یادآوری
- مشورت در امور
- تشویق نیکوکاران؛ تهدید بدکاران
- عبرت‌آموزی از تجربیات دیگران
- محبت به نیکان و اجتناب از محبت ناپاکان
- همراهی با نیکان؛ دوری از ناپاکان
- دوری از پیروی منحرفان
- برحذر بودن از دنیاگرایی
- اجتناب از پیروی بینش‌ها و رسوم خرافی
- اجتناب از تقلید کورکورانه (سنت‌پرستی نیاکانی)
- اجتناب از روحیات منافقانه
- پرهیز از جدال باطل
- ارزش‌های اجتماعی ناظر به حوزه سیاست
- اجتماع‌گرایی در مقابل انزواجویی و تفرد
- توسعه و آبادانی زمین
- همبستگی و پیوند با مؤمنان
- امنیت و صلح
- همزیستی مسالمت‌آمیز با غیرمسلمین
- ارتباط ضابطه‌مند با سایر جوامع
- قانون‌گرایی
- رفع تبعیض جنسی
- وفای به پیمان‌ها و قراردادها
- عزت‌خواهی و اقتدارطلبی
- صبر و قدم در راه هدف‌ها
- طاغوت‌ستیزی
- تبرّی از انحراف و منحرفان
- جهاد در مسیر تحقق هدف‌های متعالی
- پرهیز از فتنه‌انگیزی
- پرهیز از عداوت و دشمنی
- پرهیز از اختلاف و تفرقه
- اجتناب از قتال مذموم
- هجرت از جامعه نامطلوب
- ارزش‌های اجتماعی ناظر به حوزه اقتصاد
- تحرک و پویایی (از جمله در عرصه‌های اقتصادی)
- عفت نفس در نیازهای مادی
- رعایت حقوق دیگران در امور مالی دیگران
- ادای حقوق مالی
- پرداخت زکات
- پرداخت خمس
- ادای صدقات
- تأمین و اطعام نیازمندان
- انفاق
- قرض‌الحسنه
- اجتناب از بخل‌ورزی
- پرهیز از رفاه‌زدگی و تجمل‌گرایی
- اجتناب از ثروت‌اندوزی غیرمجاز
دربارهٔ پدیدآورنده
