اعتقاد به سعد و نحس ایام
مقدمه
یکی از باورهای کهن که در میان برخی اقوام رواج داشته و در تقویم‌های استخراجی آنان نیز به ویژه در تعیین ظروف زمانی مناسب و نامناسب برای انجام اقدام‌های میمون در طول ایام هفته، ماه و سال، انعکاس یافته، اعتقاد به میمنت و نحوست ذاتی ایام است. علامه طباطبایی در بررسی تحلیلی از آیات و روایات مربوط، نتیجه می‌گیرند: ما به هیچ وجه نمی‌توانیم بر سعادت روزی از روزها، یا زمانی از از منه یا نحوست آن اقامه برهان کنیم و به عین همین علت راهی به انکار سعادت و نحوست هم نداریم، و نمی‌توانیم بر نبودن چنین چیزی اقامه برهان کنیم، همان‌طور که نمی‌توانستیم بر اثبات آن اقامه برهان کنیم، هر چند که وجود چنین چیزی بعید است، ولی بعید بودن، غیر از محال بودن است، این از نظر عقل[۱]. ادله مختلف در این خصوص را این‌گونه جمع‌بندی کرده است: اخباری که درباره نحوست و سعادت ایام وارد شده بیش از این دلالت ندارد که این سعادت و نحوست به سبب حوادثی دینی است که بر حسب ذوق دینی یا بر حسب تأثیر نفوس یا در فلان روز ایجاد حسن کرده، یا باعث قبح و زشتی آن شده، و اما اینکه خود آن روز یا آن قطعه از زمان متصف به میمنت یاشئامت شود، و تکویناً خواص دیگری داشته باشد که سایر زمان‌ها آن خواص را نداشته باشد، و خلاصه علل و اسباب طبیعی و تکوینی آن قطعه از زمان را غیر از سایر زمان‌ها کرده باشد؛ از آن روایات بر نمی‌آید، و هر روایتی که بر خلاف آنچه گفتیم ظهور داشته باشد، باید با حمل بر تقیه کرد یا به کلی طرح نمود[۲]. شهید مطهری نیز بر آن است که ایام به اعتبار یادآوری حوادث مبارک و شوم است که به این وصف موصوف می‌شوند[۳]. در ادامه به آیاتی که دست‌مایه ارائه تفسیر‌های مختلف از مواضع دین شده، اشاره می‌شود.[۴]
آیات قرآنی مرتبط
- توصیف نحوه نزول عذاب بر قوم تبهکار عاد در ایام خاص: ﴿فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا صَرْصَرًا فِي أَيَّامٍ نَحِسَاتٍ لِنُذِيقَهُمْ عَذَابَ الْخِزْيِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَخْزَى وَهُمْ لَا يُنْصَرُونَ﴾[۵]؛ ﴿إِنَّا أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا صَرْصَرًا فِي يَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ﴾[۶].
- توصیف شب نزول قرآن به شب مبارک: ﴿إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ﴾[۷].
- توصیف روز قیامت به عنوان روز ترشروی: ﴿إِنَّا نَخَافُ مِنْ رَبِّنَا يَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِيرًا﴾[۸]. و در آیه ﴿إِنَّ هَؤُلَاءِ يُحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ وَيَذَرُونَ وَرَاءَهُمْ يَوْمًا ثَقِيلًا﴾[۹]، یوم [= روز قیامت] به وصف “ثقیل” توصیف شده است.[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۹، ص۱۱۵-۱۱۶.
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۹، ص۱۱۸.
- ↑ ر. ک: مرتضی مطهری، آشنایی با قرآن، ج۵، ص۲۳۷؛ همچنین ر. ک: حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۲، ص۵۶.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۳۰۸.
- ↑ «و ما در روزهایی شوم بادی سرد فرستادیم تا عذاب رسواساز را در زندگی این جهان به آنان بچشانیم و بی‌گمان عذاب جهان واپسین رسواسازتر است و آنان یاری نخواهند شد» سوره فصلت، آیه ۱۶.
- ↑ «ما بر آنها بادی بسیار سرد در روز شومی دیرپا فرستادیم» سوره قمر، آیه ۱۹.
- ↑ «که ما آن را در شبی خجسته فرو فرستادیم، بی‌گمان ما بیم‌دهنده بودیم» سوره دخان، آیه ۳.
- ↑ «بی‌گمان ما از پروردگارمان، روزی که تیره و بسیار سخت است می‌هراسیم» سوره انسان، آیه ۱۰.
- ↑ «بی‌گمان اینان این جهان شتابان را دوست دارند و روزی سنگین را که در پیش روی خویش دارند وا می‌نهند» سوره انسان، آیه ۲۷.
- ↑ شرف‌الدین، سید حسین، ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم، ص ۳۰۸.