|
|
(۷۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱۰ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{خرد}} | | {{مدخل مرتبط |
| {{ولایت}}
| | | موضوع مرتبط = امام حسین |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| | | عنوان مدخل = |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">"'''[[اربعین]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:</div>
| | | مداخل مرتبط = [[اربعین در قرآن]] |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| | | پرسش مرتبط = |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[اربعین در قرآن]] | [[اربعین در حدیث]] </div>
| | }} |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[اربعین (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
|
| |
|
| | == مقدمه == |
| | از جمله مواردی که اربعین در فرهنگ دینی، [[اسلامی]]، [[عرفانی]] به کار رفته است مواردی همچون کمال [[عقل انسان]] در چهل سالگی؛ [[مبعوث]] شدن [[پیامبر]] {{صل}} در چهل سالگی و نیز [[میقات]] [[حضرت موسی]] {{ع}} با [[خدا]]؛ اخلاصِ چهل صباح؛ چلهنشینی برای رفع [[حاجت]]؛ [[حفظ]] کردن چهل [[حدیث]]؛ [[دعا]] برای چهل [[مؤمن]] و... است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگنامه دینی (کتاب)|فرهنگنامه دینی]]، ص۲۳؛ [[جواد نظری مقدم|نظری مقدم، جواد]]، [[فرهنگ سوگ شیعی (کتاب)|مقاله «اربعین»، فرهنگ سوگ شیعی]]، ص ۴۲.</ref>. |
|
| |
|
| '''اربعین''' فقط روزی از روزهای سال نیست، بلکه آیینهای است دربرابر چشمان میلیونها انسان متعهد که در آن تصویری از نهضت و قیام خونین محرّم نقش میبندد. اربعین، روز باشکوهی است که از خون [[امام حسین|حسین]]{{ع}}، حیات گرفت و نقطۀ آغاز تبلیغ آرمان کربلا از طریق اشک شد؛ چرا که در این روز، نخستین مجلس عزاداری برای [[امام حسین|اباعبدالله]] و تبلیغ آرمان آن حضرت در کنار تربتش برپا شد.<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>.
| | == مهمترین مصداق اربعین == |
| ==مقدمه== | | {{اصلی|اربعین امام حسین}} |
| *چهل، چهلم. در فرهنگ اسلامی و در معارف عرفانی، عدد چهل (اربعین) جایگاه خاصی دارد. چلهنشینی برای رفع حاجت یا رسیدن به مقامات سلوک و عرفان معروف است. حفظ کردن چهل حدیث، اخلاص چهل صباح، کمال عقل در چهل سالگی، دعا برای چهل مؤمن، چهل شب چهارشنبه و... بسیاری از این نمونهها و موارد<ref>ر.ک. اربعین در فرهنگ اسلامی، سید رضا تقوی، انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی</ref> در [[فرهنگ عاشورا]]، اربعین به چهلمین روز [[شهادت]] [[امام حسین|حسین بن علی]] گفته میشود که مصادف با روز بیستم ماه صفر است. از سنتهای مردمی، گرامیداشت چهلم مردگان است که، به یاد عزیز فوت شده خویش، خیرات و صدقات میدهند و مجلس یاد بود بپا میکنند. در روز بیستم صفر نیز، شیعیان، عظیمترین مراسم سوگواری را در کشورها و شهرهای مختلف به یاد عاشورای حسینی بر پا میکنند و همراه با دستههای سینهزنی و عزاداری به تعظیم شعائر دینی میپردازند. در شهر [[کربلا]]، اربعین حسینی عظمت و شکوه خاصی دارد و دستههای عزادار، مراسمی پرشور بر پا میکنند. در نخستین اربعین [[شهادت]] [[امام حسین]]، [[جابر بن عبد الله انصاری]] و عطیه عوفی موفق به زیارت تربت و قبر [[امام حسین|سید الشهدا]] شدند. بنا به برخی نقلها، در همان اربعین، کاروان اسرای [[اهل بیت]] در باز گشت از شام و سر راه مدینه، از کربلا گذشتند و با جابر دیدار کردند. البته برخی از مورخان هم آن را نفی کرده و نپذیرفتهاند. از جمله مرحوم [[محدث قمی]] در منتهی الآمال دلایلی ذکر میکند که دیدار [[اهل بیت]] از [[کربلا]] در اربعین اول نبوده است<ref>منتهی الآمال، ج ۱، حوادث بازگشت اسرا</ref> بعضی از [[علما]] نیز در این باره تحقیق مبسوط و مستقلی انجام دادهاند که منتشرشده است<ref>تحقیقی در باره اولین اربعین حضرت سید الشهداء، شهید قاضی طباطبایی</ref> به هر حال، تکریم این روز و احیای خاطره غمبار عاشورا، رمز تداوم شور عاشورایی در زمانهای بعد بوده است. در تاریخ انقلاب اسلامی ایران نیز، سنت احیای اربعین تاثیر مهمی در شور گستری در شهرها داشت و در چهلم شهدای حادثه قم (درتاریخ ۱۹ دی ۱۳۵۶ ش) مردم مسلمان تبریز قیام کردند و شهید دادند. در اربعین شهدای تبریز، شهرهای دیگر مجلس یادبود گرفته، تظاهرات کردند و همین گونه اربعینها به هم وصل شد و سراسر ایران به نهضت پیوست، تا آنکه انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ ش به پیروزی رسید. این به برکت [[الهام]] گیری از فرهنگ شهادت و ایثار خون بود که ملت قهرمان ایران، از عاشورا گرفته بود. اربعین تداوم عاشورا بود و ذکر، [[رسالت]] بازماندگان پس از خون و شهادت<ref>ر. ک. [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]] صفحه ۴۵.</ref>.
| | مهمترین موردی که اربعین در مورد آن به کار میرود چهلمین روز [[شهادت]] [[حسین بن علی]] {{ع}} است که مصادف با روز بیستم ماه صفر است، روز تجدید [[غم]] و عزای [[اهل بیت]] و [[شیعه]] است و گرامیداشت این روز و [[زیارت]] [[امام حسین]] {{ع}} و پیاده روی آن بسیار [[ثواب]] دارد. [[امام حسن عسکری]] {{ع}} در [[حدیثی]] علامتهای [[مؤمن]] را پنج چیز شمرده است: "[[نماز]] پنجاه و یک رکعت، [[زیارت]] اربعین، انگشتر کردن در دست راست، پیشانی بر خاک نهادن و "بسم [[الله]]" را در [[نماز]]، آشکارا گفتن"<ref>{{متن حدیث|عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ الْإِحْدَی وَ الْخَمْسِینَ وَ زِیَارَةُ الْأَرْبَعِینَ وَ التَّخَتُّمُ فِی الْیَمِینِ وَ تَعْفِیرُ الْجَبِینِ وَ الْجَهْرُ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیم}}؛ مفید، محمد بن محمد، کتاب المزار، ص ۵۳</ref>. [[زیارت]] اربعین که در این روز [[مستحب]] است در کتب [[دعا]] آمده است و اینگونه شروع میشود: {{متن حدیث|السلامُ عَلی وَلِی اللهِ وَ حَبیبِهِ...}} این متن از طریق [[صفوان جمال]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] شده است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگنامه دینی (کتاب)|فرهنگنامه دینی]]؛ [[جواد نظری مقدم|نظری مقدم، جواد]]، [[فرهنگ سوگ شیعی (کتاب)|مقاله «اربعین»، فرهنگ سوگ شیعی]]، ص ۴۲.</ref>. |
| ==اربعین در فرهنگ شیعه==
| |
| *در فرهنگ اسلامی و در معارف عرفانی، عدد چهل (اربعین) جایگاه خاصی دارد. چلهنشینی برای رفع حاجت یا رسیدن به مقامات سلوک و عرفان معروف است. حفظ کردن چهل حدیث، اخلاصِ چهل صباح، کمال عقل در چهل سالگی، دعا برای چهل مؤمن، چهل شب چهارشنبه و ... بسیاری از این نمونهها و موارد است.<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>.
| |
| *در فرهنگ عاشورا، اربعین به چهلمین روز شهادت [[امام حسین|حسین بن علی]]{{ع}} گفته میشود که مصادف با روز بیستم ماه صفر است. از سنتهای مردمی، گرامی داشت چهلم مردگان است که، به یاد عزیزِ فوت شده خویش، خیرات و صدقات میدهند و مجلس یادبود برپا میکنند. در روز بیستم صفر نیز، شیعیان، عظیمترین مراسم سوگواری را در کشورها و شهرهای مختلف به یاد عاشورای حسینی برپا میکنند و همراه با دستههای سینه زنی و عزاداری به تعظیم شعائر دینی میپردازند. در شهر کربلا، اربعین حسینی عظمت و شکوه خاصی دارد و دستههای عزادار، مراسمی پرشور برپا میکنند.<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>.
| |
| ==[[فلسفه اربعین]]==
| |
| *اهمیت اربعین از کجاست؟ صرف اینکه چهل روز از شهادت شهید میگذرد چه خصوصیتی دارد؟ اربعین خصوصیتش به خاطر این است که در اربعین حسینی یاد شهادت [[امام حسین]]{{ع}} زنده شد و این چیز بسیار مهمی است. اگر این شهادت عظیم در تاریخ اتفاق میافتاد یعنی [[امام حسین|حسین بن علی]] و بقیۀ شهیدان در کربلا شهید میشدند، اما بنی امیه موفق میشدند، همانطور که خود [[امام حسین|حسین]] و یاران عزیزش را از صفحه روزگار برافکندند و جسم پاکشان را زیر خاک پنهان کردند، یاد آنها را هم از خاطره نسل بشر در آن روز و روزهای بعد محو کنند، در این صورت آیا این شهادت برای عالم اسلام فایدهای میداشت؟ یا اگر هم برای آن روز یک اثری میگذاشت، آیا این خاطره در تاریخ، برای نسلهای بعد، برای گرفتاریها و سیاهیها و تاریکیها و یزیدیهای دوران آیندۀ تاریخ هم اثری روشنگر و افشا کننده میداشت؟ اگر [[امام حسین|حسین]] شهید میشد، اما مردم آن روز و مردم نسلهای بعد نمیفهمیدند که [[امام حسین|حسین]] شهید شده، آیا این خاطره چه اثر و چه نقشی میتوانست در رشد و سازندگی و هدایت و برانگیزانندگی ملتها و اجتماعات و تاریخ بگذارد؟ بله هیچ اثری نداشت.<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>.
| |
| *اربعین روزی است که برافراشته شدن پرچم پیام شهادت کربلا در آن روز آغاز شد و روز بازماندگان شهداست. حالا چه در اربعین اول، خانواده [[امام حسین]] به کربلا آمده باشند و چه نیامده باشند<ref>گزیده ایی از بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ 68/6/29</ref>. <ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>.
| |
| ==[[اولین اربعین]]==
| |
| *یکی از مباحث مهم تاریخ عاشورا که مورد بحث قرار گرفته، حضور [[اهل بیت]]{{عم}} در کربلا، در اولین اربعین شهادت [[امام حسین]]{{ع}} است. میان [[شیعه]]، مشهور است که اربعین روزی است که [[جابر بن عبدالله انصاری]]، صحابی بزرگ [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} به زیارت قبر [[امام حسین]] نائل شد و در همان جا بود که [[اهل بیت]]{{ع}} هنگام بازگشت از شام نیز به زیارت مزار [[امام]] آمده و جابر را ملاقات کردند. هم چنین در این روز سر [[امام حسین]]{{ع}} به بدن ملحق شده و دفن شد. اما در مقابل این شهرت، برخی اندیشمندان متقدم و معاصر شیعه، ورود اهل بیت(علیهم السلام) را در روز اربعین سال ۶۱ ق انکار کرده اند<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>.
| |
| ==[[زیارت اربعین]]==
| |
| *[[امام عسکری|امام حسن عسکری]]{{ع}} در حدیثی علامتهای "مؤمن" را پنج چیز شمرده است: نماز پنجاه و یک رکعت، زیارت اربعین، انگشتر کردن در دست راست، پیشانی بر خاک نهادن و "بسم الله" را در نماز، آشکارا گفتن<ref>مفید، محمد بن محمد، کتاب المزار، ص ۵۳</ref>. زیارت اربعین که در این روز مستحب است، در کتب دعا آمده است و اینگونه شروع میشود: {{عربی|اندازه=155%|السلامُ عَلی وَلِی اللهِ وَ حَبیبِهِ...}} که این متن، از طریق صفوان جمال از [[امام صادق]]{{ع}} روایت شده است<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>
| |
| ==[[پیاده روی اربعین]]==
| |
| *یکی از جلوههای بسیار زیبای اربعین حسینی حرکت پیاده خیل مشتاقان آن حضرت است که حماسهای وصف ناشدنی و جلوهای درک ناشدنی را میآفریند، دشمنانی که زیارت چند هزار نفره سابق را در اربعین حسینی تحمل نکردند، امروز نظارهگر حرکت سیل گونه و ملیونی زائران آن حضرت است که به صورت خودجوش و کاملا مردمی چشمان جهانیان را مات و مبهوت خود ساخته است<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>
| |
| *در رابطه با انجام زیارت پیاده [[امام حسین|حضرت سید الشهداء]]{{ع}} محدث بزرگوار شیخ حر عاملی باب مستقلی را در کتاب وسائل الشیعه با عنوان "باب استحباب المشی الی زیاره الحسین وغیره"<ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۳۹</ref> گشوده است به عنوان نمونه از [[امام صادق]]{{ع}} روایت کرده است: هرکس که از خانه خویش به قصد زیارت [[امام حسین|حسین بن علی بن ابی طالب]]{{ع}} خارج گردد پس اگر پیاده باشد خداوند به ازای هر گامی که بر می دارد برای او یک کار نیک نوشته و یک کار بد او را پاک میکند. تا آنگاه که به حائر (قبر [[امام حسین]]{{ع}} در کربلا) رسد، خداوند او را در صالحان و نیکان قرار دهد، و وقتی که زیارت را به پایان رساند او را از نجات یافتگان قرار داده و به هنگام بازگشت فرشتهای به نزد وی آمده و میگوید: من فرستاده خدایت هستم، خدایت سلامت میرساند و میگوید: کارهای خود را از نو سرگیر، که گناهان گذشته ات مورد بخشش قرار گرفت»<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>
| |
|
| |
|
| ==جستارهای وابسته== | | == منابع == |
| | {{منابع}} |
| | # [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگنامه دینی (کتاب)|'''فرهنگنامه دینی''']] |
| | # [[پرونده:1100827.jpg|22px]] [[جواد نظری مقدم|نظری مقدم، جواد]]، [[فرهنگ سوگ شیعی (کتاب)|'''مقاله «اربعین»، فرهنگ سوگ شیعی''']] |
| | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
| | == پانویس == |
| | {{پانویس}} |
|
| |
|
| ==منابع==
| | {{امام حسین}} |
| * [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']].
| | {{عزاداری محرم}} |
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس2}} | |
|
| |
|
| {{امام حسین}}
| | [[رده:امام حسین]] |
| [[رده:اربعین]] | |