معنای خاص انتظار: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ']]' به ' [[') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مهدویت}} | {{مهدویت}} | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[انتظار فرج در قرآن]] - [[انتظار فرج در حدیث]] - [[انتظار فرج در نهج البلاغه]] - [[انتظار فرج در معارف دعا و زیارات]] - [[انتظار فرج در کلام اسلامی]] - [[انتظار فرج در عرفان اسلامی]]| پرسش مرتبط = انتظار فرج (پرسش)}} | |||
==مفهوم [[انتظار خاص]]== | == مفهوم [[انتظار خاص]] == | ||
*در بین [[احادیث اسلامی]] که از طریق [[شیعه]] و [[سنی]] به دست ما رسیده، اشاره به دو نوع [[انتظار]] شده است: [[انتظار عام]] و [[انتظار خاص]]<ref>ر.ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص ۵۴ -۵۵؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[اندیشه انتظار و جهانی شدن (مقاله)|اندیشه انتظار و جهانی شدن]].</ref>. [[انتظار خاص]] بر خلاف [[انتظار عام]]<ref>ر.ک: [[ منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)]]</ref>، معنای جزیی‌تری از انتظار را شامل میشود و مراد [[انتظار ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} است<ref>ر.ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص ۵۴ -۵۵.</ref>؛ درحالی‌که مراد از انتظار عام، مطلق گشایش و فرج است<ref>ر.ک: [[محمد صادق ربانی خوراسگانی|ربانی خوراسگانی، محمد صادق]]، [[بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر (کتاب)|بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر]]، ص ۱۹؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین (مقاله)|مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین]]، | * در بین [[احادیث اسلامی]] که از طریق [[شیعه]] و [[سنی]] به دست ما رسیده، اشاره به دو نوع [[انتظار]] شده است: [[انتظار عام]] و [[انتظار خاص]]<ref>ر. ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص ۵۴ -۵۵؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[اندیشه انتظار و جهانی شدن (مقاله)|اندیشه انتظار و جهانی شدن]].</ref>. [[انتظار خاص]] بر خلاف [[انتظار عام]]<ref>ر. ک: [[منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)]]</ref>، معنای جزیی‌تری از انتظار را شامل میشود و مراد [[انتظار ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} است<ref>ر. ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص ۵۴ -۵۵.</ref>؛ درحالی‌که مراد از انتظار عام، مطلق گشایش و فرج است<ref>ر. ک: [[محمد صادق ربانی خوراسگانی|ربانی خوراسگانی، محمد صادق]]، [[بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر (کتاب)|بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر]]، ص ۱۹؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین (مقاله)|مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین]]، ص؟؟ ؟؛ [[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[انتظار مسئولانه (مقاله)|انتظار مسئولانه]]، ص؟؟ ؟</ref>. این انتظار به معنای [[امید]] داشتن به [[تحقق ظهور]] و آمدن [[منجی آسمانی]] به [[نام امام مهدی]] {{ع}} است؛ یعنی چشم داشتن به فرارسیدن روز [[موعود]] که [[موعود جهانی]] با آمدنش [[زمین]] و زمینیان را خوشبخت کند و بستر [[زندگی]] انسانی را فراهم سازد<ref>ر. ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت]]، ص؟؟ ؟</ref>. [[شیعه]] به جهت [[اعتقاد]] به این نوع [[انتظار]] همیشه در طول [[تاریخ]] زنده است و هیچ گاه [[امید]] خود را از دست نمی‌دهد<ref>ر. ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص ۵۴ -۵۵.</ref>؛ [[امیدها]] و [[آرزو|آرزوهایی]] که با [[ظهور امام]] محقق شده و مدینه فاضله‌ای که آرزوی [[انسان‌ها]] بوده و [[قرآن]] و مکتب‌های دیگر به آن [[وعده]] داده‌اند، تحقق می‌یابد<ref>ر. ک: [[محمد باقر بابایی طلاتپه|بابایی طلاتپه، محمد باقر]]، [[مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار (مقاله)|مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار]]، ص۹۴-۹۵</ref>. | ||
==ویژگی‌های [[انتظار خاص]]== | == ویژگی‌های [[انتظار خاص]] == | ||
*ویژگی‌های [[انتظار خاص]] عبارت‌اند از: | * ویژگی‌های [[انتظار خاص]] عبارت‌اند از: | ||
#گستردگی [[انتظار]]: [[انتظار ظهور]] [[منجی موعود]]، از نظر گسترۀ زمانی تمام قلمرو [[تاریخ]] اعم از گذشته، حال و [[آینده]] را در برمی‌گیرد چنانکه آیۀ {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور | # گستردگی [[انتظار]]: [[انتظار ظهور]] [[منجی موعود]]، از نظر گسترۀ زمانی تمام قلمرو [[تاریخ]] اعم از گذشته، حال و [[آینده]] را در برمی‌گیرد چنانکه آیۀ {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref> و {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}<ref>«خدا به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داد که در روی زمین جانشین دیگرانشان کند، هم چنان که مردمی را که پیش از آنها بودند جانشین دیگران کرد. و دینشان را- که خود برایشان پسندیده است- استوار سازد. و وحشتشان را به ایمنی بدل کند. مرا می‌پرستند و هیچ چیزی را با من شریک نمیکنند. و آنها که از این پس ناسپاسی کنند، نافرمانند» سوره نور، آیه ۵۵.</ref>»<ref>«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند ـ چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید ـ و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند؛ (آنان) مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌گردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند».</ref> [[شاهد]] این گستردگی است<ref>ر. ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[اندیشه انتظار و جهانی شدن (مقاله)|اندیشه انتظار و جهانی شدن]]. </ref>. | ||
#جذاب بودن [[انتظار]]: جذبۀ [[انتظار ظهور]] که نه تنها مثل دیگر رویکرد‌های [[تاریخی]]، دچار روز‌مرگی، تکرار، ملالت، کهنگی و فرسودگی نمی‌شود؛ بلکه هر روز، بر افروخته‌تر، جذاب‌تر و تابنده‌تر از گذشته، جلوه‌گری میکند به طوری که این جذبه در [[کلام]] [[امام صادق]]{{ع}} خودش را به این صورت نشان می‌‌دهد: «اگر او را [[درک]] می‌کردم، سراسر عمرم را به [[خدمت‌گذاری]] او می‌پرداختم»<ref>{{متن حدیث|"لَوْ أَدْرَکْتُهُ لَخَدَمْتُهُ أَیَّامَ حَیَاتِی"}}؛ الغیبه النعمانی، ص ۲۵۲؛ بحار الانوار، ج۵۱، ص۱۴۸.</ref>.<ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[اندیشه انتظار و جهانی شدن (مقاله)|اندیشه انتظار و جهانی شدن]]. </ref> | # جذاب بودن [[انتظار]]: جذبۀ [[انتظار ظهور]] که نه تنها مثل دیگر رویکرد‌های [[تاریخی]]، دچار روز‌مرگی، تکرار، ملالت، کهنگی و فرسودگی نمی‌شود؛ بلکه هر روز، بر افروخته‌تر، جذاب‌تر و تابنده‌تر از گذشته، جلوه‌گری میکند به طوری که این جذبه در [[کلام]] [[امام صادق]] {{ع}} خودش را به این صورت نشان می‌‌دهد: «اگر او را [[درک]] می‌کردم، سراسر عمرم را به [[خدمت‌گذاری]] او می‌پرداختم»<ref>{{متن حدیث|"لَوْ أَدْرَکْتُهُ لَخَدَمْتُهُ أَیَّامَ حَیَاتِی"}}؛ الغیبه النعمانی، ص ۲۵۲؛ بحار الانوار، ج۵۱، ص۱۴۸.</ref>.<ref>ر. ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[اندیشه انتظار و جهانی شدن (مقاله)|اندیشه انتظار و جهانی شدن]]. </ref> | ||
#[[عظمت]] [[انتظار]]: این نوع [[انتظار]]، چنان [[عظیم]] و فراگیر است که همۀ انتظارات [[مقدس]] انسانی را تحت پوشش خود قرار داده و به همین [[دلیل]]، تمام [[پیامبران الهی]] نوید این [[انتظار]] را به [[بشریت]] داده اند<ref>ر.ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[اندیشه انتظار و جهانی شدن (مقاله)|اندیشه انتظار و جهانی شدن]].</ref>. | # [[عظمت]] [[انتظار]]: این نوع [[انتظار]]، چنان [[عظیم]] و فراگیر است که همۀ انتظارات [[مقدس]] انسانی را تحت پوشش خود قرار داده و به همین [[دلیل]]، تمام [[پیامبران الهی]] نوید این [[انتظار]] را به [[بشریت]] داده اند<ref>ر. ک: [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[اندیشه انتظار و جهانی شدن (مقاله)|اندیشه انتظار و جهانی شدن]].</ref>. | ||
== فایده [[انتظار خاص]]== | == فایده [[انتظار خاص]] == | ||
*با بررسی مفهوم [[انتظار]] به معنای خاص، فواید این نوع [[انتظار]] هم روشن میشود از جملۀ این فواید: | * با بررسی مفهوم [[انتظار]] به معنای خاص، فواید این نوع [[انتظار]] هم روشن میشود از جملۀ این فواید: | ||
#[[دین اسلام]] به همۀ [[انسان‌ها]] می‌گوید فقط [[منتظر]] بهبود وضع [[زندگی]] خود و اطرافیان‌تان نباشید و تنها [[سعادت]] [[نزدیکان]] خود را طلب نکنید، بلکه [[انتظار]] را نسبت به همۀ افراد [[جامعه]] گسترش دهید و چشم [[انتظار]] روزی باشید که با [[ظهور]] | # [[دین اسلام]] به همۀ [[انسان‌ها]] می‌گوید فقط [[منتظر]] بهبود وضع [[زندگی]] خود و اطرافیان‌تان نباشید و تنها [[سعادت]] [[نزدیکان]] خود را طلب نکنید، بلکه [[انتظار]] را نسبت به همۀ افراد [[جامعه]] گسترش دهید و چشم [[انتظار]] روزی باشید که با [[ظهور]] [[منجی]] عالم [[بشریت]]، [[رفاه]]، [[سعادت]]، [[عدالت]] و [[معنویت]] نه تنها در [[شهر]] و دیار شما، بلکه در همه [[جهان]] گسترده شود<ref>ر. ک: [[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]، ص۴۷؛ [[انسان موجود منتظر (مقاله)|انسان موجود منتظر]]، ص۴۷.</ref>. | ||
#[[انتظار]] نباید تنها متوجه امور ظاهری، سطحی و محدود [[زندگی]] باشد، باید مفهوم [[انتظار]] را تعمیق بخشید و [[امیدوار]] به آینده‌ای بود که آن [[حضرت]] [[حقیقت]] مطلق، [[عدالت مطلق]] و [[معنویت]] مطلق را در [[جهان]] برقرار میکند<ref>ر.ک: [[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]، ص۴۷؛ [[انسان موجود منتظر (مقاله)|انسان موجود منتظر]]، ص۴۷.</ref>. | # [[انتظار]] نباید تنها متوجه امور ظاهری، سطحی و محدود [[زندگی]] باشد، باید مفهوم [[انتظار]] را تعمیق بخشید و [[امیدوار]] به آینده‌ای بود که آن [[حضرت]] [[حقیقت]] مطلق، [[عدالت مطلق]] و [[معنویت]] مطلق را در [[جهان]] برقرار میکند<ref>ر. ک: [[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]، ص۴۷؛ [[انسان موجود منتظر (مقاله)|انسان موجود منتظر]]، ص۴۷.</ref>. | ||
#[[انتظار]] [[گشایش]] و [[امید به آینده]] | # [[انتظار]] [[گشایش]] و [[امید به آینده]] نه تنها از حالت امری محدود، سطحی و فردی خارج و به امری گسترده، عمیق و [[اجتماعی]] تبدیل میشود، بلکه فقط در [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} خلاصه میشود. در واقع [[انتظار]] تنها به [[ظهور]] مردی تعلق می‌گیرد که اگر بیاید، نهایت [[خوبی‌ها]] را برای همۀ [[انسان‌ها]] در سراسر [[جهان]] فراهم خواهد کرد<ref>ر. ک: [[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]، ص۴۷؛ [[انسان موجود منتظر (مقاله)|انسان موجود منتظر]]، ص۴۷.</ref>. | ||
*در بیانی دیگر می‌توان از مجموع تعاریف و مفهوم‌شناسی اصطلاحی [[انتظار]] خاص سه نکته یا سه [[پیام]] می‌توان برداشت کرد<ref>ر.ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت]]، ص ۲۴.</ref>: [[رضایت]] نداشتن از وضعیت موجود، [[امیدواری]] به آیندۀ مطلوب و [[آمادگی]] و حرکت به سوی وضعیت مطلوب و رسیدن به جامعۀ ایده آل [[مهدوی]]<ref>ر.ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت]]، ص ۲۴.</ref>. چنین انتظاری همان است که [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید «خوشا به حال [[شیعیان]] [[قائم]] ما، کسانی که [[منتظر ظهور]] [[غیبت]] اویند و کسانی که هنگام ظهورش [[مطیع]] او خواهند بود، آنان اولیای خدایند، آن کسانی که [[خوف]] بر آنان نبوده و محزون نخواهند بود»<ref>{{متن حدیث|"طُوبَی لِشِیعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ فِی غَیْبَتِهِ وَ الْمُطِیعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ أُولَئِکَ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ الَّذِینَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون"}}، محمد بن علی بن بابویه، کمال الدین، ص ۳۵۷، ح ۵۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص ۵۴ -۵۵.</ref> | * در بیانی دیگر می‌توان از مجموع تعاریف و مفهوم‌شناسی اصطلاحی [[انتظار]] خاص سه نکته یا سه [[پیام]] می‌توان برداشت کرد<ref>ر. ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت]]، ص ۲۴.</ref>: [[رضایت]] نداشتن از وضعیت موجود، [[امیدواری]] به آیندۀ مطلوب و [[آمادگی]] و حرکت به سوی وضعیت مطلوب و رسیدن به جامعۀ ایده آل [[مهدوی]]<ref>ر. ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت]]، ص ۲۴.</ref>. چنین انتظاری همان است که [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید «خوشا به حال [[شیعیان]] [[قائم]] ما، کسانی که [[منتظر ظهور]] [[غیبت]] اویند و کسانی که هنگام ظهورش [[مطیع]] او خواهند بود، آنان اولیای خدایند، آن کسانی که [[خوف]] بر آنان نبوده و محزون نخواهند بود»<ref>{{متن حدیث|"طُوبَی لِشِیعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ فِی غَیْبَتِهِ وَ الْمُطِیعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ أُولَئِکَ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ الَّذِینَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون"}}، محمد بن علی بن بابویه، کمال الدین، ص ۳۵۷، ح ۵۴.</ref>.<ref>ر. ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص ۵۴ -۵۵.</ref> | ||
==نتیجه‌گیری== | == نتیجه‌گیری == | ||
*نتیجه اینکه مراد | * نتیجه اینکه مراد از [[انتظار]] خاص در [[روایات شیعه]] و [[سنی]] همان [[فرج]] [[آل محمد]] {{صل}}<ref>ر. ک: [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص ۵۴ -۵۵.</ref> و به معنای [[آمادگی]] روحی و عملی برای [[ظهور امام زمان]] {{ع}} جهت [[یاری]] رساندن به آن [[حضرت]] است<ref>ر. ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت]]، ص ۲۴.</ref>. | ||
==پرسش مستقیم== | == پرسش مستقیم == | ||
* [[منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش) ]] | * [[منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)]] | ||
== پرسش‌های وابسته == | |||
{{پرسمان انتظار فرج}} | {{پرسمان انتظار فرج}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{ | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:10102017.jpg|22px]] [[محمد صادق ربانی خوراسگانی|ربانی خوراسگانی، محمد صادق]]، [[بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر (کتاب)|'''بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر''']] | # [[پرونده:10102017.jpg|22px]] [[محمد صادق ربانی خوراسگانی|ربانی خوراسگانی، محمد صادق]]، [[بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر (کتاب)|'''بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر''']] | ||
# [[پرونده:13681225.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین (مقاله)|'''مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین''']] | # [[پرونده:13681225.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین (مقاله)|'''مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین''']] | ||
| خط ۴۴: | خط ۳۶: | ||
# [[پرونده:11830.jpg|22px]] [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[اندیشه انتظار و جهانی شدن (مقاله)|'''اندیشه انتظار و جهانی شدن''']] | # [[پرونده:11830.jpg|22px]] [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[اندیشه انتظار و جهانی شدن (مقاله)|'''اندیشه انتظار و جهانی شدن''']] | ||
# [[پرونده:13681211.jpg|22px]] [[محمد باقر بابایی طلاتپه|بابایی طلاتپه، محمد باقر]]، [[مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار (مقاله)|'''مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار''']] | # [[پرونده:13681211.jpg|22px]] [[محمد باقر بابایی طلاتپه|بابایی طلاتپه، محمد باقر]]، [[مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار (مقاله)|'''مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{ | {{پانویس}} | ||
[[رده:امام مهدی]] | |||
[[رده: | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۰۶
معنای خاص انتظار از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: انتظار فرج در قرآن - انتظار فرج در حدیث - انتظار فرج در نهج البلاغه - انتظار فرج در معارف دعا و زیارات - انتظار فرج در کلام اسلامی - انتظار فرج در عرفان اسلامی - پرسش‌های مرتبطمفهوم انتظار خاص
- در بین احادیث اسلامی که از طریق شیعه و سنی به دست ما رسیده، اشاره به دو نوع انتظار شده است: انتظار عام و انتظار خاص[۱]. انتظار خاص بر خلاف انتظار عام[۲]، معنای جزیی‌تری از انتظار را شامل میشود و مراد انتظار ظهور حضرت مهدی (ع) است[۳]؛ درحالی‌که مراد از انتظار عام، مطلق گشایش و فرج است[۴]. این انتظار به معنای امید داشتن به تحقق ظهور و آمدن منجی آسمانی به نام امام مهدی (ع) است؛ یعنی چشم داشتن به فرارسیدن روز موعود که موعود جهانی با آمدنش زمین و زمینیان را خوشبخت کند و بستر زندگی انسانی را فراهم سازد[۵]. شیعه به جهت اعتقاد به این نوع انتظار همیشه در طول تاریخ زنده است و هیچ گاه امید خود را از دست نمی‌دهد[۶]؛ امیدها و آرزوهایی که با ظهور امام محقق شده و مدینه فاضله‌ای که آرزوی انسان‌ها بوده و قرآن و مکتب‌های دیگر به آن وعده داده‌اند، تحقق می‌یابد[۷].
ویژگی‌های انتظار خاص
- ویژگی‌های انتظار خاص عبارت‌اند از:
- گستردگی انتظار: انتظار ظهور منجی موعود، از نظر گسترۀ زمانی تمام قلمرو تاریخ اعم از گذشته، حال و آینده را در برمی‌گیرد چنانکه آیۀ ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾[۸] و ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ﴾[۹]»[۱۰] شاهد این گستردگی است[۱۱].
- جذاب بودن انتظار: جذبۀ انتظار ظهور که نه تنها مثل دیگر رویکرد‌های تاریخی، دچار روز‌مرگی، تکرار، ملالت، کهنگی و فرسودگی نمی‌شود؛ بلکه هر روز، بر افروخته‌تر، جذاب‌تر و تابنده‌تر از گذشته، جلوه‌گری میکند به طوری که این جذبه در کلام امام صادق (ع) خودش را به این صورت نشان می‌‌دهد: «اگر او را درک می‌کردم، سراسر عمرم را به خدمت‌گذاری او می‌پرداختم»[۱۲].[۱۳]
- عظمت انتظار: این نوع انتظار، چنان عظیم و فراگیر است که همۀ انتظارات مقدس انسانی را تحت پوشش خود قرار داده و به همین دلیل، تمام پیامبران الهی نوید این انتظار را به بشریت داده اند[۱۴].
فایده انتظار خاص
- دین اسلام به همۀ انسان‌ها می‌گوید فقط منتظر بهبود وضع زندگی خود و اطرافیان‌تان نباشید و تنها سعادت نزدیکان خود را طلب نکنید، بلکه انتظار را نسبت به همۀ افراد جامعه گسترش دهید و چشم انتظار روزی باشید که با ظهور منجی عالم بشریت، رفاه، سعادت، عدالت و معنویت نه تنها در شهر و دیار شما، بلکه در همه جهان گسترده شود[۱۵].
- انتظار نباید تنها متوجه امور ظاهری، سطحی و محدود زندگی باشد، باید مفهوم انتظار را تعمیق بخشید و امیدوار به آینده‌ای بود که آن حضرت حقیقت مطلق، عدالت مطلق و معنویت مطلق را در جهان برقرار میکند[۱۶].
- انتظار گشایش و امید به آینده نه تنها از حالت امری محدود، سطحی و فردی خارج و به امری گسترده، عمیق و اجتماعی تبدیل میشود، بلکه فقط در ظهور حضرت مهدی (ع) خلاصه میشود. در واقع انتظار تنها به ظهور مردی تعلق می‌گیرد که اگر بیاید، نهایت خوبی‌ها را برای همۀ انسان‌ها در سراسر جهان فراهم خواهد کرد[۱۷].
- در بیانی دیگر می‌توان از مجموع تعاریف و مفهوم‌شناسی اصطلاحی انتظار خاص سه نکته یا سه پیام می‌توان برداشت کرد[۱۸]: رضایت نداشتن از وضعیت موجود، امیدواری به آیندۀ مطلوب و آمادگی و حرکت به سوی وضعیت مطلوب و رسیدن به جامعۀ ایده آل مهدوی[۱۹]. چنین انتظاری همان است که امام صادق (ع) می‌فرماید «خوشا به حال شیعیان قائم ما، کسانی که منتظر ظهور غیبت اویند و کسانی که هنگام ظهورش مطیع او خواهند بود، آنان اولیای خدایند، آن کسانی که خوف بر آنان نبوده و محزون نخواهند بود»[۲۰].[۲۱]
نتیجه‌گیری
- نتیجه اینکه مراد از انتظار خاص در روایات شیعه و سنی همان فرج آل محمد (ص)[۲۲] و به معنای آمادگی روحی و عملی برای ظهور امام زمان (ع) جهت یاری رساندن به آن حضرت است[۲۳].
پرسش مستقیم
پرسش‌های وابسته
- معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
- ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
- عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
- هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
- نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
- انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
- شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا میکند؟ (پرسش)
- لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- چرا گفته میشود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
- دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
- آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم میشود؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی میشود؟ (پرسش)
- آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
- آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
- منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
- نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
- آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
- ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
- مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
- آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
- منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
- منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
- شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
- انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
- آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
- آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
- مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
- مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
- عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
- لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
- نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
- مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید میکند؟ (پرسش)
- چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
- انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
- اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
- انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
- برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی میدانند؟ (پرسش)
- آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
- مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
- آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب میشود؟ (پرسش)
- آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالتآور است؟ (پرسش)
- علت سختی انتظار چیست و چرا میگویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
- منتظران امام مهدی که در قرنهای گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
- آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
- فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
- خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجاتدهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
- دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
- دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده میشود؟ (پرسش)
- آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
- انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا میکند؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
- فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
- باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه میشود؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
- دانش آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
- رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
- آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
- آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
- وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
- چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
- جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- صرفنظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
- آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
- فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
- آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش میشود؟ (پرسش)
- عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
- چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
- انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
- ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
منابع
ربانی خوراسگانی، محمد صادق، بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر
سلیمیان، خدامراد، مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین
خاتمی، سید احمد، انتظار مسئولانه
رضوانی؛ علی اصغر، وظایف ما در عصر غیبت
شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه
الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت
صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن
بابایی طلاتپه، محمد باقر، مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار
پانویس
- ↑ ر. ک: رضوانی، علی اصغر، وظایف ما در عصر غیبت، ص ۵۴ -۵۵؛ صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن.
- ↑ ر. ک: منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
- ↑ ر. ک: رضوانی، علی اصغر، وظایف ما در عصر غیبت، ص ۵۴ -۵۵.
- ↑ ر. ک: ربانی خوراسگانی، محمد صادق، بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر، ص ۱۹؛ سلیمیان، خدامراد، مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین، ص؟؟ ؟؛ خاتمی، سید احمد، انتظار مسئولانه، ص؟؟ ؟
- ↑ ر. ک: الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص؟؟ ؟
- ↑ ر. ک: رضوانی، علی اصغر، وظایف ما در عصر غیبت، ص ۵۴ -۵۵.
- ↑ ر. ک: بابایی طلاتپه، محمد باقر، مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار، ص۹۴-۹۵
- ↑ «و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.
- ↑ «خدا به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داد که در روی زمین جانشین دیگرانشان کند، هم چنان که مردمی را که پیش از آنها بودند جانشین دیگران کرد. و دینشان را- که خود برایشان پسندیده است- استوار سازد. و وحشتشان را به ایمنی بدل کند. مرا می‌پرستند و هیچ چیزی را با من شریک نمیکنند. و آنها که از این پس ناسپاسی کنند، نافرمانند» سوره نور، آیه ۵۵.
- ↑ «خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند ـ چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید ـ و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند؛ (آنان) مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌گردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند».
- ↑ ر. ک: صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن.
- ↑ «"لَوْ أَدْرَکْتُهُ لَخَدَمْتُهُ أَیَّامَ حَیَاتِی"»؛ الغیبه النعمانی، ص ۲۵۲؛ بحار الانوار، ج۵۱، ص۱۴۸.
- ↑ ر. ک: صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن.
- ↑ ر. ک: صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن.
- ↑ ر. ک: شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۴۷؛ انسان موجود منتظر، ص۴۷.
- ↑ ر. ک: شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۴۷؛ انسان موجود منتظر، ص۴۷.
- ↑ ر. ک: شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۴۷؛ انسان موجود منتظر، ص۴۷.
- ↑ ر. ک: الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص ۲۴.
- ↑ ر. ک: الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص ۲۴.
- ↑ «"طُوبَی لِشِیعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ فِی غَیْبَتِهِ وَ الْمُطِیعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ أُولَئِکَ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ الَّذِینَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون"»، محمد بن علی بن بابویه، کمال الدین، ص ۳۵۷، ح ۵۴.
- ↑ ر. ک: رضوانی، علی اصغر، وظایف ما در عصر غیبت، ص ۵۴ -۵۵.
- ↑ ر. ک: رضوانی، علی اصغر، وظایف ما در عصر غیبت، ص ۵۴ -۵۵.
- ↑ ر. ک: الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص ۲۴.