امامت امام حسن عسکری در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
 
(۳۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویرایش غیرنهایی}}
{{مدخل مرتبط
{{امامت}}
| موضوع مرتبط = امامت امام حسن عسکری
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| عنوان مدخل  = امامت امام حسن عسکری
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[امامت]]''' است. "'''[[امامت امام حسن عسکری]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| مداخل مرتبط = [[امامت امام حسن عسکری در کلام اسلامی]]
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| پرسش مرتبط  =  
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امامت امام حسن عسکری در قرآن]] | [[امامت امام حسن عسکری در حدیث]] | [[امامت امام حسن عسکری در نهج البلاغه]] | [[امامت امام حسن عسکری در کلام اسلامی]] | [[امامت امام حسن عسکری در فلسفه اسلامی]] | [[امامت امام حسن عسکری در عرفان اسلامی]]</div>
}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امامت امام حسن عسکری (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
== دلایل [[امامت امام عسکری]] {{ع}} ==
*[[ابو محمد]] [[حسن بن علی بن محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب]]، پیشوای یازدهم [[شیعیان]] است<ref>طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ج۱، ص۲۲۳.</ref>.
[[دلایل]] اقامه شده بر [[امامت]] [[امام عسکری]] {{ع}} از این قرار است:
*درباره [[تاریخ]] ولادت، محل ولادت و [[تاریخ]] [[شهادت امام حسن عسکری]]{{ع}} میان مورخان [[اختلاف]] است، اما مشهور این است که در ماه [[ربیع]] الآخر سال ۲۳۲ق چشم به [[جهان]] گشود و در [[تاریخ]] اول [[ربیع الاول]] سال ۲۶۰ ق به [[دستور]] [[معتمد عباسی]]، [[مسموم]] و در روز هشتم همان [[تاریخ]] به [[شهادت]] رسید و پس از این که فرزندش، [[امام زمان]]{{ع}} در حالی که پنج سال بیشتر نداشت بر او [[نماز]] خواند، در خانه خود در [[سامرا]] و در کنار [[مرقد]] پدرش به [[خاک]] سپرده شد<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۵۰۲؛ طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ج۱، ص۲۲۳.</ref><ref>[[ابوالفضل سلطان‌ محمدی|سلطان‌ محمدی، ابوالفضل]]و [[مهدی نجفی مقدم|نجفی مقدم، مهدی]]، [[امامت امام حسن عسکری (مقاله)|امامت امام حسن عسکری]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۴۲۵.</ref>.
# به دلیل آنکه بعد از [[امام هادی]] {{ع}}، تمامی [[فضایل]] و مکارم از قبیل [[علم]]، [[عصمت]]، [[زهد]]، کمال در [[عقلانیت]]، [[تدبر]]، [[شجاعت]] و... در [[امام عسکری]] جمع گردیده بود، او [[شایسته‌ترین]] فرد زمان خویش برای [[تصدی]] [[مقام امامت]] بود<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۳۱۲، اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۱؛ حلی، حسن بن یوسف، کشف المراد، ص۵۳۹.</ref>. [[ابوبصیر]] خادم، جریان گفت و گوی [[امام]] با [[رومیان]]، ترکان و صقالبه به زبان خودشان را مشاهده و از این ماجرا تعجب می‌کند، اما حضرت، آشنایی با تمام زبان‌ها را فضیلتی می‌داند که [[خداوند]] به او ارزانی داشته، تا این تفاوت میان او و سایر [[مردم]]، [[دلیل]] و نشانه‌ای برای [[شناخت حجت خدا]] شود<ref>طبرسی، حسن بن فضل، اعلام الوری، ص۳۷۰.</ref>. [[فضایل]] [[امام]] به اندازه‌ای بود که [[دشمنان اهل بیت]] نیز به [[عظمت]] و بزرگی او اعتراف می‌کردند: "[[دوست]] و [[دشمن]]، از او به [[نیکی]] و [[شایستگی]] یاد و او را [[ستایش]] می‌کنند"<ref>{{عربی|لَمْ أَرَ لَهُ وَلِيّاً وَ لَا عَدُوّاً إِلَّا وَ هُوَ يُحْسِنُ الْقَوْلَ فِيهِ وَ الثَّنَاءَ عَلَيْهِ}}؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۳-۹۱۶.</ref>.
*پدرش [[امام دهم]]، [[حضرت هادی]]{{ع}} و مادرش که ام ولد و بانویی پارسا و [[شایسته]] بود حدیث یا سلیل است، که برخی از او به نام [[سوسن]] یاد کرده‌اند<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۳۱۳؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۰۹؛ پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، ص۶۱۵.</ref>.
# [[ظهور]] [[معجزات الهی]] و خوارق عادت از ایشان که دیگران از انجام آن [[ناتوان]] بودند نیز [[دلیل]] دیگری بر [[امامت]] حضرت است<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۳، ص۴۰۰؛ بحرانی، سید هاشم، مدینة المعاجز، ج۳، ص۳۲۵.</ref> از جمله [[معجزات]] [[امام]]، [[پیشگویی‌ها]] و خبرهایی است که از [[آینده]] به [[اصحاب]] خود می‌داد: مانند خبر کشته شدن [[معتز]] [[عباسی]]، بیست روز قبل از قتلش و...<ref>اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۶.</ref>. در بسیاری از موارد، [[امام]]، نیازهای مادی، [[معنوی]] و [[علمی]] مراجعان را برآورده می‌کرد، بدون آنکه خود مراجعان، سخنی به میان آورده باشند. [[ابوهاشم]]، یکی از [[یاران امام]] می‌گوید: "هیچ گاه نزد [[ابوالحسن]] و ابومحمد {{عم}} حاضر نشدم، مگر اینکه از آن دو حضرت، [[دلیل]] و برهانی بر امامتشان دیدم. سپس به یکی از [[معجزات]] [[امام]] اشاره کرده، می‌گوید: می‌خواستم از [[امام]] تکه‌ای فلز نقره بگیرم تا با آن برای [[تبرک]]، انگشتر بسازم. وقتی نزد [[امام]] رفتم، خواسته خود را فراموش کردم. هنگام خداحافظی، [[امام]] انگشتری به من داد و گفت: نقره می‌خواستی [تا با آن انگشتر بسازی]، اما من به تو [خود] انگشتر را دادم<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۰، ص۲۵۴.</ref>.
*مشهورترین [[لقب حضرت]]، [[عسکری]] است. [[عسکر]]، نام محله‌ای در [[سامرا]] است و چون [[امام]] به [[فرمان]] [[خلیفه عباسی]] به [[اجبار]] در آن محل سکونت داشته به [[عسکری]] شهرت یافت<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۰، ص۲۳۵.</ref>.
# در دسته خاصی از [[اخبار]] و روایاتِ وارد شده از [[پیامبر اسلام]] {{صل}} و [[امامان]]، به معرفی و تعداد [[جانشینان پیامبر]] [[اسلام]] {{صل}} پرداخته است و چون در این [[اخبار]] [[اسامی]] خلفای بعد از [[پیامبر]] {{صل}} با صراحت و بی‌هیچ ابهامی ذکر شده است، یکی از [[دلایل نقلی]] محکم برای [[اثبات امامت]] [[امام عسکری]] {{ع}} است<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۵۲۵؛ ابن بابویه، محمد بن علی، خصال، ص۵۰۹.</ref>. همچنین آن دسته از اخباری که درباره [[امام زمان]] {{ع}} است و شامل نام، نام [[پدر]]، [[کنیه]] و [[لقب]] اوست، به [[دلیل]] ذکر نام [[امام عسکری]] {{ع}} به عنوان [[پدر]] [[امام دوازدهم]]، از [[بهترین]] [[اخبار]] دال بر [[امامت]] ایشان است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۲۴۴؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۱، ص۶۵- ۱۵۸.</ref>.
*[[امام عسکری]]{{ع}} دارای دو [[کنیه]] است: [[ابومحمد]] که [[کنیه]] مخصوص [[حضرت]] است و [[ابن الرضا]] که به [[پدر]] و جدش [[امام جواد]]{{ع}} نیز گفته می‌شد<ref>مناقب آل ابوطالب، ابن شهر آشوب، محمد بن علی، ج۴، ص۴۲۱.</ref>.
# از [[برترین]] [[دلایل نقلی]] [[امامت]] [[امام یازدهم]]، [[روایات]] [[امام هادی]] {{ع}} است که دو دسته‌اند:
*[[امام]] ۲۲ سال از دوران زندگی‌اش را با [[پدر]] بزرگوارش سپری کرد و با [[شهادت]] پدرش در سال ۲۵۴ق به [[امامت]] رسید. [[امامت]] ایشان، شش سال بیشتر به طول نیانجامید، ولی در این زمان کوتاه حوادث مهمی رخ داد.
## روایاتی که [[امام هادی]] {{ع}} در پاسخ به اطرافیان، مبنی بر معرفی امام بعدی، برای رفع تصور اشتباه [[مردم]] که [[محمد]]، [[فرزند]] دیگرشان را [[امام]] بعدی می‌دانستند. [[امام حسن عسکری]] {{ع}} را به عنوان [[امام یازدهم]]، به [[شیعیان]] معرفی می‌کردند<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۳۲۵؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۱.</ref>، [[علی بن عمر نوفلی]] می‌گوید: همراه [[امام هادی]] {{ع}} در حیاط منزلشان بودم که [[محمد]]، از کنار ما گذشت. به ایشان گفت: فدایت شوم آیا او [[امام]] ما بعد از شماست؟ [[امام]] پاسخ دادند: خیر، بعد از من [[امام]] شما، فرزندم [[حسن]] است<ref>طبرسی، حسن بن فضل، اعلام الوری، ص۳۶۳.</ref>.
*اهمیت دوران [[امامت]] ایشان زمانی [[آشکار]] می‌شود که به مسئله [[غیبت]] و اهمیت آن پی ببریم، چرا که [[حضرت]] باید در این مدت کوتاه مقدمات لازم برای انتقال [[شیعه]] از مرحله حضور به مرحله [[غیبت]] را فراهم می‌کرد<ref>اعلام الهدایه، ج۱۳، ص۴۷- ۴۸.</ref>.
## روایاتی که شامل وصایا، مکتوبات و سفارش‌های [[امام هادی]] {{ع}} است، که در آن [[امام عسکری]] {{ع}} را به عنوان [[امام]] بعدی معرفی کرده‌اند<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۳۱۸؛ طبرسی، حسن بن فضل، اعلام الوری، ص۳۶۳.</ref>. [[امام هادی]] {{ع}} در یکی از نامه‌های خود به [[ابوبکر]] فهفکی اشاره می‌کند که [[شایسته‌ترین]] فرد در میان [[آل محمد]]، فرزندم [[حسن]] (ابومحمد) است: او [[خلیفه]] پس از من است و امر [[امامت]] بعد از من به او منتهی می‌شود، پس از من هر آن چه را که نیاز داری از او بپرس<ref>اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۲.</ref>.<ref>[[ابوالفضل سلطان‌ محمدی|سلطان‌ محمدی، ابوالفضل]]و [[مهدی نجفی مقدم|نجفی مقدم، مهدی]]، [[امامت امام حسن عسکری (مقاله)|امامت امام حسن عسکری]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۲۶ ـ ۴۲۷.</ref>
*[[امام حسن عسکری]]{{ع}} در زمان امامتش، با سه [[خلیفه عباسی]] هم عصر بود: [[معتز]] [[عباسی]]، [[مهتدی]] و [[معتمد]]<ref>طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ج۱، ص۲۲۳.</ref>.
*[[شیعه]] [[معتقد]] است که [[امام حسن عسکری]]{{ع}}، به جز [[مهدی موعود]]{{ع}}، [[فرزند]] دیگری نداشت. [[شیخ مفید]] در کتاب [[الارشاد]] می‌نویسد: [[حسن بن علی عسکری]]{{ع}}، به جز [[صاحب الزمان]]، [[فرزند]] دیگری از خود به جای نگذاشت<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۳۳۹.</ref><ref>[[ابوالفضل سلطان‌ محمدی|سلطان‌ محمدی، ابوالفضل]]و [[مهدی نجفی مقدم|نجفی مقدم، مهدی]]، [[امامت امام حسن عسکری (مقاله)|امامت امام حسن عسکری]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۲۶.</ref>.


==[[دلایل امامت امام عسکری]]{{ع}}==
== [[روایات]] دال بر [[امامت امام عسکری]] {{ع}} ==
*[[دلایل]] اقامه شده بر [[امامت]] [[امام عسکری]]{{ع}} از این قرار است:
برای [[اثبات امامت حضرت]] [[عسکری]] {{ع}} [[نصوص عامه]] مانند [[روایات ائمه اثنی عشر]] و هم بعضی از نصوصی که [[امام دوازدهم]] را معرفی می‌کند کافی است<ref>ر. ک: کافی، ج ۱، ص ۳۲۵ و کفایة الاثر، ص ۲۸۶ و کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۷۹ و اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، ج ۵، ص ۳.</ref>. در اینجا به برخی [[نصوص امامت]] [[امام عسکری]] {{ع}} اشاره می‌شود:
*۱. چون بعد از [[امام هادی]]{{ع}}، تمامی [[فضایل]] و مکارم از قبیل [[علم]]، [[عصمت]]، [[زهد]]، کمال در [[عقلانیت]]، [[تدبر]]، [[شجاعت]] و... در [[امام عسکری]] جمع گردیده بود، او [[شایسته‌ترین]] فرد زمان خویش برای [[تصدی]] [[مقام امامت]] بود<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۳۱۲، اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۱؛ حلی، حسن بن یوسف، کشف المراد، ص۵۳۹.</ref>.
# [[صقر بن أبی دلف]] گفت: از [[حضرت جواد]] {{ع}} شنیدم که می‌فرمود: امام بعد از من پسرم علی است دستور او دستور من و سخنش سخن من است و فرمانبرداری از او فرمانبرداری از من است و امامت پس از او در فرزندش حسن خواهد بود. سپس فرمود بعد از حسن فرزندش قیام کننده به حق و امام منتظر است<ref>{{متن حدیث|إن الإمام بعدی ابنی علی أمره أمری و قوله قولی و طاعته طاعتی و الإمام بعده ابنه الحسن أمره أمر أبیه و قوله قول أبیه و طاعته طاعة أبیه ثم قال إن من بعد الحسن ابنه القائم بالحق المنتظر}}؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۸، کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر، ص ۲۸۳.</ref>.
*[[ابوبصیر]] خادم، جریان گفت و گوی [[امام]] با [[رومیان]]، ترکان و صقالبه به زبان خودشان را مشاهده و از این ماجرا تعجب می‌کند، اما [[حضرت]]، آشنایی با تمام زبان‌ها را فضیلتی می‌داند که [[خداوند]] به او ارزانی داشته، تا این تفاوت میان او و سایر [[مردم]]، [[دلیل]] و نشانه‌ای برای [[شناخت حجت خدا]] شود<ref>طبرسی، حسن بن فضل، اعلام الوری، ص۳۷۰.</ref>.
#"علی بن عمر نوفلی" گوید: در صحن منزل [[امام هادی]] {{ع}} خدمتش بودم که پسرش [[محمد]] از نزد ما گذشت. به حضرت عرض کردم: قربانت گردم، بعد از شما این [[صاحب]] ماست؟ فرمود: نه، {{متن حدیث|صَاحِبُكُمْ بَعْدِيَ الْحَسَنُ}}<ref>کافی، ج ۱، ص ۳۲۵.</ref>.  
*[[فضایل]] [[امام]] به اندازه‌ای بود که [[دشمنان اهل بیت]] نیز به [[عظمت]] و بزرگی او اعتراف می‌کردند:"[[دوست]] و [[دشمن]]، از او به [[نیکی]] و [[شایستگی]] یاد و او را [[ستایش]] می‌کنند" <ref>{{عربی|لَمْ أَرَ لَهُ وَلِيّاً وَ لَا عَدُوّاً إِلَّا وَ هُوَ يُحْسِنُ الْقَوْلَ فِيهِ وَ الثَّنَاءَ عَلَيْهِ}}؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۳-۹۱۶.</ref>.
# [[عبدالله بن محمد اصفهانی]] گوید: [[امام هادی]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|صَاحِبُكُمْ بَعْدِيَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيَّ}}؛ [[صاحب]] شما بعد از من کسی است که بر من [[نماز]] خواند و ما تا آن روز [[ابا محمد]] [[امام حسن عسکری]] {{ع}} را نمی‌شناختیم، پس از [[وفات]] [[امام هادی]] {{ع}} [[ابا محمد]] {{ع}} بیرون آمد و بر جنازه آن [[حضرت]] [[نماز]] خواند.
*۲. [[ظهور]] [[معجزات الهی]] و خوارق عادت از ایشان که دیگران از انجام آن [[ناتوان]] بودند نیز [[دلیل]] دیگری بر [[امامت]] [[حضرت]] می‌باشد<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۳، ص۴۰۰؛ بحرانی، سید هاشم، مدینة المعاجز، ج۳، ص۳۲۵.</ref> از جمله [[معجزات]] [[امام]]، [[پیشگویی‌ها]] و خبرهایی است که از [[آینده]] به [[اصحاب]] خود می‌داد: مانند خبر کشته شدن [[معتز]] [[عباسی]]، بیست روز قبل از قتلش و...<ref>اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۶.</ref><ref>[[ابوالفضل سلطان‌ محمدی|سلطان‌ محمدی، ابوالفضل]]و [[مهدی نجفی مقدم|نجفی مقدم، مهدی]]، [[امامت امام حسن عسکری (مقاله)|امامت امام حسن عسکری]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۲۶.</ref>.
# [[علی بن مهزیار]] گوید: به حضرت ابی الحسن {{ع}} عرض کردم: اگر پیش [[آمدی]] کند ـ و [[پناه]] می‌بریم به خدا ـ [[مرجع]] کیست؟ فرمود: {{متن حدیث|عَهْدِي إِلَى اَلْأَكْبَرِ مِنْ وَلَدَيَّ}}، [[عهد]] [[امامت]] من متعلق به پسر بزرگترم است<ref> کافی، ج ۱، ص ۳۲۶.</ref>.
*در بسیاری از موارد، [[امام]]، نیازهای مادی، [[معنوی]] و [[علمی]] مراجعان را برآورده می‌کرد، بدون آن که خود مراجعان، سخنی به میان آورده باشند. [[ابوهاشم]]، یکی از [[یاران امام]] می‌گوید: هیچ گاه نزد [[ابوالحسن]] و [[ابومحمد]]{{عم}} حاضر نشدم، مگر این که از آن دو [[حضرت]]، [[دلیل]] و برهانی بر امامتشان دیدم. سپس به یکی از [[معجزات]] [[امام]] اشاره کرده، می‌گوید: می‌خواستم از [[امام]] تکه‌ای فلز نقره بگیرم تا با آن برای [[تبرک]]، انگشتر بسازم. وقتی نزد [[امام]] رفتم، خواسته خود را فراموش کردم. هنگام خداحافظی، [[امام]] انگشتری به من داد و گفت: نقره می‌خواستی [تا با آن انگشتر بسازی]، اما من به تو [خود] انگشتر را دادم<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۰، ص۲۵۴.</ref>.
# [[ابوهاشم جعفری]] گوید: [[امام هادی]] {{ع}} فرمود: پسرم ابو محمد پس از من جانشین من است، هر چه مردم احتجاج دارند، علمش نزد او و ابراز امامت همراه اوست<ref>{{متن حدیث|أَبُو مُحَمَّدٍ ابْنِی الْخَلَفُ مِنْ بَعْدِی عِنْدَهُ عِلْمُ مَا یُحْتَاجُ إِلَیْهِ وَ مَعَهُ آلَةُ الْإِمَامَةِ}}؛ کافی، ج ۱، ص ۳۲۷.</ref>.
*۳. در دسته خاصی از [[اخبار]] و روایاتِ وارد شده از [[پیامبر اسلام]]{{صل}} و [[امامان]]، به معرفی و تعداد [[جانشینان پیامبر]] [[اسلام]]{{صل}} پرداخته است و چون در این [[اخبار]] [[اسامی]] خلفای بعد از [[پیامبر]]{{صل}} با صراحت و بی‌هیچ ابهامی ذکر شده است، یکی از [[دلایل نقلی]] محکم برای [[اثبات امامت]] [[امام عسکری]]{{ع}} می‌باشد<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۵۲۵؛ ابن بابویه، محمد بن علی، خصال، ص۵۰۹.</ref>.
# [[عبدالعظیم حسنی]] در [[حدیث]] عرض [[دین]] [[اعتقادات]] خود را خودت [[امام دهم]] {{ع}} ارائه می‌کند تا حضرت نظر داده و تصحیح فرماید، در ضمنِ موضوع [[امامان]] ۱۲ گانه نیز مطرح می‌شود و می‌گوید: {{عربی|و أقول إن الإمام و الخلیفة و ولی الأمر بعده أمر المؤمنین علی بن أبی طالب ثم الحسن ثم الحسین ثم علی بن الحسین ثم محمد بن علی ثم جعفر بن محمد ثم موسی بن جعفر ثم علی بن موسی ثم محمد بن علی ثم أنت یا مولای}}. [[امام هادی]] {{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|و مِنْ بَعْدِي اِبْنِيَ اَلْحَسَنُ}}. بعد درباره [[جانشین امام عسکری]] می‌فرماید: {{متن حدیث|لاَ يُرَى شَخْصُهُ وَ لاَ يَحِلُّ ذِكْرُهُ بِاسْمِهِ حَتَّى يَخْرُجَ فَيَمْلَأَ اَلْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً}}<ref>کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر، ص ۲۸۶؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۹.</ref>.<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، جلد ۲ ص ۹۳-۹۵.</ref>
*همچنین آن دسته از اخباری که درباره [[امام زمان]]{{ع}} است و شامل نام، نام [[پدر]]، [[کنیه]] و [[لقب]] او می‌باشد، به [[دلیل]] ذکر نام [[امام عسکری]]{{ع}} به عنوان [[پدر]] [[امام دوازدهم]]، از [[بهترین]] [[اخبار]] دال بر [[امامت]] ایشان می‌باشد<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۲۴۴؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۱، ص۶۵- ۱۵۸.</ref>.
*۴. از [[برترین]] [[دلایل نقلی]] [[امامت]] [[امام یازدهم]]، [[روایات]] [[امام هادی]]{{ع}} است که دو دسته‌اند:  
#روایاتی که [[امام هادی]]{{ع}} در پاسخ به اطرافیان، مبنی بر معرفی [[امام]] بعدی، برای رفع تصور اشتباه [[مردم]] که [[محمد]]، [[فرزند]] دیگرشان را [[امام]] بعدی می‌دانستند. [[امام حسن عسکری]]{{ع}} را به عنوان [[امام یازدهم]]، به [[شیعیان]] معرفی می‌کردند<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۳۲۵؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۱.</ref>، [[علی بن عمر نوفلی]] می‌گوید: همراه [[امام هادی]]{{ع}} در حیاط منزلشان بودم که [[محمد]]، از کنار ما [[گذشت]]. به ایشان گفت: فدایت شوم آیا او [[امام]] ما بعد از شماست؟ [[امام]] پاسخ دادند: خیر، بعد از من [[امام]] شما، فرزندم [[حسن]] است<ref>طبرسی، حسن بن فضل، اعلام الوری، ص۳۶۳.</ref>.
#روایاتی که شامل وصایا، مکتوبات و سفارش‌های [[امام هادی]]{{ع}} است، که در آن [[امام عسکری]]{{ع}} را به عنوان [[امام]] بعدی معرفی کرده‌اند<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۳۱۸؛ طبرسی، حسن بن فضل، اعلام الوری، ص۳۶۳.</ref> [[امام هادی]]{{ع}} در یکی از نامه‌های خود به [[ابوبکر]] فهفکی اشاره می‌کند که [[شایسته‌ترین]] فرد در میان [[آل محمد]]، فرزندم [[حسن]] ([[ابومحمد]]) است: او [[خلیفه]] پس از من است و امر [[امامت]] بعد از من به او منتهی می‌شود، پس از من هر آن چه را که نیاز داری از او بپرس<ref>اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۲.</ref><ref>[[ابوالفضل سلطان‌ محمدی|سلطان‌ محمدی، ابوالفضل]]و [[مهدی نجفی مقدم|نجفی مقدم، مهدی]]، [[امامت امام حسن عسکری (مقاله)|امامت امام حسن عسکری]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۲۷.</ref>.


==منابع==
== دیدگاه [[ابن قبه]] درباره [[امامت امام حسن عسکری]] ==
* [[پرونده:440259451.jpg|22px]] [[ابوالفضل سلطان‌ محمدی|سلطان‌ محمدی، ابوالفضل]]و [[مهدی نجفی مقدم|نجفی مقدم، مهدی]]، [[امامت امام حسن عسکری (مقاله)|امامت امام حسن عسکری]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه کلام اسلامی''']]
[[ابن قبه رازی]] با رد [[نظریه]] [[پیروان جعفر کذاب]]، [[معتقد]] است [[اخبار]] [[امامیه]] درباره [[امامت امام عسکری]] اخباری [[متواتر]] و برخلاف دیگر [[مدعیان امامت]] غیر متناقض است<ref>ابن قبه رازی رازی، نقض الاشهاد، ص۱۰۷.</ref>. [[ابن قبه رازی]] به تصریح [[نصوص]] [[امامت امام عسکری]] نیز اشاره می‌کند<ref>ابن قبه رازی رازی، النقض علی ابوالحسن علی بن احمد بن بشار، ص۵۵.</ref>. او برای [[اثبات]] [[امام عسکری]] به [[ابوالحسن علی بن احمد بن بشار]] که خود از [[پیروان جعفر کذاب]] است، می‌گوید ما و شما ([[پیروان]] [[جعفر]]) اتفاق داریم که باید فردی از [[فرزندان]] [[ابوالحسن]]، [[امام هادی]]، [[امام]] باشد تا [[حجت الهی]] به ایشان [[قائم]] شود و عذر [[مردم]] در دسترسی نداشتن به [[امام]] بر طرف گردد؛ این مرد بر همه بی‌آنکه [[اهل]] [[اسلام]] از دور و نزدیک و حاضر و غایب [[امام]] است و ما و بیشتر [[مردم]] بی‌آنکه او را دیده باشیم به [[امامت]] او [[معتقد]] شدیم؛ سپس باید بنگریم کدام یک از دو مردی ([[جعفر کذاب]] و [[امام عسکری]]) که از [[امام هادی]] باقی است، امامند و هر کدامشان که شایسته‌تر باشد، همان [[حجت]] و [[امام]] است<ref>ابن قبه رازی رازی، النقض علی ابوالحسن علی بن احمد بن بشار، ص۵۴.</ref>.


==جستارهای وابسته==
[[ابن قبه رازی]] در ادامه [[استدلال]] خود بر [[امامت امام عسکری]] بحث طریق [[اثبات]] [[نص]] بر هر [[امام]] را مطرح می‌کند و می‌گوید اگر [[اثبات]] آن از طریق [[اخبار]] قطعی که [[راویان]] آنها متهم به توافق بر [[جعل]] و [[کذب]] نباشند صورت پذیرد مورد [[پذیرش]] است، از سوی دیگر ما تفحص کردیم و دو [[فرقه]] ([[امامیه]] و [[پیروان]] [[جعفر]]) را یافتیم که یکی [[معتقد]] است [[امام]] قبلی تصریح به [[امامت امام عسکری]] نموده و به او [[وصیت]] کرده است و دیگری مدعایش به چنین نصی [[استوار]] نیست؛ از این روست که [[امامت امام عسکری]] ثابت می‌شود<ref>[[عباس میرزایی|میرزایی، عباس]]، [[ابن قبه رازی (کتاب)| ابن قبه رازی]]، ص۲۰۴.</ref>.
 
== جستارهای وابسته ==
{{:امامت (نمایه)}}
{{:امامت (نمایه)}}
==[[:رده:آثار امامت|منبع‌شناسی جامع امامت]]==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{ستون-شروع|3}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های امامت|کتاب‌شناسی امامت]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های امامت|مقاله‌شناسی امامت]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های امامت|پایان‌نامه‌شناسی امامت]].
{{پایان}}
{{پایان}}


==پانویس==
== منابع ==
{{یادآوری پانویس}}
{{منابع}}
{{پانویس2}}
# [[پرونده: 1100524.jpg|22px]] [[عباس میرزایی|میرزایی، عباس]]، [[ابن قبه رازی (کتاب)| ابن قبه رازی ''']]
{{امامت شناسی}}
# [[پرونده:440259451.jpg|22px]] [[ابوالفضل سلطان‌ محمدی|سلطان‌ محمدی]] و [[مهدی نجفی مقدم|نجفی مقدم]]، [[امامت امام حسن عسکری (مقاله)|مقاله «امامت امام حسن عسکری»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه کلام اسلامی''']]
[[رده:مدخل]]
# [[پرونده:1368914.jpg|22px]] [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|'''معارف و عقاید ۵''']]
[[رده:امامت امام حسن عسکری]]
{{پایان منابع}}
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
[[رده:امامت امام عسکری]]
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]]
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۰۵

این مدخل زیرشاخهٔ بحث امامت امام حسن عسکری است. امامت امام حسن عسکری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: امامت امام حسن عسکری در کلام اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

دلایل امامت امام عسکری (ع)

دلایل اقامه شده بر امامت امام عسکری (ع) از این قرار است:

  1. به دلیل آنکه بعد از امام هادی (ع)، تمامی فضایل و مکارم از قبیل علم، عصمت، زهد، کمال در عقلانیت، تدبر، شجاعت و... در امام عسکری جمع گردیده بود، او شایسته‌ترین فرد زمان خویش برای تصدی مقام امامت بود[۱]. ابوبصیر خادم، جریان گفت و گوی امام با رومیان، ترکان و صقالبه به زبان خودشان را مشاهده و از این ماجرا تعجب می‌کند، اما حضرت، آشنایی با تمام زبان‌ها را فضیلتی می‌داند که خداوند به او ارزانی داشته، تا این تفاوت میان او و سایر مردم، دلیل و نشانه‌ای برای شناخت حجت خدا شود[۲]. فضایل امام به اندازه‌ای بود که دشمنان اهل بیت نیز به عظمت و بزرگی او اعتراف می‌کردند: "دوست و دشمن، از او به نیکی و شایستگی یاد و او را ستایش می‌کنند"[۳].
  2. ظهور معجزات الهی و خوارق عادت از ایشان که دیگران از انجام آن ناتوان بودند نیز دلیل دیگری بر امامت حضرت است[۴] از جمله معجزات امام، پیشگویی‌ها و خبرهایی است که از آینده به اصحاب خود می‌داد: مانند خبر کشته شدن معتز عباسی، بیست روز قبل از قتلش و...[۵]. در بسیاری از موارد، امام، نیازهای مادی، معنوی و علمی مراجعان را برآورده می‌کرد، بدون آنکه خود مراجعان، سخنی به میان آورده باشند. ابوهاشم، یکی از یاران امام می‌گوید: "هیچ گاه نزد ابوالحسن و ابومحمد (ع) حاضر نشدم، مگر اینکه از آن دو حضرت، دلیل و برهانی بر امامتشان دیدم. سپس به یکی از معجزات امام اشاره کرده، می‌گوید: می‌خواستم از امام تکه‌ای فلز نقره بگیرم تا با آن برای تبرک، انگشتر بسازم. وقتی نزد امام رفتم، خواسته خود را فراموش کردم. هنگام خداحافظی، امام انگشتری به من داد و گفت: نقره می‌خواستی [تا با آن انگشتر بسازی]، اما من به تو [خود] انگشتر را دادم[۶].
  3. در دسته خاصی از اخبار و روایاتِ وارد شده از پیامبر اسلام (ص) و امامان، به معرفی و تعداد جانشینان پیامبر اسلام (ص) پرداخته است و چون در این اخبار اسامی خلفای بعد از پیامبر (ص) با صراحت و بی‌هیچ ابهامی ذکر شده است، یکی از دلایل نقلی محکم برای اثبات امامت امام عسکری (ع) است[۷]. همچنین آن دسته از اخباری که درباره امام زمان (ع) است و شامل نام، نام پدر، کنیه و لقب اوست، به دلیل ذکر نام امام عسکری (ع) به عنوان پدر امام دوازدهم، از بهترین اخبار دال بر امامت ایشان است[۸].
  4. از برترین دلایل نقلی امامت امام یازدهم، روایات امام هادی (ع) است که دو دسته‌اند:
    1. روایاتی که امام هادی (ع) در پاسخ به اطرافیان، مبنی بر معرفی امام بعدی، برای رفع تصور اشتباه مردم که محمد، فرزند دیگرشان را امام بعدی می‌دانستند. امام حسن عسکری (ع) را به عنوان امام یازدهم، به شیعیان معرفی می‌کردند[۹]، علی بن عمر نوفلی می‌گوید: همراه امام هادی (ع) در حیاط منزلشان بودم که محمد، از کنار ما گذشت. به ایشان گفت: فدایت شوم آیا او امام ما بعد از شماست؟ امام پاسخ دادند: خیر، بعد از من امام شما، فرزندم حسن است[۱۰].
    2. روایاتی که شامل وصایا، مکتوبات و سفارش‌های امام هادی (ع) است، که در آن امام عسکری (ع) را به عنوان امام بعدی معرفی کرده‌اند[۱۱]. امام هادی (ع) در یکی از نامه‌های خود به ابوبکر فهفکی اشاره می‌کند که شایسته‌ترین فرد در میان آل محمد، فرزندم حسن (ابومحمد) است: او خلیفه پس از من است و امر امامت بعد از من به او منتهی می‌شود، پس از من هر آن چه را که نیاز داری از او بپرس[۱۲].[۱۳]

روایات دال بر امامت امام عسکری (ع)

برای اثبات امامت حضرت عسکری (ع) نصوص عامه مانند روایات ائمه اثنی عشر و هم بعضی از نصوصی که امام دوازدهم را معرفی می‌کند کافی است[۱۴]. در اینجا به برخی نصوص امامت امام عسکری (ع) اشاره می‌شود:

  1. صقر بن أبی دلف گفت: از حضرت جواد (ع) شنیدم که می‌فرمود: امام بعد از من پسرم علی است دستور او دستور من و سخنش سخن من است و فرمانبرداری از او فرمانبرداری از من است و امامت پس از او در فرزندش حسن خواهد بود. سپس فرمود بعد از حسن فرزندش قیام کننده به حق و امام منتظر است[۱۵].
  2. "علی بن عمر نوفلی" گوید: در صحن منزل امام هادی (ع) خدمتش بودم که پسرش محمد از نزد ما گذشت. به حضرت عرض کردم: قربانت گردم، بعد از شما این صاحب ماست؟ فرمود: نه، «صَاحِبُكُمْ بَعْدِيَ الْحَسَنُ»[۱۶].
  3. عبدالله بن محمد اصفهانی گوید: امام هادی (ع) فرمود: «صَاحِبُكُمْ بَعْدِيَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيَّ»؛ صاحب شما بعد از من کسی است که بر من نماز خواند و ما تا آن روز ابا محمد امام حسن عسکری (ع) را نمی‌شناختیم، پس از وفات امام هادی (ع) ابا محمد (ع) بیرون آمد و بر جنازه آن حضرت نماز خواند.
  4. علی بن مهزیار گوید: به حضرت ابی الحسن (ع) عرض کردم: اگر پیش آمدی کند ـ و پناه می‌بریم به خدا ـ مرجع کیست؟ فرمود: «عَهْدِي إِلَى اَلْأَكْبَرِ مِنْ وَلَدَيَّ»، عهد امامت من متعلق به پسر بزرگترم است[۱۷].
  5. ابوهاشم جعفری گوید: امام هادی (ع) فرمود: پسرم ابو محمد پس از من جانشین من است، هر چه مردم احتجاج دارند، علمش نزد او و ابراز امامت همراه اوست[۱۸].
  6. عبدالعظیم حسنی در حدیث عرض دین اعتقادات خود را خودت امام دهم (ع) ارائه می‌کند تا حضرت نظر داده و تصحیح فرماید، در ضمنِ موضوع امامان ۱۲ گانه نیز مطرح می‌شود و می‌گوید: و أقول إن الإمام و الخلیفة و ولی الأمر بعده أمر المؤمنین علی بن أبی طالب ثم الحسن ثم الحسین ثم علی بن الحسین ثم محمد بن علی ثم جعفر بن محمد ثم موسی بن جعفر ثم علی بن موسی ثم محمد بن علی ثم أنت یا مولای. امام هادی (ع) می‌فرماید: «و مِنْ بَعْدِي اِبْنِيَ اَلْحَسَنُ». بعد درباره جانشین امام عسکری می‌فرماید: «لاَ يُرَى شَخْصُهُ وَ لاَ يَحِلُّ ذِكْرُهُ بِاسْمِهِ حَتَّى يَخْرُجَ فَيَمْلَأَ اَلْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً»[۱۹].[۲۰]

دیدگاه ابن قبه درباره امامت امام حسن عسکری

ابن قبه رازی با رد نظریه پیروان جعفر کذاب، معتقد است اخبار امامیه درباره امامت امام عسکری اخباری متواتر و برخلاف دیگر مدعیان امامت غیر متناقض است[۲۱]. ابن قبه رازی به تصریح نصوص امامت امام عسکری نیز اشاره می‌کند[۲۲]. او برای اثبات امام عسکری به ابوالحسن علی بن احمد بن بشار که خود از پیروان جعفر کذاب است، می‌گوید ما و شما (پیروان جعفر) اتفاق داریم که باید فردی از فرزندان ابوالحسن، امام هادی، امام باشد تا حجت الهی به ایشان قائم شود و عذر مردم در دسترسی نداشتن به امام بر طرف گردد؛ این مرد بر همه بی‌آنکه اهل اسلام از دور و نزدیک و حاضر و غایب امام است و ما و بیشتر مردم بی‌آنکه او را دیده باشیم به امامت او معتقد شدیم؛ سپس باید بنگریم کدام یک از دو مردی (جعفر کذاب و امام عسکری) که از امام هادی باقی است، امامند و هر کدامشان که شایسته‌تر باشد، همان حجت و امام است[۲۳].

ابن قبه رازی در ادامه استدلال خود بر امامت امام عسکری بحث طریق اثبات نص بر هر امام را مطرح می‌کند و می‌گوید اگر اثبات آن از طریق اخبار قطعی که راویان آنها متهم به توافق بر جعل و کذب نباشند صورت پذیرد مورد پذیرش است، از سوی دیگر ما تفحص کردیم و دو فرقه (امامیه و پیروان جعفر) را یافتیم که یکی معتقد است امام قبلی تصریح به امامت امام عسکری نموده و به او وصیت کرده است و دیگری مدعایش به چنین نصی استوار نیست؛ از این روست که امامت امام عسکری ثابت می‌شود[۲۴].

جستارهای وابسته

  1. هدایت
  2. ولایت (ولایت تکوینی؛ ولایت تشریعی؛ ولایت امر)
  3. خلافت
  4. شهادت
  5. ملک
  6. حکم
  7. وراثت (وراثت زمین؛ وراثت کتاب)
  8. حجت
  9. تمکین فی الارض
  10. امت وسط
  11. اصطفا
  12. اجتبا
  13. امامت در قرآن
  14. آیات امامت
  15. امامت در حدیث
  16. امامت در کلام اسلامی
  17. امامت در فلسفه اسلامی
  18. امامت در عرفان اسلامی
  19. امامت از دیدگاه برون‌دینی
  20. امامت امامان دوازده‌گانه
  21. شؤون امام
  22. صفات امام
  23. راه تعیین امام
  24. امامان دوازده‌گانه
  25. آیات امامت
  26. اثبات امامت
  27. احکام امامت
  28. اختلاف در امامت
  29. اطاعت اولوالامر
  30. اعلان امامت علی
  31. امامت ائمه ضلال
  32. امامت بعد از نبی اکرم
  33. امامت به بیعت
  34. امامت به شوکت
  35. امامت به نص
  36. امامت تشریعی
  37. امامت تکوینی
  38. امامت جاهل
  39. امامت خاصه
  40. امامت خلفا
  41. امامت دو برادر
  42. امامت ذریه ابراهیم
  43. امامت رسول الله
  44. امامت زنان
  45. امامت صغری
  46. امامت صغیر
  47. امامت ظالم
  48. امامت عالم
  49. امامت عامه
  50. امامت غیر قرشی
  51. امامت غیر معصوم
  52. امامت فاضل
  53. امامت قرشی
  54. امامت مطلقه
  55. امامت مفضول
  56. امامت واحد
  57. امامت کبری
  58. انحلال امامت
  59. انقطاع امامت
  60. اولوا الامر
  61. اولی به امامت
  62. ایمان به امامت
  63. تعلیم غیبی به غیر نبی
  64. ختم رهبری
  65. خروج امام از امامت
  66. دعای ابراهیم
  67. دعوی امامت
  68. دفاع از امامت
  69. دلایل امامت
  70. روح قدسی
  71. علم امامت
  72. علم به آغاز امامت
  73. عهد الهی
  74. قبح امامت
  75. لطف امامت
  76. مدعی امامت
  77. مقام امامت
  78. ملاک امامت
  79. موروثی بودن امامت
  80. نشانه امامت
  81. نص بر امامت
  82. نص نبی بر خلافت
  83. نفی امامت
  84. نور امامت
  85. ودائع امامت
  86. وصیت به امامت

منابع

  1. میرزایی، عباس، ابن قبه رازی
  2. سلطان‌ محمدی و نجفی مقدم، مقاله «امامت امام حسن عسکری»، دانشنامه کلام اسلامی
  3. زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵

پانویس

  1. ↑ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۳۱۲، اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۱؛ حلی، حسن بن یوسف، کشف المراد، ص۵۳۹.
  2. ↑ طبرسی، حسن بن فضل، اعلام الوری، ص۳۷۰.
  3. ↑ لَمْ أَرَ لَهُ وَلِيّاً وَ لَا عَدُوّاً إِلَّا وَ هُوَ يُحْسِنُ الْقَوْلَ فِيهِ وَ الثَّنَاءَ عَلَيْهِ؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۳-۹۱۶.
  4. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۳، ص۴۰۰؛ بحرانی، سید هاشم، مدینة المعاجز، ج۳، ص۳۲۵.
  5. ↑ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۶.
  6. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۰، ص۲۵۴.
  7. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۵۲۵؛ ابن بابویه، محمد بن علی، خصال، ص۵۰۹.
  8. ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۲۴۴؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۱، ص۶۵- ۱۵۸.
  9. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۳۲۵؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۱.
  10. ↑ طبرسی، حسن بن فضل، اعلام الوری، ص۳۶۳.
  11. ↑ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۳۱۸؛ طبرسی، حسن بن فضل، اعلام الوری، ص۳۶۳.
  12. ↑ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۹۱۲.
  13. ↑ سلطان‌ محمدی، ابوالفضلو نجفی مقدم، مهدی، امامت امام حسن عسکری، دانشنامه کلام اسلامی، ج۱، ص ۴۲۶ ـ ۴۲۷.
  14. ↑ ر. ک: کافی، ج ۱، ص ۳۲۵ و کفایة الاثر، ص ۲۸۶ و کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۷۹ و اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، ج ۵، ص ۳.
  15. ↑ «إن الإمام بعدی ابنی علی أمره أمری و قوله قولی و طاعته طاعتی و الإمام بعده ابنه الحسن أمره أمر أبیه و قوله قول أبیه و طاعته طاعة أبیه ثم قال إن من بعد الحسن ابنه القائم بالحق المنتظر»؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۸، کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر، ص ۲۸۳.
  16. ↑ کافی، ج ۱، ص ۳۲۵.
  17. ↑ کافی، ج ۱، ص ۳۲۶.
  18. ↑ «أَبُو مُحَمَّدٍ ابْنِی الْخَلَفُ مِنْ بَعْدِی عِنْدَهُ عِلْمُ مَا یُحْتَاجُ إِلَیْهِ وَ مَعَهُ آلَةُ الْإِمَامَةِ»؛ کافی، ج ۱، ص ۳۲۷.
  19. ↑ کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر، ص ۲۸۶؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۷۹.
  20. ↑ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، جلد ۲ ص ۹۳-۹۵.
  21. ↑ ابن قبه رازی رازی، نقض الاشهاد، ص۱۰۷.
  22. ↑ ابن قبه رازی رازی، النقض علی ابوالحسن علی بن احمد بن بشار، ص۵۵.
  23. ↑ ابن قبه رازی رازی، النقض علی ابوالحسن علی بن احمد بن بشار، ص۵۴.
  24. ↑ میرزایی، عباس، ابن قبه رازی، ص۲۰۴.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=امامت_امام_حسن_عسکری_در_کلام_اسلامی&oldid=1295090»