ذوالفقار: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
'''ذوالفقار''' نام شمشیری که [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} با آن در [[جنگ احد]] می‌جنگید و از [[جان]] [[پیامبر]] [[دفاع]] می‌کرد و [[مشرکان]] را بر | '''ذوالفقار''' نام شمشیری که [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} با آن در [[جنگ احد]] می‌جنگید و از [[جان]] [[پیامبر]] [[دفاع]] می‌کرد و [[مشرکان]] را بر خاک می‌افکند. گویند: اصل آن [[شمشیر]]، از آن منبّه بن حجاج بود که در [[جنگ بدر]] کشته شد و [[شمشیر]] او در [[اختیار]] [[پیامبر]] قرار گرفت. روز [[جنگ احد]]، [[امام علی|علی]] {{ع}} چنان سخت می‌جنگید که شمشیرش [[شکست]]. نزد [[پیامبر]] آمد. [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] آن [[شمشیر]] را به حضرت داد و حضرت [[جنگی]] نمایان کرد. اینجا بود که ندای {{متن حدیث| لَا سَيْفَ إِلَّا ذُو الْفَقَارِ وَ لَا فَتَى إِلَّا عَلِي}} از زبان [[حضرت جبرئیل]] در [[آسمان]] پیچید، یعنی شمشیری جز ذوالفقار و [[جوانمردی]] جز [[امام علی|علی]] {{ع}} نیست<ref>شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج۱۴ ص ۲۵۱، بحار الأنوار، ج ۴۲ ص ۵۷، احقاق الحق، ج ۶ ص ۲۱</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۷۰.</ref>. | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
نسخهٔ ۲۷ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۲۵
ذوالفقار از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ذوالفقار در معارف مهدویت - پرسش مرتبط نداردذوالفقار نام شمشیری که امیر المؤمنین (ع) با آن در جنگ احد می‌جنگید و از جان پیامبر دفاع می‌کرد و مشرکان را بر خاک می‌افکند. گویند: اصل آن شمشیر، از آن منبّه بن حجاج بود که در جنگ بدر کشته شد و شمشیر او در اختیار پیامبر قرار گرفت. روز جنگ احد، علی (ع) چنان سخت می‌جنگید که شمشیرش شکست. نزد پیامبر آمد. رسول خدا آن شمشیر را به حضرت داد و حضرت جنگی نمایان کرد. اینجا بود که ندای « لَا سَيْفَ إِلَّا ذُو الْفَقَارِ وَ لَا فَتَى إِلَّا عَلِي» از زبان حضرت جبرئیل در آسمان پیچید، یعنی شمشیری جز ذوالفقار و جوانمردی جز علی (ع) نیست[۱].[۲].
مقدمه
در اصل و ریشۀ آن نقل‌های مختلف است: روایتی از علی (ع) نقل شده که: جبرئیل نزد پیامبر آمد و خبر داد که در یمن، بتی از سنگ است که در قابی آهنین قرار دارد، بفرست تا نزد تو آورند، پیامبر مرا به یمن فرستاد. حضرت، بت را شکست و آهن آن بت را به شمشیر سازی دادیم تا دو شمشیر از آن ساخت، یکی به نام ذوالفقار، دیگری به نام مخذم، مخذم را پیامبر برداشت و ذو الفقار را به من داد.[۳] معنای ذوالفقار، یعنی شمشیری که دارای مهره‌ها باشد گفته‌اند چون بر پشت ذو الفقار، خراش‌های پست و هموار بود، ازاین‌رو او را ذو الفقار گفته‌اند.[۴] از امام صادق (ع) پرسیدند: چرا به آن شمشیر، ذوالفقار گفته‌اند؟ فرمود: چون در وسط آن به طول شمشیر خطّی و نقشی شبیه مهره‌های پشت بود و به گمان اصمعی ۱۸ مهره داشت.[۵] در تاریخ ابویعقوب هم آمده که طول آن هفت وجب و عرض آن یک وجب بود و وسط آن مانند مهره‌ها بود.[۶] در حدیثی هم از امام صادق آمده: به این علت ذو الفقار می‌گفتند که هرکس را که علی (ع) با آن شمشیر می‌زد، در دنیا از زندگی و در آخرت از بهشت، فقیر و تهیدست می‌شد.[۷] ناگفته نماند: در برخی نقل‌ها و روایت‌ها از امام رضا (ع) هم آمده که ذوالفقار، شمشیری بود که جبرئیل آن را از آسمان برای پیامبر آورد و او هم به علی (ع) بخشید و آیۀ وَ أَنْزَلْنَا اَلْحَدِیدَ. . . اشاره به آن شمشیر است که از بهشت همراه آدم بر زمین آمد و پیامبران با آن با دشمنان خدا می‌جنگیدند، تا آنکه به حضرت امیر (ع) رسید.[۸] پس اینکه ذو الفقار، شمشیری دو سر بوده، بی‌اساس است. ذوالفقار، مانند همۀ شمشیرهای عربی قدیم دو دم بوده ولی بعدها تصوّر کرده‌اند که نوک آن دو شاخه داشته است و در تصاویر آن را به این صورت کشیده‌اند.[۹] به‌هرحال، ذوالفقار، از شمشیرهای مختص حضرت علی (ع) بود که در جنگ احد با آن حماسه آفرید و در شأن او و شمشیرش، آن جملۀ معروف بیان شده است. در ادبیات شعری هم فراوان به کار رفته است و گاهی هم کنایه از مطلق شمشیر، یا جنگاوری و شجاعت یا زبان‌آوری و سخنوری به کار می‌رود(...)[۱۰].
منابع
پانویس
- ↑ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج۱۴ ص ۲۵۱، بحار الأنوار، ج ۴۲ ص ۵۷، احقاق الحق، ج ۶ ص ۲۱
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۷۰.
- ↑ بحار الأنوار، ج ۲۶ ص ۲۱۱ و ج ۴۲ ص ۵۷
- ↑ لغت‌نامه، دهخدا
- ↑ بحار الأنوار، ج ۴۲ ص ۵۸، معانی الأخبار، ص ۶۳، علل الشرایع، ص ۱۶۰ ح ۲، دائرة المعارف تشیّع، ج ۸
- ↑ بحار الأنوار، ج ۴۲ ص ۵۸
- ↑ بحار الأنوار، ج ۴۲ ص ۵۸
- ↑ بحار الأنوار، ج ۴۲ ص ۵۷، معانی الأخبار، ص ۶۳، امالی صدوق، ص ۳۶۴
- ↑ دائرة المعارف تشیّع، ج ۸. نیز ر. ک: فصلنامۀ «مشکوة»، شمارۀ ۴۴ مقالۀ «ذو الفقار، میراثی از پیامبران گذشته»
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۷۰.